|
Vlaanderen is van oudsher een Christelijk land, getooid met kathedralen, kerken en kapelletjes. Rijk aan bedevaartoorden. Bevolkt met een aanvankelijk godvrezend volkje dat nooit de zondagmis zou missen.
Het christendom was in de eerste plaats een religie. Maar in de tweede plaats ook, en dat wordt nogal gemakkelijk vergeten, een cultuur! Een vredelievende cultuur vol met goede waarden, gebruiken en zeden.
Niét de Christelijke religie, maar wél de kerk op zich, heeft die waarden kapotgemaakt. Aanvankelijk (middeleeuwen) door oorlogszucht, onverdraagzaamheid (heksenverbrandingen
kruistochten) en andere wreedheden. Rechtstreeks indruisend tegen wat ze predikte.
Haar macht begon dan ook te tanen naarmate de bevolking wijzer werd. De echte religie begon langzaam te verbleken vanwege te ongeloofwaardig, maar de cultuur en de waarden bleven. De kerken zelf stroomden wél leeg. De laatste ontwikkelingen met pedofiele priesters zouden wel eens de genadeslag kunnen betekenen.
Staan we dan in ons blootje? Helemaal niet, want wat het Vlaamse volk samenhoudt is niét het geloof in die sprookjes, maar wél waar ze voor staan en wat hun inhoud ons aan waarden verschaft. Tenminste, voor diegenen die er hun leven willen naar richten zonder alle hypocrisie die de kerk er door de eeuwen heen heeft weten rond te weven.
Zo'n nederige kapelletje langs een landweg, met een Mariabeeldje omringd door bloempjes en kaarsjes? Daar heb ik respect voor. Daar loop ik graag eens binnen. Daar laat ik graag eens alle wereldse verlangens van me afschudden. Daar bezin ik wel graag eens. En toch ben ik geen gelovige! Hoe komt dat toch?
Wel, zoals ik al zei: naast de religie heb je ook de cultuur die erdoor werd gevormd, en daar geloof ik wél graag in. Het is net als met sprookjes: als kleuters luisterden we ernaar met open mondjes. Ze drongen door tot in het diepste van onze hersentjes. Ze leerden ons nadenken over de dingen des levens. Zo van: wel besteed als weer eens een wreedaard zijn eigen graf dolf.
Ouder en wijzer wordend wisten we wel dat het verzinsels waren en we geloofden niet meer in de verhalen op zich. Maar wél hadden de waarden zich in onze geest gedestilleerd, en meestal bleken die waarden ook heel correct. Konden we dagdagelijks ondervinden.
Dààr komt het op neer bij zowel sprookjes als religies. De bedenkers waren, naar gelang het verhaal, geniale humanisten of oorlogszuchtige veroveraars. Er in geloven doe je alleen maar als kind. Het gedachtegoed eruit blijft je levenslang bij.
Veel van de tegenwoordige Vlamingen begrijpen zichzelf niet meer: gaan niet meer ter kerke, of enkel maar om zich te laten zien, om te trouwen, of om een begrafenis bij te wonen. Geloven doen ze al lang niet meer. Maar toch panikeren ze als zich een andere religie in hun contreien komt vestigen! Lijden dan zogenaamd aan Islamofobie. Waarom? Als ze tóch niet meer geloven in hun eigen religie? Waarom dan niet een andere in huis halen?
Wel, zo simpel ligt het niet en dat bewijst juist dat het om veel meer dan religie gaat! Het gaat om cultuur! Het gaat niét om het sprookje. Het gaat om de waarden die het ons bijbracht.
En daarom mogen van mij alle kapelletjes langs Vlaamse wegen blijven bestaan. Ook alle kerken en kathedralen. En liefst niét door moskeeën overschaduwd. Ze vertegenwoordigen ons cultureel erfgoed. En wàt de kerkleiders er door de eeuwen heen ook van gemaakt hebben en welke leugens ook werden verkondigd, dat raakt ons niet.
We willen onze eigen geaardheid behouden. Die geaardheid die aansluit bij wat onze religie en de figuren Maria en Christus écht hebben bedoeld en betekend. Dat ze goddelijke figuren waren vergeten we maar liefst. Maar waar ze voor stonden vergeten we nooit. Dàt is, misschien, wat ons ondanks alles zo behoudsgezind maakt voor onze religie. Oók als we niét geloven.
Heeft die Christusfiguur echt bestaan? Ik denk van wel. Ik zie hem als een man die meer dan zijn tijdgenoten nadacht. Die wist dat het veel beter kon in de wereld. En die zich ook niet te beroerd voelde om dat overal luidop te gaan verkondigen. Die daar zo van overtuigd was dat hij er de kruisdood voor riskeerde, en ook toebedeeld kreeg.
Is hij daarom goddelijk? Neen. Alleen maar controversieel en zijn tijd ver vooruit. Waarschijnlijk heeft hij ook nooit beweerd goddelijk te zijn, maar werd hem dit veel later toegedicht om geloofwaardiger over te komen. Zo kon het woord zondermeer wet worden, kon er niet worden getwijfeld, was de voortzetting van zijn woorden gegarandeerd en werden volgelingen gelovigen.
Tot hier geen vuiltje aan de lucht.
Tot lieden, belust op eigenbelang, er misbruik gingen van maken en het geloof voor hun persoonlijke kar spanden, met alle gevolgen vandien. Waren de eerste pausen trouwens geen oorlogszuchtige en machtsbeluste krijgsheren? Het kwam hen maar àl te goed uit dat het volk in Christus wilde blijven geloven.
Is het toeval dat het juist het machtige Rome was, dat aanvankelijk de Christenen vervolgde, hen in hun amfitheater liet vechten en uitmoorden, dat plots een ommezwaai van 180° maakte en de zetel van het Christelijk geloof werd? Waren het diezelfde leiders, die ooit hoge winsten haalden uit de slavenarbeid van Christenen, die nu plots inzagen dat ze nog meer winst konden boeken door het volk te geven wat het vroeg? En daarom ook de hele Christushistorie hier en daar een beetje aanpasten tot het in hun kraam paste
en ze wéér baas konden spelen over het volk?
In de volksmond noemt dat bekering'. Opportunisme lijkt me een beter woord.
Goed leven is dus zéker geen synoniem van geloven. Goed leven is uit de religie van je voorvaderen de juiste waarden destilleren, daarnaar leven, en constant jezelf in vraag stellen: heb ik vandaag iemand benadeeld? Pijn gedaan? Heb ik voldoende gewerkt voor alles wat ik ervoor terugkreeg?
Dàt is onze cultuur. Het is alleen maar in een sprookjesachtige religie gegoten voor de simpelen van geest die een of andere hogere macht nodig hebben om normaal te kunnen leven.
De anderen
die hebben er al lang de juiste waarden weten uit te destilleren en leven méér volgens het geloof dan de gelovigen zelf.
Dié mensen leven inderdaad naar de waarden die Christus heeft verkondigd. Of tenminste toch
volgens wat er ons na alle vervalsingen van overbleef. En dat is meer dan voldoende om er, als denkende mens, de juiste conclusies uit te trekken.
Willy.
|
