Ik zou er nu ook wel geen eed willen op doen, de ene mens is tenslotte de andere niet, maar toch ben ik er stellig van overtuigd dat troost niet werkt! Toch zéker niet de traditionele, in onze cultuur ingebakken troostende woorden.

Er gebeurt een sterfgeval of een liefdesbreuk… en daar staat de betrokken persoon dan! Uitgeteld! Vol verdriet! Maar ook… smachtend naar… troost.

Troost?
Troost werkt niet!
Verwerken is de boodschap!

Het een plaats geven in je geest en in je hart. Er het beste van maken wat er van te maken valt! Dàt werkt! Het is een heel menselijke eigenschap dat we troost zoeken van buitenaf. Troostende woorden. Woorden van iemand die je begrijpt en meegrient met je. Maar ik vrees dat dit enkel maar een vorm van zelfbedrog is!

Veel mensen denken dat het dàt is wat ze nodig hebben, en dat ze dàn pas hun ware vrienden leren kennen. En die vrienden? Ach ja… als ze troostende woorden uitspreken zijn ze ook wel echte vrienden die het goed menen. En begrip voelen van de buitenwereld kan wel eventjes goed doen. Als het maar niet te lang wordt aangehouden.

Want kijk:

Mevrouw A heeft een zwaar verlies te verwerken, en ‘denkt’ geluk te hebben met een buurvrouw die haar dagdagelijks troostende woorden komt influisteren.

Mevrouw B bevindt zich in dezelfde situatie maar is omgeven door mensen die haar weliswaar proberen te helpen in verschillende zaken, maar nooit met één woord over dat verlies praten.

Wel, nu wil ik iedereen uitdagen om na een jaar te komen kijken welk van beide dames hun verlies het eerste hebben verwerkt en het een plaats hebben gegeven.

Wedden dat het dame B zal zijn? Want troost werkt niet! Drukt je alleen maar telkens opnieuw met de neus op de feiten. Staat het persoonlijk verwerkingsproces zelfs in de weg, en verlengt het in sommige gevallen tot in het eindeloze.

Wie dat soort troost zoekt zal bij mij helaas nogal dikwijls aan het verkeerde adres blijken te zijn! Daar doe ik niet aan mee! Zélfs niet als het van me verwacht wordt, en zelfs niet als ik daardoor riskeer als een gevoelloos persoon te worden aanzien!

Ik denk eerder dat ik veel gevoeliger ben dan de rest van de mensheid op dat gebied. En juist die gevoeligheid maakt dat ik me liefst zo ver als mogelijk van zalvende en troostende woorden verwijderd houd.

Zo heb ik in mijn leven veel begrafenissen meegemaakt en, hoe kan het ook anders, ze filosofisch bekeken. En wat stelde ik telkens weer vast? Hoe troostender de woorden van meneer pastoor klonken, hoe meer tranen er in de kerk gelaten werden! Mensen kwamen pratend de kerk in, maar gingen tranend buiten! En hoe harder ze grienden, hoe meer ze vonden dat het ‘toch zo’n mooie dienst was’. Zelfbedrog?

Verdriet, dat al deels in een verwerkingsproces zat, werd weer flink opgerakeld tot het nog maar eens helemaal ontvlamde. Onze cultuur vraagt nu eenmaal om troost. Het wordt ook verwacht van meneer pastoor of van vrienden! Maar of troost echt werkt betwijfel ik ten stelligste. Aan de trooster geeft het een zalig gevoel ‘iemand te kunnen helpen’. Aan het slachtoffer geeft het de indruk niet alleen te staan en zich gesteund te voelen. Maar ik vrees dat dit een vals gevoel is. Ik vraag me nog steeds af of dit alles het verwerkingsproces wel helpt of juist dwarsboomt.

Het doel van troost zou moeten zijn: “hoe maak ik die persoon gelukkiger dan hij nu is?”.
Kun je dat doen door steeds weer in die wonde te wroeten? Neen toch?
Eventjes je medeleven betuigen wordt wel verwacht, en kan nog net. Maar daar houdt het dan ook op, tenzij je de persoon op een of andere manier materieel kunt helpen. Bijvoorbeeld door bepaalde karweitjes op te knappen die de afwezige niet meer kan.

Waarschijnlijk reageert niet iedereen gelijk op verdriet of troost. Misschien zijn er mensen die echt wel hulp vinden in troost. Maar ik blijf vinden dat dit een fictief verlangen is naar een fictieve troost die in werkelijkheid eerder tegen- dan meewerkt.

Dit alles zal waarschijnlijk wel gevoelloos klinken, maar naar mijn bescheiden oordeel is het enige wat echt werkt: je eigen verwerkingsproces op gang trekken en van troostende woorden alleen maar de goede bedoelingen inzien, maar ze niet laten doordringen en ze zéker niet bewust gaan zoeken.

Er zijn nu eenmaal onvermijdelijk zaken in het leven die op je afkomen met de bedoeling dat je ze verwerkt en er je levenslessen uit trekt. En vooral: er sterker door wordt. Dat is als het ware je ‘levenshuiswerk’. En net zoals je huiswerk op school: je kunt je door anderen laten helpen, maar dan leer je er ook weinig van en zit je enige tijd later met hetzelfde probleem.

Willy.