Den BOEF, A.H, God als hype. Dwarse notities over religieus
Nederland. Adam, Van Gennep, 2008, 224 pp. ISBN 978 90 5515 890
4
Als het over religie gaat krijg je
behoorlijk wat Nederlanders op hun paard. In Nederland is
godsdienst een issue. Je vindt er een voor Vlamingen soms zeer amusante bonte
verzameling van religieuze groeperingen. Net zoals overal in West-Europa zijn volgens recent onderzoek de gelovigen er echter een minderheid geworden. Wie
beweert dat religie aan een heropleving bezig is heeft het, aldus August Hans
den Boef, helemaal mis. Als gevolg hiervan verkeert onze samenleving in een
post-religieus stadium, een toestand die de verhouding tussen kerk en staat
ingrijpend heeft veranderd.
Toch heeft Nederland sedert een paar
jaren het meest christelijke kabinet sinds 1937: Balkenende IV. Volgens den Boef
regeert dit kabinet Nederland als een constitutionele theocratie. Godsdienst is
voor de meeste leden ervan boven alle andere maatschappelijke verschijnselen
verheven. De andere grondwettelijke vrijheden worden ondergeschikt aan de
vrijheid van godsdienst, de voortschrijdende secularisering bovendien aangeduid
als de oorzaak van maatschappelijke verloedering. Alleen religie kan een basis
bieden voor sociale cohesie en waarden en normen, zo stellen de gelovigen die
recht in de leer zijn.
Om te beginnen weerlegt den Boef bondig
de argumenten van de stromantactiek die gelovigen hanteren om ongelovigen in
diskrediet te brengen. Dit is veruit het meest interessante deel.
Hierna maakt hij een kritische analyse
van de wijze waarop verschillende kabinetsleden van Balkenende IV godsdienst en
religieuze moraal als maatstaf nemen voor beslissingen over gezins-,
onderwijs- en tewerkstellingsbeleid. Daarbij gaat hij heftig tekeer tegen de
moralistische betuttelingdrang van het kabinet dat uitgaat van een
19e eeuws mens- en maatschappijbeeld, waarin religie de burger in het
gareel houdt.
Tenslotte belooft hij alternatieven
voor de voorgewende rol van religie als behoedster van waarden en normen en
sociale cohesie. Omdat ik minder vertrouwd ben met het reilen en zeilen in de
Nederlandse politiek, en de vorige analyse mij vaak niet veel wijzer maakte, had
ik mijn hoop op dat laatste deel gesteld. Er wachtte mij echter een serieuze
teleurstelling. Den Boef komt niet verder dan zwaar pamflettair geschut tegen
een aantal onbekende sociologen en andere wetenschappers, maar slaagt er niet in
om hierover een samenhangend voorstel te formuleren. Ook het pamflet voor
rationele voortplanting overstijgt dat niveau niet. Het lijkt alsof hij niet
zozeer alternatieven wil aanreiken, maar vooral rekeningen
vereffent.
Het is leerrijk te lezen welke
implicaties een christelijk en bij uitbreiding religieus geïnspireerd
overheidsbeleid kan hebben voor de inrichting van de samenleving en meer bepaald
voor diversiteit en tolerantie. Ik ben het bovendien voluit met den Boef eens over de kernpunten van zijn betoog. Religie staat in morele en ethische
kwesties niet boven andere gezindten en mag de eigen maatstaven niet opleggen
aan andersdenkende burgers. De vrijheid van godsdienst is in een seculiere
democratie niet belangrijker dan andere vrijheden en rechten. Religie is niet
noodzakelijk voor de sociale cohesie van een samenleving. De inrichting van de
samenleving dient gebaseerd te zijn op een redelijk diversiteitsbeleid, waarin
het individueel handelen centraal staat en niet het behoren tot een bepaalde
groep.
Mij moest hij niet overtuigen. Het is
veel belangrijker om gelovigen aan het denken te zetten.. Het is mogelijk dat
ook een sereen en gestructureerd betoog bij zij die recht in de leer zijn even veel of weinig zoden aan de
dijk zou zetten. Den Boef mag dan wel
voor even zijn ei kwijt zijn, het vaak soms denigrerende taalgebruik kan net het
omgekeerde effect hebben.
Zeer storend bij het lezen zijn de vele
onvolledige zinnen. Haastige en dus slordige
redactie, een journalist onwaardig. De overvloed aan treffende citaten kan hier niet aan verhelpen.
Als tussendoortje kan dit boek er nog
door, maar het is verre van een hoogvlieger in deze materie en al helemaal niet
om er geld aan te spenderen.
©
Minervaria
