De keuken van de toekomst

Tientallen Belgische en internationale topchefs stonden half maart nog in het Kursaal van Oostende op het podium voor het culinaire festival The Flemish Primitives. Wij pikten er de tien foodietrends van het moment op.

1. E-cooking
Als we de makers van de Nutri-Pulse mogen geloven, wordt dit de opvolger van de microgolfoven. Sterker nog: in vergelijking met deze nieuwe machine lijkt de magnetron wel uit het stenen tijdperk te komen, zo wordt er gesnoefd. Het ziet er nochtans niet erg spectaculair uit. De Nutri-Pulse lijkt wel een grote -- weliswaar stijlvolle -- vuilnisemmer met daarop een heel klein pannetje. Maar die langwerpige bak blijkt een heleboel technologie te bevatten: e-cooking of elektrisch koken. Het werkt als volgt: je stopt je voedsel -- vis, vlees, groenten of fruit -- in het pannetje en vervolgens stel je heel precies in wat ermee moet gebeuren, op het aanraakscherm. Dan treedt er een technologie in werking op basis van pulserende elektrische velden, waardoor de voeding heel snel gaart. Zo kun je in enkele seconden een stukje kalfsvlees homogeen garen, of kabeljauw pocheren. Voor een portie stoverij heb je slechts luttele minuten nodig. De Nederlandse makers van dit technische hoogstandje hopen hiermee restaurants, grootkeukens én hobbykoks in te palmen. Voor de doorsneehobbykok lijkt het inderdaad ideaal, maar wat kan een grootkeuken in godsnaam aanvangen met zo'n klein pannetje? Het procédé verloopt zo snel dat je makkelijk 200 couverts per uur kan klaarmaken, zo wordt ons verzekerd. Maar de Nutri-Pulse was niet het enige staaltje hoogtechnologie op The Flemish Primitives. Een van de topchefs van het evenement, Sang Hoon Degeimbre, pakte het publiek in met zijn laatste culinaire ontdekking: een mixer op basis van ultrageluiden.

2. Breeding
Deze belangrijke trend maakt steeds meer opgang onder foodies: zelf je ingrediënten kweken. Een van de voorlopers op dit gebied is de Nederlandse driesterrenchef Jonnie Boer van restaurant De Librije. Of zijn familienaam er iets mee te maken heeft, weten we niet, maar voor Boer is de natuur zijn belangrijkste inspiratiebron. Hij heeft een heel eigen kweekprogramma met talloze bijzondere groenten. Tijdens The Flemish Primitives deelde hij het podium met Gert De Mangeleer van Hertog Jan. Deze jonge Vlaamse chef kocht vorig jaar een oude boerderij met een groot landgoed, waar zijn 'keukentuin' zal ontstaan. Hij liet zich hiervoor inspireren door een van zijn koks, een boerenzoon met een passie voor bijzondere gewassen. Ook de bekende Nederlandse driesterrenchef Sergio Herman werkt het liefst met ingrediënten uit de biodynamische tuin van een bevriende boerin. En ten slotte waren wij erg onder de indruk van de Waalse Arabelle Meirlaen, de enige vrouwelijke topchef op het podium. Zij toverde een prachtig gerecht tevoorschijn vol scheuten, blaadjes, wilde kruiden en bloemen die ze zelf had geplukt. Meirlaen trekt geregeld de natuur in, en haar bord -- 'Colours, flavours and joys of spring' -- zag er dan ook uit als een prachtig veldboeket.

3. Het hoge noorden
Voor velen was het even schrikken toen het Deense restaurant Noma vorig jaar El Bulli van de troon stootte als beste restaurant ter wereld. Want wie aan de Scandinavische keuken denkt, krijgt meteen visioenen van smørrebrød en Ikea-balletjes -- köttbullar voor de kenners. Allemaal erg lekker, dat wel, maar niet meteen haute cuisine. Nu is het hoge noorden hét culinaire epicentrum van de wereld geworden. De noordse keuken wordt vooral geroemd om zijn authenticiteit, eenvoud, puurheid en zijn lokale producten. Topchef René Redzepi -- het boegbeeld van deze nieuwe foodiebeweging -- brengt zijn vrije momenten het liefst door in de bossen, op zoek naar interessante, lokale kruiden. En in zijn restaurant is het geen grand chic, maar zitten de gasten aan eenvoudige houten tafels en mogen ze heel wat gerechten met hun handen eten. Op The Flemish Primitives liet de bejubelde Redzepi zien hoe je ook in de winter prachtige, lokale gerechten kunt fabriceren, onder meer door groenten te pekelen. Ook de jonge Zweedse chef Magnus Nilsson maakte indruk met zijn lokale producten en zijn natuurlijke, spontane keuken. Zo rookte hij ter plaatse een witte kool en verraste hij het publiek met een wel érg bijzonder ingrediënt: gedroogde eland. Ideaal voor een zoute toets.

4. Oud brood
Tot voor kort was brood vooral iets wat je naast je bord vond, in een stijlvol mandje met wat boter erbij. Nu verwerken steeds meer chefs deze dagelijkse kost ook op hun bord, in allerlei variaties. Zo schotelde groentekok Wouter Van der Vieren de gasten van The Flemish Primitives 's middags een typische klassieker voor: zuurdesembrood met plattekaas en radijs. Ook Filip Claeys van De Jonkman koos voor zuurdesembrood, maar hij verwerkte dat in een hedendaagse crunch. Bij Jonnie Boer zagen we dan weer speltbrood opduiken. En topper René Redzepi vertrouwde het publiek toe dat hij in zijn restaurant boleten met oud brood op het menu zet. Bij Noma is het de gewoonte om met de handen te eten, en Redzepi vindt het dan ook heerlijk om een klant te zien die zijn brood in de saus dopt, 'gelukkig als een klein kind'. De Franse topchef Michel Bras -- een van de anciens op het podium -- toonde zich heel tevreden met de heropleving van deze eenvoud. 'Brood is lange tijd wat vergeten, omdat er vooral aandacht was voor technische hoogstandjes. Daar moeten we mee opletten, want de techniek moet de keuken dienen, niet omgekeerd! Bovendien is 'dagelijks brood' een heel mooi symbool dat allerlei boodschappen in zich draagt.'

5. Mos op je bord
De twee Scandinavische chefs op The Flemish Primitives, René Redzepi en Magnus Nilsson, hadden nòg een grote verrassing in petto: allebei koken ze met mos. Nilsson gebruikt het puur, als een fijne smaakmaker. Redzepi bakt het, waardoor het lekker knapperig wordt. In de lente serveert die laatste het groene goedje met slakken, maar 's winters past het perfect bij eekhoorntjesbrood, aldus de topkok. 'In het bos vind je mos en paddenstoelen bij elkaar, dus ik breng ze op het bord ook weer samen.' Voor wie thuis aan het experimenteren slaat, heeft hij nog een tip: bij deze natuurlijke combinatie serveer je het best een lekker glas bier. Naast mossen zagen we nog een andere grote trend opduiken: het gebruik van scheuten, kers en blaadjes. Toppers zijn scheuten van broccoli en basilicum of -- chiquer nog -- oesterblaadjes. Dit alles past trouwens perfect in de raw-foodbeweging, waarbij steeds meer koks hun ingrediënten rauw serveren.

6. Chef pairing
De eerste editie van The Flemish Primitives, twee jaar geleden, had als thema 'food pairing'. Dat concept draait helemaal rond verrassende combinaties van producten die gelijkaardige smaakelementen hebben. Zo past watermeloen bijvoorbeeld bij oester, en framboos bij camembert. Intussen maken veel chefs gretig gebruik van food pairing, zo zagen we Kristof Coppens van A Priori nog een geslaagde combinatie van geitenkaas, mandarijnschil en chardonnay prepareren. Maar dit jaar stond het culinaire congres in het teken van chef pairing: verschillende nationale en internationale topkoks beklommen samen het podium, om elkaar te inspireren en kennis uit te wisselen. Waar culinaire recepten vroeger goed bewaarde geheimen waren, zijn chefs nu veel minder paranoïde. Neem nu de blog Flemish foodies, waarop Kobe Desramaults (In de Wulf), Olly Ceulenaere (Volta) en Jason Blanckaert (C-Jean) toprecepten posten. Culinaire blogs zijn trouwens schering en inslag en de bloggers van dienst hebben vaak een grotere sterrenstatus dan ouderwetse journalisten. Daarmee worden ze al net zo belangrijk als modebloggers, die op défilés steevast de eerste rij inpalmen. Enkele fijne blogs zijn: verygoodfood, Food Snob, A Life Worth Eating en filet pur.

7. Cupulade
De bekende Brugse chocolatier Dominique Persoone maakte al verschillende expedities naar Latijns-Amerika, op zoek naar nieuwe cacaosoorten. Nu werd hij gekoppeld aan de Braziliaanse topchef Alex Atala, die hem een paar nieuwe ingrediënten leerde kennen. Eén daarvan is cupuaçu, een 'neefje' van de cacao. Atala gebruikt het onder meer in sorbets en cocktails. Voor Persoone was het een grote uitdaging om er een nieuwe versie van chocolade mee te maken. De 'cupulade' werd in première voorgesteld op The Flemish Primitives en smaakte verrassend lekker. Er zit een zachte aciditeit in, die doet denken aan ananas en peer, maar tegelijkertijd is er ook een toets van karamel.

8. Groenten
De talentvolle jonge chef Kobe Desramaults (In de Wulf) vatte deze trend treffend samen: 'In de toekomst zullen er steeds vaker bordjes geserveerd worden met enkel groenten, zonder vis of vlees.' Maar het was vooral de Spaanse kok Josean Martínez Alija -- die in Bilbao het Guggenheimrestaurant bestiert -- die het publiek betoverde met zijn originele groentecreaties. Zo creëerde hij een schijnbaar eenvoudig bord op basis van gekaramelliseerde uien en linzen. En in zijn restaurant experimenteert hij met avocado, die hij verwerkt tot een soort foie-grasstructuur. Maar ook Wouter Van der Vieren maakt furore met groenten. Hij durfde het zelfs aan om ze in een dessert te verwerken, wat resulteerde in een ijsroom van pastinaak, met truffel, banaan, chocoladeganache en pinda. En uiteraard doken er op het culinaire podium ook af en toe 'vergeten' groenten op. Een tip: haverwortel, een ver familielid van de schorseneer.

9. Koken = kunst
Hoezeer het kruim van de culinaire wereld ook teruggrijpt naar authentieke waarden en lokale producten, toch zijn hun borden vaak ware kunstwerkjes. Het oog wil tenslotte ook wat. Véél zelfs, zeker als je flink wat neertelt voor een gastronomisch menu. Op dit congres viel het op hoezeer de chefs zich vandaag laten inspireren door kunst en poëzie. Neem nu de Belgische topper Sang Hoon Degeimbre van L'Air du Temps. Hij presenteerde een gerecht dat eigenlijk bedoeld was als aanklacht tegen de overbevissing van tonijn. Daarvoor werkte Degeimbre met blokjes rode biet -- de gelijkenis met tonijn is treffend -- die in een verkleurende vloeistof lagen: het bord werd steeds roder, als een zee vol bloed. Poëtisch drama ten top. Ook van Sergio Herman weten we intussen dat hij graag artistiek aan de slag gaat en dat heeft hij ook nu weer bewezen. Zijn rozenkrans van aardpeer zag er werkelijk subliem uit. En ook zijn speelse dessert, 'cake of peace', was haast te mooi om op te eten. Dit taartje was bedekt met peace-tekens en een peace-handje. Maar dat het niet altijd peis en vree is in de keuken, bewees hij dan weer door er zwart gebrande meringue aan toe te voegen. Met een flinke knipoog.

10. Umami
Dit geheimzinnige concept begeestert al een tijdje de hoofden van echte foodies. En het was de Japans-Belgische chef Tomoyasu Kamo die er tijdens The Flemish Primitives mee op de proppen kwam. 'Umami wordt soms omschreven als de vijfde smaak -- naast zout, zuur, zoet en bitter -- maar eigenlijk is het geen specifieke smaak. Volgens mij is het een puur, fris ingrediënt dat geleidelijk aan alle andere ingrediënten onthult.' Het blijft dus een geheimzinnige smaakmaker, die in het Japans 'heerlijkheid' betekent. Wie het graag wil ontdekken, kan umami onder meer terugvinden in ansjovis, zeewier, parmezaan, eekhoorntjesbrood en zelfs in een doodgewone tomaat.

Een man zit aan de bar naast een stotteraar.

Zegt de man: “Is het niet lastig dat stotteren?”
De stotteraar: “N-n-nee, he-he-helemaal n-n-niet, w-w-want ie-ie-iedereen heeft w-w-wel een af-af-afwijking.”
Man: “Hoezo dat dan?”
Stotteraar: “N-n-nou, M-m-met w-w-welke hand v-v-veeg jij je k-k-kont af?”
Man: “Met mijn rechterhand.”

Stotteraar: “Z-z-zie je? D-d-dat is jouw af-af-afwijking. De m-m-meeste men-mensen g-g-gebruiken t-t-toiletpapier.......

Kleine Molen maakt bierdorp toeristisch nog aantrekkelijker

Met de restauratie van de Kleine Molen heeft Hoegaarden een nieuwe toeristische attractie. Een bezoek aan het molencomplex kan vanaf deze zomer.

'De bescherming van de omgeving betekent dat we van Onroerend Erfgoed de buitenkant van de molen niet naar willekeur mochten vernieuwen', verklaart Karin Verstraeten. 'Daken werden vernieuwd, bakstenen muren werden gezandstraald en opnieuw gevoegd. Het binnenplein werd opnieuw heraangelegd en men is bezig met de groenaanplantingen rond de molen. De werken duren al zes jaar. We moeten ons aan strenge regels houden omwille van de bescherming en de ligging vlak naast de Grote Gete, waarvan het beheer onder de bevoegdheid van het Vlaams Gewest valt. Vergunningen kregen we niet zomaar.'

Het vernieuwde interieur is een juweel voor het oog. Geen overtollige luxe, wel smaakvolle soberheid. Een ruime vergaderzaal voor personeel van bedrijven of voor verenigingen ontbreekt niet. Vier gastenkamers staan ter beschikking voor wie meer dan een dag blijft.

Karin Verstraeten zorgt dan voor het onthaal. 'Wat niet betekent dat we van de molen een B&B gaan maken', zegt ze, 'maar toeristische groepen zijn welkom als ze een aanvraag indienen. Ze zullen het wel moeten stellen zonder cafetaria. We wensen er geen commerciële bedoening van te maken.'

Gedenksteen

Voor wandelaars opent de molen nieuwe perspectieven. Een wandelpad loopt van Klein Overlaar via de molen en over de Grote Gete naar de vroegere spoorwegbedding (nu fietspad) en het gehucht Rommersom. Puur natuur overal. In de muur van de molen staat een gedenksteen die herinnert aan de gesneuvelde Jagers te Paard van het Tweede Regiment. Zij vonden de dood aan de molen op 13 en 14mei 1940.

De molen staat ook bekend als 'de molen van Celis'. Hij was de laatste molenaar. Het rad verdween in 1910 en vanaf dan werd gemalen met een dieselmotor. In 1986 viel de bedrijvigheid stil. In 1994 werd de omgeving beschermd. De oorspronkelijke molen zou dateren van 1468. Er opnieuw graan mee malen, ligt niet in de bedoeling van de eigenaars. Een officiële opening van de molen vindt plaats op 26juni.

Klein Bokrijk komt in de Cruysblock

Vierhonderd jaar geleden werd hoeve de Cruysblock in Hoegaarden een afspanning. Eigenaar Rik Cipers (77) herinnert daaraan met een expo van oud landbouwgerief. Die expo wordt thans opgebouwd richting augustus.

Southwest Airlines houdt 81 Boeings 737 aan grond na gat in cabine

Southwest Airlines stelt in een communiqué "samen te werken met Boeing aan een inspectieprogramma voor de 81 Boeings 737", die tot nader order niet opstijgen.
 
Gisteren moest een van de toestellen, dat vloog tussen Phoenix (Arizona) en Sacramento (Californië), een 40-tal minuten na het opstijgen een noodlanding maken op een luchtvaartbasis in Yuma (Arizona), omdat de druk in de cabine was weggevallen.
 
"Uit de eerste elementen van het onderzoek blijkt dat de druk in het vliegtuig daalde en de zuurstofmaskers uitgeklapt werden. Na een vlotte landing in Yuma bevestigde de bemanning dat er een gat zat in het dak van het toestel, eerder naar het midden van de cabine", preciseerde de luchtvaartmaatschappij.
 
De 737 werd in 1968 gelanceerd door Boeing. Hoe oud het desbetreffende toestel is, werd niet meegedeeld

Ook scheuren in drie andere Boeings Southwest Airlines

Ziekenhuis Heilig-Hart werkt mee aan doorbraak in kankeronderzoek

Het Heilig-Hartziekenhuis van Tienen toont zich in een mededeling fier op zijn bijdrage in het recente kankeronderzoek.

Wanneer een bepaald type eiwit in de cel begint samen te klitten, kan dat leiden tot kanker. Dat blijkt uit Belgisch kankeronderzoek, waaraan de Tiense anatoompatholoog dr. Ann Cornelis meewerkte. Het proces, dat voornamelijk bekend is van de ziekte van Alzheimer en de dollekoeienziekte, speelt een rol bij een zesde van alle kankergevallen. Deze baanbrekende resultaten verschenen in het tijdschrift Nature Chemical Biology.

Dr. Ann Cornelis is lid van het onderzoeksteam, dat naast Belgische ook een aantal buitenlandse wetenschappers telt. Zij maakte de selectie van tumorstalen van patiënten en coachte - als patholoog - het team bij de beoordeling van de aankleuring van de tumoren.
 

 Dr. Cornelis: “Je mag gerust stellen: geen kankerdiagnose zonder de anatoompatholoog. In 10% van de 8.000 à 9.000 biopten (stukjes weefsels) die we jaarlijks onderzoeken, vinden we tumoren. We bespreken maandelijks alle patiënten met kanker in een team van specialisten uit verschillende disciplines, vaak in samenwerking met UZ Leuven. Onze dienst neemt regelmatig deel aan studies, maar deze publicatie in Nature is toch heel bijzonder voor ons. De ontdekking van dit nieuw mechanisme opent de weg voor verder doorgedreven onderzoek naar de rol van eiwitten in het ontstaan van kanker.'

Dassen verspreiden zich over Vlaanderen

De das wordt omschreven als "Vlaamse panda", een symboolsoort voor natuurherstel. "Er werd van uitgegaan dat de das enkel in Zuid-Limburg voorkomt, maar dat komt omdat enkel daar permanent bewoonde burchten teruggevonden worden", zegt INB0-zoogdierspecialist Koen Van Den Berge. "Net die burchten, ondergrondse gangenstelsels die generaties lang gebruikt worden door dassenclans, zijn een eenvoudig criterium om hun echte voorkomen vast te stellen." De burchten worden meestal in bermen of boshellingen gebouwd.
 
Verkeersslachtoffers
Op basis van autopsieresultaten bij dertig verkeersslachtoffers in de andere Vlaamse provincies dan Limburg, blijkt dat de das ook op andere plaatsen kan voorkomen. Daar zijn twee interpretaties voor. "Enerzijds kan het gaan om zwervende jonge vrouwtjes of uitgerangeerde oude mannetjes. Anderzijds ontdekten we dat sommige dieren in contact waren met soortgenoten of zich voortplantten, wat wel spectaculair is voor die provincies buiten Limburg." Voorbeelden daarvan zijn Adinkerke (West-Vlaanderen) en Westmalle en Zandhoven (Antwerpen).
 
Verstoring
Er vindt dus een druppelsgewijs herkolonisatie plaats, maar Van Den Berge waarschuwt voor de gevolgen van verstoring. "Een gevestigde burcht kan tegen een stootje, maar voor een burcht in opbouw heeft verstoring nefaste gevolgen. In tegenstelling tot vossen, die enkel werpen in hun burcht, blijft een das overdag altijd ondergronds."
Dassen zijn de zwaarste marterachtigen en wegen tot vijftien kilo.

Zeevogels verspreiden dodelijk plastic over hele wereld

Jaarlijks vervoeren zeevogels honderden ton plastic van de ene naar de andere kant van de wereld. De vogels verwarren kleine stukjes plastic met voedsel. De toename van plastic zwerfvuil heeft wereldwijd een massale sterfte van vogels, zeedieren en vissen tot gevolg.

45 ton plastic
Nagenoeg elke zeevogel heeft plastic in zijn maag zitten. Volgens experts is dat ook het geval voor zeeschildpadden en veel vissoorten. De noordse stormvogel is een veelvoorkomende zeevogel, er leven er miljoenen van op de hele wereld. De volledige populatie zou in totaal 45 ton plastic via de maag meedragen. Dat is een schatting van Jan Andries van Franeker, bioloog bij IMARES, Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies in Wageningen.

De afgelopen dertig jaar heeft Van Franeker plastic aangetroffen in de maag van ruim 95 percent van de onderzochte stormvogels uit de Noordzee. Dat is ook het geval voor soortgelijke soorten zoals de Wilson's stormvogels. Die soort zou jaarlijks ongeveer 35 ton plastic transporteren van haar overwinterplaatsen in de Noordelijk Atlantische gebieden naar de broedplaatsen in Antarctica. "Als de voedingsgewoonten van het dier ertoe leiden dat het dier plastic kan verwarren met voedsel, dan is het bijna zeker dat er plastic in zijn maag zit", vertelt van Franeker aan IPS.

Van Franeker is in Honolulu voor de vijfde internationale conferentie over zeevervuiling. De vorige conferentie dateert van 2001.  
"Ik heb soms een nachtmerrie waarin de stormvogels die tonnen plastic op alle aanwezigen in een conferentiezaal als deze laten vallen", vertelt van Franeker. "Dat zou pas een statement zijn." De oceanen worden steeds meer vervuild door een enorme hoeveelheid plastic, visgerei en andere soorten vuilnis. Er zijn geen exacte cijfers voorhanden, maar het zou om massale hoeveelheden gaan. In 2006 waagde het Milieuprogramma van de Verenigde Naties zich aan een schatting: per vierkante kilometer zee zouden er 13.000 stukjes plastic ronddrijven. Een wandeling aan de kust, waar ook ter wereld, maakt het probleem snel duidelijk - tenzij die strook net werd schoongemaakt.

Peuken en kroonkurken
De Amerikaanse ngo Ocean Conservancy houdt zich al 25 jaar bezig met het schoonmaken van stranden en kustlijnen. In die 25 jaar hebben ongeveer negen miljoen vrijwilligers in 152 landen 66 miljoen kilogram vuilnis opgeruimd en gecatalogeerd. Dat staat in een nieuw rapport dat net werd gepresenteerd in Honolulu. De top drie ziet er als volgt uit: Sigarettenpeuken, voedelverpakkingen en kroonkurken. Komen nog voor in de top tien: plastic zakken, flessen en rietjes.  
"Mensen beseffen niet genoeg hoe gevaarllijk deze vervuiling is voor de oceanen", vertelt Achim Steiner, directeur van het VN-Milieuprogramma (UNEP). Volgens Steiner is zwervuil op zee een "onzichtbaar" probleem en wordt het daarom genegeerd. Nieuw wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat kleine plastic deeltjes of chemicaliën vrijgeven die schadelijk zijn voor het endocriene systeem. Dit zou ernstige gevolgen hebben voor soorten die in zee leven, maar evengoed voor mensen.

Plastic breekt niet af
Jaarlijks wordt wereldwijd ongeveer 260 miljoen ton nieuw plastic aangemaakt. Ter vergelijking: in 1950 ging het nog maar om vijf miljoen ton plastic. Iedereen in de ontwikkelde landen gebruikt gemiddeld ongeveer honderd kilogram plastic per jaar. Inwoners van ontwikkelingslanden hebben voorlopig genoeg aan twintig kilogram, maar hun gebruik is de laatste jaren sterk aan het stijgen.

Plastic is niet afbreekbaar maar valt steeds verder uiteen in kleinere stukjes, tot het microscopisch wordt. En zo kan het honderden jaren in het milieu blijven rondzwerven. Volgens UNEP-directeur Steiner zijn nieuwe beleidsmaatregelen noodzakelijk. Hij pleit voor een uitbreiding van het Zuid-Koreaanse systeem van producentenverantwoordelijkheid (EPR). Het EPR-systeem verplicht fabrikanten en importeurs een bepaalde hoeveelheid van hun producten te recycleren. In de vijf jaar sinds de lancering van het programma in Korea werd meer dan zes miljoen ton afval gerecycleerd, waaronder 70.000 ton plastic. Het programma bracht in totaal  1,1 miljard euro op. Het programma bleek een goede bron van nieuwe werkgelegenheid. Ook Van Franeker pleit voor beleidsmaatregelen. "Het volstaat een verplicht statiegeldsysteem te ontwikkelen voor plastic", aldus van Franeker. Duitsland, Nederland en de Scandinavische landen hebben elk zo'n systeem. Gevolg: meer dan 95 percent van alle plastic flessen worden gerecycleerd.
Bioplastic bestaat niet

Van Franeker sluit af met een waarschuwing: "Afbreekbaar of composteerbaar plastic moet worden verboden. In bioplastic zit evenveel plastic als in plastic dat van olie is gemaakt. Het zogenaamde bioplastic breekt gewoon sneller af in microdeeltjes dan de traditionele kunststoffen. We zijn niet meer in staat het te zien, maar het is er nog steeds."

Volgens Van Franeker is het de industrie die afbreekbaar en composteerbaar plastic promoot, zodat op korte termijn kan doorgegaan worden met het eenmalig gebruik van plastic. "Wegwerpgebruik van plastic is gewoon niet houdbaar", zegt hij. De Nederlandse bioloog is ondanks alles niet tegen het gebruik van plastic: "Het is een prachtig materiaal. Men moet het enkel veilig en herbruikbaar maken."

Madeira, eiland in de wolken

Het Portugese eiland Madeira kreeg het vorig jaar bijzonder zwaar te verduren door hevige regenval en modderstromen. De schade is intussen hersteld en in het bloemenparadijs kan vandaag weer volop gewandeld worden.

 Dit jaar al 6.500 dolfijntjes gestorven door gevolgen van BP-olievlek in Golf

Het sterftecijfer bij dolfijnen in de Golf van Mexico als gevolg van de enorme olievlek veroorzaakt door het lekkende olieplatform Deepwater Horizon ligt zeker vijftig keer hoger dan tot nu werd toegegeven. Bij andere diersoorten, zoals zeeschildpadden, zou het zelfs 250 keer hoger liggen.

"Conservatief"
En dat is wat is aangespoeld en werd gevonden. De echte sterfte ligt stukken hoger. Marinebiologen gaan er doorgaans vanuit dat wat aanspoelt en wordt gevonden in het geval van zeezoogdieren tussen 0,5 tot 2 procent is van wat daadwerkelijk sterft.

In de nieuwste studie zeggen de auteurs dat ze waarschijnlijk te conservatief hebben gerekend. Andere onderzoeken in het najaar van 2010 meldden ook al een vertievoudiging van de sterfte van zeedieren in bepaalde delen van de Golf.

Zelfs de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), een overheidsinstelling die zwaar onder één hoedje speelde met BP en bewust informatie verdraaide en achterhield tijdens de crisis (dat is ondertussen al aan het licht gekomen) spreekt van een "cetacean unusual mortality event". Zij telden 390 "strandings" de jongste twee maanden in Louisiana, Mississippi, Alabama en Florida.

In Florida is overigens een verhoogde sterfte vastgesteld bij de manatees, de zeekoeien die bijzonder gekoesterd worden in de vakantiestaat. Bijna een jaar na het begin van de ramp zijn ook nog steeds een aantal stranden in Louisiana verboden terrein voor de pers. Ze worden bewaakt door securitymensen van BP. 

Zwart koraal van 2.000 jaar ontdekt nabij site olieramp BP

Wetenschappers hebben een koraal, die in de omgeving van de site van de BP-olieramp in de Golf van Mexico leeft, kunnen dateren. Het zwarte koraal is zo'n 2.000 jaar oud. Het is pas de eerste keer dat dat lukt voor koralen in de Golf.

Vorsers bestuderen de oude traaggroeiende koralen in de Golf al van vóór de dramatische olieramp op 20 april vorig jaar. De zwarte koralen werden gevonden op zo'n 34 km ten noordoosten van de BP-bron, op meer dan 300 meter diepte.

Er wordt nu verder onderzocht of de milieuvervuiling door BP de koralen schade heeft toegebracht. "Zwarte koralen voeden zich met organisch materiaal dat naar de zeebodem zinkt", zegt wetenschapster Nancy Prouty. "Het kan tientallen jaren duren, of zelfs eeuwen, om een van een 'storing in het ecosysteem' te herstellen."

De olievervuiling verspreidt zich onder water in zuidwestelijke richting, dus weg van de zwarte koralen. Ten zuidwesten van de oliebron van BP werden wel al dode koralen aangetroffen. Prouty benadrukt echter dat er wel oliesmurrie op het wateroppervlakte boven de zwarte koraalkolonie werd gespot tijdens het lek dat na een explosie op het Deepwater Horizon-platform, meer dan 750 miljoen liter olie in de zee deed vloeien. Daarbij kwamen ook elf arbeiders om het leven.

Zwarte koralen vind je over de hele wereld. Het lijken wel diepzeebosjes of -bomen. Zij zijn een belangrijke habitat voor vissen en ander zeeleven. Ze groeien erg langzaam. Ter vergelijking: een menselijke vingernagel groeit 200 keer sneller dan een zwart koraal.

Vijftien adembenemende fonteinen

Een opvallende fontein lijkt wel een must voor elke zichzelf respecterende stad. Hoe hoger en kleurrijker, hoe beter. Wij zetten ’s werelds meest adembenemende fonteinen op een rij die je op een warme dag de nodige verfrissing bieden.

Friendship of Nations in Moskou

Miljoen vleermuizen in VS gestorven door epidemie

Een kenmerk van de ziekte is een witte schimmel die rond de snuit van de vleermuizen verschijnt. De ziekte werd vijf jaar geleden voor het eerst opgemerkt in New York. Sindsdien is de epidemie aan een snelle opmars bezig en nu dreigt ook het westen van de VS te worden getroffen. In sommige grotten zijn alle vleermuizen uitgestorven door de ziekte.

In het slechtste geval kunnen hele soorten in de VS uitsterven. De nachtdieren worden dan wel niet vaak door mensen gezien, ze zijn erg belangrijk. Zo verorberen ze ieder jaar miljoenen kilo's insecten. Vooral in de winter maakt de ziekte veel slachtoffers onder de vleermuizen.

Mens
Voorlopig lijken de vleermuizen de ziekte zelf te verspreiden, maar toch wordt landeigenaars in het westen van de VS aangeraden om zo weinig mogelijk activiteiten in grotten uit te voeren. Aangezien de mens nog grotere afstanden aflegt, zou de schimmel ook op deze manier schade kunnen aanrichten. Vorige maand werd een aanvraag ingediend om alle grotten en verlaten mijnen in 48 staten te sluiten.

Biologen vermoeden dat de ziekte aanvankelijk afkomstig is uit Europese grotten en door mensen is meegebracht naar New York.

"Schimmelziekte bij vleermuizen kan voeding duurder maken"

Sinds 2006 zijn naar schatting een miljoen vleermuizen in de Verenigde Staten gesneuveld aan de schimmelziekte 'het witteneuzensyndroom'. De ziekte werd eerst aangetoffen in Albany, en is ondertussen verspreid over het noordoosten van de VS tot in Ohio. De ziekte werd ook aangetroffen in de Canadese provincie New Brunswick.

Insecteneters
Dat is problematisch, en vooral door de invloed op de insectenpopulatie en dus de voedingsproductie. Vleermuizen zijn grote eters van insecten en zonder vleermuizen worden oogsten aangetast.

Voedselprijzen
"Het gebruik van chemische pesticiden stijgt", zei onderzoeker Gary McCracken van de University of Tennessee. Hij schat de waarde van de vleermuizen in de landbouw op minstens 3,7 miljard dollar (2,6 miljard euro) per jaar. Amerikanen vrezen ondertussen dat de voedselprijzen hierdoor zullen stijgen.

Geen lucht
Ook het toenemende aantal windmolens zal de sterfte onder de vleermuizen doen toenemen. Er zijn al duizenden dode vleermuizen gevonden in de buurt van windmolens. Niet zozeer omdat ze vermalen worden, wel omdat het verschil in luchtdruk hun kleine longen doet dichtklappen.

Actie, nu
De onderzoeker roept op tot actie. "Niets doen is geen optie, omdat deze vliegende zoogdieren weinig nakomelingen krijgen. Herstel van de populatie duurt tientallen jaren, misschien zelfs eeuwen."

De publieke opinie zit nog niet op dezelfde pagina als de wetenschappers. "Veel mensen vragen zich af waarom ze moeten geven om vleermuizen en hun voortbestaan. Het is aan ons om hun ecologische en economische impact duidelijk te maken."

Wat er kan gedaan worden, wordt echter niet zo meteen duidelijk.