Land, land ! ...
oorspronkelijke titel : Föld, föld!
uitgever: Vörösváry-Weller, Toronto, 1972
Uitgeverij : Wereldbibliotheek-Amsterdam
gebonden : 366 blz.
vertaling Mari Alfoldy
isbn: 90 284 1955 1
*** In zijn roman : " Land, land! .." uit 1972, blikt Márai terug op zijn laatste vier jaar die hij in zijn vaderland Hongarije doorbracht. Het zijn de jaren van de Duitse bezetting in 1944, de bevrijding door de Russen en de eerste jaren van de communistische dictatuur,tot aan het moment dat hij in september 1948 het land verliet om er nooit meer terug te keren. Een persoonlijk verhaal dat in al zijn gruwelijkheid prachtige literatuur vormt., want Márai geldt als een van de belangrijkste Europese schrijvers van de twintigste eeuw. Zijn herinneringen zijn historisch gezien de moeite waard omdat ze trefzeker deze woelige periode in de Europese geschiedenis beschrijven. Ook intrigeren ze omdat ze veel over Sándor Márai en zijn leven vertellen. Maar in de allereerste plaats zijn ze prachtige literatuur. In handen van de grote schrijver die Márai is, overstijgen zijn herinneringen immers het persoonlijke. Ze raken ons diep omdat ze onder het oppervlak van koele observatie en afstandelijk verwondering over de wezenlijke vragen van het menselijke bestaan gaan.
Ook in Land, land!.. is zijn ontmoediging merkbaar. Nadat de communistische regering in Hongarije het leven voor schrijvers niet makkelijk had gemaakt, ging Márai in ballingschap. Tot zijn zelfmoord in 1989 woonde hij onder andere in Zwitserland, de Verenigde Staten en Italië. Voor zijn vertrek uit Hongarije was hij een gevierd schrijver, geboren en opgegroeid in de burgerlijke klasse. Hierdoor was hij zich na de Tweede Wereldoorlog bewust van het verlies van aanzien dat schrijvers hadden in het pre-communistische Hongarije. Tevens begreep hij dat ook de invloed van de burgerij tanende was en voorzag hij de ondergang van deze klasse. Geconfronteerd met dit feit kon Márai volgens eigen zeggen enkel nog de desintegratie van deze klasse beschrijven.
Márai's belangrijkste thema's, het verval van de Hongaarse middenklasse en de onbeheersbare drijfveren van de mens, sloegen aan in het nieuwe fin de siècle - én daarna, want ook: " De erfenis van Eszter "(1938, over een vrouw die zich tot haar dood toe laat bedriegen door een charmante zwendelaar) werd een groot succes. De uitgevers kunnen nog even vooruit; Márai schreef 27 romans en 15 bundels met verhalen, essays en gedichten. en toneelstukken. Zijn thematiek van menselijke relaties en hun passie en berekening, hart en rede speelt tegen een dreigende, soms nog smeulende achtergrond van wat mensen elkaar aandeden gedurende de eerste helft van de 20 ste eeuw in zijn geliefde Europa. Zijn observaties van menselijk gedrag en drijfveren zijn vaak adembenemend gelaagd en in een schitterende stijl neergeschreven.
Sándor Márai, is geboren op 11 april 1900 in het Hongaarse Kassa (nu Koice, Slowakije), als Sándor Grosschmied de Mára ,in een Saksische burgerfamilie waarvan de vader advokaat was . Als hij achttien is en Kassa wordt ingelijfd bij Tsjecho-Slowakije vertrekt Márai naar de Weimarrepubliek om zich te bekwamen in de journalistiek. Hij studeerde letterkunde in Leipzig, Frankfurt en Berlijn., en hij vestigt zich in 1923 samen met zijn vrouw Ilona (Lola) in Parijs waar hij tussen 1923 en 1929 correspondent voor de Frankfurter Zeitung wordt. Hij vertaalde Franz Kafka en Georg Trakl naar het Hongaars.
In 1928 gaat hij terug naar Boedapest. Met zijn autobiografische" Bekentenissen van een burger" krijgt hij enig succes. Het fascistische regime dat in de Tweede Wereldoorlog de dienst uit maakt in zijn vaderland laat hem vrijwel ongemoeid. Met de Duitse bezetting van Hongarije in 1944 duikt hij alsnog onder (zijn vrouw is joods). De bevrijding en daarna de overheersing van de Russen maakt hem sceptisch. In 1948 vlucht hij via Zwitserland, Italië en Canada naar San Diego, in de Verenigde Staten. In 1957 wordt hij Amerikaans staatsburger. Hij bleef in ballingschap in het Hongaars schrijven, maar succesvol was hij niet. Als zijn vrouw aan keelkanker is overleden wordt hij pessimistischer en somberder. Hij koopt een pistool. Als in de jaren daarna ook zijn aangenomen zoon overlijdt, heeft hij genoeg van het leven. Op 22 februari 1989 zet hij het pistool tegen zijn hoofd.
Sándor Márai was tot voor enkele jaren een volslagen onbekende schrijver in Nederland en de rest van Europa. Uitgevers zagen er jarenlang geen brood in om zijn boeken uit te geven. Boeken die eerder van hem in het Duits vertaald waren, werden genegeerd. Daar kwam pas verandering toen het boek Gloed in 1998 in het Italiaans vertaald werd en door de critici daar geprezen werd. Frankrijk had al eerder drie titels vertaald. In 1999 was Hongarije het Schwerpunkt op de Frankfurter Buchmesse en opeens begon het boek te lopen. Na een lovende bespreking van de invloedrijke Duitse criticus Marcel Reich-Ranicki op de televisie werd de roman een bestseller.
Ook in Nederland werd : "Gloed "een bestseller. Binnen anderhalf jaar verschenen maar liefst 11 drukken. Uitgeverij De Wereldbibliotheek heeft inmiddels ook een andere roman van Márai laten vertalen: De erfenis van Eszter. In dat boek zijn opmerkelijk veel paralellen te vinden met Gloed. Ook hierin is sprake van een ontmoeting na vele jaren, ook hier is passie in het spel (tussen man en vrouw) en is er een andere vrouw bij betrokken. En ook hierin vindt je een vertrouwenwekkende oudere figuur die bij de familie hoort, zoals Nini in Gloed. Inmiddels heeft Márais werk een vaste plaats in de Europese literaire canon van de 20ste eeuw veroverd.
Bibliografie :
"Gloed" (2000, vert. Mari Alföldy) oorspronkelijke titel: "A gyertyák csonkig égnek".
"De erfenis van Eszter" (2000, vert. Mari Alföldy) oorspronkelijke titel: "Eszter hagyatéka".
"Land, land!..." (2002, vert. Mari Alföldy) oorspronkelijke titel: "Föld, föld!..."
"De opstandigen" (2003, vert. Henry Kammer) oorspronkelijke titel: "A zendülők"
"De gravin van Parma" (2004, vert. Margreeth Schopenhauer) oorspronkelijke titel: "Vendégjáték Bolzanóban"
"Kentering van een huwelijk" (2005, vert. Henry Kammer) oorspronkelijke titel: "Az Igazi/Judit"
"De nacht voor de scheiding" (1939/2006, vert. Lászlo Székely en Madelon Szèkely-Lulofs ) oorspronkelijke titel: "Válás Budán"
" Embers -2003 "Casanova in Bolzano -2005 "The Rebels -2007
|