DAVIES, N., Vergeten koninkrijken. De verborgen geschiedenis van Europa. (Vert. Vanished Kingdoms, 2011) A’pen, Uitg. De Bezige Bij, 2013 (2e dr.), 877 pp. – ISBN 978 90 8542 381 2 

Tolosa, Alt Clud, Sabaudia, Borussia … het zegt u misschien niets. Maar Toulouse, Savoye en Pruisen kent u zeker en de Firth of Clyde wellicht ook. Ooit gaven deze plaatsen hun naam aan bloeiende staten die verdwenen zijn in de vergeetput van de geschiedenis. Ze zijn uit het collectieve geheugen gewist, maar wie weet waar hij moet zoeken vindt altijd restanten. 

De Britse historicus Norman Davies verrichtte nauwgezet speurwerk naar een aantal Europese staten die de tand des tijds niet overleefd hebben. Sommige van deze rijken zijn gewoon verdampt, andere werden opgenomen in een groter geheel, weer andere zijn uiteengevallen of verdeeld over andere staten. In een aantal gevallen gebeurde dit op vreedzame wijze, maar vaak was de bevolking het droevige lot beschoren van gewelddadigheden en uitmoording. 

Het verhaal vangt aan bij het koninkrijk Tolosa van de Visigoten in de vijfde eeuw n.C. en eindigt met de instorting van de Sovjet-Unie op het einde van de twintigste eeuw. De geschiedenis van deze naties herinnert ons aan de vergankelijkheid van roem en glorie. Alle hedendaagse structuren zullen verdwijnen en plaatsmaken voor andere. Vroeger of later vallen immers àlle staten uiteen. Alleen het ‘hoe’ en ’wanneer’ zijn geheimen van de toekomst. 

Met dit magistrale werk heeft Norman Davies een ware krachttoer geleverd. Alleen al het opsporen van de beschikbare gegevens over vijftien verdwenen en vergeten naties moet een monnikenwerk geweest zijn. De ingewikkelde gebieds- en huwelijkspolitiek van heersers en vorstenhuizen in de afgelopen millennia is immers vaak bijna niet te volgen. Met wisselend succes slaagt de auteur erin om deze wirwar aaneen te rijgen tot een coherent verhaal. 

Hij beperkt zich bovendien niet tot de geschiedenis, maar trekt ook de aandacht op het contrast en de gelijkenissen tussen de tegenwoordige en de verleden tijd. Zo verwijzen linguïstische kenmerken en verwantschappen naar vroegere staatkundige verbanden, evenals hardnekkige nationalistische sentimenten en sympathieën. En hedendaagse conflicten spelen zich vaak af tegen de achtergrond van gebeurtenissen die eeuwen geleden plaatsvonden. 

Als de geschiedenis van Europa u interesseert kunt u niet om deze turf heen. Het is weliswaar geen boek dat u in één adem uitleest, want het is zeer gedetailleerd uitgewerkt en behoeft dus aandachtige lectuur. Dit fascinerende werk zult u echter zeker geregeld ter hand nemen. 

© Minervaria