Niki de Saint Phalle (Neuilly-sur-Seine, 29 oktober 1930 – San Diego, 21 mei 2002), geboren als Catherine Marie-Agnes Fal de Saint Phalle, was een Frans kunstschilder en beeldhouwer.

Haar Nana-figuren, expressieve in felle kleuren beschilderde manshoge vrouwenbeelden in polyester, zijn wereldberoemd en veroorzaakten ophef in de moderne kunstwereld.

De Saint Phalle werd geboren in een uitgesproken katholiek bankiersgezin, als dochter van een Franse vader en een Amerikaanse moeder. Toen ze drie jaar oud was, verhuisde het gezin naar het Amerikaanse New York. Daar bracht ze haar jeugd door en raakte ze op haar elfde jaar getraumatiseerd vanwege seksueel misbruik door haar vader.

Later verwerkte ze deze ervaring in haar surrealistische film 'Daddy'. De Saint Phalle werd model en trouwde op haar zeventiende met een Amerikaans schrijver. Ze kregen twee kinderen. Later verliet ze het gezin. In 1951 kwam ze terug naar Parijs en in 1952 begon ze te schilderen.

In 1955 begon haar samenwerking met de Zwitserse nieuw-realistische kunstenaar Jean Tinguely, met wie ze later trouwde.

Vanaf 1956 creëerde ze haar eerste reliëfs in gips en andere materialen. Aanvankelijk exposeerde ze met veel agressief, 'mannelijk' aandoende collages van gevonden voorwerpen als geweren en pistolen. Later maakten die plaats voor de vrouwelijke 'Nana's'.

Vanaf 1979 woonde De Saint Phalle in Garavicchio, in het Italiaanse Toscane. Daar werkte ze onder meer vijftien jaar aan figuren uit het Tarotkaartspel, waarmee ze aan haar beeldenpark Giardino dei Tarocchi vorm gaf. Ook maakte ze dierenfiguren voor de Ark van Noach in Israël.

Het vele gieten in polyester en plastic en daarmee het voortdurend inademen van giftige dampen speelde haar parten, zodat ze voor haar gezondheid een behoorlijk aantal jaren in Zwitserland verbleef.

Na Tinguely's dood verhuisde ze naar San Diego in Californië vanwege de schone lucht. Ze overleed daar na een lang ziekbed op 71-jarige leeftijd.

In Zuid-Frankrijk wordt De Saint Phalle buitengewoon gewaardeerd. Er zijn rond Nice verschillende van haar beelden te vinden, onder andere in de tuin van Negresco, het beroemde hotel in Nice.

In Valbonne, Zuid-Frankrijk, is het daar gebouwde Collège de Valbonne, naar haar vernoemd. Haar familie maakte daar bezwaar tegen, omdat haar naam nog niet 'publiek' was. Inmiddels heet het college weer Collège de Niki de Saint Phalle

In 1960, werd ze lid van de groep nieuw-realisten.