HET RESULTAAT
VAN EEN
HERBRONNING.

IN HET OEUVRE
VAN

FRANS CROES.

Een kunstenaar, die jarenlang trouw is gebleven aan het uitwerken van zijn ideeën via

de tekening en zich plots 'leeg' voelt, weet zich slechts dan te herpakken wanneer de

innerlijke rust is weergekeerd.

Peilen naar de inhoudelijke en creatieve waarden in het werk van Frans Croes vergt van

de kijker niet alleen tijd, maar vooral een intellectueel openstaan voor de filosofische-

vaak mystiek symbolistische vormentaal van de kunstenaar.

LICHT EN BEWEGING.

Ontegensprekelijk is het recent oeuvre van Frans Croes als het ware een spel van licht

en beweging. Het licht verdringt de donkere vlakken, zodat de lichtende raaklijnen

worden geaccentueerd. Op deze wijze kan de zoekende geest van de kunstenaar

zich vrij uitleven.

Elk beeld is krachtig van opbouw en suggestief.

Vakkundig wordt de idee statisch met verf gezet. Hierbij is het voor hem geen

eenvoudige klus, daar hij, werkend met de kleur in de kleur zonder dat de verf

opgedroogd is, ervaart dat er gestadig dient doorgewerkt. Met het effect van een

statische vibratie geeft hij duiding voor het inzicht in de idee.

TECHNISCHE VERWOORDING VIA SYMBOLEN.

Zoals de 'boom' in zijn vroeger werk, krijgt de spiraal, de centrifugerende krachten

die ervan uitgaan, als symbool thans de sublieme voorstellingsvorm van zijn eigen geaardheid. Het innerlijk 'ik' van Frans Croes drijft hem naar een gevoelsmatige benadering van de mystieke abstractie. Hierbij geeft hij in elk doek slechts enkele aanwijzigen over het behandelde gedachtegoed, maar hij reikt nergens een oplossing

of een verklaring aan. Opvallend is wel dat hij bepaalde ideeën uitwerkt in een serie

van doeken.
Maar als schilder werkt hij niet naar of volgens een bepaalde thematiek. Een leidraad,

als er al een te onderstrepen valt, is zijn constante gedrevenheid naar de strakheid van

het lineaire. Deze wordt gebroken door een lichtgevende witte kleur met vaak wat roze tinten om de sfeer scherp te stellen. Door het zetten van de kleuren tonaliteiten, die

soms de vergelijking met deze aangebracht bij de keramiek kunnen doorstaan, weet

hij zijn opgedane indrukken aan het doek toe te vertrouwen. Het zijn impressies die,

door de neerwaartszuigende beweging van de lijnvorming, de indruk geven als van

een overwinning op de geestelijke zwartgalligheid.

Het optimaal werken naar bepaalde breuklijnen met een intens blauw, suggereert een
bepaalde duiding. Met dansende lijnen verwijst Croes naar een thans bereikte levensbeschouwelijke en rustige periode in zijn leven. Zich vrij te kunnen uitleven naar vorm en met verrijkende kleuren, verwijzend naar dieperliggende gevoelens en begeesterd in de ban te kunnen blijven van zijn artistieke vormentaal, geeft aan zijn

werk een bewonderenswaardige dimensie mee.

Zo krijgt een tandwiel of een radertje de zinbeeldige betekenis van de vermenig-

vuldiging der krachten. Onvoorwaardelijk sterk gezet en sfeervol opgebouwd, is het

de expressie van een emotionele betrokkenheid met de mens en de natuur. Het

doet ons overkomen als een predikaat voor de verbetering van ons milieu, onze samenleving en gedragen door een onmetelijk respect voor de menselijke waarden.

Deel: 2

DE GROEI NAAR EEN FIGURATIEVE ABSTRACTIE.

Het genetisch effect van elk doek is een weerspiegeling van Frans Croes' eigen levensloop.

Aan de realisatie van een in zijn geest gegroeid beeld gaat voorzeker een intense voorstudie vooraf.
Eens voor het doek gezeten, laat hij zich intuïtief leiden door zijn gevoelsmatige betrokkenheid met het gegeven. We kunnen ons niet ontdoen van de gedachte

dat hij zijn diepste zielsroerselen niet meteen verwoordt.

Als een bron, die opspringt, verwijzen de stuwende krachten naar een opwellende beweging, zoekend naar het licht. Wat dit licht ook moge betekenen, laat hij gewild en suggererend over aan de kijker .
Deze laatste kan dan dit zelf invullen zodat hij, peilend naar de betekenis van sommige symbolen, open komt te staan voor een dialoog. Ik geloof stellig dat dit de dieper

liggende bedoeling van de kunstenaar is.

Het moet hem dan ook gelukkig maken wanneer hij door een bezoeker hierover wordt

ondervraagd. Intieme vrienden van Frans Croes weten maar al te goed dat hij om geen woord verlegen zit.

Het werk van Frans Croes lijkt op het eerste zicht ondoorgrondelijk. Waar in sommige werken een geabstraheerde vorm van een 'ei' op ons netvlies verschijnt, hoeven we

niet te raden naar de wezenlijke betekenis ervan. Als symbool voor het leven,

gegeven waaraan de schepper zo erg verknocht is, krijgt de compositie een wervelende- en toch diepmenselijke uitstraling. Het lijkt me even duidelijk dat de doeken van de

laatste jaren de indruk geven van een strijd om het leven. Een zich picturaal afzetten

tegen elke vorm van verloedering van onze kosmos.

Deel: 3

SCHOONHEID.

'Ik kan geen mooi werk maken als ikzelf niet mooi van binnen ben. Schoonheid heeft

er fundamenteel iets mee te maken.
Mijn gevoelsmatige betrokkenheid met mijn doeken brengt mij tot het beste van mijn

kunnen', verklaarde hij mij op een zomerse morgen.

Een affiniteit die hem eert!

Wetende dat hij soms Zijn lyrische ontboezemingen op papier zet, dan mag het ons
evenmin verbazen dat Frans Croes zich intuïtief poëtisch beeldend uitdrukt. Ritmisch

en teder groeit elk schilderij als een open venster voor de mens naar de luciditeit van

het onderwerp.
De schriftuur van Frans Croes' kunst onderscheidt zich door zijn strak gehouden lijnvorming en de volumes die het omringen. Een tweede vaststelling is het sterk natuurgevoel van de kunstschilder. Een waarde die we eveneens in het oeuvre van

Pierre Alechinsky aantreffen.
Bovendien is het werk van de waardevolle kunstenaar gedragen door de persoonlijke vitaliteit en de eenvoud van zijn koloriet.

Al deze kwaliteiten samen maken dat Frans Croes ons zal blijven verrassen met een hopelijk steeds subtielere schoonheidsontroering .

Fons De Bleser.

Kunstcriticus. Geschreven op vrijdag 29 oktober 1993.