Op mijn werk, intussen, ploegde ik voort met alle soorten problemen. We hadden een reeks nieuwe machines verkocht aan de grootste krant van de Staat van Pernambuco, in Recife, "Diário De Pernambuco", die op punt stond van "Letterpress" (hoog reliëf drukken, met behulp van - in de vorm van halve cirkels gegoten - loodplaten, wat een enorm slechte drukkwaliteit veroorzaakte, vooral in het geval van gekleurde foto's) over te schakelen naar "Offset" (gebruik makend van veel lichtere aluminium platen, zonder reliëf en gebaseerd op het feit dat inkt - op basis van olie, toegepast aan de te drukken teksten en beelden, en water - om de overige plaatsen te wassen, zich niet mengen), met de daarbij gepaarde voordelen, zoals: lichtere machines, mindere trilling, grotere snelheden, betere kwaliteit en kleinere onkosten en ondermeer ook basische veranderingen in praktisch alle industriële departementen van de krant tot stand bracht, zoals bijvoorbeeld de overschakeling van de honderd jaar oude "hot"-typesetters (mechanische Linotype en Intertype machines die als primaat materiaal gesmolten lood aanwendden), naar "cold"-typesetters (of zowel Phototypesetters genoemd), waarin elektronische apparaten voor het eerst werden geïntroduceerd in de wereld van de drukhuizen en die het gebruik van fotografisch papier en film permitteerden (nu intussen ook al compleet obsoleet geworden). xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Dat betekende, voor die kranten, een grondige revolutie in hun industriële installaties, waarin de hete, luchtvervuilende en luidruchtige mechanische zet- en drukmachines, vervangen werden door elektronische, geluidloze, kantoorvriendelijke machines die, zoals computers, alleen maar in een omgeving met gestabiliseerde temperatuur, vochtigheid en elektrische stroom in werking mogen gesteld worden en waar andere "gevaren", zoals statische energie, stof, trillingen, vochtigheid, lawijt en vuiligheid, van eender welke aard, absoluut gebaand moeten worden.

De overschakeling van dat bestaand, eeuwenoud, systeem, naar dat nieuw, uiterst modern, systeem was voor ons, leveranciers, de té bekampen en té overwinnen uitdaging en kon verschillende weken en zelfs maanden in beslag nemen, strijd die we ondernomen hebben in praktisch alle bestaande kranten van Brazilië, grote en kleine en die we in amper tien jaar tijd hebben kunnen overtuigen deze belangrijke beslissing te nemen, indien ze enigszins van plan waren in de markt te blijven. Gedurende enkele van die weken (somtijds maanden, afhangende van de omvang van de krant) werden we verplicht onze, daarvoor voorbereide en uiterst gespecialiseerde, mechanische en elektrische techniekers, instructeurs en geëxperimenteerde offsetdrukkers en elektronische ingenieurs als "t ware te versmelten in de nieuwe werkploegen, speciaal daarvoor aangeworven door de kranteigenaars en bestuurders, zodat ze gedurende diezelfde tijdspanne meestal twee parallelle en gelijkwaardige departementen moesten onderhouden, zijnde één ervan om de krant voor de volgende editie werkelijk voor te bereiden op 't oud systeem en een ander, nieuw team, hetzelfde proberend en testend, met behulp van de nieuwe machines.

Het is niet te verwonderen dat we in praktisch alle kranten die we bekwaam waren te overtuigen "offset" te gaan, vlakaf werden uitgedaagd en zelfs gewoonweg gesaboteerd door de oudere werknemers en hun respectieve syndicaten die, over de loop van de jaren, "scheef" waren gegroeid, met ne hele hoop speciale voordelen en rechten, waaronder ook extra financiële vergoeding (ondermeer omdat ze in een polluierende atmosfeer de nacht hoefden door te brengen en samen leven met gesmolten lood, mercurium, brandende hitte aan ene kant en vochtigheid aan de andere) en dat ze absoluut niet van plan waren daar iets aan te laten veranderen, vooral nadat ze hadden vastgesteld, in andere kranten, dat ze op den duur zelfs hun job zouden verliezen, onbekwaam dat ze waren zichzelf aan die nieuwe en moderne werkmethodes aan te passen.

Wij waren verplicht onszelf kloek en zelfzeker te tonen terwijl onze "vijanden" ons uitdaagden en er zelfs op wedden dat ons nieuw werkmanier in geen enkel geval succesvol zou zijn, de krant niet op tijd op de straat zou verschijnen, of zelfs stoppen met circuleren en ze er durfden op zweren dat het verlies ongelooflijk zwaar zou zijn voor de eigenaars die zich hadden laten verleiden aan zo een gevaarlijk avontuur te wagen. De boodschap was louter weg: ge zult terug moeten schakelen naar het oud systeem.

Meerdere avonden ben ik verplicht geweest, na voorafgaande verenigingen met de eigenaars en bestuurders van de kranten, mij af te zonderen, vooral in donkere, enge cafeetjes, recht voor hun installaties, met de belangrijkste afgevaardigden van de werknemers, waar ik, vooral ná ze bijna allemaal onder de tafel gedronken te hebben, hen kon overtuigen dat dat allemaal het einde van de wereld niet was, dat ze bekwaam zouden zijn zichzelf aan te passen aan de nieuwe situatie, dat ze er zelfs slim en pittig uit zagen, terwijl ik hen het achterwerk van het dienstertje nawees, hen geleidelijk van het voornaamste onderwerp verwijderend, tot ze erop zweerden niet bang te zijn van nieuwe uitdagingen in hun leven, dat ze moedig waren en vreemd op de tafel begonnen te bonken om mij ervan te overtuigen dat ze nog niet zat waren, nee, en ze luid begonnen te brullen: en we goan nog niet noar hus, bilange nie, bilange nie...

Wordt vervolgd