Er was eens, heel lang geleden op een verre planeet, een volkje dat zichzelf heel slim vond. De mensen vonden dat ze het allemaal mooi op een rijtje hadden, en de rijkdommen van hun planeet eerlijk werden verdeeld onder de bevolking.

Want er was maar één wet: die van de sterkste. En de allersterkste die was koning. En liet gewoon de anderen voor hem werken, en bedelen naar wat hij teveel had. En dat was meestal niet om over naar huis te schrijven, want hij vond dat hij nooit teveel had. Nooit genoeg zelfs. Het volk had hem dan ook een passende naam gegeven: ‘Megahamster’.

Maar zoals op alle planeten, woonden ook op dié planeet mensen van allerlei slag: er waren hele sterken, en er waren zwakkeren die dan weer andere gaven hadden, zoals een gezond verstand, maar daar werd geen rekening mee gehouden. Want dat diende tot niets! Daar kon je niet van eten.

En het laat zich raden: de rijkdommen werden, door die éne wet, verdeeld van sterk naar zwak. Dom of slim zijn speelde geen enkele rol, en men wist ook van niet meer. De zwaksten werden gewoon minst bedeeld. Zondermeer en zonder tegenspraak. De harde natuurwet. Net als in een wolvenroedel.

Trouwens, als een zwakkere toch wat teveel zou hebben, zou het hem toch alleen maar ontnomen worden door een sterkere. De wet van de sterkste gaf hem trouwens dat recht.

Toen werd, op een koude winternacht, een kindje geboren in schrijnende armoede. Vader Josephus en moeder Madona hadden nauwelijks zelf te eten en woonden in een goor zelfgemaakt hutje. Josephus was timmerman en werkte de hele dag voor Megahamster. Samen met een hele ploeg bouwvakkers moest hij de zoveelste loods aanbouwen aan het koninklijk paleis, want Megahamster wist helemaal niet meer waar hij al zijn spullen moest opbergen.

En toch vond hij zichzelf heel vrijgevig, want elk van zijn arbeiders kreeg wat voedsel mee naar huis. Te weinig om van te leven, maar toch genoeg om niet te sterven. En dus vond hij dat zijn volk het leven aan hem te danken had. En het goedgelovige volk geloofde dat nog ook. Zo ook Josephus, de vader van Wijsneusje, want zo hadden ze hun pasgeboren kindje genoemd. Het zag er namelijk echt een heel pienter kereltje uit. Maar helaas, een beetje tenger. Met handjes en fijne vingertjes die, naar de ouders dachten, nooit zouden geschikt zijn voor zware handenarbeid.

Ze maakten zich dan ook grote zorgen over hoe Wijsneusje later aan de kost zou moeten komen. Dergelijke mensjes kwamen meestal van honger om, want niemand gaf ze iets. Ze konden er immers weinig voor terugdoen! En àls ze al eens iets hadden, namen de sterkeren hen dat natuurlijk af, want ze waren te zwak om zich te verdedigen!

De jaren volgden elkaar op en wijsneusje werd steeds groter, maar niet sterker! De zorgen van de ouders namen toe. Vooral omdat ook Megahamster van oordeel was dat het ventje nooit voor hem zou kunnen werken, en aan vader dus ook geen extra rantsoen voor het kind meer meegaf. Nu moest Wijsneusje gevoed worden door wat vader en moeder zichzelf uit de mond spaarden!

Maar gelukkig eiste Wijsneusje niet veel. Had weinig voedsel nodig en was al gauw tevreden. Het leek ook een tamelijk passief kind, maar in het hoofdje ging heel veel om. Het kereltje dacht de hele dag na. Bekeek vanuit zijn weinig benijdenswaardige positie hoe de wereld er uit zag en hoe het allemaal werkte. En het werkte helemaal niet naar zijn zin. Die ene enge wet was er teveel aan, vond hij, maar durfde dat niet luidop te zeggen. Er moesten toch méér mogelijkheden zijn om je brood te verdienen dan met brute spierkracht? Of had hij het mis? Eigenlijk wist hij het op de duur zelf niet meer.

Het enige dat hij wist was dat zijn brein nooit ophield te denken, maar of je met denken je brood kon verdienen, daar had hij geen benul van. Het leek trouwens ook niet zo. Welke prestatie zou je nu kunnen leveren met je hersenen? Er een boom mee omhakken? Een wild zwijn doden? Aardappelen rooien? Ach nee, dat kon allemaal niet, en hij werd moe van het denken.

Tot hij op een dag een afgevallen tak van een boom vond, daar wat mee speelde, en zijn vlugge hersentjes hem al snel op de veerkracht van dat hout wezen.

- Hé, daar moest iets mee aan te vangen zijn! Hij nam de tak mee en verborg hem achter hun schamele hutje.

Twee dagen en nachten lang dacht hij na. Toen zocht hij een stuk touw, bond het aan de tak en spande het op. De boog was uitgevonden. Van een kaarsrechte tak sneed hij een pijl en stelde al spoedig vast dat je daarmee een konijn van op een zekere afstand kon doden. En dat de trefkans veel groter was dan als je er met een steen moest naar gooien. Met hersenwerk kon je dus toch wel aan de kost komen!

Blij ging hij zijn uitvinding uitleggen aan vader Josephus, maar die begreep hem niet, geloofde hem niet, en wou van de boog niet weten. Wou hem niet eens zien. “Bedriegerij om de sterken te beduvelen” zei hij. Trouwens, konijnen waren toch eigendom van Megahamster, en het enige wat je met dat duivelstuig riskeerde was gesnapt te worden en in de gevangenis te vliegen.

- En trouwens, vervolgde zijn vader, je bent nu volgroeid, en het wordt tijd dat je met mij meekomt naar de bouwwerf. Morgen al kun je aan de slag. Ik heb het geregeld met Megahamster.

De volgende morgen, onder het waakzaam oog van de opzichters van Megahamster, begon voor Wijsneusje het harde labeur. Maar hoé hij zich ook uitputte, tegen de avond had hij niet half zoveel werk verzet als de anderen, maar was wél totaal bekaf. Kon amper nog op de benen staan.

- Hé Josephus, deed de opzichter, dat kreng hoeft morgen niet terug te komen hoor! Daar verspilt Megahamster geen voedsel aan.

- Alstublieft meneer de opzichter, hij zal wel wennen aan het werk. Laat hem toch verder werken! Hoe moeten wij hem anders blijven voeden?

- Dat is jullie probleem! Hij moet dan maar gras eten zoals de koeien. Hoonde de opzichter.

’s Nachts sloop Wijsneusje, die het gesprek had gehoord, stilletjes naar buiten, en met tranen in de ogen bekeek hij nog een laatste keer zijn ouderlijk huisje. Hij zou het allemaal heel erg missen. Mama, papa, het gezellige haardvuur… maar hij kon het hen niet aandoen nog verder ten laste te zijn. Hij moest hoe dan ook op eigen benen zien te staan. En hij verdween in de donkere nacht.

Jarenlang zwierf hij door het land. Hij had ondertussen opnieuw een boog en pijlen gemaakt, en leefde van het wild dat hij schoot en de vruchten die hij in het bos vond. Het mocht dan wel allemaal eigendom van Megahamster zijn, hij had daar ondertussen zijn eigen mening over, en had ook een betere vorm van samenleving bedacht, die hij hier en daar aan de mensen probeerde uit te leggen.

Maar de mensen luisterden niet. Wie zou nu naar zo’n minderwaardig, tenger kereltje gaan luisteren in een wereld waarin de sterken het voor het zeggen hebben? Een kereltje van niks dat niet eens sterk genoeg was om te werken.

Maar de hersenen van Wijsneusje stopten nooit met nadenken. En nu had hij een ultiem idee: als ze dan niet wilden luisteren naar hém, dan zou hij ze misschien kunnen doen luisteren naar iemand veel groter? Maar wié? Hij moest zéker groter en sterker zijn dan Megahamster, maar zo iemand was in het gehele land niet te vinden. En zélfs als hij zo iemand vond, hoe moest hij hem zo ver krijgen dat hij zijn ideeën ging verkondigen?

En op een van die koude winternachten lag hij half slapend onder een deken van konijnenvellen op een open plek in het bos. Plots hoorde hij een hoog gefluit. Schoot wakker, keek omhoog, en daar verscheen eerst een klein lichtje dat steeds groter werd en veranderde in een enorme vuurbol met lange staart, die zich tussen de sterren door een weg baande, steeds groter en helderder werd, tenslotte voorbijschoot om even verder in een fontein van licht en een oorverdovende donderslag uiteen te spatten boven de planeet. Het hele land leek enkele ogenblikken in een zee van licht te baden. Net alsof het middag was. Toen werd het weer donker en stil, alsof er niets was gebeurd. Het hele fenomeen had minutenlang geduurd en moest, ondanks het nachtelijke uur, door veel mensen gezien en gehoord zijn.

Wijsneusje had er geen idee van welk zeldzaam natuurverschijnsel hij had aanschouwd, maar die ‘ster’ had een sterretje doen fonkelen in zijn brein. Dàt was het wat hij nodig had.

- Veel mensen zullen dit ook hebben gezien, en zéker gehoord! Als ik hen nu zeg dat dit ding in mijn hoofd is binnengedrongen en daar mijn ideeën over een heel nieuwe samenleving heeft doen ontstaan. Hen zeg dat die ster een superwezen was, veel groter dan Megahamster, dat zich in mij heeft genesteld? Dan kan ik mijn ideeën toeschrijven aan dit superwezen. Verzwijgen dat ze van mijzelf komen! Want van mij, tenger kereltje, geloven ze het toch niet!

En zo geschiedde. De volgende morgen had het hele land het over die wonderbaarlijke verschijning en daar speelde Wijsneusje handig op in. Binnen korte tijd had hij al een hele schare volgelingen, en het duurde niet lang of Megahamster werd van zijn troon gestoten en vervangen door verstandige mensen. Sterk zijn speelde niet langer een rol op de planeet. Het volk ondervond trouwens ook dat de levensomstandigheden sterk verbeterden nu het door verstand, en niet langer door kracht werd geleid. De wet van de sterkste werd vervangen door de wet van het gezond verstand.

Maar wat Wijsneusje niét wist, was dat hij zonder het te weten de allereerste religie had geschapen op de planeet. En wat hij nog minder wist was tot welke gevaarlijke toestanden dit in de loop der volgende eeuwen wel zou kunnen leiden als het ook maar éventjes mis liep.

En als keerzijde van de medaille had hij zonder het te beseffen ook een nieuw principe geïntroduceerd in zijn wereld: als je overtuigingskracht tekort hebt om je ideeën te verkopen, vind dan een superwezen uit en leg ze hém in de mond! En reken maar dat die vondst in de komende eeuwen druk zou worden nageaapt en vooral misbruikt!

Maar daar dacht hij niet aan. Het leek allemaal zo mooi en sprookjesachtig in den beginne! Maar nu lichamelijke kracht in het bestuur was vervangen door verstand, kon het alle kanten op! Wist hij veel dat verstandige lui niet altijd eerlijke lui zijn? Maar gelukkig voor hem, hij zou nooit zolang kunnen leven om de gevolgen van zijn ingreep en de vele verdraaiingen die er in de toekomst zouden worden aan toegevoegd tenvolle te kunnen overzien. Dat zouden zijn nakomelingen wel ondervinden.

Want wijsneusje zélf? Wel, die liet een klein paleisje bouwen voor zijn ouders, en trouwde met het mooiste meisje van de planeet. Ze kregen heel verstandige kinderen en leefden nog lang en gelukkig.

-o-o-o-o-o-

Willy.