1985--Dit was het jaar dat Gerhard zijn eigen weg begon te kiezen. In de vakantie zeker...! Ik weet niet meer welke vakantie het was, maar toen we eens in één keer door waren gereden naar huis ...geen files en ja... gewoon je ruikt de stal... zal ik maar zeggen, was Gerhard hoogst verbaasd en teleurgesteld dat we er al waren. Hij was zelf naar de voetbal, vriend Erik Scheve lag op de bank te slapen, een vriendinnetje had hij laten stofzuigen èn hij had die avond net een barbecue gepland met Ger en Lies, onze buren. Zolang wij aan de Kuifmees op vakantie gingen was het een rustig gevoel dat Ger en Lies en ook Jan en Korry een oogje in het zeil hielden. Daar konden ze altijd terecht. Het jaar ervoor had hij op Laska gepast dwz die hadden Ipe en hij meegenomen in de trein naar Hengelo en dat was nog een hele hijs geweest. Hij zat in die tijd nog op de MSvS in Zwolle nu en was bij oma van der Kolk onder dak. Hij heeft het er goed gehad. Oma had altijd goed de wind eronder. Hij ging zelfs naar cathechesatie. Met Gera had hij een bijzondere band daar. Ik vermoed dat ze elkaar vertelden hoe ze onder het juk van ouders èn oma uit probeerden te komen. Al had de studie niet het gewenste resultaat...ik weet zeker dat Gerhard nog met plezier aan die tijd terugdenkt of ik moet me vergissen. Gera kwam ook eens een weekend naar Emmen. Ze was zo benieuwd naar haar verzorgpony die nu bij de Eekwal in de manege was. En natuurlijk gingen ze samen Emmen in...zo tegen half 11 's avonds. Ik was altijd blij dat ik het speciale rammeltje van de fiets weer hoorde midden in de nacht. Dan kon ik pas slapen. Gera was altijd al creatief. Ik zal de broek die ze aan had niet gauw vergeten. Een wijd geval, dat ze had gemaakt van een laken. Toen we 2 jaar terug bij hen in Canada logeerden bleek Suze ook al het een en ander in elkaar te zetten. Dat bleef toen bij een rokje. Maar dat worden vast nog hele creaties!
Grote Laska werd de lieveling van ons allemaal, maar zo gemakkelijk als kleine Laska op te voeden was.... zo lastig was het met deze. Het bleek een zéééér eigenzinnig typje dat haar eigen zin deed. Ze was bovendien een stuk groter en daardoor sterker en hing je aan de riem als je haar uit ging laten. Toen ze dan alleen met kunst en vliegwerk in bedwang kon worden gehouden was de maat vol en gingen we op les: gedrag en gehoorzaamheid. Dat bleek dè oplossing. We hebben er met alle honden na die tijd gemak van gehad. Die eerste zomer ging ze mee naar Badenhard. Die vakantie stond in het teken van vliegeren, de Rijn, de Hohe Stein, Boer Steeg èn Laska. We woonden net een paar maanden aan de Kuifmees. Een verre vakantie zat er niet in dit keer. Gerhard ging niet meer mee en Laska kon dus mee tot groot plezier van Rick en Mark. Het was warm die zomer en we waren vaak aan de Rijn te vinden in Sankt Goar. Daar was ook telkens een Schotse colliepup die nog veel jonger was: Lady. Ze hadden haar gekocht op de Vogeltjesmarkt in Antwerpen. De mevrouw van het echtpaar was erg ziek, maar genoot nog zo veel mogelijk van alles en zij wilde graag dit hondje. Laska speelde graag met haar. Dit laatste weekend van juni ga ik een paar dagen met Diny naar Antwerpen en wij gaan zeker ook naar de Vogeltjesmarkt. Nee....we brengen geen beesten mee terug... zelfs geen hond.... echt niet!
Het acclimatiseren in Emmen heeft precies een 8 maanden geduurd. Wim ging fluitend naar zijn werk en we genoten van zn verhalen over de Drenten in de fabriek , over de Twentse collega die vond dat hij wel later beginnen mocht en over Willem Zeldenthuis die de vrolijke noot in de Kwaliteitsdienst bracht. Maar Gerhard woonde door de week bij Henk en Anneke in Lochem om op z'n brommertje naar de MSvS te gaan in Zutphen. Met tranen in de ogen ( alleen ik hoor!) brachten we hem naar de trein op zondagavond. In t weekend kreeg ik commentaar op de magere yoghurt met alleen een likje Roosvicee. Oooo bij Henk en Anneke krijg ik gele vla, rose vla .en chocoladevla! Den eersten dee et huus uut geet das et slimste, zei mama indertijd toen ik naar Hattem vertrokken was. Belachelijk vond ik dat toen, maar nu begreep ik haar. Rick had moeite om zich op school prettig te voelen. Hij zat nu op de Landbouwafdeling van de LAS tussen veel boerenjongens. De tuinbouwafdeling was meer gericht op kwekers en een aanleg en onderhoud hadden ze hier in Emmen niet. Mark dat was een verhaal apart. Zijn Twentse oo werkte op de lachspieren van klasgenoten. Die was hij dus snel kwijt. Verder had hij al heel gauw vrienden. Albert bleek de belangrijkste. Die hebben we dus veel over de vloer gehad. Ook toen we al in de Rietlanden woonden. Met de leraren was het soms aanzienlijk minder. We hebben wat een klaagzangen moeten aanhoren. Alleen met dhr Euving kon hij door één deur. Later dan Op een keer was er onenigheid over iets in de klas en niemand zei wat hij er van vond. Euving zei:Toe Mark zeg jij ook eens wat. . Ik weet niet precies meer wat, maar het klonk dus vrij brutaal waarschijnlijk. Euving kwam in de benen en greep hem bij de schouders. "Hij heeft me als een rat door elkaar geschud" volgens Mark. Diep beledigd kwam hij thuis en wilde meteen van school af. Het werd gelukkig uitgepraat. Wanneer hij er weer eens uitgestuurd werd ging hij in één streep door naar de kamer van Euving. Hier kon hij na dit akkefietje steeds zijn ei kwijt.
Het is een paar jaar later. Ook deze foto van Mark met Sacha laat iets zien van: ik en mijn vriendje. Natuurlijk was dit ook weer op de Boomgaard.Ik heb vanzelf zitten spitten in de voorraad foto's en dia's maar kan uit deze tijd niets vinden van Gerhard of Rick met een hond. Sacha was een superlieve hond. Toen waren er ook nog katten op de boerderij, waaronder Miesje en haar nakomelingen. Toen Johan en Joke na Sacha een nieuwe hond kregen was het helemaal gebeurd met de katten. Jansen was een levensgrote herdershond...een Duitse herder met een blik in de ogen van: ik lust jullie rauw. Maar voor eigen volk was hij lief. Wanneer Gerda Lettink even aan kwam fietsen begon ze bij de weg al te roepen van "...Jansen ...Jaaaaansen....Ik bun het heur"! Als je met de auto aan kwam rijden haalde hij je al half bij de weg op en liep naast de auto mee met zijn enorme kop bij het zijraam pal naast me. Wij kenden hem en onder luid geblaf stapten we uit. Dat blaffen stopte pas als Johan of Joke hem tot de orde riepen. Je kunt je voorstellen dat een onbekende niet zomaar uit z'n auto stapte. Toen Mark een jaar of 14 was en Gerhard 18 waren ze eens op "De Boomgaard". Iedereen ging naar binnen om koffie te drinken. Mark was de laatste...maar met een flinke grom ging Jansen voor hem staan. Mark durfde geen stap meer te verzetten en riep Johan. Toen pas liet Jansen hem binnen. Misschien had hij een zeer plekje waar Mark hem aangeraakt heeft. We zullen het nooit weten.
Waarom wil iemand een hond? Groei je er zelf in je jeugd mee op? Ik denk dat dat met mij wel zo was. Altijd hebben we een hond gehad. Op De Haar was er Trixie. Op De Boomgaard Juno en Max en Sacha. Nu ik deze foto zie denk ik dat dit de eerste echte kennismaking met honden was van Mark. Wij waren met pa en mama een dag of tien naar het Naturfreundenhaus op de Meissner in Hessen. Wij dat waren Wim en ik met Gerhard en Rick. Mark was toen 1,5 jaar en Ben en Diny die voor deze gelegenheid op De Boomgaard waren om de honneurs waar te nemen wilden best ook op hem passen. Ik vond het wel lekker rustig met twee ipv drie kinderen, maar Wim beviel het niets en beweerde met overtuiging dat hij in het vervolg alle jongens mee zou nemen op vakantie. En zo gebeurde het tot ze het één voor één zelf lieten afweten. Op De Boomgaard waren op dat moment twee honden: Sacha en haar jong Beertje. Het was ook net een beertje. De vader was zo te zien een Groenendaler bij hen uit de buurt. Mama zei altijd wanneer Sacha loops was de 14e dag dan moet je uitkijken ..dan gaan ze er vandoor. Zo zal dat deze keer ook wel geweest zijn. Beertje was een scheet van een hond en was gek op Mark beet hem iedere keer achter in de broek, vertelde Diny. En Mark was gek op Beertje. Op deze foto is al te zien dat hij zeer geïnteresseerd is in die kleine zwarte. En zo is t gekomen .dat Mark nu nog steeds gek op honden is. Beertje ging wat later naar zn nieuwe thuis, maar ze hebben niet lang plezier van hem gehad. Tja .dat verkeer!
Nee... een verjaardag kun je niet overslaan als je met Klaas en Sanny op pad bent. Hier krijg ik al een ontbijtje op bed in de caravan.
Ook dat ging niet ècht soepeltjes...voordat we daar in konden trekken! We zijn verscheidene dagen aan het werk geweest zelfs nog met Klaas en Sanny, om het uitgeleefde huis weer toonbaar te krijgen. In elk geval zó dat we er ons een half jaar op ons gemak zouden voelen. Een zwager van Klaas en Sanny legde de vloerbedekking, de Heugafelt uit onze benedenliving kwam in de keuken, maar de trap . We wisten niet hoe we die weer enigzins toonbaar konden krijgen. De schuimresten van de vorige vloerbedekking zaten er nog op. Wim leende daarom een straaljager bij Holvrieka om hem schoon te schuren. Dat lukte niet echt. Daarom hebben we de trap maar bruin geverfd. Mn eerste verjaardag in dit huis in Emmen was gelijk mn 40e, een kroonjaar. Iedereen kwam. Foi foi, wat woont jullie noe toch een ende vot, zei Diny toen ze tegen de middag aankwam. Inderdaad een ende vot: 7 kwartier heen en 7 kwartier terug! Te ver om even te komen koffiedrinken. Nee, wanneer ze nu vanuit de Achterhoek komen , trekken we er steeds een hele dag voor uit. Dat heb ik veel liever dan allemaal tegelijk op een avond. En de van der Kolkjes meestal de eerste zondag na de verjaardag. Eén van mn favoriete verjaardagen heb ik gevierd in Frankrijk aan het Lac du Bourget. We waren voor het eerst met ons Knausje op pad. Klaas en Sanny gingen mee. Het was al eind augustus en nu was er plaats genoeg op de camping. Denk maar niet dat je met die twee je verjaardag kunt overslaan. Die morgen werden we gewekt en kregen ontbijt op bed. De hele dag had ik een feestelijk gevoel. Klaas is nu erg ziek. Veel herinneringen aan onze gezamenlijke vakanties komen weer boven. Ik sta nu nòg meer stil bij de mooie contacten die we samen hadden en nog hebben!
Een paar maanden voor de verhuizing was onze superhond Laska overleden. Wat een verdriet. Zonder hond vertrokken we naar Emmen. We zouden niet lang zonder zijn!
Er was nog een klein probleempje! We wilden i.v.m. de scholen van de jongens aan het eind van de grote vakantie verhuizen, maar Kuifmees 20 zou pas begin 1984 klaar zijn. Inter Pares, de woningbouwvereniging die ook de huizen in de Rietlanden liet bouwen, had tijdelijk een woning voor ons en wel aan de Rolderbrink in Bargeres. Wij blij . En ongezien accepteerde Wim het aanbod. Toen ik die volgende dinsdag meeging met Wim zou ik even kijken waar het huis precies stond. Wims collegas keken al wat bedenkelijk en geschrokken toen ze het adres vernamen, maar gaven niet echt uitleg. Ach....ik moest toch in de Bargeres op een school zijn om een hele methode rekenboekjes af te geven die afkomstig waren van de Dr Kuyperschool in Hengelo, waar ik die laatste maanden aan het invallen was. Daar kon ik er mooi even naar informeren. Ik werd met open armen ontvangen en vroeg het hoofd maar even naar de buurt daar aan het eind van de Rolderbrink. Hij dook meteen in zijn namenregister en zei:Tja ik mag er niet veel over zeggen, maar met opgroeiende teeners .enfin rij er gewoon rustig door, stop maar eens bij het bewuste huis, stap maar uit kijk goed rond. Ik had het even niet meer. Enfin ik reed die straat in en langzaam zocht ik verder naar de plek waar ons nieuwe huis zou zijn. Tegenover ons a.s. onderkomen lagen een paar mannen aan een auto te sleutelen. Er stond ook nog een man met ontbloot bovenlijf iets onduidelijks aan zijn motor te doen. Ik reed heel langzaam. Ze stopten ogenblikkelijk met hun bezigheden, zetten hun handen in de zij en keken naar mijn verrichtingen. Man . Ik stopte niet eens, laat staan dat ik uit zou stappen. Ik wist maar één ding .. Even later kwam ik bij Wim op kantoor. De hele afdeling keek me nieuwsgierig aan en wilde mijn oordeel ook wel eens horen. Ik zei alleen maar:Daar wil ik niet wonen en de waterlanders stroomden al .! Ja toen wilden ze allemaal wel vertellen over die Rolderbrink. Inter Pares had daar alle mensen geplaatst met een verhaaltje zonder werk of te beroerd om te werken enz. Ach wat hadden ze met mij te doen. Wim pakte alleen de telefoon en legde de woningbouwvereniging in wat sterke bewoordingen uit wat hij vond van hun actie en dat hij heel binnenkort een ander aanbod verwachtte. Dat gebeurde ..op 24 augustus betrokken we een huis aan de Laan van de Marel in de Emmerhout om de winter te overbruggen.
Toen we in 1983 naar Emmen zouden verhuizen zochten we eerst naar ons droomhuis. Je weet wel .huisje met luiken een appelboom ervoor en een weitje met schapen. Zo gauw ons eigen huis in Hengelo verkocht was, gingen we op zoek. We deden een rondje om Emmen. We begonnen bij Nieuw Amsterdam, daarna Erica, Klazienaveen, Zwartemeer, Barger Compas, Emmer Compas en toen via Weerdinge weer terug. In al die dorpen bleven de mensen ons nakijken of we het zoveelste wereldwonder waren. Het was zo gek ik zou voor geen van alle kiezen. Toen we vanuit Emmen eens richting Sleen en Oosterhesselen gingen voelde dat helemaal goed. Maar Sleen was duur en het huis dat we in Oosterhesselen gingen bekijken was een keurige nieuwbouwwoning. Niks mis mee maar niet dat droomhuis. We werden wat praktischer. Waarom zouden we in een buitendorp gaan wonen als Wim èn twee van de drie jongens iedere dag naar Emmen op en neer moeten. De bakens werden verzet. Na die tijd ging ik elke dinsdag mee naar Emmen op huizenjacht. De fiets werd achterin de auto gepakt en vanaf Holvrieka fietste ik naar het dorp, haalde een krant en ging bij Micky koffie drinken en de huizen uit de krant nader bekijken. Daarna fietste ik bij een paar huizen langs om een indruk te krijgen. En ik ging naar Makelaar Span. Toen hij onze gezinssamenstelling en ons budget bekeek gingen we een middag huizen bekijken in de Bargeres. Aan de Oringerbrink stonden twee huizen te koop. Eén met een knaloranje toilet. Daarom alleen al vond ik dat niks en éen met een rustige, beetje Zweedse sfeer met een blauw bankje voor het huis. Daarop hebben we een bod uitgebracht. Jammer, we boden niet genoeg en dat huis ging naar een ander. Een week later gingen we een huis aan de Druwerbrink bekijken. Pa ging zelfs nog mee! Konden we gerust kopen, zei hij. Het was een degelijk gebouwd huis. Maar hier kon je niet met de auto bij huis komen en ik zag ons met die drie jongens, 5 fietsen en een brommertje niet in die piepkleine berging passen. Nee dat werd hem ook niet. Toen kwam het nieuwbouwproject in de nieuwe wijk de Rietlanden. Een houtskeletwoning twee onder één kap, een flinke tuin èn met subsidie. De kogel was door de kerk. Het werd : Kuifmees 20 in de Rietlanden!
Die zag dat paardrijden wel zitten. Met Vurose is ze jaren naar de rijverening geweest die in het begin onder leiding stond van de baron van de Wall Bake ja die met dat hese stemmetje. Ik vond het in het begin geen stijl. Ik had ook wel willen paardrijden. Op een keer toen Vurose al opgezadeld stond deed ik ook een poging. Hij had pas drie stappen gedaan of hij ging er vandoor. Ik vloog er af onder de kersenboom en bleef met mn voet in de stijgbeugel hangen. Lach niet .die schoot gelukkig los, maar ik had hem wel verzwikt. Pa heeft me een week lang naar school moeten brengen. De hele klas stonk naar de azijn die in de watten onder mijn rekverband zat. Ik heb nooit meer behoefte gehad om paard te rijden. Ik was voorgoed genezen. Maar Diny dan, zul je misschien denken. Is die er dan nooit afgevallen. Natuurlijk viel Diny er ook wel eens af. Ik zie haar er nog zo af duiken in een mesthoop die langs de kant van de weg stond. Maar ze kroop er zo weer op een niets ding dat was het en dat is ze nog steeds. Vurose was geen gemakkelijk paard. Soms ging ze voordat ze naar de rijvereniging ging met haar het aardappelland op en liet haar eerst een half uur door het losse zand draven. Dan was die de eerste kuren kwijt. Toen ze later aan concoursen meedeed had ze de gewoonte om vlak voor de hindernis bijna te stoppen en dan alsnog te springen. Diny had Wim ook eens te pakken. Toe Wim hol ij et peerd effen vaste? Wim deed dat gehoorzaam. Diny draait zich om en Vurose begint gelijk te steigeren en Wim ging mee de lucht in. Hij weet het nog! Die rijvereniging heeft haar toch wat meer opgeleverd, want ook Ben Wagenvoort zat er op. Ja . en zo is het gekomen . Ben en Diny! Nog steeds hebben ze een paard: Storm, die zn naam eer aan doet. Och, et is toch zon lief peerd, zegt Diny. "Maor dr is wat met em gebeurd. Hee wil gien zadel op hemmn. Dan brekt e de hele boel af"! Ben heeft zo nog wat te doen! Eva heeft wel eens het idee om hier bij ons een grotere pony te hebben, maar ik moet er niet aan denken dat er iets met haar gebeurt. Nee,.. paardrijden doet ze maar bij de manege wij houden het bij de Shetlandertjes.
Op De Boomgaard groeiden we verder op met veel planten, maar vooral ook met veel dieren. Juno was de waakhond. Die zat meestal in de ren met een hok erin. Het was een lichte herder. Echt te vertrouwen was hij niet. Ik heb in elk geval een litteken bij mn oog er aan overgehouden. Voordat wij er kwamen wonen was hij ook geen kinderen gewend. Na Juno kwam Max en later Sacha. Die zaten volgens mij bijna nooit in die ren ..misschien s nachts. De katten waren echte boerderijkatten. Muizen vangen dat moesten ze. Die katten kreeg je echt niet te pakken. Ook hier moesten we ze telkens bij de melkzeef wegjagen tijdens het melken. Pas nadat onze Miesje naar De Boomgaard verhuisd was kwam er wat handzamer soort bij. Dat melken gebeurde begin jaren 50 nog helemaal met de hand. Ieder keer wanneer er een emmer vol was werd die door de zeef op de melkbus geschonken zodat er geen vuil bij kon komen. Er waren 10 melkkoeien, meer konden er ook niet in de stal. Ze stonden s winters vast met kettingen aan een lerenhalsband, maar ze zagen er allemaal heel tevreden uit vooral als ze gevoerd werden. Op de deel stond de mangelmölle. Die werd door een motor aangedreven en daar werden de mangels (voederbieten) in gesneden. Het rook er altijd lekker naar koe! Alleen wanneer er persvoer gevoerd werd was de geur zeg maar gerust stank.. wel wat minder aangenaam. Die kreeg je ook bijna niet uit je kleren. Op verjaardagen werd er wel lacherig over gedaan. Zo van Aj bij de dokter in de wachtkamer zit krieg ij vanzelf de ruumte. Of Was het nog druk bij de dokter in de wachtkamer? Och nee alleen een paar boeren! In het voorjaar gingen de koeien naar buiten en begon de grote schoonmaak van de stallen en de deel. Eerst werd alles een dag in de week gezet en dan begon het schoon schrobben. De muren werden gewit en het onderste stuk van de muren werd mooi zwart geteerd. En als dan het hooi binnen werd gebracht rook het ècht heel lekker. In de hoek op de deel was vroeger ook een paardenstal en daarnaast stonden de kalfjes. Die roken wel het allerlekkerst. En nee .schapen had pa niet, maar toen Henk en Johan opgroeiden kwam er wel een geit Heidi, genoemd naar Heidi uit de bergen. En er is zelfs nog een pony geweest. Maar nee zon paardenliefhebber als pa was . nee de beide jongens hadden niks met paarden. Van Johan mochten later Jos en Joanne alle sporten doen.... als het maar geen paardrijden was!
Op De Boomgaard anno 1950 is er een heel andere tuin strakker en keurig ingedeeld. Terwijl er op De Haar een eenvoudige cottagetuin met groentetuin was, is hier bij de aanleg een vakman aan het werk geweest. De vader van pa was nl tuinman op Kasteel Het Medler. Toen Pa en tante Hanna indertijd De Boomgaard kochten, ging hij daar samen met pa een stijlvolle Franse tuin van maken met een flinke boomgaard zoals je dat aan een boerderij met deze naam wel verplicht bent. Het werd een tuin die ingedeeld is met buxusheggetjes. Vooraan een paar vakken voor eenjarigen en in het middenvak een mooie groep rozerode rozen. Alles is symmetrisch aangelegd. Aan beide kanten zijn groepen met meisjesogen, floxen, irissen en montbretias geplant, die door mama, waarschijnlijk vanwege de kleur, Willemientjes genoemd werden. Wat hebben Diny en ik daar vaak bloemen geplukt om de stoel van een jarige te versieren! Achteraan tegen de wei aan beide kanten stonden prachtige schapekophortensias. Aan de rechterkant stond dan een hele rij bessenstruiken, rode, witte en zwarte èn een perziken- en pruimenboom. Aan de linkerkant was een rij rabarber en daar waren ook die mooie pioenen van opoe neergezet. Links en rechts van deze tuin was ook een groentetuin. Ik vond het leuk om pa te helpen met bonen poten. Maar toen echter de tuinen met gazon met borders in de mode kwamen wilde mama dat ook ..eeuwig zonde! Je snapt het zeker al. Er kwàm in1962 een groot gazon met twee perebomen en vaste planten aan de achterkant!En er kwam een grasmaaier.... Joke heeft nu toch weer mooie buxusvakken gerealiseerd met rozen. Behalve de appelbomen in de boomgaard stonden er langs de weg perebomen, Jutteperen en stoofperen. Maar onze trots waren toch de kersen meikersen, spekkersen en de lekkere zwarte Spaanse kersen. Er was ook een vogeltjeskerseboom om de vogels te lokken zodat ze van de rest af zouden blijven. Dat was geen succes zodat er van alles geprobeerd werd om die vogels op een andere manier weg te krijgen. Er werden van die alluminium stroken opgehangen hielp even. In de Spaanse kersenboom werd een vogelverschrikker, genaamd Dorus, gezet dat hielp ook even. Maar de spekkersen waren het grootste doelwit van met name de spreeuwen. Die waren zó lekker en werden bovendien geweckt en in bowl gebruikt net als de morellen. Die te zuur waren om zo te eten. Daar zat nooit een vogel in. Het meeste succes had opa Bijenhof. Wanneer de spekkersen rijp waren zette hij zich onder de boom en iedere keer wanneer er vogels in de spekkersen doken trok hij aan een touw dat aan een bel boven in de boom was vastgemaakt. De kersen van toen zijn allang weg evenals de boomgaard. Wat nu echter zo leuk is, is dat Johan bij de aanleg van zn Vekabo Camping heel veel fruitbomen heeft geplant waarvan ook veel oude rassen. En .bij mijn keetje heb ik een nostalgisch tuintje gemaakt met .. buxus.
Van alle tuinen bij de huizen waar ik na de tijd van De Boomgaard woonde was die bij juffr. van der Meulen het prettigst. Een tuin met een boom midden op het gras en achterin een groente tuin een echte leeftuin. Maar pas in Aalten kregen we een tuin waar we zelf wat aan moesten doen. We wilden graag een rijtje rode rozen naast het pad in de voortuin. Die werden daar door een bevriende hovenier geplant. Het zag er nog niet echt uit zo in maart. Op een morgen komen we buiten en zien tot onze verbijstering dat alle rozen afgeknipt zijn. Wat later komt Wim de hovenier tegen en die zegt: Heb je gezien dat ik de rozen gesnoeid heb? Wisten wij veel. In Hengelo woonden we op een benedenflat en het grote grasveld en de rozenperken ook rood werden door de plantsoenendienst keurig onderhouden. Pas aan de Marnixstraat hadden we onze eerste echte eigen tuin, waar we een hele nieuwe voortuin aangelegd hebben volgens een voorbeeld van een voortuin op het noorden. Ik herinner me de prachtige clematis die met honderden kleine bloemen in het voorjaar naast de voordeur in bloei kwam, de rhododendron en de skimmias. Hier kocht ik ons eerste tuinboek: De tuin het hele jaar door. Toen we eenmaal aan de Kuifmees in Emmen woonden begonnen we aan een echte uitdaging: het aanleggen van een heidetuin mèt prieel en paadjes met houtsnippers. We hadden met onze buren André en Siny een vrachtwagen met olifantenmest uit de dierentuin besteld. Met vereende krachten werden die enorme keutels over de tuin verdeeld en er onder gewerkt. Van pa kregen we een stermagnolia die nu nog bij ons bij de vijver staat. Ook voor het huis was het een aardig stukje tuin. Hier hebben we ons kunnen uitleven. We hebben er veel van geleerd, ook hoe het niet moet. Ik zal nooit meer houtsnipperpaadjes aanleggen dat loopt zo rottig! Nu aan het Schoolpad met onze grote landschappelijke tuin hebben we nog wel het prieel nagebouwd bij de wei. Van daaruit kun je zo fijn naar de ponys en vroeger ook de schapen kijken. s Zomers maken we daar vaak een kampvuurtje en zitten er nog tot in het donker met de honden aan onze voeten. Eens hebben we er zelfs geslapen toen het heel warm was. Ik had de kussens en dekbed uit de caravan gehaald en daar ons bed van gemaakt. Scott en Kim lagen aan ons voeteneind en de ponys Katja en Bartje stonden de hele nacht bij het gaas vlakbij ons. Het sliep prima. We werden alleen wel wat vroeg wakker omdat de dauw ons dekbed vochtig had gemaakt. Het is bij die ene keer gebleven. Maar wie weet
Alles wat groeit en bloeit heeft altijd al mijn interesse gehad. Van de tuin bij "De Haar" kan ik me de heg met het gietelingnest herinneren dat waarschijnlijk door de kat leeggevreten werd. Heel voorzichtig keken we iedere dag even...opoe en ik. " Zachjes heur.. iej mot hééél stille wean... iej mag 'et nös niet verstoor'n". Toen... op een dag waren de kleine vogeltjes gewoon weg...! "Dee smerige katte...", zei opoe. Maar ook de prachtige witte pioenrozen met een klein rood spikkeltje er in. Opoe had het altijd over de hof als ze de tuin bedoelde en zong dan van het kleine kleutertje...wat doe je in m'n hof. Als de forsythia in bloei stond had mama het over het gele gevaar en met de vleisbloem'n in de spoorsloot bedoelde ze het wilgenroosje. Diny en ik groeiden daar op met Trixie de boerenfox en een paar katten, die steeds bij de melkzeef op de melkbus vandaan gejaagd moesten worden. Opa had vier of vijf koetjes en Koos, het dikke, sterke Belgische trekpaard. Diny is nog besmet geraakt met tbc, maar de bacil had zich helemaal ingekapseld. Later op de lagere school kregen we nl van die krasjes en bij haar liepen die op en moest ze röntgenfoto's laten maken. Het was wel heftig toen Koos naar de slager ging. In 1950 trouwde mama immers met pa en behalve wij met z'n drieën gingen ook opoe en opa, die toen achter in de zestig waren mee naar "De Boomgaard". Pa had al een paar Gelderse paarden voor het werk en daar kon Koos niet bij. Het heeft tranen gekost. Eén van de hoefijzers is toen verzilverd en heeft altijd met een rose strikje boven de slaapkamerdeur van opoe en opa gehangen. Ik denk dat tante Hermien dit bedacht heeft. Dat ik altijd al zo gek op schapen ben geweest, stamt blijkbaar ook uit die allervroegste jeugd. Ik kan me de sterke ram wel herinneren met z'n driehoek van stokken om z'n nek. Dat was bedoeld tegen het uit de wei breken. Maar daar kon het toch niet van zijn. Een jaar of zes geleden stuurde tante Hermien me een fotootje van mama met een lam waar Gerke en ik als 2 jarigen mee aan het knuffelen waren. Toen begreep ik het. Als ik nu een schaap ruik word ik nog steeds helemaal warm van binnen. En honden.... ja...iedereen die deze weblogs volgt hoef ik niets meer te vertellen.
Vier jaar na de logeerpartij kwam ik dus in Hattem wonen. Ik logeerde de eerste paar dagen bij de fam. Aartsen, maar per 1 september 1962 begon mijn baan aan de Van Heemstraschool en kwam ik bij de fam. Sobering in huis...eigenlijk werd ik daar een soort lid van de familie. Ik heb het er erg goed gehad. Met Sietse ging ik iedere week naar een avond van het Rode Kruis. Dineke zat nog op de huishoudschool en was een heerlijke puber. Albert heb ik het eerste jaar weinig gezien, maar de verhalen beloofden veel goeds. Ha...! En mevr. Sobering was een lieve schat die haar gezin met stevige hand bestuurde. Ze zat in het Oranje Comité en met Koninginnedag liep ze mee in de optocht...ik denk zelfs achter de Chr. Muziek aan. Met Jan Gerrit Aartsen ging ik af en toe 's ochtends zwemmen. Het zwembad was gewoon een uitgegraven gat., een natuurbad heet zoiets. De kikkervisjes zwommen ahw zo je badpak in. Dat vond ik wat minder... Roelie, net zo jong als ik en met dezelfde opleiding was m'n steun en toeverlaat in goede èn minder goede tijden. Wat hebben we toen veel lol gehad,.... of niet Roelie?! Ineens werd oom Jan mijn baas en dus op school meneer Aartsen. Op school keek hij ook anders...enigzins uit de hoogte kon hij de hele school overzien. Iedere morgen stond hij op het hoge gedeelte van het plein te kijken hoe we de kinderen netjes twee aan twee in de rij zetten en daarna naar hun klas begeleidden. Toen Wim na een half jaar in beeld kwam was die perplex dat ik toch zo'n goede indruk van de beste man had en toen hij wat later in de tijd hem Achterhoeks hoorde praten met pa en mama wist hij niet hoe hij het had. Hij had niet zulke beste ervaringen...ook geen slechte, maar meer die "uit de hoogte" houding van meneer Aartsen was het wat hij zich juist herinnerde. Het klinkt niet erg vriendelijk, maar weet je dat hij vroeger ...heel stiekem...Aadje Rooiepoep werd genoemd.... Dat scheen met de kleur van zijn jas te maken te hebben. Ik heb het niet meer meegemaakt, maar er is mij uit betrouwbare bron gemeld dat hij vroeger naar school kwam met een soort bolhoed en een wandelstok. Die hing hij in de klas. Je moet het niet verder vertellen, maar toen Wim in de hoogste klas zat heeft hij eens, toen "het hoofd" aan de telefoon geroepen werd, de bolhoed opgezet en met de wandelstok in het rond gedraaid net zoals Charlie Chaplin deed. De klas grinnikte voluit, maar hield ook de adem in. Hij werd betrapt en zijn actie werd hem niet in dank afgenomen. Er volgden geen represailles...misschien kon meneer Aartsen er toch de lol van inzien. Toch had diezelfde meneer Aartsen wel vertrouwen in deze Wim, want als er een envelop met geld naar het postkantoor gebracht moest worden, mocht hij dat vaak doen. Niemand anders liep zo hard heen en terug als hij.
Het huis van de familie van der Kolk aan de Dorpsweg vlak naast de van Heemstraschool, zoals het er vroeger uitzag met die kleine ruitjes.
Het stadhuis van Hattem
De Dijkpoort Hattem is één van de oude Hanzesteden en ademt de sfeer van vroeger nog steeds uit.
In 1964 nam oom Jan afscheid als hoofd van de van Heemstraschool in Hattem om inspecteur het Chr. Onderwijs in Gorkum te worden. Dit jongetje heet ook Gerhard. Dat bracht me toen ik in verwachting was op het idee om Gerard naar Gerhard om te buigen wanneer het een jongetje zou worden! In Vorden kende ik maar één Gerard en die liep altijd met dikke snotterbellen onder z'n neus!!
Mijn allereerste kennismaking met Hattem dateert uit 1958. Ik was vijftien. Samen metGerke ging ik logeren bij haar Oom Jan en tante Bei. Oom Jan was de broer van onze oom Sjoerd, de kleermaker. Hij kon prachtig vertellen over een ridder, Heer Diederik. Tante Hermien liep niet zo met hem weg, want hij gedroeg zich soms alsof hij daar aan de Stationsweg nog thuis woonde. Als hij het koud had greep hij gewoon een trui van broer Sjoerd uit de kast. Tante Bei was vroeger verpleegster geweest en was een heel slank, bijna fragiel vrouwtje, maar heel hartelijk. Ze liep altijd op hoge hakjes. Ze vertelde tijdens onze logeerpartij dat ze vroeger in de verpleging die hakjes eerst niet mocht dragen. Ze liep echter zo slecht op platte schoenen dat het toch toegestaan werd. Het zou me niet verbaasd hebben wanneer ze een freule geweest zou zijn. In de grote vakanties kwam de familie vaak met de fiets naar Vorden. Ze logeerden dan bij Opa en opoe Aartsen. Die woonden vlakbij de kleermakerij aan de Wilhelminalaan. Deze keer gingen we dus met hen mee op de fiets..We fietsten over Deventer, daar gingen we de brug over en verder ging het over de Werverdijk langs de IJssel naar Hattem. Jan Gerrit was net zo oud als wij, Hans een paar jaar jonger. Ik kan niet anders zeggen...het was een gezellige logeerpartij. Alleen... Gerke voelde zich 's zondags niet lekker. Tante Beitske bleef bij haar thuis en ik ging met oom Jan en de jongens naar de grote Hervormde Kerk. Op een gegeven moment kwamen ze onverwacht in de benen. Ik haastte me om ook te gaan staan, maar nee... dat was alleen voor de mannenbroeders. Ik schaamde me natuurlijk, want ik dacht dat iedereen naar me keek. Het was de eerste keer dat ik met een gastenboek te maken kreeg. Het werd verondersteld dat Gerke en ik daar iets in zouden schrijven. Het kostte toen enige zweetdruppeltjes, maar het is gelukt! Het was al met al een leuk uitje en Hattem heeft een goede indruk achtergelaten. Toen ik op de Kweekschool m'n diploma had gehaald en ik nog aan het denken was of ik wel of niet verder zou gaan voor de hoofdacte, belde oom Jan. Er waren drie vacatures op de school waar hij "Hoofd" was. En of ik zin had om te solliciteren. En zo is het dus gekomen.
Hattem heeft op muzikaal gebied nog meer te bieden voor zijn inwoners èn omgeving. Het Chr. Mannenkoor D.E.V. gooit hoge ogen. Ik weet dat Kasper Spannenberg daar vaak als solist bij optrad. Mooie stem...... daar word je stil van. Er is ook nog Hattems Mannenkoor. Daar kwamen we pas achter toen we ergens in Noord Wales op een boerencamping een familie tegenkwamen uit Hattem met een tent die èn aan de Dorpsweg woonde èn waarvan de man van de tent bij Het Hattems Mannenkoor zingt. Het werd 's avonds al best koud, maar ze speelden zich warm met badminton of dronken even wat bij ons in de caravan. Gezamenlijk beleefden we de wilde paardenvangst. Er was een jong paard uit de buurt losgebroken en liep zomaar op de camping bij ons tegen de caravan aan te duwen. En zij stonden daar met een toch kwetsbare tent!! Het paard werd uiteindelijk weer door de buurman gevangen! Dan is er natuurlijk Jubilate Deo, een groot koor waar Ben en Niesje allebei al sinds ze getrouwd zijn hun beste stemgeluid aan geven. Iedere woensdagavond gaan ze naar "de zang". En ze kunnen wat. De Messiah...Die Krönungsmesse en het Requiem van Mozart. Er is ook nog een Oratorium Vereniging Con Amore en dan natuurlijk Kleinkoor Canto dat net als Jubilate onder leiding staat van Jaap Neuteboom. Een paar maanden terug heeft Kleinkoor Canto zelfs nog opgetreden in een kathedraal in Londen. De reis had nogal wat voeten in aarde, want de trein naar Calais was stampend vol. Toen ze verder wilden bleek dat een vriend van Ben, Piet Schuijn en eveneens buurman bas in het koor, z'n pas vergeten was. Nou ja...zonder dat kom je Engeland echt niet in. Hij moest hem best ophalen. Piet heeft die nacht niet geslapen, maar de andere morgen was hij wel in Londen en zong met hun koor de sterren van de hemel! Er schijnt ook nog een koor te zijn of geweest zijn dat "Looft den Heer" heette. Vroeger deed dat vaak mee aan allerlei concoursen. Ze hadden ook een trouwe supporter: Henneman. Ze kwamen eens thuis na een grandioze overwinning en ook Henneman zei: "Wi'j gaot heel Hattem deur. Ze zult weten dat wi'j 'ewonnen heb"! En daar gingen ze dan..Henneman zong al marcherend uit volle borst: Looft den Heer..1.2.3... gaat nooit verlo.ho.ren.. Looft den Heer..1.2.3... staat bovenaan!
Moeder van der Kolk in de tuin zoals die er toen uit zag. Opa Barink hielp hem onderhouden.
Behalve de Christelijke Muziek Vereniging telt Hattem nog meer muziekmakers. Je hebt er ook nog fanfares: de Arbeiders Muziekvereniging "Ontwaakt" en één genaamd "Ons Genoegen". En.... dan hebben we nog de blaaskapel "De Kleikloeten". Toen ik vroeger in Hattem mijn eerste baan aan de van Heemstraschool had gingen we met de hele school op Koninginnedag naar de Markt. Daar bij het Stadhuis werd het Wilhelmus gespeeld en gezongen. En dan werd er door de burgemeester een gelukstelegram voorgelezen, bedoeld voor onze koningin. En dan volgden de spelletjes op de markt en om de Grote Kerk. Intussen was moeder van der Kolk al heel druk geweest. Al die muziekcorpsen deden 's morgens al hun ronde door het hele stadje. Dat begon al heel vroeg. Om de beurt stopten ze dan op Dorpsweg 4 en werd iedereen van koffie voorzien. Daar was ze goed in...in het verzorgen van een natje en een droogje voor van die grote groepen. 's Avonds kwamen de Kleikloeten aan de beurt en was het hossen en nog eens hossen. Weet je niet wat dat is? Hossen .....? Dan wordt er door iedereen arm in arm, met grote slingers dus, door het stadje gelopen. Dat gaat er meestal nogal vrolijk aan toe. Lachen! Ik ben al eens in de drukte een schoen verloren. Daar ben ik trouwens een expert in. In die tijd reed ik bijna ieder weekend met de trein heen en terug naar Vorden. Pa bracht me ook wel eens naar de trein in Zutphen. Ik kwam een keer wat laat aan op perron twee en kon nog net in de goederenwagon springen. Ja dat mocht van de conducteur! Hij hees me er zelf in. Ik verloor alleen m'n schoen...ja alweer. Een schoen met een queenyhakje.. bleef achter op het perron. Paniek! Een man van de NS op het perron hoorde m'n noodkreet en riep dat hij hem met de volgende trein naar Deventer zou nasturen. Ik hinkelde in Deventer de trein uit en mocht bij het NS personeel een kopje koffie drinken tot m'n schoen er was. Ze kunnen bij mij geen kwaad meer doen ...die lui van de NS!
Op bezoek bij Piet en Marijke in hun mooi verbouwde boerderij in de Morvan. Marijke kookt héél lekker!
Ooit was Wim lid van de Christelijke Muziekvereniging Hattem. Na de eerste beginselen kreeg hij de Engelse hoorn als muziekinstrument. Het lijkt wel of de muziek er bij alle Hattemers ingebakken zit. Ze zijn allemaal min of meer muzikaal. Vader Gerard, Wim en Piet waren alledrie lid van de Chr. Muziek. Vaak waren er concoursen. Er moest flink geoefend worden... ook met het in de pas lopen. Dat bleek nog niet mee te vallen. De verhalen over alle missers van met name Daan de Graaf worden nog regelmatig opgedist. "Allemaal mis...kijk naar Daan...dat is de enige die goed loopt! Ze hadden een vaandeldrager: Potten Hannes. Toen ze eens gewonnen hadden op een concours zei die enthousiast:'" Jonges wi'j gaot achter het vaandel an heel Hattem deur. Ze zult weten dat wi'j ewonnen heb". De meesten hadden daar niet zoveel zin meer in. Toen Potten Hannes linksaf met het vaandel de Markt op liep doken de anderen gauw rechtsaf richting repetitielokaal. Piet heeft de meeste muziekgenen meegekregen wat betreft het instrumentale gebeuren. Hij speelt veel instrumenten, maar zijn specialiteit is de Bügel, een moeilijk te bespelen instrument. Daar moet je veel amazuur voor hebben...wat het ook betekenen mag! In militaire dienst, bij de politiekapel van Schiedam, later de Veluwse Brassband, een zelf opgerichte band voor bruiloften en partijen, die Piet heeft er wat af gespeeld! Nu woont hij met Marry met veel plezier in de Morvan en geeft les aan een combo, waaronder een saxofoon. En iedere dag speelt hij op z'n piano. Ook hun beide jongens Peter en Rob zijn bijzonder muzikaal. Toen in Hengelo de Chr. Muziek daar hoorde dat Wim voor z'n varen ook Engelse hoorn had bespeeld in Hattem had hij in een mum van tijd zo'n ding in huis. Maar nee...hij had er geen zin meer in. Al dat oefenen!! Maar hij zingt graag. In de kerk zitten we vaak in de buurt van een mevrouw met een mooie zuivere stem. Samen zingen ze dat het een lieve lust is. We kennen haar niet eens bij naam, maar als we haar ergens zien lopen zeggen we tegen elkaar:"Hé...zie je dat....de zangeres"! Tijdens zijn werkzaam leven wilde Wim nooit bij een koor...ja weer dat oefenen hè..! Nu zingt hij bij de Eemslander Shanty's èn het Chr Mannenkoor Valerius. Hij slaat geen keer over, zelfs vanavond niet! Mieke, hun dirigente heeft wegens gezondheidsproblemen haar stokje aan de wilgen moeten hangen. Heel jammer. Ze had al die mannen goed onder de duim. Ze gingen voor haar door het vuur! Ook Henry en Ben hebben mooie geoefende stemmen. Moeder van der Kolk zelf heeft nog steeds een goede stem al wordt dat in "De Bongerd" niet altijd op waarde geschat. Ze zit vaak te zingen of te fluiten wanneer ze zich wat verveelt! Vroeger werd er na de kerkdienst nog wel eens geoefend met een groepje o.l.v. meneer Dijkema. Pa van der Kolk vond dat helemaal niks en wanneer Zijn Siet na het afgesproken half uurtje nog niet terug was ging hij haar halen. Volgens de jongens spuugde hij van kwaadheid bijna zijn gebit uit wanneer hij zei:"Ik kom Siet nu halen, een half uur is een half uur... we gaan nu wandelen naar de bos"....!
De Korte Kerkstraat in Hattem, getekend door opa Gerard van der Kolk
In Hattem hebben veel mensen een bijnaam. Er wonen b.v veel Keyls. En om dan aan te geven welke je bedoelde werd er een bijnaam aan vast gekoppeld. Zo had je een Keyl die "de Zoere[" genoemd werd en ook een Keyl die " Bart deTaoje" heette. Dan was er nog een "Derkien de Konte". Derkien had weer een dochter .... "Jeanette de la Conté", was waarschijnlijk een wat chiquer typje! Dan was er ook nog een Mulder, genaamd "Gait de Koe" en den "Amerikaander". Iemand noemden ze om één of andere reden de "Strontkleppe", maar er was ook een "Goldkeerl". Neef Jan van der Kolk was er net zo één als Ben. Altijd in voor een humoristische opmerking. Toen hij een Hattemer voorbij zag lopen die heel erg trok met zijn been...werd die al gauw door Jan... Mefiboseth genoemd ( hij is geraakt aan zijn heup!) Toen moeder van der Kolk nog niet zo lang getrouwd was wilde ze de vuinisman iets vragen. Iedereen noemde hem Jan Maoten. Ze vroeg heel netjes: "Meneer van de Maten....."? Die antwoordde: "Ja...vrouw van der Kolk...je zegt het wel heel netjes maar eigenlijk heet ik....". In de Gasthuissteeg waar de jongens alle vier geboren zijn woonde ook een familie "Meussie". Tenminste... zo werden ze door iedereen genoemd. Ze heetten in het echt: De Weerd. Het was een apart slag volk. Wim is ooit door één van de grotere meiden achterna gezeten. De jongens waren daar in de steeg aan het voetballen en de bal ging Wims kant op "Hé... schup 'em es terugge", riepen ze. Maar Wim schopte hem precies de andere kant op. Dat had hij nou niet moeten doen! Ale van Meussie werd daarna zo kwaad dat die Wim twee keer Hattem rond achterna gezeten heeft. Wim wilde wel lopen ..en heel hard ook!
Nadat hij met de rijlessen ook een nieuw horloge en een trainingspak had opgespaard stopte Wim. Want deze vader van drie zonen ging weer aan de studie. Hij had ondertussen al een poging gedaan om de beginselen van het Frans onder de knie te krijgen. Dat bleek echter een druppel op een gloeiende plaat. Duits zou ook handig zijn, maar daar had hij het volgende op gevonden. Met Herr Elzasser, een inspecteur van de TÜV uit Duitsland had hij een afspraak gemaakt. Hij zou zich zo goed mogelijk in het Duits uitdrukken en Herr Elzasser zou hem, telkens wanneer hij iets echt verkeerd zei, verbeteren. Zo liepen ze samen alles al pratend en verbeterend te inspecteren in de Pijpenbuigerij. Ik kan je verzekeren dat hij nu gemakkelijker Duits spreekt dan ik. Hij gebruikt geen enkele naamval, terwijl ik het allemaal zo perfect mogelijk probeer te doen. Op het gebied van kwaliteit had hij al heel wat certificaten en diplomas verzameld, maar nu kwam het echte grote werk! In de avonduren ging hij de Stork- HTS volgen. In drie jaar tijd had hij geen tijd voor iets anders. Alleen volleybalde hij nog. Er werd serieus geblokt. Minstens 1 keer per week zat Wim met twee jonge mannen die bij ons in de buurt woonden aan de grote tafel te blokken. De beide Klazen, beiden MTS-ers, vonden het wel gezellig bij ons en zij hielpen Wim met een soort hogere wiskunde. De laatste avond voor de vakantie kwamen ze dan met een kratje bier en een fles wijn voor mij aanzetten Moselblümchen. Ken je dat..? Aan het eind van de avond was alles op. Ik weet nog dat ik begon te lachen toen ik de trap op kroop en dat ik nog lachte toen ik in bed lag! Het heeft geen van drieën windeieren gelegd. Wim werd Chef Afname. Maar zijn grootste beloning is toch wel een originele koperen plaat van één van de eerste Storkketels uit 1909. Hij kreeg die van inspecteur Buis van het Stoomwezen. Storkdirecteur Ketel- en Apparaten Bouw dhr Scheffer vond dat die plaat bij hem op kantoor hoorde te hangen. Via slinkse wegen heeft hij vaak geprobeerd Wim die bijzondere plaat afhandig te maken. Een laatste poging deed hij nog in 1983 toen Wim het bij Stork voor gezien hield. Tot dan had het achter zijn bureau op de muur gehangen. Wim was niet te vermurwen. Hij had hem persoonlijk gekregen. Uit! De plaat ging mee naar Emmen en hangt nog steeds op een ereplaats bij ons in de kamer! "Later" mag deze bijzondere plaat naar het Stork Museum. Klaas Renting kreeg een leidinggevende functie bij een bedrijf in Coevorden en de andere Klaas bij de NAM. En alle drie wonen ze nu........ in Emmen en omgeving!
Op De Boomgaard groeiden we verder op met veel planten, maar vooral ook met veel dieren. Juno was de waakhond. Die zat meestal in de ren met een hok erin. Het was een lichte herder. Echt te vertrouwen was hij niet. Ik heb in elk geval een litteken bij mn oog er aan overgehouden. Voordat wij er kwamen wonen was hij ook geen kinderen gewend. Na Juno kwam Max en later Sacha. Die zaten volgens mij bijna nooit in die ren
..misschien s nachts.
