GENT - Kent u het deuntje nog dat het cartoonfiguurtje Popeye the Sailorman zong als hij blikken spinazie opentrok en het groene goud naar binnen zwelgde? Marleen Temmerman blikt nostalgisch terug op dit koddig figuurtje. Het brengt haar bij iets ernstigs wat vele mensen hebben: hemochromatose of ijzerstapelingsziekte. Deze mensen hebben teveel ijzer in hun bloed en moeten daarvoor regelmatig een aderlating ondergaan. De bloedzakjes gaan in de vuilbak. Niet nodig zegt Marleen Temmerman, het kan perfect dienen voor bloeddonatie.
Hier gaan we: “I'm Popeye the Sailor Man (2x) (tuut tuut), I'm strong to the finish, cause I eats me spinach. I'm Popeye the Sailor Man. (tuut tuut)”. Wel, wars van het getuut en die krachtpatserij: de ijzersterk makende spinazie berust op een wetenschappelijke mythe. Spinazie bevat niet tien keer meer ijzer dan andere groenten. De wetenschappers hadden vorige eeuw, rond de tijd dat Popeye voor het eerst om het hoekje kwam tuten (1929), een komma verkeerd gezet. Dat betekent niet dat spinazie niet lekker en gezond is, en dat groenten geen goede aanvulling bij vlees kunnen zijn! Meer nog: groenten kunnen een volledige eigenstandige maaltijd leveren. Vraag dat maar aan het groeiend aantal vegetariërs en organisaties als het in Gent gestationeerde EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief). In elk geval: de sympathieke zeiler Popeye had er in elk geval geen te hoog ijzergehalte mee in zijn bloed. Olijfje mag gerust zijn.
Recent werd via een initiatief in de Senaat beslist om de leeftijd voor bloeddonoren op te trekken van 65 naar 70 jaar. Dat is nodig, want het Rode Kruis kampt op regelmatige basis met bloedtekorten en dat blijft ook na het optrekken van die leeftijdsgrens het geval. Blijkt nu dat jaarlijks 5000 zakjes goed bloed zomaar worden weggegooid. Dat komt omdat het bloed wordt afgetapt van mensen met hemochromatose of ijzerstapelingsziekte. Hemochromatose is een stofwisselingsstoornis waarbij het lichaam meer ijzer opneemt uit de voeding dan het nodig heeft; soms tot twee à driemaal teveel. In de medische vakliteratuur spreekt men ook van pigmentcirrose of de ziekte van Trousseau. Naar schatting zouden in Noord-Europa tot 4,5% van de mensen met deze aandoening kampen. In Noord-Amerika zou 1 op de 10 mannelijke blanke Amerikanen hemochromatose hebben.
Hun ‘ijzerzware bloed’ is eigenlijk perfect bruikbaar voor patiënten die bloed nodig hebben, maar bloeddonatie gebeurt nu eenmaal bij wet vrijwillig en mensen met hemochromatose moeten hun bloed laten aftappen om te vermijden dat overtollig ijzer zich opstapelt in hun organen (vooral de lever). Met de wet die nu in de Senaat ligt, kunnen we de zakjes afgetapt bloed perfect in het circuit van de bloeddonatie brengen.
Mits goede bijstand door een behandelende arts kan het bloedtekort middels deze extra donaties verder weggewerkt worden. In Frankrijk, Zweden, de Verenigde Staten, Canada, en Australië is het wettelijke verbod voor donatie bij ijzerstapelingsziekte al opgeheven.
Voedselverrijking…
Mensen met hemochromatose zijn geholpen met aderlatingen. Toch moeten zij ook uitkijken met voeding waar veel ijzer in zit: matig het eten van rood vlees, cornflakes en muesli en uiteraard voedingssupplementen met extra ijzer. Ijzerstapelingsziekte vermijden is altijd beter dan ze te behandelen. Naar aanleiding van dat laatste stelt de Hemochromatose Vereniging Nederland dat de discussie aangaande ijzer-verrijkte voedingsmiddelen en de limiet van ijzer in voedingssupplementen eens uitdrukkelijker aan de agenda mag komen. Om meer gevallen van hemochromatose in de toekomst te voorkomen, stelt deze organisatie voor om alleen op recept voedingssupplementen met ijzer te verstrekken.
Zo bestaan er in sommige landen ‘National Fortification Alliances’ waarin politici, industrie, internationale organisaties en zelfhulporganisaties bekijken of een voedingsproduct al dan niet mag worden verrijkt. Ook op een ander gebied kan dit soort bijeenkomsten zijn nut bewijzen. Zo is al jaren duidelijk dat het toevoegen van foliumzuur na de bevruchting Spina bifida (een open rug) bij borelingen kan vermijden. Maar de Hoge Gezondheidsraad in ons land is er niet voor gewonnen om dit dan maar meteen in het broodmeel te mengen, zodat iedereen het binnenkrijgt via de dagelijkse boterham. Ik denk dat er nog veel werk is en dat zo’n ‘nationale verrijkingsalliantie’ in ons land ook nuttig kan zijn om dit en andere soorten discussies te beslechten.
Maar ondertussen kan ik iedereen geruststellen die bloed krijgt van de ‘Popeye’s’ van deze wereld met teveel ijzer in het bloed. Dat is perfect bruikbaar en kan het bloedtekort helpen stelpen. Schol en doe de bloedzakjes nog eens vol!
Marleen Temmerman, 14 april 2012
