Met de term jazz wordt een op improvisatie gebaseerde muziekstijl bedoeld die ontstaan is in New Orleans uit een kruisbestuiving van folk, blues, negrospiritual, ragtime, en klassieke muziek. (Het woord jazz heeft daarbij nog de bijbetekenis zeer energieke dans.).

Muziek van het moment

In principe is jazz 'muziek van het moment' – er worden op elk moment nieuwe muzikale keuzes gemaakt die tot aan de vorm en alle op dat moment spelende musici reiken (zie de genoemde jazzstromingen hieronder) waardoor een persoonlijke en intensieve muziekbeleving ontstaat. In klassieke muziek en popmuziek is deze eigenschap nagenoeg afwezig. In de jazzmuziek wordt een thema of kleine compositie of een afspraak alleen gebruikt als basis voor improvisatie. Door deze eigenschap raakt jazz als stijl veel andere stromingen zoals (pop-)world, folk, heavy metal, funk, soul, klassiek en oude muziek en er bestaan heden ten dage dan ook vele mengvormen.

Geschiedenis

De belangrijkste bron voor de jazz ligt naar alle waarschijnlijkheid in Afrika. De Afrikanen die als slaven naar Amerika gebracht werden, brachten hun traditionele, sterk ritmische muziek mee.

Het begin

Op hun route naar de Verenigde Staten werden veel slaven allereerst naar de West-Indische eilanden gebracht, met name naar Hispaniola (Haïti en de Dominicaanse Republiek); na een tijdje werden velen van hen verkocht in New Orleans. Zij namen hun religieuze en muzikale erfenis met zich mee. De slaven uit Santo Domingo (de hoofdstad van de Dominicaanse Republiek, gesticht door de broer van Christopher Columbus) zetten hun oude voodoopraktijken ongewijzigd voort in New Orleans.

Doordat deze Afrikaanse muziek en danstradities werden blootgesteld aan het publiek, vond er een wederzijdse beïnvloeding plaats met de Europese muziektraditie. De unieke ritmische nadruk van deze dansen plus vele andere ingrediënten kwamen samen om een muzieksoort op te leveren die bekend werd als jazz. Deskundigen zijn het erover eens dat werklieden van de katoenvelden, blues van stad en platteland, banjostijlen van variétéshows, gesyncopeerde brassbands (fanfarekorpsen) en ragtime (gesyncopeerde dansmuziek) allen een belangrijke rol speelden bij het ontstaan van jazz. De syncopering (accentverschuiving) als primair ingrediënt van de jazz, ontwikkelde zich als een ritmische aanpassing van de Afrikanen. De syncope was het meest voor de hand liggende en beste substituut voor de gecompliceerde polyritmiek (de simultane combinatie van contrasterende ritmes in een muzikale compositie) die integraal deel uitmaken van hun muzikale erfenis. Het is deze syncope die muziek doet "swingen".

Jazz, de voorloper van de moderne rock and roll, bekleedt een zeer interessante rol in de geschiedenis. De naam jazz komt van het niet meer bestaande woord jass waarmee de seksuele daad op een platvloerse manier werd aangeduid. Voor de heiden was jazz een symptoom van de glorieuze bevrijding van de knellende banden van de moraal. Het ontstond in de sloppenwijken en werd voornamelijk ontwikkeld voor gebruik in bordelen; het ene bordeel probeerde het andere af te troeven met de beste jazz band. Uiteindelijk ontwikkelde de jazz zich tot wat we vandaag de dag kennen als rock-'n-roll. Al met al heeft de rockmuziek niets van haar erfenis verloren op haar lange weg van Babylon, via Egypte en Afrika, naar Amerika en de rest van de wereld; het is alleen maar in verschillende jasjes gestoken.

Blues & Ragtime

Die muziek was gebaseerd op een vijftonige toonladder. Een vijftonige (pentatonische) toonladder in de toonsoort C-mineur bestaat uit de noten c–es–f–g–bes. De Afrikaanse muziek had een sterke pentatonische traditie. Dat wil overigens niet zeggen dat pentatonische muziek elders (in Europa, Amerika) niet bekend was.

De op de plantages werkende slaven ontwikkelden een zangstijl die als de oorsprong van wat nu blues heet aangeduid kan worden. Aan de vijftonige toonladder werd een noot toegevoegd, in het voorbeeld voor de toonsoort C de fis, die later als de blue note zou worden aangeduid. Deze blue notes spelen een belangrijke rol in de klankkleur van wat wij nu blues noemen.

Muzikanten in kroegen en bordelen (vaak overigens ook Afrikanen) werden geïnspireerd door de 'plantagezang' en de ragtime ontstond, waarbij andere inspiratiebronnen (inclusief de klassieke Europese muziek) tevens een rol speelden.

In die begintijd bestond een jazzband uit instrumenten die makkelijker beschikbaar waren vanuit de fanfare en voldoende geluid voortbrachten zoals als trompet, trombone en klarinet en tuba. Binnenshuis was de piano reeds bekend. Als ritmeinstrument werd naast slagwerk ook de banjo gebruikt die naast harmonie ook een duidelijk ritme kan voortbrengen.

Dit is in hoofdzaak de standaardbezetting gebleven van een oude stijl jazz band. De banjo werd later ook wel door de (elektrische) gitaar vervangen en vooral in de beginperiode was er vaker een tuba of sousafoon dan een contrabas aanwezig.

New Orleans en Dixieland

Vaak wordt als moment waarop wat wij nu jazz noemen begon, de oprichting van het eerste blanke jazzorkest, de Original Dixieland Jass Band (let op de spelling met "ss" in plaats van "zz") in 1917 genomen. Dit is ongetwijfeld niet correct, want eerder dan dit blanke orkest waren er al uit Afro-Amerikaanse bestaande orkesten actief in New Orleans. Genoemd kunnen worden de orkesten van Joe "King" Oliver, met daarin Louis Armstrong, die zelf ook diverse orkesten oprichtte en leidde, en Bunk Johnson.

Een opvolger is "Jelly Roll" Morton, die zichzelf – blijkens zijn visitekaartje – de uitvinder van de jazz noemde, maar die eigenlijk meer door de inmiddels vrijwel verdwenen ragtime geïnspireerd werd. Nog weer later kunnen daar namen als Sidney Bechet en Sidney De Paris aan toegevoegd worden.

Men zou kunnen zeggen dat de jazz zich in de jaren twintig van de twintigste eeuw langs twee sporen parallel ontwikkelde: een 'blank' spoor en een 'zwart' spoor. De vroege jazzstijlen worden New Orleans (de 'zwarte' tak) en Dixieland (de 'blanke' tak) genoemd.

De Swing-era

In het algemeen wordt met het Swingtijdperk de periode genoemd voor de komst van de Bebop die ontstond in de jaren veertig. Swing kenmerkt zich door een ritme dat 'hupst' of 'springt' in doorgaans twee momenten per maat; een zwaar moment op de eerste tel en een licht moment op de tweede. Door dit op een energieke en meestal toch lichte manier te spelen ontstaat een ritme dat dansbaar is en 'in de benen kruipt' (aanzet tot dansen of bewegen op de muziek). In deze tijd vinden we dan ook veel dans- en showorkesten. Solisten en arrangement geven de muziek meer verhaal, de rimtesectie blijft voornamelijk bijdragen aan de basis van het arrangement.

De eerdere stijlen van de jazz ontwikkelden zich in de jaren dertig en veertig naar muziek voor grotere orkesten tot 'big bands' van 10-20 musici. De grootste namen in de zwarte lijn in deze tijd was Edward 'Duke' Ellington (Duke Ellington) en Willam 'Count' Basie (Count Basie), en in de blanke lijn werd Benny Goodman een van de bekendste orkestleiders uit de Swingperiode. In Europa valt Django Reinhardt op door zijn innovatieve stijl.

Inmiddels was jazz gemeengoed van het Amerikaanse en Europese publiek geworden en was deze muziek immens populair. De zwarte en blanke lijnen waren samengekomen in die zin, dat de meeste orkesten zowel zwarte als blanke musici bevatten.

Tot na de Tweede Wereldoorlog vierde de Swing hoogtij. In de jaren vijftig kan men twee richtingen onderscheiden. In de eerste plaats keerde de Dixieland terug en wordt er in deze tijd wel gesproken van een "Dixieland Revival". Oude musici werden weer actief, en daarnaast ontstond er een nieuwe generatie jazzmusici.

De jazz werd nu niet meer voornamelijk in en rond New Orleans gespeeld, maar door geheel Amerika en overigens ook in Europa. In New Orleans bleven musici als Wilbur De Paris en Sharkey Bonano actief.

In Chicago zette onder meer Eddie Condon (die zijn werkterrein later naar New York verplaatste) een nieuwe stroming in gang.

Aan de Amerikaanse westkust ontwikkelde zich een stijl die wat meer teruggreep naar de Ragtime en die ook wel Frisco jazz genoemd wordt. Een paar namen die deze ontwikkeling in gang hebben gezet, zijn Turk Murphy, Bob Scobey (met de onvergetelijke banjoïst-zanger Clancey Hayes in zijn orkest) en het orkest van Disneymedewerkers The Firehouse Five Plus Two.

In Nederland werd op 5 mei 1945 de Dutch Swing College Band opgericht. Later volgden onder meer de Down Town Jazz band, New Orleans Syncopators en de Dixieland Pipers.

Bebop

In de jaren veertig begonnen muzikanten te zoeken naar een stijl waarmee de solo's minder beperkt werden en er meer dynamiek mogelijk was. Zij vonden de 'oude stijl' te beperkt voor hun muzikale kunnen. De oplossing werd gevonden in de verandering van het ritme en de verrijking van harmonie. Het ritme werd niet meer tweeledig (zwaar-licht) gespeeld maar werd vierledig en kreeg een stromend karakter. Ritmische accenten konden hierdoor vrijer worden geplaatst zonder het ritme te verstoren. Harmonie werd krachtiger door dwingendere samenklanken en thema's te gebruiken. Daarmee ontstonden meer muzikale mogelijkheden en kon er meer worden 'uitgepakt'. Dat werd nog versterkt omdat het dansbare karakter van de Swingmuziek werd losgelaten, waardoor de muziek op zichzelf kwam te staan. De vroege bebop klinkt meestal energiek en virtuoos en soms wat grillig. Eind jaren veertig werden ook Cubaanse elementen in de Bebop opgenomen.

Het is de tijd van de toen jonge musici Dizzy Gillespie en Charlie Parker. De oprichting van deze stijl wordt vaak aan Charlie Parker toegewezen. De term "bebop" is een zogenaamde onomatopee; dit wil zeggen een klanknabootsing. Een veelvuldig toegepaste rif in de Bebop is be-bop-be-bop waarbij de -be- de hoogste klank is. Hieraan dankt de muziekstijl waarschijnlijk zijn naam.

Cooljazz

Kort daarop ontstond – als reactie op de opzwepende bebop – de cooljazz, waarvan Miles Davis een van de belangrijkste en bekendste vertolkers was (zie albums Birth of the Cool en Kind Of Blue).

Cooljazz klinkt minder grillig, subtieler en serieuzer en men lijkt meer op zoek naar de schoonheid en organisatie dan naar extase. Hier ontstaan ook de aanzetten tot het gebruik van modale technieken die evenwichtiger klinken dan de dwingende samenklanken uit de vroege bebop. Er zijn minder dissonanten en gebruik van doelbewust samenklinkende maar zelfstandige melodielijnen (polyfonie).

Een bijna wringende combinatie is te horen in 'The Man I Love' op het album 'Miles Davis and the Modern Jazz Giants' waar Miles Davis en Thelonious Monk samenspelen en – zo gaat het verhaal – bijna op de vuist gingen door Monks sterk dwingende harmonieën tijdens het spel van Davis.

Muzikanten die kunnen worden gerekend tot de Cool-Jazz zijn ook Chet Baker, Dave Brubeck en Paul Desmond, Stan Getz, Lee Konitz, Art Pepper, Russ Freeman en de moeilijker classificeerbare pianist Lennie Tristano, in Nederland Ann Burton en Rita Reys.

Het innovatieve en organiserende karakter van Cooljazz is blijven voortbestaan en zien we in latere tijden in initiatieven van Toots Thielemans (Bluesette), Joe Vanenkhuizen (die een voorkeur heeft voor 6/8 maatsoorten) en slagwerker Pierre Courbois die doelbewust andere metrums gebruikt. In de aanloop naar de Freejazz (zie hieronder) wordt ook nieuwe naar ritmisch vrijere mogelijkheden gezocht (Afrikaanse ritmen, vrij zwevend ritme, aanzienlijk complexere Indiase ritmepatronen) die dan echter minder ingetogen gebruikt worden (De aanpak van ‘My favourite things’ door John Coltrane).

West Coast Revival

Bij de opkomst van de Swing ontstonden vele nieuwe swingformaties. Lu Watters en Turk Murphy waren samen met onder anderen Bob Helm geen fan van de Swing en wensten het oude New Orleans van met name zwarte componisten in leven te houden. Zij kwamen vaak bijeen in San Francisco en formeerden de Lu Watters Yerba Buena's jazzband. Zij speelden in de formatie zoals Joe "king" Oliver met twee cornetten in de lead, maar zij fristen het ritme wat op door met name accenten te leggen op de afterbeat (tweede en vierde tel).

De South Frisco Jazzband heeft tot circa 1998 gespeeld en heeft de Friscostijl ook over zee gebracht. In 2001 is een Nederlandse formatie gestart, de Jurbena Jazzband, die is geïnspireerd door Turk Murphy en Lu Watters.

West Coast

Omdat de meeste musici die Cooljazz speelden uit Los Angeles kwamen werd Cooljazz ook wel met de term West Coast aangegeven. Echter niet alle 'West Coasters' speelden 'Cool' en de Cooljazz werd ook elders gespeeld.

[bewerken] East Coast

Als tegenhanger werd in met name New York de lijn van de Bebop verder voortgezet. De muziek zou uiteindelijk uitmonden in Hard Bop.

Hard Bop

In contrast met de Cooljazz ontstond in de midden van de jaren vijftig de Hard Bop (ook wel Hard Bop Regression genoemd). Doordat de Cooljazz aan de westkust van de V.S. enorm aansloeg (West Coast Jazz), vooral in Los Angeles alwaar de filmstudio's waren gevestigd, hadden de jazzmuzikanten in New York weinig werk. Daarom gingen zij ertoe over een nieuwe, extraverte jazzstijl te introduceren die vol emotie was. De akkoordenschema's werden eenvoudiger, veelal bluesschema's, en het stuwende ritme werd weer belangrijk (waaronder het shuffle-ritme). Een link werd gelegd met de Gospelmuziek, alhoewel Hard Bop nooit in de kerk werd uitgevoerd. Dit is terug te vinden in de titels van echte Hard Bop nummers als Moanin, The Preacher en The Sermon.

De jaren vijftig en zestig zijn de jaren van de grootste populariteit van de Hardbop, maar de musici zijn populair gebleven tot op de dag vandaag. Nat Hentoff schrijft in de liner notes voor de Blakey Columbia LP met dezelfde naam uit 1957, dat de term "hard bop" is bedacht door author-critic-pianist John Mehegan, jazz reviewer van de New York Herald Tribune in die tijd.

Soul jazz ontwikkelde uit de hard bop.

Belangrijke muzikanten in de Hard Bop zijn onder anderen Art Blakey en zijn Jazz Messengers, Horace Silver, Clifford Brown, Miles Davis, John Coltrane, Cannonball Adderley, Sonny Stitt, Donald Byrd, Sonny Clark, Lou Donaldson, Kenny Drew, Benny Golson, Dexter Gordon, Joe Henderson, Andrew Hill, Freddie Hubbard, Jackie McLean, Charles Mingus, Blue Mitchell, Hank Mobley, Thelonious Monk, Lee Morgan, en Sonny Rollins.

Soul jazz

Soul jazz was een ontwikkeling vanuit de hard bop met invloeden vanuit blues, gospel en rhythm-and-blues met kleine formaties, vaak een (hammond)orgeltrio. Belangrijke souljazzorganisten zijn Bill Doggett, Charles Earland, Richard "Groove" Holmes, Les McCann, "Brother" Jack McDuff, Jimmy McGriff, Lonnie Smith, Lou Donaldson, Big John Patton, Don Patterson, Reuben Wilson, Jimmy Smith en Johnny Hammond Smith.

Tenor saxofoon en gitaar zijn ook belangrijk in soul jazz; souljazztenors zijn Gene Ammons, Eddie "Lockjaw" Davis, Eddie Harris, Houston Person, en Stanley Turrentine; en de gitaristen als Grant Green en George Benson. Andere belangrijke bijdragen kwamen van altsaxofonist Lou Donaldson en Hank Crawford, trompetist Blue Mitchell, drummer Idris Muhammed (Leo Morris).

Anders dan hard bop, legt soul jazz meer de nadruk repeterende grooves en melodische thema's en de improvisaties zijn doorgaans minder ingewikkeld.

Soul jazz ontwikkelde zich in de late 1950s en bereikte het publiek met de release van The Cannonball Adderley Quintet in San Francisco en was op het hoogtepunt in de midden tot eind jaren zestig, hoewel veel souljazzmusici populair zijn gebleven.

Bekende souljazzopnamen zijn Lee Morgan's "The Sidewinder" (1963), Herbie Hancock's "Cantaloupe Island" (1964) (gesampled door US3 in "Cantaloop"), Horace Silver's "Song for My Father" (1964), Ramsey Lewis's "The In Crowd" (1965) en Cannonball Adderley's "Mercy, Mercy, Mercy" (1966) (Gecovered als een top 40 pop liedje door The Buckinghams).

Soul jazz zou een grote bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Jazz-funk in de jaren zeventig.

Free Jazz

Enerzijds werd in de Souljazz jazz toegankelijk gemaakt, anderzijds werden grenzen van harmonie en ritmiek onderzocht en overgestoken (John Coltrane, Pharoah Sanders). Het resultaat was vrijere en expressievere geïmproviseerde muziek.

Eind jaren vijftig waren het Sun Ra en met name Ornette Coleman die de free jazzstroming begonnen: een van de beginpunten was Colemans album Free Jazz (1960); daarop speelden twee kwartetten, ieder één kant van het stereokanaal, die 38 minuten lang improviseerden zonder enige afspraak. Latere musici waren Albert Ayler en Eric Dolphy. In Europa vormden musici hun eigen free jazz, de zogeheten geïmproviseerde muziek omdat het veel minder jazzelementen bevatte; er waren ook invloeden uit folk en klassieke muziek hoorbaar. Beroemd met deze muziek werden de Nederlandse musici Misha Mengelberg, Willem Breuker en Han Bennink en het ICP-Orchestra (zij gebruikten en gebruiken nog steeds de term instant composition in plaats van improvisatie). Terwijl de free jazz commercieel onaantrekkelijk bleek, ontstond tegelijkertijd de veel beter verkopende fusion (zie hieronder).

Fusion

Aan het einde van jaren zestig slaat Miles Davis een nieuwe weg in. Hij gaat met zijn groep jazz mengen met populaire muziek, voornamelijk rock. Vandaar wordt fusion ook wel jazzrock genoemd. Het album Bitches Brew van Miles Davis wordt vaak beschouwd als het startsein van deze stroming. Muzikanten als John McLaughlin, Herbie Hancock, Chick Corea, Joe Zawinul, Tony Williams die allen met Miles Davis speelden beginnen met hun eigen fusion groepen: Lifetime, Mahavishnu Orchestra, Weather Report. Anderen beschouwen Larry Coryell als de eerste die reeds in 1966 met een 'fusion' tussen jazz, rock en blues experimenteerde, eerst in 1966 bij Chico Hamilton, in 1967 bij de Free Spirits en in 1968 bij Gary Burton. Fusion als stijl blijft populair gedurende de jaren zeventig.

Het heden en de toekomst

De jazzmuziek mengde zich vanaf de jaren zestig langzamerhand met populaire muziek, en ook de bebop- en swing-jazz evolueert, denk daarbij aan stijlen als neo-bop, nu-jazz, acid-jazz, modern creative en free-jazz. De term jazz staat nu voor een veel breder scala aan muzieksoorten dan in de jaren dertig en veertig het geval was. Muziek evolueert, de jazzmuziek dus ook. Steeds nieuwe stijlen van jazz dienen zich aan, evenals ontelbare soorten van mengvormen met pop, soul, funk en rock. Jazz-fusion en latin-jazz zijn daar voorbeelden van. Vooral de verschillen in de aan- en afwezigheid van expressie en improvisatieruimte worden steeds groter.

Er zijn weinig musici geweest die oudere stijlen (New Orleans en Dixieland) bleven gebruiken. Toch is altijd belangstelling gebleven, zowel bij (amateur)musici als luisteraars, door zowel plezier als muziekhistorisch en uitvoeringstechnisch perspectief (Wynton Marsalis).

Jong talent dat van de jazzopleidingen van de conservatoria komt kunnen de levende muziek laten voorbestaan, na andere muziek in zich te hebben opgenomen. Zij kunnen – als een resultaat van de twintigste eeuw – een grote waaier aan muziek gebruiken en maken, en daarmee toch individueel authentiek zijn.

Levende muziek?

Sinds de komst van beheersbaarheid en toegankelijkheid van digitale geluidsreproductie worden opgenomen stukjes jazz verwerkt in popmuziek (lounge en jazz-dance). Ook worden er compilaties gemaakt op cd met onder andere jazz uit verschillende stromingen die gezamenlijk een (uitgaans)sfeer opwekken, zoals de Blue Note Trip-serie samengesteld door DJ Maestro, voortgekomen uit het live kiezen van muziek op geluidsdragers door discjockeys in uitgaansgelegenheden. Hoewel meestal deze compilaties en fragmentarische toepassingen doorgaans minder expressief zijn komen op deze wijze de jongere generaties ook in contact met (afgeleiden van) de jazz.

Door het machinaal reproduceren van opgenomen geluid in plaats van zelf spelen van een muzikaal gegeven zijn er geen of beperkte livevariatiemogelijkheden en is de vrijheid van improvisatie afwezig. Maar mengvormen zoals het samenwerken van diskjockeys en spelende muzikanten zoals Wicked Jazz (voornamelijk dansbare muziek) en de al eerdere initiatieven van Ben van den Dungen en Jarmo Hoogendijk komen hieraan weer tegemoet. Voor- en tegenstanders van deze ontwikkelingen zijn overal te vinden en soms zijn de discussies verhit. Beide kampen hebben goede argumenten, maar vaak zijn deze niet op de zelfde basis geënt; is muziek met afwezigheid van elektrische gitaren en de aanwezigheid van blaasinstrumenten en een soepel ritme maar zonder dat het muzikale doel live-improvisatie is nu wel of geen jazz ?

Jazzstandards

Muziek die zich goed leent als basis voor improvisatie, kan eindeloos opnieuw worden gebruikt. Door de jaren heeft een aantal werken zich vastgezet in het collectief geheugen van jazzmusici. Deze worden jazzstandards genoemd. Het betreft doorgaans werken waarvan beroemde uitvoeringen zijn opgenomen en die sterke melodische en/of harmonische of juist modale eigenschappen hebben.

Harmonische en ritmische kenmerken

Kenmerkend aan jazz (vooral de modernere varianten, maar met uitzondering van free jazz) is het hernieuwd gebruik van allerlei kerktoonladders en gebruik van complexe akkoorden; vrijwel ieder moment wordt met septiem, none, undeciem, tredeciem geharmoniseerd. 'Kale' akkoorden zijn een hoge uitzondering.

De meeste vormen van jazz swingen, dat wil zeggen, er wordt gebruikgemaakt van de "triolenfeel" met swingende achtsten. Dit houdt in dat loopjes van – op papier – allemaal even lange (achtste) noten zo worden gespeeld dat de oneven achtsten ongeveer tweemaal zo lang duren als de even achtsten. Dit wordt ook wel genoteerd in de vorm van paren van een achtste noot met een punt gevolgd door een zestiende noot (duurverhouding 3:1 in plaats van 2:1), maar dat wordt dan toch meer gespeeld in een 2:1 verhouding.

Jazz is wat Wittgenstein een Typusbegriff noemde: alle kenmerken van jazz zijn ook in andere muziek terug te vinden. Het is de combinatie die de ware jazz onderscheidt. Grensgevallen geven echter te denken: hoe moet de jazzsuite van de "klassieke" componist Stravinsky worden geplaatst, en hoe de suites voor groot orkest die "jazzmusicus" Duke Ellington in zijn latere leven schreef?

Veel in jazz gebruikte muziekinstrumenten

Veel instrumenten zijn bruikbaar voor jazz, een exclusief jazzinstrument bestaat feitelijk niet, al zijn er wel instrumenten die met name door gebruik in de jazz bekendheid genieten (meestal dan ook in combinatie met een beroemde bespeler ervan):

banjo – basgitaar – contrabas – cornet – drumstel – hammondorgel – klarinet – mondharmonica – piano – saxofoon – semi-akoestische gitaar – trombone – trompet – vibrafoon

Jean Baptiste Frédéric Isidor (Toots) baron Thielemans (Brussel, 29 april 1922) is een Belgisch jazzmuzikant.

Levensloop

Thielemans speelde al vanaf zijn derde jaar accordeon. Op zijn 17e ontdekte hij de mondharmonica; daarnaast speelt hij gitaar. Zijn bijnaam Toots is afkomstig van de muzikanten Toots Mondello en Toots Caramata. In 1951 maakte hij als gitarist deel uit van de begeleidingsband van Bobbejaan Schoepen. In 1952 emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij in de band van Charlie Parker en het kwintet van George Shearing speelde.

Thielemans werd tijdens de Duitse bezetting gegrepen door de jazz, en wordt door velen als een van de grootste jazzmusici gezien. Hij heeft samengewerkt met onder anderen Benny Goodman, Ella Fitzgerald, Quincy Jones, Bill Evans, Jaco Pastorius, Pat Metheny, Billy Joel en Paul Simon.

Zijn mondharmonica speelt een belangrijke rol in de filmmuziek van Midnight Cowboy (1969), Turks Fruit (1973) en van de Zweedse animatiefilm Dunderklumpen (1974). Daarnaast is zijn spel sfeerbepalend voor de leader van de politieseries Baantjer en Witse. In 1991 leverde hij een niet onaanzienlijke bijdrage aan het eerste soloalbum van Laura Fygi, Introducing.

Zijn nummer voor mondharmonica Bluesette (1962) is honderden malen gecoverd door vele muzikanten. Thielemans pleegt het daarom schertsend zijn "social-security number" te noemen.

Op 4 oktober 2006 werd bekendgemaakt dat de jazzlegende oververmoeid is en daarom, op doktersbevel, de laatste 6 concerten van zijn tournee door Nederland liet annuleren. In het voorjaar van 2007 treedt hij echter weer enkele malen op.

In 2005 werd hij genomineerd voor de titel van De Grootste Belg. Hij eindigde op nr. 20 in de Vlaamse versie en op nr. 44 in de Waalse versie.

Op 8 juni 2003 werd Toots gehuldigd in Sint-Amands, met het benoemen van de Toots Thielemans Boulevard langs de SIM-route. Hij werd op die dag ook ereburger van Sint-Amands. Het kunstwerk van Willy Permentier en Henri De Bruyn, en het bijhorend straatnaambord, hangen op de Dam.

Toots Thielemans is één van de bekendste inwoners van de Marollen, een volkswijk in Brussel.

Onderscheidingen

De musicus is in 2001 door Koning Albert II tot baron verheven.

Aan Thielemans werd een hoge Amerikaanse onderscheiding, de National Endowment for the Arts de NEA Jazz Master 2009 toegekend.

Trivia

• Toots Thielemans is lid van de circa 25 leden tellende Snorrenclub Antwerpen. Hij werd in 1988 door hen tot "Snor van het Jaar" uitgeroepen.

Countrymuziek is de verzamelnaam voor verschillende muziekstijlen van Amerikaanse muziek, die ontstaan is op het platteland in het zuidelijke deel van de Verenigde Staten en zijn wortels in de Amerikaanse volksmuziek heeft. Doorgaans betreft het een zangstem die wordt begeleid door een aantal eenvoudige instrumenten: steel gitaar, viool en akoestische gitaar zijn de traditionele, maar tegenwoordig worden ook elektrische gitaar en drums gebruikt.

Oorsprong

De oorsprong ligt in de smeltkroes van alle nationaliteiten, die in de 18e eeuw naar de Nieuwe Wereld trokken om daar een nieuw leven te beginnen. Veel emigranten brachten natuurlijk hun muziekinstrumenten mee en na een week hard werken kwam men op zaterdag bij elkaar om te ontspannen en muziek te maken. Hier ligt de oorsprong van de hedendaagse Country & Western.

Uiteraard waren er musici die probeerden van hun muzikale kunnen te leven. In eerste instantie ging het vooral om dansmuziek. Naast de grote dansorkesten ontstonden er ook kleinere groepen, de zgn. stringbands, in een zeer gevarieerde samenstelling. Er werd vaak wel bij gezongen, maar zelden door solisten. (Over het algemeen wordt Roy Acuff beschouwd als de eerste grote solo-zanger in de countrymuziek).

Veel artiesten kregen meer bekendheid via allerlei radiostations. In Nashville werd een radiostation opgericht door een verzekeringsmaatschappij, de National Life & Accident Insurance Company. De roepletters van het station waren WSM ("We Shield Millions" = "Wij beschermen miljoenen"). De eerste uitzending vond plaats in november 1925. Het was een rechtstreekse uitzending van het optreden (met publiek) van een 80-jarige fiddler, die de reputatie had dat hij meer dan 1000 liedjes kende. De aankondigingen werden gedaan door George D. Hay, die het programma WSM Barn Dance noemde. Dit naar aanleiding van de National Barn Dance, een soortgelijke show, die hij had geproduceerd in Chicago. Het programma werd elke zaterdag uitgezonden vanuit een studio op de vijfde verdieping van het kantoor van de maatschappij. In 1928 kreeg het programma (bij toeval) van Hay de naam die het nu nog heeft, Grand Ole Opry. Het programma werd razend populair en heeft ontzettend veel betekenis gehad in de ontwikkeling van de countrymuziek.

De eerste aanzet tot de hedendaagse countrymuziek wordt toegeschreven aan Jimmie Rodgers, de Father of Country Music. Hij maakte zijn eerste plaatopname voor Victor Records op 1 augustus 1927 in Bristol, Virginia. De plaat van Rodgers bevatte een sentimentele ballade, The Soldier's Sweetheart en een slaapliedje, Sleep, Baby, Sleep. De plaat had onmiddellijk veel succes en dus werden er datzelfde jaar nog meer opnamen gemaakt, waaronder de eerste van (uiteindelijk) een serie van 13 Blue yodels, getiteld T. for Texas. Jimmie Rodgers was ziekelijk en overleed al in 1933 aan tuberculose. Ondanks die korte muzikale carrière bleek hij van grote invloed.

Op dezelfde dag werden er ook zes nummers opgenomen door een groep, de Carter Family. Zij ontwikkelden zich tot een van de meest invloedrijke groepen in die beginjaren. Hun laatste opname in de oorspronkelijke bezetting vond plaats in 1941 en in die veertien jaren hebben ze meer dan 250 nummers op de plaat uitgebracht.

De muziek, die in de jaren '30 werd ontwikkeld, werd enorm populair en ontwikkelde zich natuurlijk in diverse richtingen. Een van die richtingen is de dansmuziek uit Texas en Oklahoma, die de naam Western swing kreeg. Een mengsel van (onder andere) big band, dixieland, en jazz. Bob Wills wordt gezien als de voornaamste artiest van deze stijl met zijn band The Texas Playboys.

In 1938 kwam Roy Acuff bij de Grand Ole Opry en werd al snel een geregelde gast. Hij had een band, de Tennessee Crackerjacks, waarin onder andere de dobro nadrukkelijk aanwezig was. Later veranderde hij de naam van zijn band in de Smokey Mountain Boys. Hij werd al snel een leidende figuur binnen de Grand Ole Opry en bepaalde jarenlang wie en wat er te horen was in de show. Op die manier bepaalde hij ook voor een deel de ontwikkeling van de muziek. Onder zijn leiding werden er regels opgesteld voor deelname aan de show. Onder andere moet elke artiest door een bestaand lid worden voorgedragen en leden hebben de verplichting om minstens 26 zaterdagen aanwezig te zijn.

Door de groeiende populariteit van de show werd de studio al gauw te klein voor de groeiende stroom publiek. Er werd uitgeweken naar een grotere ruimte, het Hillsboro Theatre, maar ook dat hielp niet. De volgende locaties waren het Dixie Tabernacle en het War Memorial Auditorium, die ook al snel te klein werden. Zelfs het invoeren van een toegangsprijs van 25 cent hielp niet. In 1943 werd verhuisd naar het Ryman Auditorium, waar de ruim 3000 bezoekers elke week een zitplaats konden vinden. Dit Ryman Auditorium met zijn perfecte akoestiek is het meest beroemde thuis van de Grand Ole Opry geworden. In 1974 werd verhuisd naar het speciaal voor de Opry gebouwde Grand Ole Opry House met 4400 zitplaatsen. Van daaruit wordt de show nog elke week uitgezonden. Het Ryman Auditorium wordt ook nog steeds regelmatig gebruikt voor bijzondere concerten.

In de jaren '40 werd Roy Acuff zó populair, dat hij in belangrijke populaire 'polls' Frank Sinatra versloeg. Er wordt gezegd dat Japanse troepen bij de aanval op Okinawa als aanvalskreet riepen: To hell with Roosevelt, to hell with Babe Ruth, to hell with Roy Acuff!.

Na 1945

In 1949 kwam Hank Williams naar de Grand Ole Opry. Hij had als tiener al bekendheid gekregen met zijn groep The Drifting Cowboys en had een paar jaar deel uitgemaakt van de Louisiana Hayride van radiostation KWKH. Nadat zijn Lovesick Blues een hit was geworden, werd hij Opry-lid. Zijn eerste optreden, op 11 juni 1949, werd een gigantisch succes. De show moest worden gestopt, omdat het publiek hem drie keer terughaalde voor Lovesick Blues. Ook voor Hank Williams was slechts een korte carrière weggelegd: hij overleed op Nieuwjaarsdag 1953 op de achterbank van de auto, die hem naar een Nieuwjaarsconcert in Canton, Ohio zou brengen. Maar het was een zeer productieve en indrukwekkende carrière. Als geen ander bleek hij in staat om het moeizame leven van de werkende man in woord en muziek uit te beelden. Er is bijna geen enkele artiest in de countrymuziek, die geen nummer van hem op het repertoire heeft staan.

Europa

Country muziek was tot midden in de 20e eeuw vooral een Noord-Amerikaans aangelegenheid. In Europa kreeg de country relatieve bekendheid door de opkomst van de westernfilms (met onder andere Roy Rodgers). Europa is als afzetmarkt echter nog niet aangesproken. De eerste Europese country-producties (sinds 1948) staan op naam van de Vlaamse variété-pionier Bobbejaan Schoepen. Vanaf eind jaren '30 bracht hij de muziekstijl in Vlaamse dorpen. Van 1945 tot 1947 vormde hij met zijn dorpgenoot Kees Brug het duo "Two Boys en Two Guitars". In 1947 kwam Schoepen in contact met Jacques Kluger, een manager met aanzien die op zoek was naar talent van eigen bodem. Die zag in hem een zanger en entertainer met toekomst en vroeg hem de Amerikaanse en Canadese troepen te vermaken die waren ingezet tijdens de Processen van Neurenberg, Frankfurt en Berlijn. Hij werd hiervoor drie maanden geëngageerd, wat de country-zijde in hem verder zou stimuleren. In 1948 worden de eerste platen uitgebracht in België en Nederland, vanaf 1954 ook in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk. Bobbejaan Schoepen is vermoedelijk ook de eerste Europeaan (Groot-Brittannië niet meerekend) die optrad in de Grand Ole Opry. In 1953 trad hij er een drietal keer op, onder andere met countryster Roy Acuff (1903-1992). Er kwam ook een optreden met countryzanger Red Foley (1910-1968) in Springfield, Missouri. In 1957 trok hij weer naar New York, waar hij gevraagd werd in de TV-show van de bekende presentator Ed Sullivan. Hij nam platen op met de band van Elvis, waarmee hij de RCA-studio's deelde. De gereputeerde manager Steve Sholes van RCA-records bood hem een contract aan om onder de naam "Bobby John" drie maanden lang alle radiostations in de VS af te reizen. Maar Schoepen, die reeds tien jaar aanhoudend op tournee was en in Europa contractuele verplichtingen had, zocht stilaan een vaste stek (het latere Bobbejaanland). Hij besloot de succesformule over de oceaan niet verder te zetten. Op de drempel van de jaren zestig stond hij op nummer één in Oostenrijk met de country-parodie "Ich steh an der bar" (A Pub With No Beer van Gordon Parsons). Het nummer stond 30 weken in de Duitse top en werd in Vlaanderen een evergreen. De Amerikaanse country zanger Tex Williams (grondlegger van de swing country) bracht in 1974 in de VS een cover uit van zijn “Fire and Blisters”. Schoepen trad bij gelegenheid ook op in clubs in Los Angeles, samen met Nudie Cohn, Roy Rogers en Tex Williams. De Amerikaanse countryzanger Jimmy Lawton vestigde zich in die periode door Bobbejaan Schoepen definitief in België. Hij was een aantal jaren uitbater van een country hall in Bobbejaanland, maar zou zich vooral toeleggen op country tournees in verschillende Europese landen. Bobbejaan Schoepen en Jimmy Lawton zijn nog steeds actief bezig met de productie van country muziek.

Americana

Ook wel 'alternatieve country' genoemd, in de jaren 1960 en 1970 countryrock. Onder invloed van pop/rockbands als The Byrds en artiesten als Gram Parsons en Neil Young lieten andere popartiesten zich steeds meer beïnvloeden door de traditionele countrymuziek. De geïdealiseerde eerlijkheid van het plattelandsleven en het uiten van 'echte' emoties en levenservaringen paste goed bij de tijdgeest van de jaren zestig en zeventig. De vaak conservatieve teksten van de originele country werden vervangen door teksten die beter pasten bij de idealen van de nieuwe generatie singer-songwriters. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zijn er veel nieuwe artiesten bijgekomen die (alternatieve) rock combineren met authentieke country elementen: onder andere The Jayhawks, Will Oldham en Lucinda Williams.

Depeche Mode is een Britse elektronische muziek band. De synthpopformatie werd in 1980 opgericht in Basildon (Engeland). In Nederland en België scoorde de band meerdere hits, waaronder People are People, Just Can't Get Enough en Enjoy the Silence. De naam van de band komt van een Frans modetijdschrift, "Dépêche mode", wat zoiets als "mode nieuwsupdate" of in het Engels "fashion news dispatch" betekent.

Bezetting

De huidige leden van de groep zijn:

• Martin Gore (23 juli 1961) - gitaar, keyboard, achtergrondvocalen en zang, teksten
• David Gahan (9 mei 1962) - zang, teksten
• Andrew Fletcher (8 juli 1961) - keyboard, bass, management

Oud-leden zijn onder andere:

• Alan Wilder - keyboard, drums, teksten, productie, arrangementen, van 1982 tot 1995
• Vince Clarke - keyboard, teksten, van 1980 tot 1981

Geschiedenis

In 1976 begonnen Clarke en Fletcher een bandje, genaamd "No Romance in China". In 1979 begon Clarke een nieuwe band met Gore, genaamd "French Look". Toen Fletcher zich aansloot, veranderde de naam in "Composition of Sound". In 1980 werd ook David Gahan lid, waarna de band zijn huidige naam aannam.

In 1981 bracht Depeche Mode zijn eerste album uit op het Mute Records-label, genaamd Speak and Spell. Na dit album verliet Clarke, de belangrijkste songwriter, de band. Hij richtte later andere bands op, waaronder Yazoo met Alison Moyet en Erasure met Andy Bell.

Gore werd de belangrijkste songwriter van de groep en in 1982 bracht de groep het album A Broken Frame uit. Na dit album werd Alan Wilder lid van de groep. Hij schreef onder andere Two Minute Warning voor het derde album, Construction Time Again uit 1983.

In deze tijd was de band vooral succesvol in Duitsland, maar in 1984 braken ze ook door in Amerika en de rest van de wereld met de hit People are People, van het album Some Great Reward uit 1984. In Amerika werd de band lange tijd geassocieerd met de Goths. Maar ook techno-pioniers als Juan Atkins, Derrick May en Moby zeggen beïnvloed te zijn door het elektronische geluid van Depeche Mode.

Vanaf 1986 volgde een langdurige samenwerking met de Nederlandse fotograaf en videoregisseur Anton Corbijn. Zo regisseerde hij twintig videoclips voor de groep, waarvan hij in enkele speelde.

In 1988 toerde de band door Amerika langs uitverkochte zalen in de Concert for the Masses-tour, naar het album Music for the Masses uit 1987. De tournee werd vastgelegd door de bekende documentairemaker D.A. Pennebaker, die zowel de concerten en de band en crew backstage filmde, maar ook een tourbus met fans die een plek wisten te bemachtigen via een publicitaire danswedstrijd. Het live-album 101, een registratie van deze tournee, verscheen in 1989. Deze is later als SACD en dvd verschenen.

In 1990 kwam Violator uit, één van de succesvolste albums van de band. De eerste single, Personal Jesus, zorgde meteen voor enige controverse. Het is later gecoverd door zowel Marilyn Manson als Johnny Cash. De tweede single, Enjoy the Silence, werd hun meest succesvolle single aller tijden en eindigde in vele landen (waaronder Nederland) in de top tien. De singles Policy of truth en World in my eyes werden in Nederland bescheiden succesjes. Het volledig uitverkochte en tevens hun langste en slopende World Violation-tour was een zeer groot succes. Voor de bandleden afzonderlijk echter was dit een (te) grote slag. David Gahan raakte steeds meer verslaafd aan de steroïden die hij openlijk gebruikte.

In 1993 brak de band met zijn elektronische roots met het gospel/rockalbum Songs of Faith and Devotion. Het album werd een groot succes en kwam op nummer één binnen in de Amerikaanse en Britse albumlijsten. Hierna volgde een veertien maanden durende wereldtournee. In juni 1995, na het einde van deze tournee, verliet Alan Wilder de band, moe als hij was van het onophoudelijk toeren en gebonden aan de grenzen van Depeche Mode, om zich volledig te richten op zijn (tot dan toe) side-project Recoil, waarna hij zijn 4e Recoil-album Unsound Methods uitbracht. Niet lang hierna bleek zanger Dave Gahan enkele zelfmoordpogingen te hebben gedaan, en werd hij opgenomen in een afkickkliniek om te leren omgaan met zijn drugsproblemen.

In 1997 keerde Depeche Mode weer terug met het album Ultra, dat het jaar daarop werd opgevolgd met het verzamelalbum The Singles 86>98. In 2001 volgde Exciter. Alhoewel deze albums geen grote verkoopsuccessen waren, bleef de band in het tourcircuit het nog altijd goed doen. Ook is de band uitermate populair gebleven in Duitsland, Centraal-Europa en de landen in de voormalige Sovjet-Unie.

Na deze albums gingen de leden van Depeche Mode soloprojecten doen. Dave Gahan kwam in 2003 met een soloalbum, Paper Monsters, Martin Gore zette een solocarrière voort die hij was begonnen in '89 en Andrew Fletcher begon zijn eigen label, Toast Hawaii.

Op 14 oktober 2005 is het nieuwe album van Depeche Mode, Playing the Angel uitgekomen; de band lijkt weer terug bij zijn oorsprong met donkere en beklemmende muziek, met teksten die doorspekt zijn van verdriet, pijn en hoop. De scheiding van Martin L. Gore en zijn vrouw is duidelijk waarneembaar, en een pijnlijke ode aan zijn kinderen is de eerste single, Precious. Vervolgens volgen A pain that I'm used to, het door Dave Gahan geschreven Suffer Well (één van zijn drie bijdragen aan het album) en als vierde single een dubbele A-kant: "John the revelator" en "Lilian". Op 26 maart 2006 gaf Depeche Mode voor het eerst in 13 jaar weer in Nederland een concert in het Rotterdamse Ahoy. Depeche Mode werd aangekondigd door Anton Corbijn die het concert een van de beste van deze tijd noemde. De echte Depeche fans konden echter naar Duitsland voor de concerten. In de grote Duitse steden traden ze op in uitverkochte zalen. Sowieso is de band in Duitsland één van de populairste bands. Zo zijn er elk weekend overal in Duitsland zogenaamde Depeche Mode Party's.

Intussen worden de voorgaande albums geremasterd en geremixt en verschijnen ze in SACD-formaat. Eind maart 2006 werden de albums Violator, Music for the Masses en Speak & Spell in dit formaat gereleaset en in oktober 2006 volgde de volgende serie albums ("A Broken Frame", "Some Great Reward"en "Songs of Faith and Devotion"). In 2007 volgde de laatste serie albums.

In het voorjaar van 2008 zal de band weer de studio ingaan voor een nieuw album. Bandlid Andy Fletcher liet dit in een interview weten. Op de persconferentie van 6 oktober 2008 wilde de band de titel van het nieuwe album niet prijsgeven. De titel is inmiddels bekend: "Sounds of the Universe" en zal in Europa uitkomen op 20 april 2009. De band zal ook weer touren. Vanaf mei 2009 ("Tour Of The Universe"). Anton Corbijn is wederom betrokken bij het geheel. Op 31 mei 2009 zal Depeche Mode op zaterdag 20 juni de headliner op TW Classic. Voor Pinkpop hebben ze inmiddels afgezegd. Dit nadat er een kwaadaardige tumor in Dave Gahan zijn blaas was gevonden. Deze is inmiddels succesvol verwijderd.

Ike & Tina Turner was een Amerikaans rock-'n-roll- en soulduo in de jaren zestig en zeventig, bestaande uit het echtpaar Ike Turner en Tina Turner.

Het duo nam vanaf 1960 gedurende 16 jaar talloze nummers op en stond bekend om een wervelende liveshow met drie achtergrondzangeressen, The Ikettes. Het bekendste nummer was de cover van Proud Mary (1971) waarvoor Ike & Tina Turner een Grammy Award ontvingen. Rond 1975 was de roem van het duo tanende. Tina Turner speelde een rolletje in de film Tommy, begon aan een solocarrière, en vroeg echtscheiding aan. In 1976 ging het duo uit elkaar. In 1991 werden Ike & Tina Turner opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame.

Robert (Rob) de Nijs (Amsterdam, 26 december 1942) is een Nederlands zanger en acteur.

Biografie

De Nijs werd geboren als zoon van een rijschoolhouder. Toen hij 6 jaar was, ging hij vanwege zijn astmatische bronchitis naar de openluchtschool in het Oosterpark. Toen hij 8 jaar was, kreeg hij zijn eerste accordeonles.

De Nijs won in 1962 op 19-jarige leeftijd een talentenjacht met zijn band Rob de Nijs & The Lords. De eerste prijs was een platencontract. De eerste (De liefste die ik ken) en tweede (Jenny) singles flopten, maar het nummer Ritme van de regen uit 1963 werd een grote hit, waarvan in totaal bijna 100.000 exemplaren verkocht werden. In 1963 deed hij mee aan het songfestival in Knokke.

In juni 1963 werd zijn eerste "Rob de Nijs en the Lords fanclub" opgericht. In november 1965 gingen De Nijs en The Lords uit elkaar. Hij ging werken bij Circus Boltini. In juli 1968 trouwde hij met Elly Hesseling, zij was zijn eerste vrouw en dochter van een clubeigenaar in Bergen op Zoom. Hesseling en De Nijs huwden op 30 juli 1968 en scheidden in 1981. Het huwelijk bleef kinderloos. De Nijs ging in 1968 werken in de clubs van haar vader (Jan Hesseling) t.w. "Rob de Nijs" en "Het Wapen Van Engeland" te Bergen op Zoom.

Eind '69 kreeg hij een rol in Oebele als Bello Billy Biggelaar. Dat leverde hem in 1971 de rol van Bertram Bierenbroodspot op in de t.v. serie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?. Deze serie liep tot 1976. In 1970 deed hij mee aan een musical 'Salvation', en kwam hij in contact met Lennaert Nijgh. Lennaert Nijgh besluit samen met Boudewijn de Groot een aantal nummers voor De Nijs te schrijven, om zo zijn carrière weer op gang te brengen.

In mei 1973 kwam de eerste vrucht van deze samenwerking, Jan Klaassen de trompetter, in de hitparade, in september gevolgd door Zuster Ursula. Hierna volgden mindere successen met Mirella en Hé speelman. Hierna komt zijn waarschijnlijk bekendste hit uit: Malle Babbe een nummer dat Boudewijn de Groot ook zelf regelmatig zal spelen tijdens concerten. Na de albums In de uren van de middag en Kijken hoe het morgen wordt, beiden ook geproduceerd door De Groot, beëindigen de twee de samenwerking. Lennaert Nijgh blijft wel betrokken bij de carrière van De Nijs als tekstschrijver.

In 1976 werd hij door het NIPO uitgeroepen tot populairste zanger van Nederland. In 1977 kreeg hij zijn eigen special bij de VARA. In 1980 werd hij door de Hitkrant uitgeroepen populairste Nederlandse zanger.

In december 1980 ontmoette hij Belinda Meuldijk die veel teksten voor hem zou gaan schrijven. In juli 1984 (inmiddels gescheiden van Elly) trouwde hij met haar. Dit huwelijk zou, gezien de aard hiervan, de jaren hierna een belangrijke rol gaan spelen in de roddelbladen.

In 1985 scoort hij zijn grootste hit tot dan toe. Het vredeslied Alles wat ademt, geschreven door Gerard Stellaard, Lennaert Nijgh en Belinda Meuldijk, stijgt tijdens de kersttijd naar de tweede plaats. In 1996 neemt hij revanche en scoorde hij zijn eerste en enige nummer 1 hit met Banger hart, dat 5 weken op de toppositie in de Mega Top 50 staat.

In 2001 wordt De Nijs onderscheiden met de Radio 2 Zendtijd Prijs. Deze prijs wordt toegekend door Conamus en Radio 2 aan een uitvoerend artiest die van blijvende betekenis is voor de Nederlandse radio. Diverse artiesten waaronder Boudewijn de Groot, Hans Vermeulen, Frédérique Spigt en Skik brengen daar live een eerbetoon aan De Nijs, door een van zijn nummers te vertolken. Enige smet is er als Freek de Jonge de carrière van De Nijs op de korrel neemt: "Welkom op het 60-jarig artiesten jubileum van Rob de Nijs. Hoewel het kan ook 70 jaar zijn".

Op 21 december 2005 werd bekend dat De Nijs en Meuldijk gaan scheiden. Volgens hun advocaat zien de twee geen toegevoegde waarde om deze samenlevingsvorm vanuit een huwelijkse staat voort te zetten.

Eind 2005 bereikt Boudewijn de Groot de eerste plaats van Radio 2's Top 2000 met het nummer Avond. Een nummer dat De Nijs in 1973 al opnam op de plaat In de uren van de middag.

In 2006 krijgt De Nijs een blessure aan zijn achillespees. Hierdoor is hij zes weken uit de roulatie.

De Nijs heeft inmiddels een nieuwe vriendin, zijn persoonlijk assistente Henriette Koetschruiter. In 2007 kondigen zij aan te gaan trouwen.

In mei 2007 neemt hij met Julien Clerc een duet op voor zijn nieuwe album Chansons. De release van het album met enkel Franse liedjes werd diverse keren uitgesteld vanwege de perikelen tussen Meuldijk en De Nijs. Het album lag vanaf 14 maart 2008 in de winkels.

Op 16 maart 2008 gaf De Nijs een jubileumconcert met het Metropole Orkest in een uitverkocht Carré. Het concert werd gegeven vanwege het 45 jarig artiestenjubileum van de zanger en het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Tijdens dit concert werd bekend dat er een tulp naar hem vernoemd zal worden. De burgemeester van Anna Paulowna (waar ook Wieringerwaard onder valt) maakte dit bekend. De tulp is begin mei, tijdens de Bloemendagen in die gemeente, gedoopt.

De Nijs' repertoire blijkt nog steeds volop gedraaid te worden op de diverse radiozenders getuige het feit dat hij nog steeds in de top 10 staat van meest gedraaide Nederlandstalige artiesten/groepen (8e in 2005).

Trivia

Op 6 juni 2007 plaatst het roddelblad Privé foto's van de ernstig bevuilde villa van Belinda Meuldijk in Bosch en Duin. Voormalig echtgenoot De Nijs bekent de foto's in augustus 2006 te hebben gemaakt, maar ontkent ten stelligste het beeldmateriaal aan het weekblad te hebben geleverd. Meuldijk spande een kort geding tegen het blad aan. De rechter stelde Meuldijk in het gelijk en bepaalde dat de gegevens van de fotograaf en de verkoper van de onrechtmatig gemaakte foto’s bekend gemaakt moesten worden. Meuldijk liet toen weten dat ze die informatie openbaar zou maken.

In de uitzending van RTL Boulevard van dinsdag 13 juni 2007 wordt bekend dat belspel presentator Martijn van den Bergh de foto's aan Privé heeft geleverd. Hij bevestigt dat het verspreiden van de foto's mede op initiatief van de zanger is gebeurd. Van den Bergh was voorheen ook werkzaam bij de bladen Privé en Party. Zowel Meuldijk als De Nijs besluiten om juridische stappen tegen Van den Bergh te ondernemen.

Op 2 mei 2008 is de scheiding tussen De Nijs en zijn ex-vrouw Belinda Meuldijk definitief geworden.

Rob de Nijs en Hendrina Maria Catharina (Henriëtte) Koetschruiter zijn op 28 mei 2008 in hun woonplaats Ede in ondertrouw gegaan.

Het huwelijk vond plaats op 25 juni 2008 in de gemeente Rozendaal, en werd ingezegend in de oude kerk aan de Benedendorpsweg te Oosterbeek.

Marco Roberto Borsato (Alkmaar, 21 december 1966) is een Nederlandse zanger. Borsato zong aanvankelijk in het Italiaans, maar brak pas echt door toen hij in 1994 overschakelde naar het Nederlands. Hij is getrouwd met Leontine Ruiters en heeft 3 kinderen.

Biografie

Borsato is geboren in het Wilhelmina Ziekenhuis in Alkmaar als zoon van Roberto Borsato en Mary de Graaf. Het gezin verhuisde naar Italië, waar Borsato's vader een restaurant aan het Gardameer ging runnen. Zijn vader, Roberto Borsato overleed in de nacht van 22 januari op 23 januari 2009 op 69-jarige leeftijd. Borsato heeft veel tijd in Italië doorgebracht en spreekt dan ook vloeiend Italiaans. Het gezin telt verder nog een zoon, Armando, en een dochter, Sylvana.

Borsato brak door als zanger nadat hij op 7 april 1990 de Soundmixshow won met zijn vertolking van het nummer At This Moment van Billy Vera. Vanaf 1990 bracht Borsato drie Italiaanstalige albums uit. In 1994 stapte hij over op Nederlandstalige nummers (waarvan vele vertaald zijn uit het Italiaans). Hij brak door met het nummer Dromen zijn bedrog en zou vervolgens uitgroeien tot een van Nederlands succesvolste zangers.

Sinds 1998 vervult Borsato de rol van ambassadeur van de Stichting War Child, een organisatie die zich inzet om kinderen te helpen traumatische oorlogservaringen te verwerken. Ook trouwt hij in dat jaar met Leontine Ruiters in Venetië. Samen krijgen ze drie kinderen: Luca (1998), Senna (2001) en Jada (2002).

Het vermogen van Borsato werd in 2006 door de Quote 500 geschat op 27 miljoen euro^[1]. Hij is daarmee de bestbetaalde zanger van Nederland.

Zangcarrière

1990-1993: Begin

Borsato verwierf enige bekendheid nadat hij op 7 april 1990 de Nederlandse versie van de Soundmixshow won met zijn vertolking van het nummer At This Moment van Billy Vera. Hierna tekende hij een contract bij platenmaatschappij Polydor. Van 1990 tot 1992 bracht Borsato drie Italiaanstalige albums uit, getiteld Emozioni, Sento en Giorno per giorno. Op de single Emozioni na, dat op nummer 4 van de Nederlandse Top 40 terecht kwam, behaalde hij hiermee maar weinig succes.

1994: Doorbraak

Omdat Borsato in 1993 in de vergetelheid dreigde te raken, besloot hij op aandringen van zijn platenmaatschappij over te stappen op Nederlandstalige muziek. Hij liet oorspronkelijk Italiaanse liedjes in het Nederlands vertalen of er werd een nieuwe tekst bij geschreven. In 1994 beleefde hij vervolgens zijn grote doorbraak. Zijn eerste Nederlandstalige single Dromen zijn bedrog (een cover van Storie di tutti i giorni van Riccardo Fogli) belandde op de eerste plaats in de Nederlandse Top 40 en zou daar uiteindelijk 12 weken blijven staan. Hij kwam hiermee in het Guinness Book of Records. Enkele maanden later stond ook het nummer Waarom nou jij (een cover van Quando Finisce Un Amore van Riccardo Cocciante) op de eerste plaats. Zijn eerste Nederlandstalige album, Marco, was eveneens een succes en bereikte 2x platina.

1995-2000: Verdere successen

In 1995 kwam het tweede album van Borsato, Als geen ander (4x platina), uit. Op dit album werd de succesformule van Italiaanse liedjes met een Nederlandstalige tekst, doorgezet. De nummers Je hoeft niet naar huis vannacht (een cover van You don't have to go home tonight van The Triplets), Kom maar bij mij (een cover van Come Saprei van Giorgia), Ik leef niet meer voor jou (een cover van Cervo a Primavera van Riccardo Cocciante) , Vrij zijn (een cover van Sempre van Paolo Vallesi) en Margherita (een cover van Margherita van Riccardo Cocciante) werden als singles uitgebracht. Alleen Kom maar bij mij wist de top 10 van de Nederlandse Top 40 niet te halen.

Eind 1996 kwam Borsato's derde album, De waarheid (6x platina), uit. De bijbehorende singles De waarheid en Wereld zonder jou, een duet met Trijntje Oosterhuis, werden beide grote hits. In hetzelfde jaar speelde hij op Parkpop in Den Haag.

In 1998 won Borsato de Popprijs en kwam zijn vierde album, De bestemming (5x platina), uit. Hiervan bereikte de single De bestemming (een cover van The Destiny) de nummer 1-positie in de Top 40. De tweede single van het album werd Het water, dat samen met de B-kant De speeltuin op nummer 10 in de Top 40 terecht kwam.

In 2000 kwam zijn vijfde album, Luid en duidelijk (5x platina), uit. De eerste single Binnen stond drie weken op nummer 1 in de Top 40. De tweede single Wat is mijn hart deed het een stuk minder en kwam niet hoger dan nummer 16.

2002: Onderweg

Na een periode van relatieve afwezigheid stond Borsato begin 2002 weer in de schijnwerpers. Ter gelegenheid van het huwelijk van Prins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta bracht Borsato samen met Sita de single Lopen op het water (een cover van This Mystery van Troy Verges & Hillary Lindsey) uit. Op 1 februari 2002 brachten Borsato en Sita het nummer live ten gehore in de Amsterdam ArenA. De single stond vier weken op de eerste plaats.

In maart 2002 bracht Borsato het verzamelalbum Onderweg uit. Later dat jaar volgde de single Zij, de single is tot nu toe de laatste single van Borsato geweest die in de Nederlandse Top 40 niet op nummer 1 kwam. Het nummer bleef steken op nummer 11.

2004: Zien

Op 24 januari 2004 belandde zijn nummer Afscheid nemen bestaat niet op nummer 1 in de Single Top 100. Een paar weken later steeg het nummer Voorbij, een duet met zangeres Do, naar de eerste plaats. Op 18 maart 2004 kwam zijn zesde album, Zien (4x platina) uit, hoewel alleen in DVD-formaat.

2004-2007: Diverse duetten

In juni 2004 gaf Borsato zes uitverkochte concerten in De Kuip. Met rapper Ali B, één van de gastartiesten, zong Borsato een bewerkte versie van het lied Nooit meer een morgen. Op 25 september 2004 kwam deze live-versie, getiteld Wat zou je doen, binnen op nummer 1. De opbrengsten van de single gingen naar War Child. Eind 2004 eindigde hij ook op nr. 38 in de verkiezing van De grootste Nederlander.

Op 19 maart 2006 ontving Borsato de Radio 2-zendtijdprijs. Diverse artiesten waren aanwezig en zongen een nummer van Borsato en een van zichzelf. Deze show was live te horen op Radio 2 en een week later te zien op tv.

In mei 2006 begon Borsato met de kaartverkoop van zijn concertreeks Symphonica in Rosso, dat datzelfde jaar tussen 20 oktober en 4 november plaatsvond in het Gelredome in Arnhem. De eerste vier concerten waren al snel uitverkocht. Uiteindelijk werden er tien uitverkochte concerten gegeven.

Met Rood behaalde Borsato in 2006 zijn tiende nummer 1-hit in de Nederlandse hitlijsten. In de Single Top 100 was Rood zijn eerste hit die nieuw binnenkwam op de eerste plaats. Het werd in Nederland de bestverkochte single van 2006. Ook in Vlaanderen had deze single van Borsato veel succes, daar stond het nummer een recordtijd van 46 weken in de hitlijsten.

Later in 2006 nam Borsato een duet op met de Britse zangeres Lucie Silvas, genaamd Everytime I think of you (oorspronkelijk van The Babys). Het betekende zijn elfde nummer 1-hit.

Van 1994 tot 2006 heeft Borsato opgeteld een heel jaar (52 weken) op nummer één gestaan in de Top 40.

Borsato heeft van 1996 tot en met 2006 alle versies van de TMF-awards gewonnen als Beste Zanger Nationaal, waarna de prijs hernoemd werd tot Borsato Award. Ook won hij in 2004 en 2005 de Vlaamse TMF-award voor Beste Zanger Internationaal.

In 2007 bracht Borsato wederom een verzamelalbum uit, Borsato Box. Het bereikte slechts de nummer 7-positie in de Album Top 100.

2008: Wit Licht

Borsato maakt zijn debuut als acteur in de film Wit Licht, die in december 2008 uitkwam. Wit Licht is tevens de naam van een single die op 21 april 2008 verscheen en drie weken op nummer 1 stond, zijn laatste album, dat op vrijdag 19 september 2008 verscheen, en zijn reeks concerten in het Gelredome in oktober 2008 en ook nog vele malen ik het sportpaleis in antwerpen. Samen maakt dit een succesvol drieluik.

In september 2008 staat de single Stop de tijd op de eerste plaats. Het nummer verdwijnt net als zijn voorganger Wit licht al na negen weken uit de Top 40, ongewoon snel voor een Borsato-nummer. De derde single van het album, Dochters, stijgt in november 2008 naar nummer 1 in de Top 40 en betekent zijn veertiende nummer 1-hit.

War Child

Borsato is sinds 1998 ambassadeur van War Child Nederland. Hij steunt War Child met fondsenwervende en promotionele activiteiten en bezoekt projecten. Hij schreef reisverslagen over zijn bezoeken aan onder andere Ingoesjetië, Kosovo,Sierra Leone en Afghanistan.

Voor War Child werd het nummer 'De Speeltuin' geschreven; inmiddels een ode aan de vrede voor kinderen.

Borsato heeft zich op vele manieren ingezet om de situatie van oorlogskinderen en het werk van War Child onder de aandacht te brengen. Zo reisde hij in februari 2004 naar Afghanistan voor opnames van een documentaire. In juni 2004 legde hij tijdens zijn 16 optredens in De Kuip en in het Sportpaleis in Antwerpen de show stil om aandacht te vragen voor War Child. Daarnaast was hij ook een belangrijke kracht achter de organisatie van het Friends for War Child concerten in Ahoy. Samen met Ali B was hij verantwoordelijk voor de hitsingle Wat zou je doen, waarvan de opbrengsten ten goede kwamen aan War Child.