5 Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Vooraleer we het rijk der orchideeën binnen wandelen raad ik u aan nog even aar de bekerplantjes te kijken. De beker bevat een heerlijke nectar voor de mens nochtans is het dodelijk gif voor de insecten. Nepethes is de officiële naam voor bekerplant; ne = niet en penthes =droefheid. Het vocht van deze plant verzacht het leed. Als je wilt drinken mag de beker nog niet geopend zijn want anders is de nectar vervuild door de insecten.
Orchideeën zijn zeer gewaardeerd omwille van hun spectaculaire prachtige bloemen. Avonturiers waagden hun leven om de eerste orchideeën te verzamelen. Minstens 18000 soorten zijn in de wereld bekend.
In één van de tropische kweekkassen vinden wij mooie dendrobiums afkomstig uit Azië en het Himalaya gebergte. Het Griekse woord dendron betekent boom wat er ons op wijst dat deze orchideeën in de bomen leven. Wij mogen aannemen dat 1 op de 10 bloemen in de wereld tot de orchideeën behoort.
Steeds is één bloemblad uitgesproken opvallend gekleurd. Het geeft de orchidee haar karakteristiek uiterlijk. Het is het enige blad dat toegang geeft tot de geslachtsorganen.
Plantkundigen hebben ondervonden dat orchideeën om goed te kunnen gedijen, een bepaald soort schimmel nodig hebben. Door deze te benutten kan men nu ook in Europa prachtige orchideeën kweken.
Moeder natuur heeft aphrodite voorzien van stengels met lange doornen.
De citroengele anguloa is een orchidee oorspronkelijk uit Columbia.
Een begeerde snijbloem waar u minstens een maand volop van kunt genieten is wel het bekende venusschoentjes. En... met dit schoentje stappen we uit het rijk der orchideeën.
Vooraleer wij onze wandeling beëindigen, nog eventjes uw aandacht voor één van de grootste en zwaarste bloemen uit het plantenrijk.
De salomonscepter uit Afrika. Deze Hoornachtige bloem was de grote attractie op de wereldexpo 1958 te Brussel.
Wij hopen dat u genoten hebt van onze wandeling en zien u graag op bezoek in ons plantenpaleis te Meise.
4 Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Wegens de enorme afmeting der grootste waterlelie ter wereld werd, een vijver overkoepeld in ons plantenpaleis te Meise namelijk de victoriahall.
Een jong blad van de victoriaregia zal zich tot een enorme bladschijf ontwikkelen. De plant ontwikkelt zich achter chlorofyl dat bladgroen wordt. Deze grote broer van onze waterlelies groeit in Zuid Amerika.
De bloemknop zal ’s avonds als een prachtige witte bloem ontluiken. Vervolgens wordt zij roze en zal als rode waterlelie op het eind van de 2de dag afsterven.
Even van nabij bekijken. In volwassen toestand is het mooi rond en kan wel een doormeter van 2 meter bereiken. Al wie geen 80kg weegt zou deze bladeren kunnen gebruiken als minibootje.
Wanneer deze nog niet geopende knop doormidden wordt gesneden bemerkt men juist achter de stengel het vruchtbeginsel, centraal de jonge stamper die nog moet doorgroeien. Mooi op een rijtje de meeldraden en aan de top de roodgekleurde bloembladen. Toch zullen deze rode kleuren deze koningin in het wit kronen.
De clerondendron of kansenboom heeft wel een eigenaardige bloemwijze, net als het ware bloempjes die speelsgewijs uit een dennenappel komen kijken. Dendron is Grieks voor boom. Wanneer men het blad kneust zal het aroma van pindakaas vrijkomen. Als boom wordt deze ongeveer 6m hoog.
Tot één van de grootste plantenfamilies namelijk de rubiaceae waar ook onze koffie en kinine vandaan komt behoort deze mooie pentas bloem. Penta verwijst naar vijf omdat de bloem stervormig is.
Laat u niet misleiden deze rode lothus bertheloti bloempjes hebben helemaal niets te maken met de vermaarde lotusbloem uit Egypte. Zij zijn immers afkomstig van de Canarische Eilanden. Deze plant is zeldzaam geworden omdat de vogelsoort die voor bevruchting moet zorgen bijna uitgestorven is. Gelukkig is de plant zich aan het aanpassen door zijn nectar ook voor insecten aantrekkelijk te maken.
Moest u ooit in de tropische wouden gaan wandelen dan zult u zeker de chamydocarys, met zijn eigenaardige bloeiwijze ontmoeten.
De commerciële variëteiten van deze kohleria worden ook bij ons gekweekt. Het is een gloxinia achtige uit dezelfde familie als het ons bekend Kaaps viooltje. De bloem hangt aan een 2.5cm lange fluweelachtige stengel.
3 Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Nu ontmoeten wij de calistemon. Hij doet denken aan een flessenborstel. Zijn officiële Vlaamse naam? Lampenpoetser. Eigenaardig, de stengel groeit dwars door de bloem heen. Deze kleine familie heeft maar 25 soorten in struik- of kleine boomvorm. De meeldraden zijn rood en als de bloem uitgebloeid is is het zaad ook rood poeder. De orm: tak bloem, tak, bloem, tak...
Canna edulis is een moerasplant. De edele vorm van het bekende bloemriet., veel gebruikt als blikvanger in onze bloemperken. De knollen vervangt zetmeel en wordt gegeten door de lokale bevolking.
Acca selowianna een, prachtige bloem die later kleine heerlijke vruchtjes afwerpt. Bewonder de prachtige rode meeldraden. De vruchten hebben een zuurzoete ananas smaak.
De haemanthus is geen vluggertje. Deze Zuid-Afrikaan doet er jaren over eer hij bloemt. Hij behoort tot de narcissen familie. Hij wordt ook wel eens de poederkwast genoemd.
De flamingoplant is één van de aronskelken. Spijtig verspreiden zij meestal een walgelijke geur om dasvliegen aan te trekken. De officiële naam is anthurim. Afkomstig uit Cuba en leeft in moeras. Het schutblad is rood of groen. Het is de bureauplant bij uitstek, hij is niet alleen mooi maar ook zeer makkelijk in onderhoud.
Spectaculair is de bloei van de spathicarpa. Stamper en meeldraden groeien per uitzondering rechtstreeks op het blad.
Een beruchte moerasplant is de waterhyacint of eichornia. In Zuid-Amerika zijn ze echter een echte plaag. Door overwoekering worden rivieren en waterlopen als het ware afgesloten. De bladvoet zwelt op als een spons. Nieuwe planten groeien zowel aan de wortels als door verstuiving van het zaad.
Reedseeuwenoud geliefd in China en Griekenland is de waterlelie of Nympheae. Volgens legende werd Nympha wegens ontrouw aan hercules, in een waterlelie omgetoverd. De vrucht rijst onder het water.
2 Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
We wandelen voorbij de luciferplant of cuphea ignea. Zeer rijk bloeiend en afkomstig uit Mexico. De plant behoort tot de germeliaecea familie en is ongeveer 1 m hoog. De kelk is scharlakenrood met een zwarte rand. De kroon van de bloem ontbreekt. Het is alsof men een doos lucifers in de plant geworpen heeft.
Insectenetende planten groeien zowat overal ter wereld maar zeer overvloedig in Australie, de Tropen en Nieuwzeeland. Drosera’s hebben de eigenaardigheid hun gevangenen te verdrinken.
Onze Belgische heide kent ook een vleesetend plantje. de drosera rotundifolia of zonnedauw. Evenals de metalansis vangen zij insecten die zij met hun tentakels vasthouden. De harige tentakels scheiden een soort maagsap af zodat het insect verteerd. Drosera is het Griekse woord voor bedauwd.
Wie Zuid-Afrika zegt denkt aan het suikerbossie of Protea. De plant dankt zijn naam aan de Griekse God: Proteus: hij die zich willekeurig van gedaante kon verwisselen. Het blad zelf kan dikwijls ook zeer veel verschillen. De suikerbossie is een ideale bloem voor droogboeketten.
De gele kleur van de butomus nymphoides die ook zwanenbloem genoemd wordt trekt ons aan. Zwanenbloem omdat de stampers op kleine zwaantjes lijken. Zij groeien vooral in moerassige gebieden.
Uit het land van de glimlach komt deze prachtige hibiscus. Bij velen een bekende kamerplant. De bloemen bloeien slechts 1 dag doch de knoppen volgen snel elkaar op. De struiken kunnen 6m hoog worden. Ze gedijen het best in een vochtige atmosfeer.
Eerder zeldzaam is deze geel gekleurde hibiscus ook wel Chinese roos genoemd Zij behoren allen tot de familie van de heemst en stokroos die ongeveer uit 200 verschillende soorten bestaat.
De originele struik heeft rode enkelvoudige bloemen .Maar beschouw hier onder eens deze prachtige bloemige dubbele hibiscus .
1 Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Tropische wandeling bloemen uit de plantentuin van Meise.
Een mooie passiflora kijkt ons aan. Deze passiebloem is één van de 60 soorten die ons bekend zijn voor hun eetbare vruchten. Uit één ervan wordt de grenadine gemaakt.
Wij komen bij de bromeliaceae, de familienaam voor bv. Alle anansachtige. Allen zijn het tropische planten hieronder één van hen: de guzmania. Deze leeft zowel in de bomen als in de grond.
Evenals de vriesea fulgida behoren zij tot één grote familie van ongeveer 1600 ananasachtige. Na bloei en vruchtvorming sterven zij af. Deze plant eist een hoge luchtvochtigheid. Zij is de ongekroonde koningin der bromeliaceae. Ceae wil zeggen achtige.
De meesten van hen leven hoog in de boomkronen der Braziliaanse oerwouden. Aechmea’s benuuten de boomtakken als steun en wortelen zich in de ter plaatse gevormde humus. Zij onttrekken echter geen voedsel uit de boomtakken. Zij leven van lucht en water.
De bij ons meer bekende kamerplant nidularium toont duidelijk de gootvormige bladeren om zoveel mogelijk regenwater op te vangen. De bloemen hebben geen steel. Nidus is het latijnse woord voor nest. (nestbromlia)
Bijna alle bromeliaceae voeden zich zoals deze prachtige Guzmania met zijn draadvormige wortels, met zuigmondjes. Deze zuigmondjes zitten onderaan de rozetten. Deze plant wordt ook wel eens scharlakenster genoemd.
Enkele uitzonderingen onder andere: bilbergia en de bromelia. Beiden bromelia-achtige die zich op de grond tot statige planten kunnen ontwikkelen.
6-Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen laatste deel
Dioptaas is een zeldzaam mineraal dat uit kopersulfaten bestaat. Geslepen is het een uitzonderlijk mooi juweel. Het is zowel hard als broos tegelijk.
Zeer zeldzaam en ook zeer mooi is auricalciet, meestal met limoniet als moedergesteente. De blauwgroene naalden vormen een prachtig tapijt. Het is een echt sierstukje voor de verzamelaars.
Nog een zeldzaam kopermineraal is malachiet dat plaatvormig kristalliseert. Het is prachtig om siertafels uit te vervaardigen of als wandbekleding zoals bv. In het winterpaleis in Leningrad.
Aphofilliet, roos, geel of groen wordt voornamelijk in Indië gevonden. Het is een zeldzaamheid die vooral door verzamelaars begeerd wordt.
Een zeer zeldzaam mineraal is okoniet. Okoniet is parelmoerglanzend in kristalliseert in zeer fijne haartjes. Daarvoor echter bestaat uit glanzende witte bollen. Dit exemplaar bevat zowel de bollen als de uitgekristalliseerde naaldvormige kristallen. Voor ik begon te fotograferen waren het alleen glanzende witte bollen. Maar door de warmte van de belichting (tijdperk van gloeilampen) werd de kristallisatie in gang gezet.
De woestijnroos is niet zoals weleens verteld wordt, de versteende vormen van kameelurine, het zijn ook geen versteende uitwerpselen of spuwsels van djinns maar gewoon een ophoping van gipskristallen gebakken in het hete woestijnzand. Na een zandstorm gaan de Arabieren ernaar op zoek om ze daarna aan de toeristen te koop aan te bieden.
5-Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen deel 5
verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Marcasiet in open lucht wordt het langzaam omgevormd tot limoniet dat een gele tot bruine kleur heeft. Het wordt gebruikt in gietijzer. Bij oxidatie worden er witachtige vlekken gevormd. Soms ook gebruikt in rozetten als sieraden.
Marcasiet wordt dikwijls gevonden in knollen, die aan de buitenkant reeds de omzetting naar limoniet vertonen. Nadat we ze hebben open gekapt kunnen we duidelijk de straalvormige marcasiet zien.
De bruine tonen hier duidelijk de overgang aan dat ook wel metamorfoseproces genoemd wordt.
Hier onder zie je een recent gevonden stuk marcasiet dat nog niet aan verwering onderhevig is geweest.
Fluoriet is een veel voorkomend mineraaldat meestal 6- 8- of 12 vormig is. Het is een stof dat glas aantast. In zuivere vorm heeft het fluoriderende eigenschappen. Ook hier weer gebruikt in sieraden.
Steenzout is van levensbelang voor de mens daar het als voedsel gebruikt wordt. Het is meestal kleurloos maar door onzuiverheden kan het verkleuring vertonen.
Azuriet heeft een azuurblauwe kleur en is plaat of prismavormig. Het is een zeldzaam kopermineraal dat oplost in ammoniak. Bij smelting wordt het zwart van kleur.
De welbekende smaragd is een beryl soort en wordt dikwijls geslepen voor sieraden. Beryl kan verschillende kleuren hebben Bv. Blauwe beryl die ook wel aquarmarijn genoemd wordt.
4-Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen deel 4
verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Cerusiet met bariet is een zeer zeldzame samenstelling. De grote grijze massa hier is cerusieten wordt gevormd door loodafzetting in koolzuurrijke wateren.
De plaatvormige bruin-rode kristallen is bariet. Dit kan in verschillende kleuren voorkomen zoals rood, geel, groen, zwart of wit.
Net als lood bezit bariet de eigenschap om radioactieve straling tegen te houden. Alle dokters kennen het bariumpapje dat ingenomen wordt juist voordat röntgenopnamen van de maag genomen worden. Bariet wordt eveneens in beton gemengd voor atoomschuilkelders of als kostbaar wit pigment voor verf.
De kleine bolletjes bovenop deze bariet zijn kleine pyriet kristallen.
Pyriet bestaat voornamelijk uit ijzer en zwavel. Het kan voorkomen in de vorm van een kruis, als vijfhoek of zoals meestal in kubusvorm.
Wegens het goudachtig uitzicht wordt dit mineraal ook “fools gold” of klatergoud genoemd.
3-Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen deel 3
verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Vele mineralen kristaliseren in een holte , geode genaamd. Aan de buitenkant lijkt dit een gewone kei te zijn, die moet worden open gekapt om het mineraal te vinden. Deze geode bevat agaat waarop kwartskristallen gekristalliseerd zijn.
Opaal wordt dikwijls gebruikt voor sieraden. Er bestaan verschillende variëteiten zoals bv. Vuuropaal, edelopaal, en houtopaal afkomstig uit de versteende wouden van Yellowstone park in Midden-Amerika. Anduaan opaal, zoals hier te zien, is een pas ontdekte soort (jaren 80), gevonden in Mexico.
Edelopaal wordt gekenmerkt door zijn karakteristiek kleurenspel en is de enig opaalsoort die bij de edelstenen grekend wordt.
Agaat wordt dikwijls samen met k<arts gevonden. Bekende vindplaatsen zijn Brazilië en Uruguay. Het heeft een uiterst fijne korrel en is een prachtig edelsteen.
2-Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen deel 2
verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
De eerste bergkristallen werden in de bergen gevonden, vandaar hun naam. Ze waren zo helder dat men dacht met versteende ijskristallen te doen te hebben. Later werd dit mineraal in verschillende gebieden gevonden, tot zelfs in Winterslag in België.
Herkimmer-diamant, ook wel diamantkwarts genoemd. Al lijkt de vorm op een geslepen diamant toch is het geen diamant, het is een kwartssoort met dezelfde samenstelling als bergkristallen. Hij heeft die naam te danken aan zijn lichtbreking en vorm. Deze diamantkwarts werd opgedolven tijdens de afbraak van een oud huis in New-York.
Purperkleurige kwarts wordt amethist genoemd. Het is dankzij de IJzeroxiden dat deze purper gekleurd is. Na verhitting wordt de kleur echter geel en noemt men het citrien. Degene die in België gevonden wordt is echter slechts lichtjes gekleurd, en dit door natuurlijke radioactiviteit. Natuurlijke radioactieve straling is ongevaarlijk voor de mens.
Tijdens onze zoektocht in Idar-Oberstein, dat gekend is voor zijn mineralen, en vooral voor zijn amethist hebben we een bergriviertje onderzocht. De oever van het stroompje waren zo dicht begroeid dat we verplicht waren door het ijskoude water te ploeteren. Ons lijden werd beloond met de vondst van dit prachtig exemplaar. Het is tegenwoordig moeilijk om nog zo’n amethist te vinden.
Amethist uit Brazilië is door ijzeroxide violet gekleurd.
Hier ziet u een stalacmiet gevormd in een vulkanisch gebied. Het gesteente is door de hitte gesmolten en kan daardoor een stalacmiet vormen.
Kwarts die een lange tijd wordt blootgesteld aan radioactieve straling kan verkleuren van licht- tot donkerbruin tot zelfs zwart. Rookkwarts is daarom ook zeldzamer dan andere kwartssoorten.
Kathedraalraamkwarts dankt zijn naam aan zijn vorm die hier duidelijk te zien is.
Mineralen verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
Mineralen deel 1
verzameling Paul van Hemelrijck tekst Ingrid Haxelmans fotografie Bart Daems
De meeste zwavelkristallen worden gevonden op plaatsen waar de bodem ooit eens sterk verhit is geweest.
Zwavel komt veel voor op aragoniet. De belangrijkste plaatsen zijn Sicilië en het Vesuvius gebied.
Aragoniet wordt echter niet enkel gevonden als moedergesteente voor zwavel, maar ook als mineraal op zichzelf. Dit exemplaar werd gevonden in Differdance in Luxemburg.
Net als steenkool ontstaat aragoniet op metaforische wijze. Dit wil zeggen: door een verrottingsproces van organische stoffen ontstaat een warmte waardoor argoniet kan kristaliseren.
Dit mineraal kan ook in Belgie gevonden worden zoals dit exemplaar dat uit de mijnen van Jemelle komt.
Eenzelfde mineraal kan in verschillende vormen en kleuren voorkomen. Hier enkele voorbeelden van rodocrosiet in verschillende kristallisatie vormen zoals compacte massa’s, kubussen en puntvormen. De rode kleur komt door mangaan. Doorschijnende kristallen zijn zeer zeldzaam en worden dikwijls in sieraden gebruikt.
Eén van de meest voorkomende mineralen is calciet. Het wordt over de gehele wereld gevonden, heeft dezelfde chemische samenstelling als arogoniet maar wordt koud gevormd. Calciet wordt gebruikt om polaristiefilters uit te vervaardigen.
Kwarts is harder dan glas en kan alle kleuren van de regenboog hebben; het is ook het meest voorkomend mineraal in de gehele wereld. Het is één van de belangrijkste mineralen. Van in de oertijd tot nu in de modernste technieken; van de vuursteen tot de chip. Zelfs op het strand lopen we op korreltjes kwarts.
Na het bezinken van het Belgisch Kongo avontuur volgt in mei 1970 de doorbraak met een eerst grote expositie van olieverfschilderijen in de BP-gebouwen te Antwerpen.
“De levensbron” brengt een dubbele boodschap. Enerzijds zowel het mystieke in het ontstaan van het leven in de cosmos, met de vrouw als voortbrenger van het leven. Anderzijds de nietigheid in ons zonnestelsel.
De planeten zijn in de juiste verhoudingen geschilderd.
“De jonge leerlooier” met daarna 2 allegorische doeken “onverwacht bezoek” en “de erfgenamen” geeft de verscheidenheid van deze kunstenaar aan.
Allegorie of zinnebeeldig. Jan drijft hier de spot, of liever legt de vinger op de zere plek.
“De Erfgenamen”: Slechts één die treurt: de straathond.
“Onverwacht bezoek” In het moderne drukke leven is er geen tijd om aan de dood te denken.
ONVERWACHT BEZOEK.
In ons moderne en druk leven heeft men geen tijd om aan de dood te denken.
Deze bediende vraagt ook even een moment voor hem, hij wil opslag maar de directeur heeft het te druk om zich voor het personeel te bekommeren.
Eén van zijn liefjes is aan de lijn. De magere sober geklede man wacht geduldig op een teken van zijn overste.
Maar de dood wacht niet en tikt de manager op zijn schouder.
“De Erfgenamen”: Slechts één die treurt: de straathond.
Duurt het nog lang vraagt de aasgier
Nog even en dan is het voorbij antwoord de tweede
Wees gerust er is genoeg voor ons allemaal
Evenveel voor jou als voor mij
Wat kijkt die hond toch droevig merkt de eerste weer op.
Zou die om iets treuren?
Wat ligt hem zo gevoelig dat niets hem nog kan opbeuren?
Zijn allernieuwste kunstuiting is de “ikonacee”. Daniel Crul, bekend restaurateur wekte bij Jan tijdelijk interesse voor iconen.
Zijn bedoeling werd echter niet het nabootsen van specifieke iconen. Hij maakt gebruik van moderne technieken om de icoon in zijn persoonlijke kunstuiting te ontwikkelen.
Hierin geeft het levend goud de hoofdtoon aan. Vanuit verschillende gezichtshoeken verandert dit goud in een wonderbaarlijk verschijnsel van effecten.
De ikonacee is geheel nieuw. En dat ligt volledig in de lijn van Jan van Houtte, steeds in de betrachting om de schilderkunst met een ander materiaal te bestrelen.
De woorden “Non omnis moriar” zijn zeker van toepassing voor deze grootmeester. “Ik zal niet volledig sterven”
Deze uiteenzetting laat slechts maar een klein percent zien van Jan zijn werken. Op zijn tachtigste verjaardag exposeerde hij nog voor 700 bezoekers in 8 zalen. Alle werken waren van hem alleen, van 8 tot 80 jaar.
Daniel Crul, een bekend restaurateur, wekte bij Jan een tijdelijke interesse voor de icoon. Toch was dit niet voldoende voor hem. Jan wou verder, breder. Na enkele nachten nadenken had hij plots een idee. Hij had nog geen naam maar de bedoeling was niet het nabootsen van specifieke iconen (wat ook kan natuurlijk), maar gebruikmakend van de moderne technieken, de icoon in zijn persoonlijke kunstuiting te ontwikkelen. Het goud levend makend en de hoofdtoon laten aangeven. Na enkele proeven zag de kunstschilder dat het goud vanuit verschillende gezichtshoeken veranderde in een wonderlijke verschijnsel van effecten. Vandaar levend goud. Jan koos voor de naam “iconacee” of icoonachtige. De iconacee is volledig nieuw en dat ligt volledig in de lijn van “Jan Van Houtte”, steeds in de betrachting de schilderkunst met ander materiaal te bestrelen.
Iconen bestaan reeds van in de 6de eeuw. Zij behoren niet tot de artistieke wereld maar zij zijn een onderdeel van de religieuze liturgie. Ze bestaan uit een houten drager, zijn met goud bewerkt en bevatten meestal kerkelijke motieven zoals beeltenis van heiligen, Moeder Gods of Jezus. Het bladgoud dient enkel om het verhevene aan te geven, zoals een aureool boven het hoofd. In de 6de eeuw kende men nog geen olieverf daarom gebruikte men eierdooiers gemengd met water en azijn “tempera” genaamd. Tempera is het Latijn voor mengen. Deze mengeling geeft een frisse kleur maar is aan bederf onderhevig. Men moet het aanmaken en onmiddellijk gebruiken, daarenboven droogt het heel snel en bemoeilijkt het zo de schilderkunst. De houten drager wordt herhaaldelijk volledig vlak geplamuurd en geschuurd tot alle nerven verdwenen zijn.
Iconaceën worden geschilderd met goud. Deze nieuwe techniek is ontworpen in 1983 door Jan Van Houtte zelf en is afgeleid van de icoon met toch wel enkele verschillen: een iconacee hoeft niet noodzakelijk iets met de kerk of een geestelijke waarde te maken hebben Zij is zuiver artistiek. De voornaamste eigenschap van deze techniek is de invloed van het “levend goud” op de kleuren, wat een schijnsel van effecten geeft, zelfs zichtbaar in het duister.
Het bladgoud komt hier dan ook op de eerste plaats, het is fundamenteel voor iedere iconacee. De gouden versieringlijnen komen bovenop de olieverf.
Het bladgoud wordt rechtstreeks op de plank aangebracht zodat de nerven steeds zichtbaar blijven en geven mee de toon aan van het kunstwerk.
Deze techniek is prachtig toegepast op de vissen in de onderwater zichten, kerstroos, Boeddha's en vele andere objecten. Het is door deze bijzondere technieken dat Jan zelfs een drie dimensioneel effect weet te bereiken. Een belangrijke eigenschap van bladgoud is dat dit materiaal niet verweerd, binnen duizend jaar heeft het nog steeds dezelfde briljante kleuren.
De iconacee kan extra versierd worden door er edelstenen in te leggen.
Een verdere ontwikkeling brengt Jan tot de chrysogonieën. Het Griekse woord ‘chysogonos’ wil zeggen “uit goud geboren”. Het voornaamste kenmerk van deze techniek is dat deze in reliëf is uitgevoerd. Dit reliëf wordt gevormd door een half verheven en verguld boetseerwerk omgeven door gedroogde bladeren, al dan niet verguld en verder afgewerkt als een iconacee. De omlijsting gebeurt in fluweel. De chrysogonie verweeft natuur en kunst aan elkaar.
Powertex (verf met mortel).
Powertex is een textiel verharder, een milieuvriendelijk alternatief voor polyester. De verharder is gemaakt op waterbasis. U kunt er alle materialen mee verharden die absorberend zijn zoals: textiel, papier, karton, pluche, leder, glasvezelmat enz. Powertex is uitstekend te combineren met zelfhardende kleisoorten, beton, steen, keramiek, hout, zand en Stone Art. Stone Art is een soort papier-maché met een zeer specifieke samenstelling. In combinatie met Powertex kunt u een zelfhardende klei maken, grove en fijne structuren alsook steen effecten verkrijgen.
Jan ging in 1954, hij was toen 22 jaar, met zijn Franssprekende oom Charles (comandant bij het Belgisch leger) naar het museum voor natuurwetenschappen in Brussels. Hij zag daar de skeletten van grote vissen en zoogdieren. Onderweg naar huis broeide bij hem reeds de fantasie. Hoe zou het er vroeger uitgezien hebben? Welke grote dieren leefden er toen?
Thuisgekomen vond hij oude vel papier en maakte één van zijn eerste waterverven.
Twee van de geraamtes heeft hij in vlees en bloed voorgesteld.. Uit voorbedachte raden koos Jan geen iguanodons (plantenetende dinosauriërs), door de minderbekende soort te kiezen kon hij meer zijn fantasie laten gaan.
Het landschappelijke gedeelte sproot tevens ook voort uit zijn rijke fantasie.
Tegenwoordig worden zulke tekeningen samengesteld door specialisten met behulp van computers. Jan deed het reeds in 1954 met enkel een geraamte als voorbeeld, waterverf en een penseel. Hij was slechts 22 jaar.
Zijn moeder was er niet gerust in:
“Wat is dat toch met onze Jan met al die monsters?”
Achteraf blijkt hoe sterk zijn fantasie de werkelijkheid benaderd.
ENKELE TENTOONSTELLINGEN van Jan:
1970 BP-Building, Antwerpen.
1980 Flora-Fauna Expo ‘80, Zoo v. Antwerpen.
1981 Art Expo, New York en Texas (Dallas).
1982 Coliseum, New York.
1983 Laforet Museum, Tokio.
1984 Het Vleeshuis Lier
1985 Galerij Jos Cambré, Bouwel.
1986 Sachsenburg, Oostenrijk.
1987 Chopin, Middelkerke.
1988 C.C. + Daviidsfonds, Malle.
1989 Centro Cultural, Tenerife.
2012 Jubileumjaar van Jan, Oude pastorij Malle.
Andere Creatie:
Emanicipatie v/d vrouw, onderwaterzichten met
Goudblad, rode portretten zonder neus, voodoo-kultuur, de 4 elementen water-vuur-aarde-lucht, Azteekse godheden in Powertex Stone Art, ééncellige bacteriencolonie reeds geschilderd in 2011. (zie onderaan).
enz.
Hoogtepunt in zijn levenswerk: De Ring Der Liefde. Rode draad: de mens blijft centraal.
(Te bezichtigen in dienstencentrum “DE RING”.) 19 bekende personen die iets betekenden voor de mensheid. Onderaan centraal de gewone mens.
RING DER LIEFDE. (Nr ?? Bescikbaar)
Goede mensen die samen horen
Nog vers in ons geheugen
Ze zijn in dezelfde eeuw geboren
Ze deden veel goede dingen en waren verdienstelijk.
Eerst stond Christus mee van voren
Maar die was uit te oude doos
Daarom werd hij niet op de schilderij gezet
Enkel op de voorstudie staat hij altoos
Maar is nu vervangen door Jan met de pet
Eéncellige bacterie kolonie opmerkelijk nu in deze corona tijd. Maar Jan schilderde het reeds in 2011.
In 1951 studeerde Jan aan de tuinbouwschool in Gent om na zijn legerdienst ontwikkelingshulp te gaan doen in Belgisch Kongo.
Jan vertrekt op 24 jarige leeftijd naar Belgisch Kongo als ontwikkelingshelper. Men had dringend zijn hulp nodig want voor zijn specialisatiejaar kreeg hij gewoon een boekenpakket mee als zelfstudie.
Met het diploma van agronoom op zak kreeg hij de opdracht van INEAC om de inlanders gewassen te leren telen en hun teelt te verbeteren. Vanuit de hoofdpost Yangambi werkte hij op diverse plantages vooral in het oosten van Belgisch Kongo. Op zijn eerste werf stonden dahomey runderen en enkele paarden. Dahomey koeien zijn dwergkoeien die met weinig en schrale weides in leven kunnen blijven. Zekere morgen had één van de hengsten vuil aan de neusgaten. Jan moest beslissen wat er verder mee moest gebeuren. Het zelfstudie boekenpakket ging over veeteelt, hun verzorging en genezing. Het boekenpakket werd snel diagonaal doorgenomen, Jan liet dekens aanrukken om rond de hals te binden, hij dacht dat het paard een verkoudheid had. Het mocht niet baten, het paard stierf en Jan liet het in stukken snijden, zo ontdekte hij dat de luchtpijp van het paard verwrongen was waardoor het paard eigenlijk gestikt was. Omdat het geen ziek paard was dacht Jan om het onder de inlanders te verdelen, maar zij kenden het vlees niet en weigerden ervan te eten. Jan liet het dan maar begraven.
In de negerdorpen ronselde Jan de nodige arbeidskrachten. Zo leerde hij de verschillende volkeren kennen. De verscheidenheid in de stammen wekte bij Jan grote belangstelling, hij lette vooral op hun zeden en gewoontes. Van zijn persoonlijke boy, Gaston, leerde de meester hoe hij met de bevolking moest omgaan. Hij had een camera gekocht maar al vlug begreep hij dat er niet gefilmd mocht worden. De stamhoofden dachten dat zij zo hun ziel in het zwarte kastje zouden verliezen en hun volgelingen werden bang van het zwarte doosje.
Jan gebruikte zijn talent als tekenaar en begon met potlood op papier te tekenen. Zo werden zowel karakteristieke als etnologische portretten van de inlanders, tovenaars en stamhoofden vereeuwigd. De modellen poseerden maar al te graag voor de blanke man en Jan vond het zo fijn om hun verwonderd gezicht te zien wanneer zij het resultaat in ontvangst mochten nemen.
Jan was een graag geziene gast in Kongo. Zo kreeg hij van de verschillende stammen velerlei geschenken zoals beeldjes, een waardigheids-mes, muziekinstrumentjes en nog veel meer. Toen hij op een namiddag in de Kongostroom wilde gaan zwemmen hebben zijn mensen hem zelfs voor de dood behoed. De stroom zat vol giftige waterslangen en dat wist Jan niet. Voor hij zijn tweede voet in het water kon zetten werd hij reeds teruggefloten, want al lijkt het niet zo maar een negerbevolking heeft alles rondom hen gezien. Gaston, Jan zijn boy, werd razendsnel verwittigd en die heeft Jan direct terug uit het water geroepen. Anders hadden wij waarschijnlijk nooit iets van Jan gehoord.
Jan kreeg van de inlanders meer gedaan dan de meest andere blanken. Een braakliggend stuk grond van 16 ha (32 voetbalvelden) wilde Jan laten beplanten maar hij had geen vervoer en al de bomen 6 tot 10 kg per stuk moesten stuk per stuk aangebracht worden. Jan vroeg aan zijn werklieden: “Wie wil voor mij iedere morgen één boom meenemen?” Zo gebeurde het dat alle mannen iedere morgen een boom op hun hoofd legden en 1 uur lang deze meenamen naar het braakliggend stuk grond. Toen de manager dat hoorde wat Jan van zijn mensen gedaan kreeg werd hij onmiddellijk benoemd en werd hij als voorbeeld aangehaald.
Na de onafhankelijkheidsverklaring hebben zijn werknemers en hun families hun chef geholpen om veilig uit de hoofdpost Yangambi te vertrekken. Dit heeft Jan te danken aan zichzelf want hij behandelde de bevolking steeds als mensen en zij behandelden hun chef als hun vriend.
“Jan hebt kunstopleiding genoten?”
“Enorm veel heb ik te danken aan wijlen prof. wijlen proffesor. Paul Wante. Toenmalig directeur van de academie van Berchem. Hij leerde ons o.a. dat tekenen vooral betekend zijn ogen te gebruiken.”
Wegens zijn verblijf in het toenmalig Belgisch Kongo vereeuwigde Jan karakteristieke en etnologische portretten zoals de inlanders, stamhoofden, en tovenaars van het evenaarsgebied.
Jan en de inlandse stammen
In Ruanda Urundi: TUTSI
In N.O. Kongo: MANGBETU: De dochter van de chef stond model voor Jan.
In Kisangana of Stanleyville: WAGENIA; De chef zelf was model.
Op de evenaar te noorden van de congostroom: TOPOKE
Deze stam was de enige die tegen StanLey durfde te vechten, de andere negerstammen zetten het op een lopen bij het zien van een blanke. De boy van Jan was een Topokees
.
Aan de kongostroom: LOKELE: De handelaars op de kongostroom en kwamen zo in kontakt met Jan.
Plantage aan de Gazi: TURUMBU
Deze mensen waren de minst verstandige en laagst in rang. Toch werden deze mensen door Jan niet verstoten: op een morgen reed Jan met zijn boy Bolongola (Gaston) naar de marktplaats bij de Topkezen. Daar kwam een Turumba langs en Gaston Spuwde de man in het aangezicht. Jan vreesde voor een straatgevecht maar er gebeurde niets, de Turumba ging zonder iets te zeggen verder. Jan gaf Gaston een standje, want iemand in het aangezicht souwen doet men niet. Toen antwoordde de Topkees: “Mijn vader at deze afstammelingen gewoon op als zij op ons grondgebied kwamen, ik spuw gewoon maar in zijn aangezicht, hij mag dus niet klagen.”
Onder Zimbabwe links naast Botswana: MABUDU.
Een koning kwam langs en bracht zijn eigen orkest mee. Later in de dag haalde de gewestbeheerder van de Mabudu stam een platendraaier uit de kast, draaide met de hand de accu op en liet de muziek horen. De koning kon de show echter niet waarderen en zei laconiek: “Mijn muziek is mijn muziek en de uwe is de uwe.”
PYGMEEVADER
Leefde in Kinshasha aan de Uele. Uele is de naam van een grote rivier.
“Uele Uele: Maliba Makasi”
Ouele ouele: roei met kracht. (Vrij vertaald. )
Dit lied zongen de mannen wanneer zij met hun prauwen op de rivier roeiden.
Deze portretten in pastelkrijt vielen zo goed in de smaak dat men jan uitnodigde om in het buitenland te exposeren.
Om een overbekend iemand na te schilderen moet men lef hebben, maar lef heeft Jan. Dit portret behoeft geen naam iedereen herkent de wereldberoemde Einstijn onmiddellijk. Dit portret werd geëxposeerd in Texas.
Ngoeroe priester.
%%%FOT10%%%
Vader Van Houtte was zoals, gewoonlijk, weer een ernstig boek aan het lezen. Ditmaal van Ghandi.: “Deze priester uit India moet je eens schilderen.“ raadde hij zijn zoon aan. Jan nam zijn raad ter harte en maakte dit kunstwerk.
Nadat Jan Van Houtte zilver behaalde in New-York met o.a. “wageniachef” en het “magnbetumeisje” volgde snel daarna Mexico en in februari 1985 werd zijn werk tentoongesteld in Tokio.
De stam Mangbetu situeert zich in noord oost Kongo en zij zijn afstammelingen van de Soedanezen.
De rijkere notabele getrouwde vrouw draagt een mandje (huif) op haar hoofd. Hun haar word in de huif gevelcht.
Wanneer hun haar moet bijgeknipt worden word het haar eerst ontrafeld en over het mandje gelegd . Daarna wordt het haar weer netjes in de huif gevlochten.
In 1983 selecteert het Franse “Foundation Bilan de l’Art Contemporon “ nabij Parijs onze kunstschilder om deel te nemen aan een wereldtentoonstelling van hedendaagse kunst te New-York.
Jan Stuurt 2 kunstwerken op: “DE WAGENIA CHEF” en het “MANGBETU MEISJE”.
Het prachtige portret van dit jonge meisje bracht Jan een zilveren medaille op. WAGENIA CHEF? Einstein Kort daarna exposeerde Jan in Mexico en in februari 1985 werd zijn werk tentoongesteld in Tokio.
“Jan Wat betekende Afrika voor uw kunst?”
“Deze periode heeft ongetwijfeld een beslissende rol gespeeld in mijn kunst carrière.”
Inderdaad , de weelderige jungle met zijn levendige insecten, zoals deze vlinder, bekoorde de kunstenaar zodanig dat hij het niet kon laten met kleuren te beginnen.
Avant l’ abatage.
Hier zien we een grote tropische vlinder.
Het is jan zijn eerste compositiewerk. De prachtige vlinder trok zijn aandacht en bekoorde hem om in kleuren te gaan schilderen. Daar hij geen olieverf had, gebruikte Jan plakkaatverf (reclameverf) en schilderde op een stuk karton. Toch is dat niet echt te zien aan dit kunstwerk dat zeker een mijlpaal was in Jan zijn carrière in de kunst.
Jan Van Houtte werd geboren op 31 mei 1932. Zijn vader interesseerde zich erg in de tekenkunst en Jan als kleine jongen tekende mee, hij had er duidelijk plezier in. Vader van Houtte volgde een avondcursus tekenen en toen Jan zeven werd bekeek hij vaders tekeningen met een waarnemend oog. Hierdoor leerde Jan enorm veel en zijn tekeningen werden talentvoller dan die van zijn vader. Later volgde Jan lessen aan de kunstacademie van Berchem.
In 1951 studeert Jan aan de tuinbouwschool in Gent om na zijn legerdienst ontwikkelingshulp te doen in Belgisch Kongo. De jonge koloniaal toonde al vlug interesse in het wel en wee van de Congolezen, hun zeden en gewoontes. Daarenboven ging zijn aandacht vooral naar de gelaatstrekken en karakteristieken van diverse volksstammen. Als snel tekende hij negerkoppen waardoor hij zeer geliefd werd door de inlandse bevolking.
Het duurde dan ook niet lang of Jan ging over tot olieverf. Met het magnbetumeisje behaalde Jan een zilveren medaille in New York.
Het experimenteren zat en zit Jan nog steeds in het bloed. Hij probeert steeds nieuwe technieken en steeds met groot succes.
Als eerste en enige schilderde Jan met retoucheverf, dat bedoeld was om foto’s te retoucheren.
Later schiep hij de iconaceeën en crysogonieên. Schilderen met bladgoud en boetseren met gedroogde bladeren.
Jan bezig aan een nieuwe reeks pasteltekeningen brengt ons 100 jaar terug in de tijd en laat ons de gang en wandel zien van toenmalig Antwerpen.
In het prentenkabinet van Antwerpen vond Jan deze oude foto’s gemaakt door Hugo Piéron. Hugo was een bekend fotograaf in de tweede helft van 19de eeuw. In 1885 amper 20 jaar nadat de eerste foto in België werd gemaakt (1865) fotografeerde Hugo in de stad Antwerpen.
In die tijd had men enkel zwart wit foto’s, toch maakte Jan hier kleurrijke schilderijen van. Zij brengen ons meer dan 100 jaar terug in de tijd en laat ons handel en wandel zien van toenmalig Antwerpen.
Schets en pastel van de nieuwe steenplaats anno 1884. Reeds in die tijd dacht Antwerpen aan vernieuwing.
Gentse paardentram.
Laat in de 19de eeuw reed deze paardentram al laatste nog op de Gentse sporen. Jan vond de prent in het prentenkabinet van Antwerpen. Alhoewel Jan foto’s zocht van Antwerpen nam hij toch ook deze eruit om op doek te zetten.
DEN DRIJHOEK.
Mijn beste kunstliefhebbers, we staan hier voor een schilderij van kunstschilder Jan Van Houtte. Het is net alsof ik door een open raam kijk. Het raam naar het verleden .
Laat me het kunststuk beschrijven. De kader rondom de linnen ziel is een eenvoudige maar mooi afgewerkte houten kader. Kijken we vervolgens naar de pastel, dan kan men er niet naast zien. Die breedgerande koningsblauwe hoed, versiert met fluwelen jasmijnen, met links een tros rode bessen, een sierappel en een sierpeer, is een echte blikvanger. De barones volgt de nieuwe engelse mode op de voet. Kijk eens hoe statig zij zit in het tuinterras van de crêperie "Den Drijhoek". Haar geestelijke vader was zeker heimelijk verliefd op haar.
Langzaam overweldigt het levendig groen de rode massa. Kijk daar, rechts boven. Elk openspringend blad verovert zijn stukje terracotta op het pannendak. De zon die door het jonge geelgroen van de kersenboom een weg zoekt, vlekt een wirwar van bollen en lijnen op de zijgevel. Openstaande groene luiken en een klapraam op een kier verwelkomen de frisse lucht die binnenschuift, de lentezon doet deugd. De gespikkelde zanglijster op de dakrand zit daar rustig te fluiten. Als je goed kijkt hoor je zijn bronslied.
Enkele paasbloemen op de richel van de patriciërswoning, gelegen rechts naast de inkomdeur van de crêperie, verlevendigen het geheel. De gaslantaarn voor het huis staat er werkloos bij, die heeft nachtdienst. De inkomdeur van de creperie staat uitnodigend open, maar de klanten verkiezen het poortje in het tuinhek, om onmiddellijk in de schaduw van de kersenboom te gaan zitten. Dames bestellen koffie en de heren drinken een borrel. De werkmens, die niet beter weet, werkt elf uren per dag, zes dagen per week en bestelt… niets.
De barones en haar zuster zitten tegenover elkaar aan een ijzeren tuintafeltje. Ze hebben zojuist hun koffie besteld en doden de tijd. Luister naar wat ze zeggen:
"De baron beweert dat men vijftien honderd ton kolen vanuit Luik naar Antwerpen in slechts drie dagen zal kunnen aanvoeren, daar waar men nu voor slechts vijfhonderd ton minstens twaalf dagen nodig heeft."
“Natuurlijk,” antwoordt haar zuster: ”men moet niet meer langs Holland, in plaats van zestien sluizen zijn er nog maar zes en het nieuwe Albertkanaal zal een tonnenmaat toelaten van duizend driehonderd vijftig. Het zal de kost van het vrachtvervoer met de helft verminderen. De kolen zullen zeker met dertig percent afslagen.”
Die dame kende de tekst uit het hoofd. Ze was niet geïnteresseerd in de inhoud, maar teksten van buiten leren dded ze enkel om haar geheugen te trainen. Dit was een hobby van de rijkere dames uit die lang vervlogen tijden.
Zie daar, hoe bazig de barones opkijkt naar de voorbijkomende werkman. Zij luistert al lang niet meer naar haar tafelgenoot, haar blik wordt gevangen door haar huisknecht die zomaar, midden in de dag, op straat halt durft te houden. De berries van de stootwagen zweven juist boven de schouders van de werkman. Zijn blauwe kiel hangt recht naast zijn lichaam. De grijs gestreepte broekspijpen zijn te kort om de scheefgezakte sokken, die boven zijn klompen uitsteken, te bedekken. Erg vindt hij dat niet, ze hebben hun dienst bewezen bij de koude ochtendmist en zijn nu eerder een last dan een plezier in deze warmte. Laten we eens zien wat de werkman doet: vermoeid neemt hij zijn kielblauwe pet af, vist zijn rode zakdoek met witte bollen uit zijn broekzak en dept de parels van zijn voorhoofd.
De andere dame wordt ook nieuwsgierig en heft haar hoofd naar achter om het straattafereel beter te kunnen volgen. Beide dames zien hoe de blauwe mouwen traag omhoog gaan en twee grauwe klauwen de berries omklemmen. De stootkar komt weer in evenwicht en verdwijnt in de straat.
De in 1985 dichtgevroren schelde en Bonapartdok gaf onze kunstenaar voldoende inspiratie om deze pasteltekening te creëren.
De ankerrui rond 1881 zou later plaats moeten ruimen voor de konijnenpijptunnel.
Deze pastellen roepen bij ons de sfeer op van vorige eeuw.
Flarden uit mijn stamboom 19de en 20ste eeuw. België is geboren en we zien de Frank verschijnen. Merk op dat er toen geen weelde was want zelfs de hemden van de overleden ouders werden gebruikt om de nagebleven weeskinderen te kleden.
Partizanen
1839 In 1839 erkent Willem van Oranje eindelijk Belgie als onafhankelijk land, 9 jaar na de stichting.
Er ontstaan 2 partijen de katholieke en de liberale, de socialisten komen pas veel later.
De legerdienst was nog niet verplicht en er ontstaan partisans legers, legers volgens de parij.
In de tijd der Nederlanden (voor 1930) wordt het zuiden (nu Belgie) uitgeperst door Willem van Oranje.
Vanaf de onafhankelijkheid leven de Vlaamse boeren in armoede, Vooral Antwerpen en Gent, de haven en de weverijen kennen een teruggang tot 30%
Het partizaan leger gaf aan hun soldaten eten en onderdak.
Schatting Meirreit 1840:
De moos: 3 ijzeren potten en ijzeren hamer 7,0 fr.
De klederen en hemden van de overledene waren reeds voor de weeskinderen gebruikt.
Dienstmeiden
Vrouwenarbeid staat in de 19e eeuw bijzonder laag aangeschreven. De arbeidsomstandigheden zijn slecht en het loon heel wat lager dan dat van mannen. Vrouwenarbeid was zeer divers. Vrouwen waren hulpkrachten op familieboerderijen of commerciële gezinsbedrijven. Een groot deel van hen was werkzaam in de huisnijverheid. Vrouwen werden in grote getale ingezet als dienstmeiden in stedelijke gezinnen of op boerderijen. Onbemiddelde burgervrouwen konden aan de slag als gouvernante of gezelschapsdame in rijkere kringen.
Tegen het einde van de 19 eeuw was de weerstand tegen vrouwenarbeid groot. Het verhinderde vrouwen bij het vervullen van hun ‘natuurlijke' taak als moeder en echtgenote en werd gezien als oorzaak voor ongeletterdheid, zedenverval en kindersterfte. Steeds meer stemmen gingen op voor de bescherming van de vrouwenarbeid in het belang van kind, gezin en moeder. Dit resulteerde uiteindelijk in de wet op vrouwen en kinderarbeid van 1889, een wet die bepaalde beperkingen instelde op de arbeid van kinderen en meisjes tot 21 jaar.
In de 19de eeuw werden soms bij de verkoop van eigendommen zowel voor de koper als voor de verkoper verplichtingen ingelast. Merk op dat de kerk een belangrijke rol speelt in de verkoop. bv.:
Verkoop van eigendommen in 1889
Koper is belast met:
a)2 jaarlijks accijnzen aan kerkfabriek van Brecht. grootte: 1hl59l25cl koren (graan) in natura special gefundeerd voor de zaterdagse Lieve vrouw mis.
Plus 40centiemen in geld beginnende vanaf lichtmis 1856.
Deze accijnzen dienen als rente op de geschatte waarde van 340fr.
b) eikenbomen groot en klein mogen niet worden uitgedaan.
PS: Het koren van de verkoper werd geschonken aan de kerk.
Ook in het volgend testament zien we dat de de kerk en de minderjarige kinderen van grootste belang zijn. TESTAMENT:
Adrianus Wils is ziekelijk en bedlegerig, bij zijn verstand.
voor 50fr doen van 2 missen.
Gedurende 12 jaar 1 gezongen mis in de kerk van Brecht;
Mijn naam blijft ingeschreven in het zielboek zowel in de kerk als in de kapel van Sint Willebrordus in Overbroek.
Ik wil dat mijn vrouw met de kinderen de boerderij zal voortzetten tot jongste kind 21 jaar is. Dus tot kerstmis 1874.
Niemand mag huur, pacht of vriendsloon eisen.
1 kindsdeel is voor zijn vrouw Maria Catharina.
Fonds Regie.
Veel jongelui gingen in die tijd zonder huwelijk samenwonen en kregen meestal kinderen. Een huwelijk bleef echter uit. Totdat de plaatselijke pastoor zich over hen ontfermde en hen aanspoorde om toch te huwen. Hij richtte een fonds op met name Fonds Regie. Dit fonds betaalde de nodige kosten. Al de huwelijken werden netjes genoteerd. Bij minderjarigen moest de toelating aan de ouder(s) gevraagd worden.
Een voorbeeld van de toelating tot een huwelijk, geschreven door moeder Maria Elisabeth Vereycken. Zij tekent met de naam van haar overleden echtgenoot.
20ste Eeuw
Door overal waar mogelijk is te zoeken en alle kaartjes uit te vlooien kwamen wij aan een belangrijk adres van onze stamboom.
Briefkaart geschreven door Carolus aan zijn zus Maria Theresia.
Op de postzegel staat de beeltenis van Leopold 2
Een versierde wandplaat, met beeltenis onzer gesneuvelden, werd in de vredestoet van 1919 meegedragen. Midden links Jan Frans Daems (1892-1918)
Gemeente Sint Lenaerts.
Huldebetoning aan onze dapperen.
Zondag 28 september 1919.
Het was de traditie dat op 25 november alle ongehuwde meisjes van 25 jaar in stoet gingen. Men noemde hen de Katrientjes. Mijn tante Irma verjaarde die dag ook nog toevallig.
Mijn vader zaliger trad als jonge man veel op in café of op jaarmarkten. Het liedje dat hij steeds zong wil ik u graag meegeven.
(Opkomen met brandende kaars.)
MIJN SOPHIE.
O, wat een spijt mijn Sophie ben ik kwijt. Zij was mijn vrouw, wij deelden trouw onze huiselijke zorgen, en ik kom jullie vertellen dat ik ze in de aarde ben gaan leggen.
Refrein:
Als Sophie nu weer moest leven,
wat zou dat een droefheid zijn.
Als ik weer voor haar moest leven,
als z’ er tenminste weer moest zijn.
Als ze weer terug moest komen,
vlucht ik zeker naar den Oost.
Want het best zou mij bekomen
als ik zonder haar mij troost.
Tra la la la la la liere
Tra la la la la la la.
Onze doodgraver die zei, dat hij uit erkentelijkheid zo’n diep gat zou graven dat ik geen schrik moest hebben dat ze haar bloot zou krabben.
“En dat is maar goed ook” want dat zullen we God en de mulder maar laten scheiden.
Een schone vrouw was ‘t ook, en zuinig ook, om de veertien dagen kocht ze ne nieuwe frak, als ik daarvan iets durfde te zeggen, dan zei ze: “ge had maar een schaap moeten trouwen…….
Verdomme, nu verbrand ik mijn poten ook nog met die brandende kaars.
Ziezo dit warens dan enkele fragmenten uit mijn stamboomboek. Met dank aan mijn zuster Catharina Daems.
Anekdotes, wetenswaardigheden, geschiedenis van een stamboom. 18de eeuw
Anekdotes, wetenswaardigheden, geschiedenis van een stamboom.
Zonder opsomming datums, namen of plaatsnamen
Catharina Daems (mijn zuster) had plannen om een stamboom te maken van de familie Daems.
Ze informeerde hier en daar of er iemand interesse had om haar plannen waar te maken.
Haar jongst broer Bart (ik dus) zag deze uitdaging ook wel zitten en zo zijn we gestart in 1998.
15 Jaar later, hadden we genoeg materiaal verzameld om alles in boekvorm te gieten.
Het verleden achterhalen, vergt heel wat geduld, opzoek- puzzelwerk en doorzettingsvermogen.
We trokken naar verschillende gemeentehuizen. Sommigen waren gastvrij, anderen heel streng. Er waren er zelfs bij die geld vroegen.
Zo bezochten we ook heemkundige kringen, het pakhuis in Antwerpen, het rijksarchief in Berchem en Beveren.
Tijdens onze zoektocht gebruikten we zowel moderne als klassieke correspondentie middelen.
De oude geschriften, die we in antieke en grote boeken vonden, waren soms moeilijk te ontcijferen door de hanenpoten van oude pastoors.
Een andere keer waren we verwonderd door de mooi geschreven teksten.
De teksten die we lazen, waren in het Oud-Vlaams, Frans of zelfs in het Latijn.
Uiteraard mochten we geen aantekeningen maken in deze boeken.
Enkel de achterkant van ons potlood gebruikten we om iets aan te wijzen.
Kilometers lange filmen hebben we bestudeerd. Want veel archief is al op film gezet.
Catharina en Bart bladerend in de archieven in het gemeentehuis van Brecht.
Notariële Teksten.
In de achtiende eeuw werd de notaris per woord betaald. Aan deze notariële tekst is dit duidelijk te merken.
In den eersten soo bedelen zij bij testateuren ende altijd hunner ziele soo wanneer die bij den bevele Gods uit hunne stoffelijke lichamen zullen komen te scheijden in de gewadige en barmhartige handen Gods en in de gebeden en de voorspraak van de allerheiligste maagde en moeder Gods Maria, ende van Gods lieve heijligen en de hunne dode lichamen ter gewijde aarde met een eerlijke uitvaert en de lijkdienst naar staat en conditien alhier geplogen ordonerende bij de testament dat er tot loffenissen van ieder hunne ziele zullen moeten gecelibreerd worden. De momboir van zestig gelezen missen boven de gene van begrafenis en uitvaart.
Op 26/7/1784, 7 dagen voor het overlijden van Adriaen, maakt hij nog snel een testament op. We merken hier wat men in die tijd belangrijk vond, nl. de missen na hun dood en hun kleinste kinderen.
TESTAMENT:
Na zijn begrafenis moeten er nog missen gedaan worden.
De enige erfgenamen zijn de kinderen uit zijn tweede huwelijk
De kinderen uit het vorig huwelijk worden onterfd voor de bezittingen uit zijn tweede huwelijk. Zij krijgen hun erfenis enkel uit het eerste huwelijk,
Dit mag pas verdeeld worden na de dood van Adriaen.
Het testament voor de kinderen uit het eerste huwelijk luidt als volgt:
ieder 2 gulden en 16 stuivers.
Met uitzondering van hun onwettig voorkind, Joannes Daems, zijn som wordt vermeerdert met 25 gulden voor zijn goede dienst al bewezen en nog te bewijzen.
nl. voogd over hun minderjarige kinderen.
VERKLARING VAN DE NAAM CLAUDII:
Wij merkten dat sommige namen met een extra i geschreven wordenzoals: Petri, Adriani, Gerardi en zelfs Claudii.
Wij vroegen ons af waarom men dat zo deed.
In de heemkundige kring vertelde men ons dat de bijkomende i verwijst naar de naam van de vader.
Vb. Vader heet Claudiaan Janssen en de dochter noemt men Catharina Claudii Janssen.
Inboedel
Ook de inboedel van toen verschilt wel een beetje met de hedendaagse. Zo was spek belangrijker dan al het andere eten. Het kookgerief hing nog in de schouw. En vele gereedschappen zijn voor ons volledig in het onbekende geraakt. Lege zakken en het zakgeld van de dochter werd door de notaris genoteerd.
Lees zelf maar:
Een greep uit de inboedelbeschrijving (Opgesteld 14/4/1785).
In de schouw: kookgerief :25gld
In de spin (bijkeuken): 5stln 1tfl :2gldn
1 torg, 2 spinnewielen, 1troffel: 6.2gldn
28 pond (14kg) eten: 12.12gldn
3 koffers lakens en dekens: 17gldn
spek:15.60gldn
1 ijzeren hamer, pot en emmers, 2 kapmessen en bintseel (koord): 4.10gldn
gulden zilveren halfslos (muntgeldstuk)
raapkoek(koek van raapzaad, gele bloemen) en liejsmeel 3,10gldn
3 lege zakken 1,15gldn
mollen en schapenvellen 1,50 gldn
stroeizaad 3gldn
huis hinsel bonen (bonen voor huiselijk gebruik) 2gldn
peerdsbonen (dierenvoedsel) 6,8 gldn
bak en seef (zeef) 0,10 gldn
IN HET SEIJSEN PIPKEN KARGEBOUW
bijl, vlagseys en ijzer 5,50gldn
ploeg en swinge (dwarshout waaraan de ploeg hangt) 9,60gldn
4 broy en kuipen boterteil en 1 drinkschotel 2,16gldn
penningen oudste kind Catharina 8gldn
Nog zo een juweeltje van een testament uit de 18de eeuw. We lezen weer hoe belangrijk de kleinste kinderen zijn, de ouders denken zelfs aan hun studies, en dat in de 18de eeuw!!!
2/9/1786: Testament bij notaris De Bie Nicolaas te schoten:
Gecompareerden Adriaen Selderslaghs ende Joanna Daems wettige gehuisse ingezetenen binnen deze heerlijkheid van Schoten mij notaris bekend beide met ons gaande en staande, hunne sinnen memoires ende verstand over al welmachtig zijnde en die volkomendlijk gebruikende gelijk aan mij notaris ende naar de te noemende getuigen klaar blijkt schone en de bleken welke voor comparanten testateuren, in aandacht van de zekerheid des doods, ende onzekerheid van diere derzelve, daarom met welbedachte zinnen met hun eigen vrije wille onbedwongen mochte verleid van financieen noch d'een van d'andere.
In het testament zelf lezen we dan:
Langslevende is schuldig tot onderhoud van hun beide minderjarige na te laten kind of kinderen te alimenteren voor eten en drank kleden en zeden ziek en gezond redelijk en tamelijk naar staat en macht mede te laten leren lezen en schrijven ook enige stiel of handwerk waarmede de selve schier of te morgen hunne kost te kunnen gewinne en de gekomen zijnde tot enige 25 jaar.
Langstlevende krijgt alles als er geen kinderen zijn.
