Gidsbeurt Sint Janskerk

Onder leiding van gids Jan Wemaere

De zoetgevooisde en ervaren gids bracht ons in een hoegenaamd niet-storende drop aan de voet van de toren. Hij gewapend met de deskundigheid van een aspirant-architect, wij met de regenscherm.

De calvarie met Onze Lieve Vrouw en Johannes (die andere Johannes: de evangelist) boden een beeld van wat er in de winterkapel hangt. Daar moesten we dan op wachten tot op het einde van de 'ommegang'.

Er was weer heel wat publiek op af gekomen. We parkeerden geregeld. Binnen in de kerk zittend buiten precies lang genoeg om weer zin te krijgen eens de benen te strekken. Maar zoals je ziet vervelend was het niet. De onderwijzer stamde als het ware uit de tijd van Conscience die zijn volk leerde lezen, als een tiptop onderwijzer vertelde de soaps uit de "gewijde geschiedenis". En we leerden heel veel bij.

We zagen het gebouw in de geschiedenis groeien. We hoorden hoe Romaans, Gotisch, Frans Vlaams, abdijbakstenen… groeiend structuur gaven aan een bouwwerk dat zonder detailplannen maar met een berg aan wijsheid werd opgetrokken. Ja, en met niet eens de technische mogelijkheden van nu. En.. met wijsheden waar men nu aan voorbijgaat: wateraders, enz..

De kerk is een droom aan kleur. De lage bouw, de geringe oppervlakte aan klaar glas maken er een devotie ruimte van. Het mirakel ondersteunt die hyperdevotionele inslag.

De ommegang duurde voor de aanwezigen 2u30. Maar geen één die naar zijn uurwerk keek. Het boeide. Wat hadden die mensen aan beeldcultuur. De video – in kleur – stond niet stil. Ook niet onder de goddelijke diensten. Terwijl de wierook – tegen de aroma van de rijke in-de-muur-begraven-parochianen ten hemel steeg en de heiligen in het koor allerlei muziekinstrumenten hanteerden droomde de gelovigen weg in hemelse sferen "God lovende met de engelen in de hemel". Ze zagen bv. de processie

Of de kroning van Onze Lieve Vrouw in 1909.

Of ze konden langs de vrouwenkant de heilsgeschiedenis doorlopen en denken op Esther die de dolk hanteerde of de Makkabese vrouw die ook in de toptien stond van de sterke vrouwen..

Aan de mannenkant hadden ze er evenzoveel typologiën van de Heer. Van Abel naar de graatmagere Job, van Izaak naar Jozua, van David met de Lier naar Samson, die de leuwenkaak opentrok… We zijn er zeker de mensen van die tijd zouden in de quiz op tv zeker gekozen hebben voor de bijbel. In de kerk daar was wat te leren. En wij hebben van gids Jan (hij was in zijn domein Jan/Jan Baptist…)- 't kon niet op – ontzettend bijgeleerd. Soms moet je op je stappen eens terugkeren bv. om naar de zon te gaan kijken en zo te herkennen waarover het verhaal weer ging.

We zouden in geen Poperings cultuuroord zijn als er geen spoor van Poperingse kunstenaars zou te zien zijn Costenobel, Emmanuel Wallyn.. maar ook de Gheus met zijn visie op het doopsel van de Heer door Jan Baptist.

22-10-2006 om 21:38 geschreven door Onzen Heertje  

Gidsbeurt Sint Bertinuskerk

Spijts een bescheiden respons van de pers op de aankondiging – Kerk en Leven uitgezonderd - druppelden er toch een dertigtal zeer geïnteresseerde mensen de Sint Bertinuskerk binnen. Roger Benauwt, onze ervaren gids, vond het belangrijk genoeg om ons een leerrijke gidsbeurt te serveren. Gratis voor de vzw. Onzen Heertje.

We werden onthaalt aan de katafalk op de achtergrond brandden de zondige zieltjes. De borden van de confrerie leerden ons hoe de heilseconomie in mekaar zit… zielen die in het vagevuur zaten konden door de verzamelde genade van de broederschap postuum ontsnappen aan het vuur…..

Wij wilden niet ontsnappen. Het boeide ons. De start met het verhaal van het Vroonhof, de Catharinakapel en de ijzerzandstenen die hergebruikt werden voor de Romaanse en later de hallekerk….hielden ons even buiten de muren

Aan het standbeeld van Ghybe moest het ons duidelijk worden GHYBE is geen familienaam.. De keikoppen zijn de Poperingenaars .. We  roegen ons af of het de gevolgen zijn van onze status, beheerd zijn door proost en kapittel, baljuws en het college in een open stad, dat we zo koppig zijn?

Het spreekt vanzelf dat we op een gidsbeurt in de dekanale kerk heel wat keren geconfronteerd worden met de heilige met het schuitje: de H. Bertnus de eerste abt van Sitthiu of later St.-Omer.

Aan de kerkdeur zagen we 't weer. In Poperinge heeft het een eigen betekenis als men zegt dat je "uithangt".

Het moet gezegd.. "Onzen Heertje", het gehele bestuur, glunderde. Zo attent dat er zelf waren die bleven rechtstaan. Devoot-aandachtig gemakkelijk gemaakt door de zithaltes was de gehele groep voor alles en nog te bekoren. We zagen er allemaal uit als toeristen: toeristen in eigen stad: inderdaad!

De preekstoel was een openbaring. Zelfs de Heer deken zat luisterend aan de voet van al die kerkleraren. Gids Roger schilderde ze allemaal uit alsof hij ze zelf gekend had.

Wie het verhaaltje niet kent van H. Bertinus die moet maar even de retabel bestuderen. We kunnen meewarig de laatmiddeleeuwse mens beklagen: geen tv, geen video, geen clips en geen dvd, maar visueel hadden ze toch meer dan we ons doorgaans voorstellen.  Ook de brandramen openen onze ogen voor dit verhaal.

Op het onderstuk van het Onze Lieve Vrouwealtaar is zelfs de besnijdenis van Christus uitgebeeld. Verguld. De priester heeft het authentieke hoofddeksel aan en het offer van de arme, het koppeltje tortelduifjes vervolledigen het bijbels verhaal. Zouden onze kinderen de verhalen nu nog kunnen vertellen zoals de mensen van toen ze spontaan opnamen…..

Hoog boven het Onze Lieve Vrouwe altaar zien we Onze Lieve Vrouw ten hemel 'varen'… We moeten heus niet naar Frans Vlaanderen om mooie retabels te bezichtigen.

Het baldakijn dat achter het glas staat mochten we voor de gelegenheid van heel dicht bekijken. De naam Tyteca is een streeknaam. We horen de gids nog zeggen niet alles is van de Predikheren, zoals de prachtige preekstoel … de miniatuurbeeldjes van paus, bisschop, enz… behoren zeker toch het keur van het religieus erfgoed….

21-10-2006 om 19:34 geschreven door Onzen Heertje  

We verlengen onze vakantie

Grootmoeder 'erfgoed' ziet de winter naderen. Het is koud alleen in het bos. De winterdagen zijn kort en er is zoveel te doen..... Er moet zoveel binnen en grootmoeders stulpje is zo klein. Wij hopen dat de jager grootmoeder weet wonen.....

De kas van de vzw wordt gespijzigd met 2 € per beurt en Als je de drie kerken bezoekt betaal je 5 €. Wedden dat je nog nooit zo'n toeristische attractie meemaakte.

05-10-2006 om 19:01 geschreven door Onzen Heertje  

Je leert dus altijd iets bij

We trokken woensdag 4 oktober 2006 naar de infodag voor de erfgoeddag 2007.
22 april 2007 doen we weer mee… maar dat wisten onze sympathisanten al.

Te koop?  We zetten als het niet regent het een en het ander op straat. Om te verkopen? Wat dacht je? Geen haar op ons hoofd denkt daarop! Wat we hebben is onbetaalbaar.Onbetaalbaar is ook de locatie waar dat allemaal wordt 'gestockeerd'.

Het samenzijn in Kortrijk heeft ons nog meer ervan overtuigd dat we een uniek ploeg hebben. Stadsarchivarissen, universiteits-bonzen, educatieve medewerkers, vrijgestelden, coördinatoren…..  die functies werken bij achter de schermen… Onze 5 full-timers presteren het onbezoldigd.Ook de twee vertegenwoordigers op de sessie hadden geen enkele 'prestatie in functie'. Daarom hebben ze niet minder 'bonificatie' opgedaan bij die gelegenheid .

De eerste vrucht van de intro was de hints naar volgende jaren toe. In de andere locaties is de stad de motor en blijkt ook vaak de bibliotheek een pleisterplaats met verlenging en uitbreiding van de publiekswerking. Daaruit ontpoppen zich in de toekomst wel nog wat ideeën.

Een andere noemenswaardige dwarsverbinding was de ontmoeting met collega Claude Boeckaert van de Vrienden van het Begijnhof Kortrijk. Zij organiseren een tentoonstelling 'paternosters en rituele'. We waren spontaan oude bekenden. Zeker willen we hun activiteit hier ook promoten van 21 oktober tot 12 november stellen ze tentoon in de sint Annazaal en de sint Mattheuskerk begijnhof Kortrijk.Telkens van 14uur tot 17uur uitgenomen de maandag.
 

05-10-2006 om 18:49 geschreven door Onzen Heertje  

De bedevaart week in Mesen

Al hebben ze de paaltjes “verdonkermaand” toch is er weer heel wat beweging in DE stad.
Zaterdagavond 16 september 2006 was de opening van wat al enkele dagen druk begonnen was.
Enkele trouwe medewerkers zetten zich telkenjare in om er een eenvoudige novenweek van te maken. Was er op de kermis een nieuwe attractie en deinde de politiek wereld zijn eigen gang in de kerk was het weer die ouderwetse NOVEEN.

Het aloude Mariabeeld zag met genoegen op de rijen nieuwe stoelen en toch behoorlijk wat publiek. Aandachtig werd geluisterd naar een kritische noot. Heiligen zijn geen pleisteren of stenen fetisjen. Heiligen hebben een “legende”, aldus de deskundige uit Ionzen Heertje ergoedverenging vzw. Poperinge.

Antonius met “zijn zwijntje”. Het verhaal van de varkens die door iedereen gevoed en overal mochten rondlopen omdat ze vlees betekende voor de arme: een revoltionnaire Heilige.Hij staat er naast het oudere beeldje van Onze Lieve Vrouw van Mesen.Er staan meer dan 100 beelden, groot en klein, hemels naast elkaar.

Ere wie ere toekomt maar Hans Colson heeft meer dan twintig exemplaren geplaatst en… niet zonder ‘legende’.Het hoofd van Johannes de Doper is uit Onzen Heertje, erfgoedvereniging, Trommelaarstraat 15, Poperinge (waarvan 25 beelden) naar de tentoonstelling van Mesen werden gebracht.

Voor degene die nog de krypte in Mesen even bezoeken willen de medewerking van de deskundigen. In de crypte staat ook weer zo’n vreemde heilige - zie bovenaan deze tekst.We weten niet of we hem Sint Quinten van St. Quentin mogen nomen. Je mag ons contacteren op 057 335610 we durven zeggen dat er misschien mensne zijn die er meer van weten.

18-09-2006 om 13:56 geschreven door Onzen Heertje  

Een beetje verre studiereis

De toeristische route  van de kerken met houten vakken en loodglas uit de 16^e eeuw was weer een oefening voor Eric om de beelden te decoderen. Wij weten hoe actief hij de kerken Frans-Vlaanderen bestudeerde. Het parcours begint bij Montier-en-Der, waar de kloosterkerk naast de nationale stoeterij staat. De huizen en kerkjes onderweg vertonen verschillende bouwstijlen. De stenen kerken met schitterende, gebrandschilderde vensters afkomstig uit het naburige Troyes worden afge­wisseld door een voor Frankrijk unieke reeks kerken in vak­werkbouw, waarbij hout overheerst. De uitzonderlijke architecturale elementen van elk bouwwerk worden extra in de verf gezet door de informatieborden.

Op het punt waar de Aube, Marne en Haute-Marne samenvloeien ontdekt de bezoeker een religieus erfgoed dat opvalt door zijn originaliteit. Gebouwd met de materialen die rijkelijk in de streek aanwezig waren, eik ("dervos” die Der opleverde, betekent eik in het Keltisch) en klei vormen deze kerken die gebouwd werden in de XVIde en XVIlde eeuw een uniek geheel in Frankrijk. De toeristische ontwikkeling van het Lac du Der droeg natuurlijk ook bij tot de herwonnen belangstel­ling voor dit religieuze patrimonium dat vandaag gerestaureerd is en zijn oorspronkelijke waarde terugkreeg.

11-09-2006 om 22:16 geschreven door Onzen Heertje  

De vakantie is nog net niet voorbij

We zijn misschien ver op reis geweest. Uiteindelijk houden we van onze stad. We zagen wellicht de zeven weeldwon,deren. Toch duimen we voor onze stad.

Wij, Onzen heertje, bewaren voor de toekomst van onze stad. We zijn daarin solidair. Dat heb je in onze vorige spot kunnen waarnemen.

We plannen voor october een gidsenbeurt in de drie monumenten van onze eigen stad. Monumenten die door de bevolking van onze stad bewaard worden: onze drie grote kerken van Poperinge.

Op de affiche kun je de drie beurten aangekondigd zien

21-22-29/10/2006 in de namiddag tonen ons ervaren gidsen de rijke schat in onze stad.

25-08-2006 om 12:20 geschreven door Onzen Heertje  

MONUMENTENSTRIJD

23-08-2006 om 18:36 geschreven door Onzen Heertje  

01-08-2006 om 13:12 geschreven door Onzen Heertje  

Op zondag 30 juli 2006 om 14u00 starten we op de markt van Roesbrugge, om samen met Henri Vandenberghe langs de Roesbrugse veldkapelltjes te fietsen. Onzen Heertje, erfgoedvereniging vzw. heeft aanvaard enkele echte pareltjes toe te lichten. We brengen een deel van het verhaal. Volgend jaar geven we dan de CD-rom uit met de kapelletjes van Haringe-Roesbrugge.

Heel wat symboliek is niet meer zo bekend. We proberen de eigenheid van de kapelletjes te doorgronden.

Neem je fiets mee want we maken een paar lussen en doen 75 % van de kapelletjes aan.

Eigen fiets meebrengen!

Deze fietstocht is een organisatie van het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels – 057-23 08 57 – ann.vansteenhuyse@rlwh.be

Bij Ann kun je aanmelden.

18-07-2006 om 21:13 geschreven door Onzen Heertje  

06-07-2006 om 12:46 geschreven door Onzen Heertje  

De paternosters in alle grondstoffen en formaten hebben dat voordeel dat ze snel kunne getransporteerd worden. Zondag 25 juli 2006 trokken we naar Izegem. Het kapelletje was, zoals al het bij ons klassiek is, te klein. Maar voor Onzen Heertje lukt het wel. Onze baas had oorspronkelijk ook maar een kleine kribbe.
De gelegenheid is dankbaar meegenomen. Voor de plaatselijke vrienden van Lourdes was het gesneden brood om in de kapel een tentoonstelling op te zetten met onze unieke verzameling.
De klusjesmannen hadden er op het laatste moment nog twee borden voor bijgemaakt, want onze verzameling groeit als maar door verder aan.

Foto boven: kapel Izegem: locatie van de tentoonstelling
In de rand vindt je een beeld van de verzameling.

28-06-2006 om 12:51 geschreven door Onzen Heertje  

22-06-2006 om 10:25 geschreven door Onzen Heertje  

Erfgoed te koop

Onzen Heertje vzw erfgoedvereniging. Erfgoedverenigingen zijn doorgaans geen musea. Nochtans zou “museum” hier in veel gevallen niet misstaan.
Waarom “Museum”? Omdat hier heel wat moois te bewonderen valt? Misschien wel.
Maar vooral omdat alles wat hier bewaard wordt een waardevol verleden heeft. Stuk voor stuk vertellen beelden, bidprentjes, paternosters, foto’s, afbeeldingen en ander devotionele voorwerpen elk hun eigen geschiedenis, hun eigen verhaal.
Keer op keer komen bij de bezoekers tal van vragen over de lippen bij het bewonderen van deze uitgebreide collectie. Waarom is dit toen destijds gemaakt geweest? Wanneer werd dit gemaakt? Wie heeft dat gemaakt? Hoe en waarom werd dit gebruikt? Hoe heeft dit alles de jaren doorstaan? Waarom en hoe komt dit hier terecht?
Sommige van die verhalen spreken voor zich. Voor de meeste verhalen en vooral voor de geschiedenis ervan moet je al een beetje vertrouwd zijn met de christelijke gewoonten en gebruiken in lang vervlogen dagen. Veel van de ons toevertrouwde zaken geven pas hun geheim prijs na grondig opzoekingwerk. Maar ieder stuk op zich is waardevol tot zeer waardevol.
Daarom is het noodzakelijk dat alles in goede staat wordt bewaard. “In goede staat” houdt heel wat meer in dan het catalogeren, digitaliseren en inventariseren. Je moet er heel wat ruimte voor ter beschikking hebben. Je moet permanent kunnen zorgen dat er een perfect klimaat heerst. De prentjes moet je bvb kunnen bewaren in zuurvrije omslagen. De boeken stapel je niet zomaar gewoon op of naast elkaar. En dit is dan nog maar en peulschilletje van de zorg die aan dit alles dient besteed te worden. Vocht en stof bijvoorbeeld versnellen heel vlug de aftakeling van deze voor het nageslacht zo kostbare voorwerpen. Met elk voorwerp dat stuk gaat, verdwijnt een uniek stukje geschiedenis.Gelukkig zijn er nog steeds mensen die zich, beroepsmatig maar vooral als vrijwilliger, bekommeren om het in standhouden en het onderhouden van hetzij, christelijk erfgoed, hetzij industrieel erfgoed, cultureel erfgoed, maritiem erfgoed………En denk maar niet dat je dit alles zo maar onderhoudt, zoals je thuis je boekenkast of in je keuken de kasserollen onderhoudt.
De VZW erfgoedvereniging Onzen Heertje, heeft een unieke verzameling aan religieuze voorwerpen.  Heel wat mensen kennen al de weg om kostbare en minder kostbare stukken aan ons over te maken. Maar de minder kostbare zijn hier soms de meest waardevolle. Zelfs familiestukken van drie vier generaties ver komen bij de vzw terecht omdat men weet dat hier alles wordt bewaard voor het nageslacht en vooral omdat men weet – en dat is ook het uithangbord van “Onzen Heertje” dat hier NIETS WORDT VERKOCHT. Er wordt hier ook niets gekocht. Mensen komen in vertrouwen omdat ze weten dat het doel van de vzw niets anders is dan ALLES TE BEWAREN VOOR HET NAGESLACHT. Hoe dikwijls wordt hier gezegd: “Wij zijn daar niet zo echt in geïnteresseerd om dat bij ons te bewaren. Het komt nog wel van mijn overgrootouders maar ik zou niet graag hebben dat dit verdwijnt. Als ik het hier kom brengen blijft het ten minste in goede handen”

Is dit niet sprekend? Is dit niet voldoende om verder te vechten om uiteindelijk de volle medewerking te kunnen verkrijgen van hogere instanties en hier uiteindelijk een museum te kunnen uitbouwen, desnoods met afstand te doen van alles, onder voorwaarde dat de overheid met de middelen die tot haar beschikking staan er verder over waakt dat dit alles in stand wordt gehouden.
Onderhouden en bewaren is een opdracht zonder einde. Maar het is vooral een mensenwerk. Wij hopen dat “Onzen Heertje” - in West-Vlaanderen enig in zijn soort – met dit rijke erfgoed in de best mogelijke omstandigheden bewaard blijft en dat de huidige vrijwilligers ooit eens het geluk mogen smaken dat de overheid zich hier ten volle achter zet en daadwerkelijk plannen maakt voor de uitbouw van een waardig museum tot spijt van wie het benijdt.
F.D.

14-06-2006 om 13:18 geschreven door Onzen Heertje  

En w’en nekeer naar Wemaerscappel geweest

Wie al eens naar het Frans-Vlaamse plaatsje geweest is die herkent het wel. Met twee ervaren reisgidsen via een onvergelijkbare toeristisch kader zeilden we veilig tot aan het hybride kerkje.
Uitzicht
De ijzerzandsteen brengt ons al onmiddellijk bij het kleine Romaanse begin.Lieflijk droomverloren zou Stijn Streuvels ons dit Vlaams erfgoed litterair presenteren.Aan de stenen te zien kunnen we al de bouwgeschiedenis decoderen. Dat waren we al van de vorige retabelbezoeken gewoon. De gelovigen van het dorp hebben gaandeweg hun cultusplaats ge’updated’.
Spontaan denken we op het torentje van de kerk van Watou. Als we iets verder op afstand van op het voetpad de kerk bekijken dan zien we hoe ze het dak hebben doorgetrokken over de zijbeuken en het kleine lieflijke torentje tot zijn recht laten komen.
De blauwe schaliën – zo horen we van onze gids – hebben wel betekenis. De oude naam van het dorp verwees naar dat blauw. Pas later werd door de Heer van het dorp de naam gewijzigd. Hij bekostigde hun heiligdom en in ruil werd het dorp WEMAERS - KAPPEL genoemd. ‘Seigneur Wemaer is de bewuste naam die de geschiedenis haalde.
Aan de zijbeuk zie dat deze beuk later is bijgebouwd. Het raampje opzij werd gedeeltelijk gepasseerd.
Omdat we wat tijd hadden vooraf hebben we het niet kunnen laten ons eigen chauvinisme te voldoen door het lezen van de vele Vlaamse, ja Poperingse, namen op het kerkhof
Ook het specifieke kerkhof-erfgoed trok onze aandacht. Zo viel ons de medaillon op voor ‘la fille regrettée’. De oudere Franse formule voor ‘fille bien-aimée’.
Zoals je dat bij iedere toeristische uitstap hebt moet er wel ergens een snob meelopen die te pas en te onpas foto’s neemt. Deze keer deed ik dat. Ik zag dat er naast de biechtstoel – misschien een restant van een ‘gerestitueerd’ voorwerp – een raderwerk. We waren niet zo onbeleefd om aan onze gids te vragen wat het was. Wellicht een getuigeheuvel van het klokwerk van het kerkje.
Meteen hebben we ook de verwarmingsinstallatie kunnen situeren.
Daar waren we niet voor gekomen. We lieten dus alle opmerkingen opzij om ons te verdiepen in het wetenschappelijk verhaal van de historische context van het meubilair.
Buiten was ons al uitgelegd dat aan de ene kant van de kerk zich de ‘porte du paradis’ bevindt. We konden vaststellen dat dit ook hier effectief zo’n uitgang was. De lage toegemetselde uitgang waar nu een calvariekruis aan hangt was eertijds de deur via dewelke de overledene de dodenakker opging. En.. als hij goed had geleefd de hemel betrad.
Aan de andere kant was de deur via de welke de boreling ten doop werd gedragen. Dat is in meerdere kerken nog te zien. Hier was dit niet het geval. De historische context die vastligt in het meubilair tekent zich af in het wijwatervat, de biechtstoel, de preekstoel, de situatie van het altaar (richting oost en vooraan). De gelovige moest ‘mis horen[1]’, de priester stond vooraan en functioneerde als middelaar.
Trente
Het Concilie van Trente moest ter sprake komen. Roger Blondeau ten spijt was voor de lieve dame de geuzenopstand begonnen in Steenvoorde en de bisschop die de Roomse Contrareformatie stuurde was Carolus Borromeus van Antwerpen. We dachten spontaan aan de gevelsteen in de Ieperstraat met een afbeelding van de Carolus Boromeuskerk. Voor de – trouwens excellente gids – waren de geuzen synoniem met vernielers en branden ze heel wat kerken uit. We zouden hier wat kanttekeningen moeten bij maken, maar na alles heeft ze een punt. Inderdaad de kerken werden door de contrareformatie architecturaal – plaatsing van het altaar – en qua meubilair zeker gestroomlijnd en geconcipieerd zoals ze er lang hebben uitgezien
Een snuggere leergierige onder ons vergeleek onmiddellijk met wat er niet allemaal door het Vaticaanse Concilie in onze kerken veranderde. Inderdaad een zelfde fenomeen. Het altaar kwam in het midden en de heiligen verdwenen geruisloos - zonder beeldenstorm. Nog altijd leven en varen wij er wel mee dat de heiligen naar beschermende depot verhuizen.
Beelden
De verering van de heiligen is zoals de Onze Lieve Vrouwverering is wel heel vroeg begonnen, maar is slechts geleidelijk gegroeid. In de eerste tijden van het christendom dacht men dat Christus spoedig zou terugkeren. Men had dus geen behoefte aan tussenpersonen en de theologische spinsels van latere datum.
In de tijd van de martelaren groeide het besef dat zo’n mensen toch wel een voetje voor moesten hebben bij de Hemelse Vader. Men kon er dus beroep op doen, enz..
De Tridentijnse tijd heeft de heiligenverering polemisch met de visie van de ‘nieuwgezinden’ onderlijnd. In de kerk van Wemaerskapppel staan heel wat van beelden: de H. Martinus, de patroonheilige van de kerk, Paulus met het zwaard en Petrus met de sleutels aan het hoofdaltaar…
Retabels
Heel de studiereis was in het licht van de retabels. Een retabel is een wand achter een altaar. Het bestaat uit drie delen: het altaarpaneel, de ‘zuilengang’ en de bovenste boog.
Deze retabel is een toonbeeld van barok. Barok is speels. Barok accentueert de beweging (getorste zuilen). Barok heeft kleur. Barok is rijk verguld. Aanvankelijk was er slechts een opgaande zuilengang. Hier zien we al de ontwikkeling naar de zijgangen, waar Paulus (rechts) en Petrus (links) hun plaats hebben gekregen. Een ingenieus samenspel van het licht vanuit de sacristie door de glazen wanden tussen de zuilen in de nis helpen mee om de het perspectief van de nis aan te vullen.
Hoofdaltaar
Het altaar is uitgegroeid tot de offertafel. Zoals in de tijd, na de thuismaaltijden, in de vervolging het ‘breken van het brood’ werd gevierd op de graven van de martelaren, worden altaren voorzien van een reliekenhouder. Meestal is dat een steen waarin relieken[2] rusten.
Dit altaar heeft de vorm van een sarcofaag. Deze voorstelling is ook terug te vinden op de bidprentjes van de19e eeuw. De filosofie hierachter is dat de dood, het graf van Christus, onze verrijzenis, onze redding uit de zonde is.
Zo is Christus het ‘Lam Gods[3], dat de zonden van de wereld wegneemt’.
In de periode na Trente was het accent dat door de retabel werd benadrukt wel meer de tegenwoordigheid van Christus. In de tabernakel werd die tegenwoordigheid geaccentueerd door de godslamp (hier niet gezien) en de draaiende tentoonstellingstafel[4]. Hier is dit draaiend tonnetje in drie standen te draaien. Zeer functioneel wellicht in de liturgische kleuren: rood (Pinksteren), enz…
De afbeelding van het boek, het Lam en de zeven zegels komt inderdaad uit het boek Apocalyps of Openbaring[5]. Als ‘echte’ vlamingen kennen we het doek van het Lam Gods en het bloed dat opgevangen wordt van het Lam[6].
Het zijaltaar links
Zoals onze gedocumenteerde gids ons in het begin duidelijk maakte: de theologie van Trente druipt eraf in die kerkjes. Op het zijaltaar links – doorgaans een altaar voor Onze Lieve Vrouw – prijkt God de Vader. Majestueus prijkt Hij bovenaan. Hij kijkt ons toe vanuit de wolken
Notre Dame, Reine des cieux, Onze Lieve Vrouw, koningin van hemel is haar scepter kwijt. Trouwens haar gebuur Catherina van Alexandrië is ook de attributen kwijt. Barbara darentegen is geen enkele teken van waardigheid kwijt. Ze heeft een opvallende spits aan de toren, die ze gewoon is mee te dragen. De maansikkel troont bovenop de drie-ramen-toren[7].
Alle patroonschappen werden vernoemd. Opvallend is het feit dat hier drie heiligen prijken die worden aanroepen voor de goede dood.
Ook hier valt de gouden biezen-barok op. Onder de hoofdfiguren prijkt nog Jozef met de lelie. Blijkbaar wordt de Heilige Jozef in het Noorden van Frankrijk niet direct aanzien als de patroon van de goede dood[8].
Onze gidse replikeerde niet op de opmerking zond de drie patronen van de goede dood.
De gekroonde Onze Lieve Vrouw is in de barokke trant beweeglijk en volop begeesterd. De Heilige geest zweeft boven de beeltenis.
Terloops willen meegeven dat alle vormgeving imitatie is en uit aangepast geschilderd hout bestaat.
Restauratie
De Franse staat subsidieert voorbeeldig het restaureren en conserveren van dit prachtig erfgoed. De nieuw vergulde retabel van het hoofdaltaar blinkt alsof het echt goud is. Schijn bedriegt.
Dit bedrog is trouwens ook waar in de tegenovergestelde zin. De gids vertelde van een kleurig stuk waar de restaurateur van bewees – door een eenvoudige aanraking – dat het de verf was die het geheel samenhield. De retabels zijn aan herstel toe. Het hout dat vaak is vastgemaakt met ijzeren hulpstukken, die roesten, werd aangetast. De worm en de schimmel hebben vaker al aardig huisgehouden in de het vermolmde hout. De “assocociation des retables du Nord” heeft pionierswerk verricht door deze aftakeling aan te kaarten en toch voor wat we daar zagen met succes.
Met nauwelijks verholen fierheid vertelt onze vrouwelijke gidse dat de Heilige Catherina van Alexandrië een heel slimme vrouw was en “extremement belle en jolie”. Vertederd dachten we - alle drie wellicht – daar mag de worm en de schimmel toch niet aankomen.
De mooie dame kreeg van de hemel te horen dat ze niet mooi was. Moraal van het verhaal ze was ‘innerlijk’ niet mooi. Als ze zich bekeerde dan zou ze inderdaad ‘bruid van God’ kunnen zijn.
In het voorbijgaan lopen we nog voor moeder Anna en de preekstoel. Moeder Anna leert Maria de Hebreeuwse letters.
Op de preekstoel prijken de kerkvaders, de H. Ambrosius met de bijenkorf, Augustinus en Hieronimus met de leeuw en de bijbel.
Altaar drie
Het derde altaar is duidelijk toegewijd aan de meer populaire heiligen. Opnieuw een altaar dat naar het graf verwijst, hier duidelijk de graflegging van Christus.
Het verhaal over de noodzaak aan restauratie komt hier spontaan van de bezoekende ploeg. Bepaalde figuren zijn al de extremiteiten kwijt. We kunnen het weer niet laten om de vergelijking te maken met onze streek. Bovenaan prijkt hier de H. Antonius. De H. Antonius met zijn zwijntje, Antonius abt of Antonius de eremijt. In ons Vlaamse land hebben we meer de verering van Antonius ‘met zijn kindje’. Je weet wel de patroon van d everloren voorwerpen.
De H. Blasius wijst fier met de roskam in de handen naar de acte aan de muur. Het document geeft uitleg over de vergulde graat. Deze reliek is zowaar een restant van het wonder dat Blasius presteerde. De patroon van de wind en .. windjes zal hier vele mensen hebben verhoord. En wie zou het niet hebben geloofd met zo’n authentieke acte aan de muur.
Sint Niklaas en Sint Elooi, de typische, ook Vlaamse heiligen hebben hier de eeuwen getrotseerd.
IHS is het universele stempel – ihsous cristos swthr – Jezus Christus Redder legt de link naar de hemel waar niet de heiligen de belangrijkste zijn, maar wel de Vader die door de Heer Jezus, die ons naar Hem, verwijst, en … door alle engelen en heiligen. wordt geëerd.

09-06-2006 om 00:00 geschreven door Onzen Heertje  

Santeboetiek te koop? Wat denk je?

(n.a.v. het thema erfgoeddag 2007.)

De getrouwe bezoekers weten wat er allemaal in Onzen Heertje toekwam in de enkele jaren van zijn bestaan. Een rijkdom onbeschrijfelijk. Te koop? Het ware om te besterven. En toch?

Te koop?

Gelukkig met een vraagteken. De speling van de culturele spiraal tegen geweld en gestroomlijnd door restanten van bijbelse behoedzaamheid en behoud van de schepping verzet zich tegen de economische druk.

En toch?

Het thema van de erfgoeddag 2007 luidt: TE KOOP?

Het vraagteken wijst erop dat we voortdurend heen en weer worden geslingerd. KOSTbaar erfgoed, relieken van DUURbare traditie, affectief geladen WAARDEvolle stukken ons depot staat er vol van. En toch ze hebben ons vaak geen cent gekost. De liefde waarmee ze gegeven zijn staat recht evenredig met het zorgniveau van de schenker. De rijkdom van het gemoed van de schenker maakt dat ons erfgoed met geen geld te koop is.

Wat denk je?

Heb je er wel al eens over nagedacht?

De homo economicus prijst de goederen. “Daar zou je heel wat voor moeten betalen”. Telkens weer brengen die woorden ons op de grens van de hilariteit. “Mens! Dat hebben we gekregen”.

De bedachtzame mens berekent niet, hij heeft geen kwantitatieve normen voor de kwaliteit van ons erfgoed.

En jij?

Wat denk jij?

Ben je er nog niet van overtuigd dat onze rijkdom, ons onbetaalbaar erfgoed, niet ‘verkocht’ mag worden. Wij, de erfgoedvereniging zijn er alvast van doordrongen. We gaan door tot het uiterste…

Het zal echter van U allen afhangen. Poperingenaars als je met zo veel mogelijk mensen het beleid onder druk zet dan kunnen we uitbouwen en toegankelijk maken in eigen streek.

O ja. Wat er te koop is dat is onze mening: wat wij denken.

Ons gedacht.

We dromen ervan uit te groeien tot een uniek centrum in West-Vlaanderen, gespecialiseerd in én achtergronden, én ‘be-roerende’ getuigenissen van de devotie van onze voorouders. We zinnen niet op een ‘koopje’ waardoor we de autentieke ont- en beroering van onze streekgenoten besmetten en beroezen met glitter en show. We duimen voor realisme waar de koopkracht van de gemeenschap niet wordt verkracht. We staan niet “te koop”, ook niet in de verkiezingstijd, maar we durven hopen dat we niet tot liquidatie worden gedoemd.

30-05-2006 om 21:13 geschreven door Onzen Heertje  

Erfgoeddag

KLEUR in BEELD in de Onze Lieve Vrouwekerk.

Er was heel wat te doen in Poperinge. Blijkbaar zijn alle agenda’s ten spijt soms alle evenementen op hetzelfde moment. De erfgoeddag is nationaal geregeld dus we sloten aan op de precieze datum. De weergoden waren het met de heiligen eens en de massa ‘sancti’ konden zich ‘jeunen’ in een kabbelende doortocht van toeschouwers.

Onzen Heertje erfgoedvereniging vzw was voor de vijfde keer van de partij. Zo’n 250 bezoeker konden van de zeven mensen van onze werkkring de nodige uitleg krijgen. Vuistheiligen, reiskapelletjes, relikwieën, .. het Kindje Jezus van Praag, de advensonze-Lieve-Vrouw… we kunnen er blz.-en mee doorgaan.

Alles kaderde naadloos in het interieur van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Poperinge. We moeten de pastoor ontzettend dankbaar zijn voor de ruime en bijzonder nette locatie. De 52 beelden van de eigen kerk kregen voor de gelegenheid niet alleen een wasbeurt van de ijverige onderhoudsploeg, Ze werden ook digitaal vastgelegd in een handig pakketje. Wie de kas wil spijzigen een tip: alle beelden van de O;-L.-Vrouwkerk van Poperinge op glanzend papier + tekstboekje (mvchvdb@skynet.be).

De erfgoedsector vierde een hoogdag. We konden het niet laten en vieren door. Maandag en dinsdag voormiddag blijft de tentoonstelling toegankelijk. Spijtig dat de pers de verspreidde gegevens verkeerd heeft geplaatst in de plaatselijke pers. Maar de mond aan mond reclame die zal ons wel helpen. Uit de ervaring in de sector weten we dat het papier van nu niet de kwaliteit meer heeft van toen. We zijn zelfs van oordeel dat er wel eens teveel papier en te weinig aandacht is bij het ‘middenveld’. De mensen in het veld waarom alvast weer van de partij.

23-04-2006 om 21:51 geschreven door Onzen Heertje  

We zijn er bijna.
Erfgoeddag
We nemen deel met beelden in kleur.
Voor de gelegenheid hebben we 52 beelden in de Onze-Lieve-Vrouwekerk gefotografeerd.
We wachten nog altijd op de respons van de persberichten. Een beetje ontgoocheld omdat de reeks aan reporters die we aanschreven duidelijk niet sterk aan zo’n beelden geïnteresseerd zijn.
Maar.. geen nood wij hebben alvast tafels en glas besteld. Zelf hebben we een een honderdtal beelden geselecteerd…
We zijn ervan overtuigd dat we best niet teveel verklappen. Kom maar zien. Het wordt weer een instructieve tentoonstelling.
http://www.erfgoeddag.be/index.cfm?action=detail&inst=771

15-04-2006 om 19:01 geschreven door Onzen Heertje  

In het atelier

Wie dacht dat in de koude maanden we aan de winterslaap zijn die heeft mis.

Zaterdag hebben we onze Algemene vergadering. De secretaris brouwde en pak paperassen bij mekaar om er duchtig tegen aan te gaan.

Ondertussen zijn we de erfgoeddag aan het voorbereiden. We hebben al 11 bananendozen volgestopt met een bundel hooi van bij Norbert’s zijn paarden… en bijna honderd van onze beelden. Het is nu wachten op d bereidwillige persmensen om de wereld onze reiskante boodschap te wereld in te sturen. We zouden willen nog honderd beelden van de bewoners van de streek bijeen krijgen om ‘beeld’ in kleur waar te maken.

De foto’s bovenaan en in de rand tonen de ambachtelijke vaardigheden van de inventarisatie en de voorbereiding tot de erfgoeddag.

Zorg dat je erbij bent.

15-03-2006 om 22:42 geschreven door Onzen Heertje  

Nieuwsgierigen

We werden gevraagd naar wat we in ons kwartaalschriften allemaal reeds hebben behandeld. Inderdaad we hebben geen geheimen en willen onze beperkte kennis zeker delen. Het is tenslotte een van de belangrijkste doelen van de vzw.

Het formaat van onze publicaties is ½ A4

2003/1: Over kruisbeelden
ter gelegenheid van de Tentoonstelling van kruisbeelden in Mesen. - 12 blz /0,65 €

2003/2: Over Onze Lieve Vrouwbeelden.   - 12 blz./0,65 €

2003/3-4: Over O.-L.-Vrouw van St.-Jan.
Twee deeltjes     31 blz. &  24 blz. - 3,- €

2004/1: De devotie van de H. Familie.    24 blz. - 1,- €

2004/2: Devotie rond Kerstmis.  20 blz. 1,-- €

2004/3-4: De rozenkrans. 192 blz. - 5,- €

2005/1: De kruisweg van Onze Lieve Heer Jezus Christus. (ter gelegenheid van de tentoonstelling in Voormezele)    16 blz. - 0,65 €

2005/2: De Nationale Loterij, Onzen Heertje.   16 blz. - 0,65 €

2005/3: Over Aflezen.  8 blz. - 0,50 €

02-03-2006 om 00:00 geschreven door Onzen Heertje