JEURISSEN,
E. & M. van SPANJE, Rondom dik. Zin en onzin over zwaarlijvigheid.
Adam, Ambo, 2001, 229 pp. ISBN 90 263 1615 1
Overgewicht is ongezond
en zwaarlijvige mensen eten teveel, bewegen te weinig en kunnen zich niet aan
een dieet houden door gebrek aan wilskracht. In de moderne Westerse maatschappij
is slank de norm en dikke mensen worden op hun gewicht aangekeken. Met de moed
der wanhoop storten veel zwaarlijvige mensen zich op het ene dieet na het
andere. Meestal tevergeefs.
Over dik bestaan veel misverstanden en
vooroordelen, zeggen Elly Jeurissen en Mieke van Spanje. Met dit boek willen ze
hier iets aan doen. Dik zijn is immers niet een eenvoudige kwestie van eigen
schuld dikke bult, benadrukken ze. Voor dik zijn kies je meestal niet en je
kunt je gewicht ook niet zomaar beïnvloeden.
Als statisticus deed Elly
Jeurissen onderzoek naar de relatie tussen gewicht en gezondheid. Mieke van
Spanje is maatschappelijk werkster en bestuurslid van de Nederlandse Obesitas
Vereniging. In Rondom dik nemen ze de lezer mee in de wereld van dikke
mensen. Ze kiezen bewust niet voor termen als zwaarlijvig of obesitas, maar voor
dik. Hiermee willen ze het woord minder waardegeladen maken. Het heeft immers
ook positieve connotaties, bijvoorbeeld dik in orde. Het begrip dik is
bovendien niet eenduidig. Wat de ene dik noemt is voor een andere lang niet
zo.
In het eerste hoofdstuk verhelderen de auteurs daarom eerst een
aantal basisbegrippen over dik. We leren er over de soorten vetten in ons
lichaam en de werking van het vetweefsel. Ze geven een bondig overzicht van
oorzaken voor dik-zijn. Tenslotte lichten zij de verschillende meetmethodes toe
en de huidige criteria voor zwaarlijvigheid.
In het tweede hoofdstuk
richten ze zich op de geschiedenis van het ideaalbeeld. Dikke mensen zijn er
blijkbaar altijd geweest. In bepaalde samenlevingen waren ze, net als nu, het
voorwerp van afkeuring of spot, maar in andere werd dik zijn juist als wenselijk
beschouwd. Een volgend hoofdstuk maakt duidelijk hoe dikke mensen het in onze
maatschappij vaak moeilijk hebben. Ze worden erop aangekeken, vinden moeilijker
werk, en worden met veel vooroordelen geconfronteerd. Dikke mensen lopen ook
tegen veel praktische problemen aan. Deuren en ruimtes kunnen te smal of te
klein zijn, ze vinden geen mooie en geschikte kleding, vervoersmiddelen zijn
niet aangepast. Voor deze alledaagse problemen geven de auteurs een aantal
oplossingen.
Dik wordt vaak in een adem genoemd met ongezond. Is
zwaarlijvigheid een ziekte en hoe zit het met de veronderstelde
gezondheidsrisicos? De auteurs tonen aan waarom dik-zijn niet zonder meer
gelijk te stellen valt met ongezond. Bepaalde ziekten komen vaker voor bij dikke
mensen, maar dunne mensen lopen dan weer meer risico op andere aandoeningen. De
behandeling van zwaarlijvigheid stelt medici dan ook voor ethische problemen.
Moeten mensen die niet ziek zijn ingrijpende behandelingen ondergaan om
slanker te worden? Is het niet beter verder gezonde mensen te helpen om hun
conditie te accepteren dan hen aan te praten dat ze beter zouden vermageren?
Jeurissen en van Spanje opteren resoluut voor het laatste en sporen dikke mensen
aan om zich te organiseren.
Toch doen, onder sociale druk, veel dikke
mensen verwoede pogingen om af te slanken. En over lijnen en afvalmethodes wordt
waarschijnlijk de meeste onzin verteld. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat
die een ruim aandeel krijgen in dit boek. De auteurs onderwerpen eerst alle
afvalmethodes die zonder medische tussenkomst kunnen geprobeerd worden aan een
zeer kritische analyse. Ze geven mensen meer valse hoop dan effectief resultaat.
Als ze werken is dat meestal alleen tijdens het volgen van de kuur. Achteraf
komen mensen soms meer aan dan ze afgevallen zijn. De auteurs plaatsen ook de
invloed van lichaamsbeweging en sport in het juiste perspectief. Ook voor
niet-dikke mensen is het interessant te lezen hoe de vetverbranding
werkt. Tenslotte verhelderen de auteurs de ingrijpende medische behandelingen
met hun effecten en complicaties.
In bijlage vindt men een uitgebreide
lijst van verenigingen voor dikke mensen.
Dit boek is in de eerste plaats
geschreven voor dikke mensen. Het ontschuldigt hen en moet hen gerust stellen en
bijdragen tot hun zelfacceptatie. Dikke mensen zullen zich er zeker in herkennen
en een aantal nuttige tips vinden om comfortabeler te leven. De auteurs geven
geen kritische beschouwingen over een erg copieuze leefstijl al dan niet onder
invloed van een overvloedmaatschappij.
Maar ook andere geïnteresseerde
lezers kunnen er interessante informatie vinden. Ik heb kennis gemaakt met
begrippen als het setpointgewicht en -mechanisme, meer inzicht gekregen in
verschillende aspecten van het vetweefsel en vetverbranding en ik kan mij de
problemen van dikke mensen beter voorstellen. Het is geschreven in een
eenvoudige taal en dus vlot leesbaar.