Ach ja… “In ‘onzen tijd’ was het anders…”

Zegden de oudjes toen ik jong was. We lachten er een beetje medelijdend mee en vonden de onze eigen tijd natuurlijk veel beter. Maar toch dronken we de levenswijsheden van de ouderen onbewust op en bepaalde het ons verdere leven.

“De Leeuw van Vlaanderen” slikten we als honing. De versie die mij het meeste aansprak was die van Abraham Hans. Zijn boeken en boekjes waren destijds razend populair onder de jeugd, en ook onder de ouderen. Men zegt dat Conscience zijn volk leerde lezen, maar in ons geval heeft A. Hans daar toch nog een flinke schep bovenop gedaan.

Zijn taal… doorspekt met soms ietwat gore uitdrukkingen, mocht dan misschien niet echt literair verantwoord zijn, wij lazen zijn boeken en boekjes uit in een ademtocht. Ja, tot onder de lakens met een zaklamp als ik naar bed moest van mijn ouders! Aan strikte en ‘opgekuiste’ regels van de literatuur had hij geen boodschap. Hij schreef zoals het volk sprak. En dat sprak het volk juist aan!

Een pure volksverteller die echt aansloeg bij het Vlaamse volk.

Romans van soms wel 1000 bladzijden werden als wekelijkse afleveringen verkocht. De ‘grote mensen’ verslonden en verzamelden ze om ze ‘ooit’ in te binden. Wat er meestal nooit van kwam.

Kortere jeugdverhaaltjes dan, schreef hij bij de vleet. De ‘A.Hans kinderbibliotheek, Kontich’ verspreidde er elke week eentje en wat keken we uit naar het volgende! Dat waren telkens boekjes van een dertigtal bladzijden.

Brave verhaaltjes, afgestemd op de jonge jeugd van Vlaanderen. De sfeer, de vaderlandsliefde, het avontuur en de gezelligheid dropen er zó van af.

Hij hield van de zee en heeft een tijdlang te Knokke gewoond, waar hij ook overleed. Naar het schijnt schreef hij, zélfs als er bezoek was, de verhaaltjes op zijn knie in een kladschriftje tussen de conversatie door.

Enfin, als ‘hij leerde zijn volk lezen’ hém niet toekomt, dan bracht hij zijn volk toch liefde voor volk en vaderland bij.

De bibliotheek van mijn (gemeente-) schooltje bulkte van zijn boeken. De leraren stimuleerden het lezen ervan, en ik ben er van overtuigd dat menig minder begaafde leerling juist dààrin een stimulans vond om toch maar te leren lezen. Ja, misschien zou een aantal van hen wel analfabeet zijn gebleven zonder A. Hans.

In feite was hij een naar België uitgeweken protestantse Nederlander. Onderwijzer van beroep, maar betekende veel meer in de journalistiek (Het Laatste Nieuws), en later in de publicatie van zijn verhaaltjes en romans.

Zijn schrijfsels ademden de pure Vlaamse sfeer uit. Drongen door vel en vlees tot op het bot. Hij stierf in 1939, geveld door verdriet om de dood van zijn dochter die in het kraambed stierf. Maar zijn verhalen bleven maar door verschijnen tot in de jaren zestig.

De gruwelen van werreldoorlog 2 heeft hij dus niet meer meegemaakt. De Islamitische invasie van Europa evenmin. Vandaar dat hij nog zo ‘Vlaams’ kon vertellen.

Ook zijn andere dochter, Annie Hans, schreef verder. In dezelfde stijl, maar dan eerder romantisch en op het vrouwelijk publiek gericht.

Helaas… onder ‘beroemde schrijvers’ zul je hem nooit vinden. Te volks? Te realistisch? Te Vlaams? Te dicht bij ons bed? Niet voldoende afgestemd op wat zelfbenoemde kenners ’literatuur’ noemen?

Kan allemaal zijn, maar ik weet dat dié man, met zijn vele duizenden geschreven pagina’s, mijn liefde voor de taal pas helemààl heeft opgewekt. Me leerde dat de geschreven taal veel meer kan zijn dan een saai samenveegsel van woorden.

Maar waar de illustere grootvader Abraham Hans helemaal in de vergeethoek is geraakt, is zijn kleindochter dat niét. Want die is niemand minder dan Mimi Smith, ooit onder andere de assistente van Piet Huysentruyt op TV! En ook Mimi woont te Knokke.

Willy.