Vrouwendag op 8 maart. Bij ons in het dorp, zijn er verschillende activiteiten verspreid over drie (!) dagen. Feesten, optredens, gespreksavonden. Mannen zijn niet uitgesloten maar in de praktijk gaat geen man er naartoe. xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Als Turkse vrouwen hebben we echter niet zoveel om te vieren. Onder de regering van de conservatief islamitische AK-partij de voorbije tien jaar is onze positie verslechterd.

Het geweld op vrouwen is enorm toegenomen. Van iets meer dan zestig dodelijke slachtoffers in 2002 is het opgelopen tot meer dan duizend doden per jaar. Meer dan 40 % van de vrouwen heeft te maken met huiselijk geweld. Onlangs werd in Van een vrouw door haar echtgenoot vermoord. De vrouw had klacht ingediend wegens mishandeling maar de politie vond het niet nodig daarop in te gaan. Het is helaas geen ‘fait divers’. Het gebeurt meer en meer.

Hoewel iedere stad van meer dan vijftigduizend inwoners verplicht is een opvanghuis voor vrouwen te voorzien, wat een goede zaak is, gebeurt dit meestal niet. Meer nog, sommige steden maken er een feest van als ze een vrouwenopvanghuis openen zodat iedereen weet waar het zich bevindt.

Het aantal ere-moorden neemt toe. Hoewel er nu levenslang op staat, wat je een positieve zaak kan noemen, blijven de straffen meestal ondermaats. Onlangs was er een scholiere in Mardin die misbruikt werd door tientallen mannen (waaronder de schooldirectie). Geen van deze mannen werd tijdens het onderzoek gearresteerd. De uiteindelijke straffen zijn zeer laag. De procureur vond het nodig te stellen dat het meisje het zelf had uitgelokt (het kind was nog geen twaalf jaar!). Misschien wordt zij daarvoor gestraft!

Een professor kwam onlangs in het nieuws. Hij vond dat vrouwen die ‘onbehoorlijk’ gekleed waren achteraf niet moesten protesteren tegen het feit dat ze werden verkracht. Ze zouden het op deze manier ‘zelf uitlokken’.

De vrouwelijke tewerkstelling is de voorbije tien jaar gezakt onder de 19 procent. Daarbij worden ook de vrouwen in de landbouwsector meegerekend (waar ze het sterkste vertegenwoordigd zijn).

Een burgemeester van de AK-partij aan de Zwarte Zee zag een oplossing voor het Koerdisch probleem. Hij vond dat de mannen maar een tweede (Koerdische) vrouw moesten nemen, hoewel dit verboden is volgens onze wetgeving. Hij werd wel terechtgewezen door diezelfde AK-partij maar het zegt veel over de veranderingen die momenteel aan de gang zijn in Turkije!

Vroeger was de hoofddoek op de universiteiten verboden. Ondanks uitspraken van het grondwettelijk hof en het Europees hof die deze maatregel goedkeurden, zijn hoofddoeken nu toegelaten voor studentes. Ik draag zelf geen hoofddoek en hoewel ik zelf moslim ben heb ik nooit de behoefte gevoeld die hoofddoek te dragen. Uiteindelijk is het de keuze van iedere vrouw en dat hoeft men niet in wetten te regelen. De voorstanders van het dragen van een hoofddoek zeggen dat zij momenteel uitgesloten zijn in openbare diensten. Een terechte opmerking.

Maar tegelijk er is ook een andere realiteit. In de bedrijven, gerund door de conservatief anatolische tijgers, werken er wel vrouwen maar hoeveel vrouwen zonder hoofddoek werken daar? Wie kan werken in deze bedrijven als ze geen hoofddoek dragen? Welke mannen kunnen er werken als ze niet meegaan met de door het bedrijf georganiseerde dolmussen naar de vrijdagse moskee? Is dat soms geen uitsluiting?

Europa beroept zich altijd – heel terecht – op godsdienstvrijheid.  Er is de praktijk van Turkije waar vrouwen met hoofddoek niet kunnen werken in de openbare sector maar tegelijk is er de praktijk van de private sector waar vrouwen zonder hoofddoek niet aan de slag kunnen. In Kayseri, Konya of Denizli zou ik er als vrouw zonder hoofddoek nooit een job kunnen krijgen.

In Denizli – een exportgerichte textielstad – verklaarde een bedrijfsleider dat hun concurrentiepositie vanaf de tachtiger jaren enorm verbeterd was omdat ze vrouwen tewerkstelden. Op zich een goede zaak. Maar tegelijk verklaarde deze man dat zij deze vrouwen minder hoefden te betalen als mannen omdat – ze geen verantwoordelijkheid hadden voor het gezin! Verklaringen als deze kwetsen mij. Omdat ze vrouwen direct in een afhankelijke positie plaatsen.

Bij de benoeming van de nieuwe kaymakans (iets als gouverneurs) in de provincies stelde onze eerste minister dat zij moesten trouwen omdat het ‘ongepast was voor een ongetrouwde man om mensen thuis te bezoeken’. Daarnaast roept hij de vrouwen op minimum drie kinderen te krijgen.

Europa zwijgt hierover in alle talen. Alle partijen en in eerste instantie de Groenen hebben hier boter op het hoofd. Zij prijzen het Turkse model als een alternatief. Maar als het over syndicale en vrouwenrechten gaat hoor ik ze bijna nooit. Hun bekommernis geldt wel voor Westerse landen maar nooit voor Turkije!

Ik geef toe dat het vroeger ook slecht gesteld was met vrouwenrechten. Ik geef eveneens toe dat ook andere partijen zich weinig gelegen laten aan vrouwenrechten, maar het conservatisme onder de huidige regering legt een druk op vrouwen. Die druk was er vroeger veel minder. Turkije vervulde voor de tweede wereldoorlog een pioniersrol inzake vrouwenrechten. Vandaag worden deze steeds meer naar de achtergrond geschoven.

Ja, dank zij deze regering is er kapitalistische vrijheid gekomen. Overheidsbedrijven worden verkocht voor een appel en een ei aan de privé, het ontslagrecht is nog maar eens versoepeld, er komt kernenergie en de rijke nieuwe elite van centraal Anatolië is nog een stuk rijker geworden. Deze nieuwe elite heeft nu de politieke macht. Hun invloed is te voelen tot in de verste uithoeken van Turkije. Maar of de positie van de vrouw erop is verbeterd, daar heb ik grote twijfels over.

Alvast een goeie vrouwendag toegewenst voor iedereen. Wij zullen ons nooit laten muilkorven!

sevimarslan59@yahoo.com