VINGERHOETS,
A., Tranen. Waarom mensen huilen. Adam, Uitg. Bert Bakker, 2011, 252
pp. ISBN 978 90 251 3528 4
Huilen lucht op en is gezond. Het is een natuurlijke manier van
stressbestrijding. Tranen hebben een reinigende werking en bezitten helende kracht.
Huilen is een teken van zwakte. Tranen zijn het waarmerk van gevoelige mensen.
Vrouwen huilen vaker dan mannen.
Er is bijna geen emotionele expressie waarover zulke ferme beweringen worden
gedaan. Wat is daarvan waar, wat is interessante speculatie, wat is aperte
onzin? En wat is er dan precies zo bijzonder en mysterieus aan tranen? En
waarom zouden we ons daarin verdiepen?
Huilen is blijkbaar belangrijk. Het is bovendien universeel en typisch
menselijk. Dieren vertonen gedrag dat te vergelijken is met huilen, maar geen
enkele andere diersoort huilt met tranen zoals de mens.
We vergieten tranen bij een verbroken relatie, het overlijden van een dierbare,
heimwee, zakken voor een examen, ontslagen worden. Maar huilen is niet
voorbehouden aan verdriet. Ook een weerzien, een trouwpartij en het leveren van
een uitzonderlijke prestatie doen de tranen stromen.
Ad Vingerhoets heeft duidelijk iets met huilen en tranen. Acht jaar geleden
schreef hij Huilen
is menselijk. De wetenschap staat natuurlijk niet stil. Het
werd dus tijd voor een nieuwe stand van zaken. Dit keer beperkt Vingerhoets
zich niet tot wat de psychologie over huilen te vertellen heeft. Hij verwerkt ook de
resultaten van onderzoek uit de evolutionaire biologie, de fysiologie,
de antropologie, theologie en de cultuur- en kunstgeschiedenis.
Zijn onderzoek heeft niet alleen een enorme hoeveelheid interessante en
verrassende weetjes opgeleverd, maar tevens een samenhangende theorie. Huilen
en tranen passen perfect in de evolutionaire ontwikkeling van de vermogens tot
empathie, sociale binding en samenwerking bij de mens. Ook al zijn er
indrukwekkende verschillen tussen culturen, overal horen tranen en sociale
verbondenheid samen.
Ad Vingerhoets maakt ons wegwijs in de rol van huilen in de evolutie. Hij
verheldert het het verschil tussen sentimentele tranen en echte tranen, en het
onderscheid tussen begroetingstranen, sociale tranen, rituele tranen en
emotionele tranen.
We
leren over de huildrempel en over huilen als vorm van stresshantering. We maken
kennis met de zeer uiteenlopende betekenis van huilen en tranen in
verschillende culturen. En we krijgen informatie over de fysiologische functie
van tranen en over de werking van het zenuwstelsel.
Maar dit boek is veel meer dan een verzameling weetjes. Het is tevens een
boeiende kennismaking met systematisch wetenschappelijk onderzoek. Vingerhoets
vraagt zich immers af wat er in de populaire opvattingen over tranen en huilen
wetenschappelijk waar is en aangetoond. Door de vele kritische vragen wordt de
lezer uitgedaagd om mee te denken en geen genoegen te nemen met algemene
uitspraken of snelle gevolgtrekkingen.
Vingerhoets heeft een wetenschappelijk stiefkindje uit de verdomhoek gehaald.
Op basis van zeer versnipperd onderzoek en uiteenlopende benaderingen,
ontkracht hij verschillende misverstanden over huilen. Meer kennis over huilen
kan bovendien onwetendheid en onbegrip in diverse situaties voorkomen. Zo
kunnen interculturele contacten veel vlotter verlopen als we begrijpen hoe in
een andere cultuur met emoties en in het bijzonder met huilen wordt omgegaan.
En in hulpverleningssituaties kan een correcte inschatting van huilen het
verschil betekenen tussen een ondoelmatige en efficiënte behandeling.
Ondanks het wetenschappelijke gehalte is dit boek goed verteerbaar. In alle
hoofdstukken zijn interessante anekdotes en opmerkelijke oudere theorieën
verwerkt die inmiddels achterhaald zijn, maar wel illustreren hoe men vroeger
over huilen dacht. En de vlot leesbare tekst garandeert ondubbelzinnig
leesplezier.
© Minervaria
|