VINCENT,
N., Onder mannen. Anderhalf jaar
undercover: een vrouw ontdekt wat het betekent man te zijn. (Vert. Self-Made Man) Adam, Uitg. Balans,
2006, 302 pp. ISBN 90 5018 803 6
Dit
boek is het verslag van een uniek experiment. In de bibliotheek is het te
vinden bij de fictie. Norah Vincent is journaliste en vertelt het verhaal van
haar leven als man. Anderhalf jaar lang heeft ze zich als man vermomd in
verschillende mannenbastions begeven. Als Ned is ze 8 maanden lid geweest van
een bowlingclub, heeft ze verschillende stripteaseclubs bezocht, 3 weken in een
mannenkloooster doorgebracht en een tijd gewerkt als venter-verkoper. Ze heeft aan
dating gedaan met vrouwen en ze heeft zich aangesloten bij een mannengroep op
zoek naar zichzelf.
Daartoe
heeft ze zich grondig voorbereid. Ze heeft zich een geloofwaardig mannelijk
uiterlijk aangemeten, dat eigenaardig genoeg door geen enkele man werd
doorprikt. Hoogstens werd vermoed dat ze homo was en werd ze als een verwijfde
man beschouwd. Dit bevestigt in ieder geval dat de sociale perceptie van mensen
zeer sterk door de verwachting bepaald wordt.
Met
haar onofficieel onderzoek hoopte ze veel te weten te komen over de
onuitgesproken mannelijke gedragscodes en de sociale verschillen tussen de
seksen. En ze verwachtte ook dat het
leuk zou zijn. Mannen hebben immers de macht in handen. Als man zou ze mogen
doen wat als vrouw niet mocht, en waarop ze als meisje altijd jaloers was op
geweest: kunnen genieten van vrijheid.
Ze
heeft heel zeker veel geleerd. Natuurlijk is haar experiment geen
wetenschappelijk of objectief onderzoek. Ze geeft zelf toe dat haar verslag een
particuliere ervaring is, en dat haar observaties persoonlijk zijn. Het biedt
een vrouwelijke kijk op het globale leven van één man en is niet een
gezaghebbende gids voor het hele, uitgestrekte en bontgeschakeerde landschap
van het mannendom in de Verenigde Staten. Meteen is ook een andere beperking aangegeven:
men mag haar bevindingen niet veralgemenen tot de hele mannelijke helft van de
wereldbevolking. Ook al zijn ze gebaseerd op biologische factoren, mannelijk gedrag
en verwachtingen over mannen zijn ook cultuurgebonden.
Maar
wat ze heeft geleerd bleek erg teleurstellend. In plaats van te genieten van
een ongekende vrijheid en macht en erop los te kunnen leven, voelde ze zich
ernstig belemmerd. Het leven als man was zwaar. Ze vond het niet leuk. De
dwangbuis van de mannelijke rol zit niet minder strak dan die van de vrouw, zo besluit
ze. De mannenwereld is ook voor de mannen zelf een harde wereld, waarin een
man voortdurend wordt getoetst op zijn man-zijn. Man wordt, althans in de
gegeven cultuur, gedefinieerd als niet-vrouw en alles wat naar vrouw zweemt
de meeste emoties bijvoorbeeld wordt uit de mannengroep gebannen. Volgens
Norah is mannendom een loden mythologie die elke man op zijn schouders
draagt.
Op
het einde van de periode is Ned in een depressie verzeild. Het werd tijd dat
Norah weer verscheen. Ook al moet haar verhaal binnen de specifiek Amerikaanse
context worden gelezen, toch illustreert het hoe fundamenteel onze seksuele
identiteit is en hoe verweven gender en sekse.
Haar
boek is een ontnuchterend verslag. Een boeiend, maar schrijnend en soms ontroerend
verhaal waaruit iedere vrouw en iedere man veel kan leren.
