DOOM, R.,
Spiegelpaleizen. Wat zij denken over ons. Brussel, Academic and
Scientific Publishers, 2010, 233 pp. ISBN 978 90 5487 764 6
Eeuwenlang
konden Europeanen het zich veroorloven om de mening van mensen uit andere
werelddelen over hen te negeren. Nu zij echter over meer reële macht beschikken
zal het echter steeds moeilijker worden om hun opvattingen als niet relevant
opzij te schuiven. Maar hoe kijken zij dan naar ons? Woedende menigten die
vlaggen verbranden, bomaanslagen op Westerse ambassades, minirokken in China,
modeshows in Japan. Het beeld dat ons door de media wordt voorgehouden is
fragmentarisch en gekleurd, zo betoogt Gie Goris in zijn voorwoord.
De
beelden die zij over ons koesteren zijn bovendien, evenmin als de
opvattingen die wij over hen hebben, eenduidig en algemeen. Net als in een
spiegelpaleis zien wij en zij wisselende beelden, afhankelijk van de positie
die ingenomen wordt. In een internationale context gaat dat meer bepaald over
politieke en economische macht.
De rode draad in het boek van Ruddy Doom
is dan ook hoe veranderende internationale machtsrelaties de kijk op anderen
beïnvloeden. Daarvoor spit hij het ingewikkelde machtsspel tussen de gevestigde
machtsblokken en nieuwkomers op het wereldtoneel uit. In een zeer interessant
hoofdstuk toont hij aan hoe de verschillende spelers daarvoor dankbaar gebruik
maken van het idee van morele superioriteit. Vervolgens analyseert hij
uitgebreid de recente geopolitieke machtsverschuivingen in de wereld. Zo wil hij
duidelijk maken hoe ingewikkeld beeldvorming over zichzelf en de andere is, want
afhankelijk van de wisselende kansen op het politieke en economische
slagveld.
Een boeiend thema dus. De titel van dit boek riep hooggespannen
verwachtingen op. Die lost de auteur echter niet in. Hij belooft wat hij redelijkerwijze niet kan beantwoorden. Ik heb mij bovendien slechts moeizaam door dit werk
heen geworsteld. Ik kreeg veel feiten geserveerd maar weinig inzichtelijke duiding.
De zeer erudiete Ruddy Doom veronderstelt een ruime en diepgaande
politiek-economische voorkennis, waarover het brede en diverse publiek dat hij
beoogt ongetwijfeld niet beschikt. Voor de gewone geïnteresseerde lezer is dit
een ronduit ontoegankelijk boek.
Het is bovendien geschreven in een
ondoorzichtige academische taal met veel sociologenjargon. Ook de vormgeving is
die van een wetenschappelijk werk, met voetnoten onderaan de bladzijde en een
klein lettertype. Tot overmaat van ramp heeft een slordige redactie veel
ingewikkelde zinnen en tikfouten ongemoeid gelaten. Gelukkig voor de lezer
springt er geregeld een treffende oneliner uit de band.
Dit is een
gemiste kans, want voor dit thema is er heel zeker een ruim publiek. Een meer
bevattelijke versie zou dus zeer welkom zijn.