Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
21-10-2007
Op. vervoer Gent (134)
De gebouwen van de nieuwe werk- en stelplaats van de NMVB in Destelbergen. Opmerkelijk is de grote verzameling gerangeerde stoomlocomotieven, die blijkbaar definitief afgeschreven zijn. De loodsen worden zo te zien nog niet optimaal benut. De activiteiten op de site Gent-Heernis nam hierna stelselmatig af.
8 oktober 1931(Het Volk)
De maatschappij van de elektrische tramwegen gaat weer een nieuwe lijn leggen, ditmaal de verlenging van lijn 7, Sint-Pietersstatie - Sint-Amandsberg, naar de Darsen onder de viaduct van de Hoge Weg en ze later misschien doortrekken naar Langerbrugge. De uitvoering van dit werk zal niet lang meer uitblijven. Zulke ideeën zijn in onze moderne tijd volkomen voorbijgestreefd! In al de grote steden worden de tramwegen uit de straten verbannen. Zelfs in tweederangssteden als Wiesbaden overweegt men zulks. De reden laat zich gemakkelijk raden: de tramrijtuigen versperren de stad en de sporen steken heel dikwijls meer dan vijf centimeter boven de kasseien uit. Hun gepolierd oppervlak is uiterst glibberig en een echte glijbaan, waarop dérapage onvermijdelijk is. Maak maar eens een ritje door de stad per velo! Er bestaat nochtans een praktisch middel om ze te vervangen dat ook door de trammaatschappij moet gekend zijn: het gevaarloze systeem van de electrobussen (* trolleybussen), een versmelting van tramrijtuigen en autobussen. Alleen de kosten voor de luchtlijnen zijn noodzakelijk en er moeten geen sporen meer worden gelegd. De electrobussen zijn door losse kabels met het luchtnet verbonden, zodat de voertuigen op gummibanden over heel de breedte van de straat kunnen rijden, zoals een gewone automobiel. Meer dan 25 Engelse steden maken van dit systeem gebruik en de NMVB zal op die wijze de lijn Brussel - Overijse exploiteren. Hoe is het mogelijk dat de Gentse trammaatschappij dan nog denkt aan nieuwe lijnen? Gaat ons stadsbestuur blijven dulden dat onze bestrating gestadig uiteengescheurd wordt voor het leggen en herstellen van de spoorbanen? Vergelijk eens de toestand van de wegen zonder tram met deze waar sporen voorhanden zijn! De maatschappij is volgens het lastenboek wel verplicht de kasseien langsheen de sporen te onderhouden, doch dat wordt hoegenaamd niet nageleefd. Wil men de helft van de verkeersongelukken uit de weg ruimen, dat men dan eerst en vooral de voorhistorische spoorlijnen uit onze straten doet wegnemen!
2 oktober 1932(Gazette van Gent)
De nieuwe burelen van de Buurtspoorwegen te Destelbergen staan onder dak. In de uitgestrekte remise worden reeds de buurttrams van buiten de stad ondergebracht. Waarschijnlijk zullen de burelen nog dit jaar worden ingehuldigd. De Nationale Maatschappij kocht in augustus 1929 een stuk grond aan langs de Dendermondsesteenweg. Sindsdien heeft men met veel ijver gewerkt aan de grote werkhuizen voor de herstelling, waarin moderne machines werden geplaatst. Er is ook voorzien in een elektrische onderstatie voor de transformatie van de stroom welke door de stad Gent wordt geleverd.
*** AFLEVERING 12 (WEEK VAN 22 TOT 28 OKTOBER 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! =================================
Drie-asser 302 van de eerste generatie met lijnaanduiding "4-doorstreept" (Sint-Pietersstation - Korenmarkt) verlaat het rangeerspoor in de Afsneelaan (thans Fabiolalaan). Foto: Ir. Mauritss van Witsen - NL) 9 oktober 1929(De Gentenaar)
Er is een akkoord tussen de ETG en de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen aangaande het gemeenschappelijk gebruik van het rechter spoor op de Parklaan, de Parkplaats en de Clementinalaan, in de richting van de Sint-Pietersstatie. De Gentse trammaatschappij zal de aftakking aan het Flandria Palace naar de Astridlaan aanleggen voor rekening van de Nationale Maatschappij. (* De elektrische buurttrams naar Oostakker, Lochristi en Wetteren maakten van dat spoor gebruik vanaf 10 februari 1931. Voordien was de terminus gelegen aan de Dampoort)
26 oktober 1929(Gazette van Gent)
Het stadsbestuur heeft de Gentse trammaatschappij laten weten dat beslist werd een aftakking te laten aanbrengen tussen het spoor van de Nationale Maatschappij aan de Antwerpsepoort en de veemarkt. Bijgevolg zullen enkele wijzigingen moeten gebracht worden aan de wegenis en het aardeplein van de Kasteellaan, alsook de verplaatsing van enkele palen van de luchtlijn. Eerst werd getracht die vertakking te kunnen verwezenlijken door gebruik te maken van het bestaande spoor van lijn 7, wat heel wat aanpassingskosten zou vermeden hebben, maar door die weigering heeft de Nationale Maatschappij besloten daartoe een bijzondere lijn aan te leggen. Daardoor zal veel verbetering komen inzake het transport van slachtvee naar het stedelijk slachthuis. De verbinding zou komen langs de Schoolstraat, Slachthuisstraat en Slachthuislaan (* thans Voorhoutkaai) en het slachtvee dat van Bassevelde, Lochristi, Nevele, Ruiselede, Zomergem, Zaffelare, Wetteren en Hamme komt rechtstreeks naar het stedelijk slechthuis voeren. De spoorverbinding zal ter hoogte van het Dok de sporen van lijn 3 doorkruisen. Het aanbrengen van een lichtsignalisatie op de goederentreinen bij donker of duister weder zal overbodig zijn. Al die treinen van de buurtspoorwegen zullen geloodst worden door het personeel van de NMVB. Daarenboven zijn de straten er overvloedig verlicht. De stroomlevering op het gemeenschappelijk deel zal door de ETG geleverd worden. Binnenkort zullen dus zware goederenkonvooien rijden naar de Dampoort, de Rabotstatie en de Sint-Pietersstatie.(* een dergelijke dienst werd eind oktober 1933 operatief)
27 oktober 1930(Het Volk)
De trammaatschappij heeft het inzicht langs de Afsneelaan (*thans Koningin Fabiolalaan) rangeersporen aan te leggen om de dienst van de trams rond de Sint-Pietersstatie behoorlijk in te richten. Het bouwen van een tramdepot is er onontbeerlijk en de maatschappij kocht in dit vooruitzicht reeds een perceel grond, gelegen naast het Institut Moderne. Dit stuk is echter ingesloten en moet in verbinding worden gesteld met de openbare weg. De maatschappij vraagt een daaraan palende stadsgrond met een oppervlakte van 72 m² uit ter hand te mogen kopen, gelegen aan de hoek van de Afsneelaan en de Meersstraat (* thans Aaigemstraat). Het stadsbestuur is daartoe bereid. (* het tramdepot kwam er niet, maar de uitwijksporen werden in de loop van 1931 in gebruik genomen)
Het nieuwe wachthuisje op de Korenmarkt was in mei 1926 afgewerkt maar bij deze opname blijkbaar nog niet in gebruik. Links de autobus van de buurtlijn Gent - Eeklo - Maldegem.
27 oktober 1925(Gazette van Gent)
Gisteren had in het stadhuis de openbare aanbesteding plaats voor het afbreken van vier huizen nabij de Brugsevaart, welke hebben toebehoord aan de gebroeders Medo en onteigend werden om de Ferrerlaan tot aan de Palinghuizen te kunnen verlengen. De afbraak is aan de heer Denys toegewezen. Het tramspoor op de Ferrerlaan voor de verlenging van lijn 1 is reeds gelegd tot aan het Van Beverenplein. (* de uitbreiding over de nieuwe De Smetbrug langs de Palinghuizen en de Ferrerlaan werd op 10 juli 1926 in dienst gesteld)
18 oktober 1926(Het Volk)
Deze week is men begonnen met de afbraak van de kiosk op de Korenmarkt. Een schoon en nuttig werk. Geheel het bovendeel is reeds weggenomen. Voorlopig zal het onderste stuk nog wat blijven staan, maar weldra zal het ook verdwijnen. Ondernemer Myncke heeft zoals men weet in mei laatstleden voor rekening van het trambeheer rechtover de hoofdingang van de Sint-Niklaasstraat een nieuwe aubette opgericht die zeven meter lang is. Het gebouwtje is in twee compartimenten verdeeld. Het ene is voor de reizigers bestemd, het andere is ingericht als bureel voor de dienstcontroleur. Een trap geeft toegang tot een plaats in de keldering welke gebruikt wordt door het personeel.
5 oktober 1928(De Gentenaar)
Zondag 7 oktober (* de dag na de sluiting van de Zuidstatie) zal de nieuwe tramlijn 9 in dienst worden gesteld, voorlopig gaande van de Sint-Lievenslaan en de Citadellaan naar het park en Gent-Sint-Pieters. Doordat de verbindingen van de spoorweg aan de Sint-Lievenspoort nog niet weggenomen zijn, is de samenvoeging met de lijn uit Ledeberg niet mogelijk en moeten de reizigers enkele dagen een eindje te voet afleggen.
12 oktober 1928(De Gentenaar)
Sedert woensdag rijdt tram 9 van Gent-Sint-Pieters langs het park en de Sint-Lievenslaan tot aan het uiteinde van de Hoveniersstraat te Ledeberg. Ter hoogte van het enige treinspoor dat nog van de terreinen van Gent-Zuid over de Scheldebrug leidt, werd daartoe een tijdelijke kruisverbinding gelegd van de soort die men aantreft te Gentbrugge-Arsenaal voor de lijn naar Melle en op lijn 6, waar de ringspoorweg de steenweg op Meulestede dwarst. Vermits de slagbomen weggenomen zijn heeft het trambeheer de heer Lemaire, hoofdingenieur van de NMBS, verzocht de uren te laten kennen waarop nog treinen gebruik zullen maken van het laatste spoor. Gedurende die tijdstippen zal het raadzaam zijn zowel de werktreinen als de tramrijtuigen te laten piloteren, om alle eventuele ongevallen op die kritieke plaats te vermijden. (* de reisweg van lijn 9 werd op 16 januari 1929 uitgebreid tot "Gentbrugge-Arsenaal - Sint-Pietersstation")
Twee tramrijtuigen van lijn 5, elk uitgerust met een sleepbeugel, kruisen mekaar in de jaren 1920 tot 1922 op de Antwerpsesteenweg. Toen de trammaatschappij op 16 juli 1922 een nieuwe dienst voor lijn 7 inrichtte tussen Sint-Amandsberg en de drie stations Dampoort, Gent-Zuid en Gent-Sint-Pieters, ontstond een wisseling met lijn 5, die voortaan reed tussen de Zwijnaardsesteenweg en het Stapelplein..
4 oktober 1919(Gazette van Gent)
De Gentse trammaatschappij wijzigt sedert midden september heel het net om het boogstelsel (* de sleepbeugel) binnen de kortste tijd in werking te stellen. Dat gebeurt bij voorkeur 's nachts en alle schikkingen worden genomen om het reizigersverkeer regelmatig te doen plaatshebben. Het publiek moet nochtans overal van rijtuig veranderen waar de trekkracht met de trolley door de beugel wordt vervangen. De compagnie hoopt dat men welwillend rekening zal houden met de moeilijkheden die zulk belangrijk werk opleveren. Is er nu gedurende enkele weken door het overstappen een weinig vertraging te voorzien, dan moet men in aanmerking nemen dat er voortaan geen meer zal zijn door het afspringen van het trolleywieltje of de breuk van de draden. De voltooiing zal een nuttige en zeer praktische verbetering zijn, die zonder onvoorziene toevallen tegen het nieuwe jaar wordt vooropgesteld. (* met de aanpassing van de lijn langs de Kasteellaan kwam op 20 februari 1920 een einde aan de omschakeling naar de sleepbeugel. Enkel op de buurtlijn naar Merelbeke bleef het trolleystelsel nog tot 1934 in gebruik)
16 oktober 1919(De Gentenaar)
Men zal de ringspoorweg in de doortocht van Gentbrugge ophogen. Over de vijf straten welke thans nog door de ijzeren weg worden doorsneden zullen spoorwegbruggen gebouwd worden. Het zal dan gedaan zijn met wachten voor de gesloten barelen. De twee staties Gentbrugge-Zuid (* Arsenaal) en Gentbrugge-Noord (* aan de Burvenichstraat) zullen dan verenigd worden in één enkele statie, aan te leggen tussen de Magerstraat en de Brusselsesteenweg, op een plaats waar geen huizen staan of slechts weinig due zouden moeten verdwijnen. Dan zal het mogelijk zijn trams door de straten van Gentbrugge te doen lopen en zal men voor goed kunnen beginnen aan de uitvoering van de ontworpen verfraaiingswerken. (* het beruchte project zou pas in 1970 worden gerealiseerd en de tramuitbreiding beperkt zich tot op heden tot de vertakking van lijn 22 naar het Dienstencentrum, in gebruik sedert 15 mei 1973)
27 oktober 1919(Gazette van Gent)
De Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen heeft een schrijven gericht aan het stadsbestuur waarin herinnerd wordt, in 1914 te hebben aangedrongen opdat de te elektrificeren buurtlijnen in de stad zouden doorlopen tot in de nabijheid van de statie Gent-Zuid, een kwestie waarover men wegens de oorlog niet tot een besluitvorming was kunnen komen. Ze benadrukt dat de inwoners van belangrijke gemeenten in een beperkte straal rond de stad, dezelfde voordelen mogen genieten als die van Melle en Merelbeke. (* de Gentse trammaatschaaf bleef zich tegen het project verzetten, maar na de sluiting van het Zuidstation in oktober 1928 werd een overeenkomst gesloten ten gunste van een vereniging aan het Sint-Pietersstation, met voordelen voor de beide maatschappijen, verwezenlijkt in het voorjaar van 1931)
Een Duitstalige prentbriefkaart uit de Eerste Wereldoorlog toont ons het Gravensteen en een tramrijtuig van lijn 1 (Gasmeterlaan - Gentbrugge-Arsenaal).
(* Op 4 augustus 1914 brak de Europese oorlog uit. Duitsland verklaarde de oorlog aan België, Frankrijk, Engeland en Rusland. Duitse troepen vielen aan de oostgrens ons land binnen.)
2 oktober 1914(Gazette van Gent)
Sedert woensdagavond rijden de trams nog slechts tot 9 1/2 uur. Dat is een goede en wijze maatregel. Herhaalde malen werd er op gewezen dat het niet billijk overeen kwam, verlichte tramrijtuigen tot 11 1/2 uur 's nachts te laten rijden, wanneer in de straten de lichten om 10 uur moeten uitgedoofd zijn.
6 oktober 1914(Gazette van Gent)
Maandagavond zijn in enige straten van onze stad proefnemingen gedaan met een stoomtram die enkele rijtuigen voortsleepte op de sporen van het elektrisch net. Men denkt dat die proeven gedaan worden om te trachten de vluchtelingen die nog in onze stad aankomen, gemakkelijk te kunnen vervoeren.
7 oktober 1914(Het Volk)
De maatschappij Elektrische Tramwegen van Gent heeft een som van 15 000 frank geschonken, in drie gelijke delen te besteden aan het Rode Kruis, het officiële Comiteit der Vluchtelingen en het Stedelijk Voedingswerk. Bravo !
11 oktober 1914(Het Volk)
Aan onze oude, ware Brugsepoort, tussen de Brugsepoortstraat en de Noordstraat, is inderhaast een afleiding van de trambaan naar de Begijnhoflaan bijgelegd voor bijzonder vervoer naar de Rabotstatie. Daar was juist een lange buurttram vol Belgische soldaten aangekomen die zich met de tram van Nevele naar West-Vlaanderen toe ging begeven. Halverwege moest de trein stoppen doordat de wisselnaald versprongen was en niet meer werken wilde. In een oogwenk zag het kruispunt zwart van het volk. Onze soldaten kregen van alles, in het bijzonder fruit. Doch intussen liep weldra het gerucht dat er Duitse krijgsgevangenen op deze buurttram waren en inderdaad, in de laatste gesloten fourgon zaten er acht door gendarmen afgezonderd. We hebben ze gezien. Ze zagen er uit als wezens die tot aanval gekomen, eensklaps gebogen waren onder het gevoel van hun machteloosheid. Hebt ge al een vreemde kat in een hoek gedrongen gezien. Zo zagen die mensen er uit. We waren blij als de tram voort kon rijden naar Drongen. Ons volk had geen kreet tegen de gevangenen geslaakt en zich vergenoegd met onze eigen jongens te goed te doen...
12 oktober 1914(Het Volk)
Gisteren werd in de namiddag hevig gevochten langs de kant van Zwijnaarde. Om 9 uur bulderde het kanon nog steeds voort. Om 10 uur 15 weerklonk een vreselijke slag. Onze genietroepen hadden de brug over de Schelde tussen Zwijnaarde en Merelbeke doen springen. Heel de avond was er in de stad een grote troepenbeweging. Al de Verbondenen en Belgische militairen verlieten de stad langs de staties Gent-Zuid en Gent-Sint-Pieters in allerlei richtingen. Ook talrijke buurttrams werden daartoe gebruikt. De ontruiming ging voort tot er geen enkele soldaat meer in Gent was.
(* Op 12 oktober werd Gent door de Duitse troepen bezet.)
29 oktober 1914 (Gazette van Gent)
Dinsdagnamiddag rond 5 uur is een tramrijtuig dat de lijn Arsenaal - Melle bedient op een Duitse krijgsauto gereden. Naar men verzekerde werd de geleider naar Brussel meegenomen, doch gisteren teruggebracht en in vrijheid gesteld, nadat de trammaatschappij 300 mark schadevergoeding had betaald.
Café en slagerij "In de tramstatie" te Zwijnaarde, thans de hoek Tramstraat - Heerweg-Noord nabij de molen.
13 oktober 1913(Het Volk)
Sedert 11 oktober heeft de gemeente Zwijnaarde ook een regelmatig tramverkeer. Het is de verlenging van de stoomtram uit Geraardsbergen, welke vroeger Merelbeke als eindpunt had en nu over Zwijnaarde doorloopt tot aan de doorsnede van de Oudenaardse- en de Kortrijksesteenweg aan De Sterre. Aldus rijdt men in 16 minuten van Merelbeke naar Gent, in plaats van een half uur onderweg te zijn met de elektrische tram naar Gent-Zuid. Zes treinen gaan heen en terug over Zwijnaarde. De uren passen goed voor de werklieden en de scholieren en voor het begin is het verheugend dat alle treinen stipt rijden. De spoorbaan schijnt goed verzorgd te zijn want men wordt in de rijtuigen niet heen en weer geslingerd zoals het wel eens voorkomt. In Zwijnaarde is elkeen tevreden nu ook een goedkoop en gemakkelijk tramverkeer met Merelbeke en de stad te hebben. Velen zullen zich van De Sterre een afsluitend bezoekje aan de Wereldtentoonstelling veroorloven, welke nog slechts een paar weken geopend blijft.
(* de lijnafstand Merelbeke-kerk - Zwijnaarde - De Sterre bedroeg 5,957 km; de reisduur Merelbeke - Zwijnaarde gemiddeld 11 minuten en Zwijnaarde - De Sterre 9 minuten; er waren vaste haltes aan Merelbeke-kerk, tramstatie Stenen Molen en De Sterre;ten slotte nog een facultatieve halte aan Zwijnaarde-Hutsepot)
Een trolleytram begeeft zich aan de Dampoort onder één van de vier bogen van de in 1909 voltooide monumentale spoorwegbrug, onderdeel van de nieuwe treinverbinding tussen Gent en Antwerpen.
4 oktober 1912(Gazette van Gent)
De verplaatsing van de riggels aan de Dampoort en de herkasseiding in de Dampoortstraat vorderen maar langzaam door het aanhoudend slecht weder. Aan de nieuwe Dampoortbrug wordt fel gewerkt. Verder op de Antwerpsesteenweg, rechtover de nieuwe statie van het Land van Waas, is men bezig de straat op het toekomstige peil te brengen. Daartoe heeft men op de gehele lengte de tramlijn 50 tot 60 centimeter moeten verdiepen, dus ook de straat. De plaats waae vroeger de statie van de spoorlijn naar Antwerpen stond, zal samen met de Land van Waasplaats een groot plein worden, vanwaar op het grondgebied van Gent een boulevard zal aangelegd worden van 16 meter breedte, die zal lopen in de richting van de voormalige spoorlijn. Wanneer al die werken zullen voltooid zijn, zal de tramlijn 3, die nu nog stopt op het einde van de Dampoortstraat, over de nieuwe brug voortlopen en dan verder langs de Dendermondsesteenweg tot aan het Heirnisplein. (*dit laatste was pas 14 september 1923 een feit)
5 oktober 1912(Het Volk)
Een ploeg werklieden van de trammaatschappij arbeidt ijverig aan de verbinding tussen de lijnen van de Kortrijksesteenweg en die naar De Sterre. (*in gebruik op 16 januari 1913 als verlenging van lijn 4) Daarna zullen ze beginnen aan het verleggen van de lijn van de Hofbouwlaan langs de Citadellaan (* dat gedeelte is thans de Charles de Kerchovelaan) en de verbinding maken met de lijn van de Kortrijksepoort. Het verlaten deel op de Parklaan zal tijdens de Wereldtentoonstelling als afwijkingsbaan dienen.
7 oktober 1912(De Gentenaar)
Men is begonnen met het leggen van de tramsporen in de Ham voor de lijn die in de nieuwe straat door de Baudelohof (* de Bibliotheekstraat) en over de Minnemeersbrug zal lopen door de Kongostraat en de entrepot aan het Dok met de Sint-Jacobskerk zal verbinden. De dienst zal verzekerd worden door de rijtuigen van lijn 7 (plaat rood-geel): Stapelplein - Sint-Pietersstation - De Sterre. (* daar was vanaf 19 maart 1913 een gemeenschappelijke terminus met lijn 4)
Tussen de Kouter en Akkergem (*thans Ekkergem) werd op 15 september 1907 een autobusdienst ingericht langs de Zonnestraat, Vandeveldestraat, Twaalfkamerenstraat en Bellevuestraat naar de kerk in acht minuten. De terugkeer verliep langs de Akkergemlaan, Godshuizenlaan, Coupure, Bagattenstraat en Kortedagsteeg in twaalf minuten. Regelmatig werd de dienstverlening uitgebreid naar het Zuidstation. De exploitant was de Brusselse firma "Bureau Techn. International". Reeds na enkele dagen werd de uitbating stopgezet. "...Terwijl het rijtuig aan de kerk stond te wachten schoot het in brand doordat de naphte welke de drijfkracht levert in aanraking was gekomen met de elektriciteit, met een ontploffing tot gevolg..."
Het is dus een voldongen feit: de wijk Akkergem is beroofd van zijn autobus. Het rijtuig heeft enige tijd van de statie Gent-Zuid naar Akkergem geschokt en is naar Antwerpen afgevoerd, waar hij na herstelling ook een proeftijd zal doen om vervolgens naar Engeland terug te keren. Niettegenstaande deze vervoerdienst niet ideaal was, waren de Akkergemnaren er toch mee ingenomen en dachten zij dat het stadsbestuur eindelijk ging inzien dat een wijk van 17 000 zielen wel mocht in aanmerking genomen worden. Helaas, het waren slechts hersenschimmen. Niet alleen zijn ze weer van alle gemeenschap met het centrum van de stad beroofd, zelfs hebben ze nu de overtuiging nog langer als verstotelingen te zullen behandeld worden. Eén van hun beste ingezetenen heeft zich namelijk naar het stadhuis begeven om de wens uit te drukken, voor die bevolking eindelijk een tramdienst te zien tot stand komen en het ongelooflijke antwoord was dat Akkergem geen tram nodig had en het leggen teveel kosten zou vergen. Zij worden dus minder geacht dan de ver afgelegen wijken van Meulestede en de Heuvelpoort. Nochtans dient opgemerkt te worden dat sinds onlangs sprake is om de tramlijn van de Brugsepoort te verlengen tot aan de Rooigemlaan. (* wat geschiedde op 14 december 1910) Dit zal ook niet kunnen gebeuren zonder grote uitgaven, want zeer zeker zou daarvoor het uitspringende deel van de Brugsesteenweg en de Batterijstraat moeten verdwijnen. Waarom dan niet liever beginnen met de akelige hoek van de Twaalfkamerenstraat en de Papegaaistraat op te ruimen, welke een bestendig gevaar oplevert voor rijtuigen en voetgangers? Dit werk zou een sinds jaren gekoesterde wens vervullen en de nodige ruimte opleveren voor het leggen van de tram (*die kwam er pas in 1920). Bovendien zou de lijn langs de Akkergemlaan nog kunnen verlengd worden naar de Rooigemlaan, om zo ook ten goede te komen aan de inwoners van Drongen en Mariakerke. (* gedeeltelijk gerealiseerd bij de elektrificatie van de buurtspoorweglijn naar Nevele in 1931)
Een trolleytram aan de terminus van lijn 2 te Meulestede, nog in groene kleur en zonder enige vorm van beschutting aan de platforms. In 1906 werden de rijtuigen voorzien van een wit bord met de tweetalige vermelding "Meulestede - Porte du Sas" en "Meulestede - Muide".
5 oktober 1904(Gazette van Gent)
Sedert enige dagen wordt de lijn van de Sassepoort met dubbel spoor gedaan. Binnenkort zullen de rijtuigen tussen Gentbrugge en de brug van Meulestede de trolley kunnen benutten. Om het deel van de lijn tussen de Sassepoort en Meulestede stroom te leveren, zal een voorlopig gebouw in hout worden opgetrokken nabij het politiecommissariaat van de Muide, waarin een machine zal geplaatst worden, werkende op een dynamo.
19 oktober 1904(De Gentenaar)
Vanaf heden rijden de trams met de trolley van de Muidebrug tot op Meulestede. De tocht van het algemeen werkhuis aan de Brusselsesteenweg naar Meulestede wordt nu afgelegd in 25 minuten, met verandering van rijtuig aan de Muide. Men werkt thans aan de herinrichting van de lijn naar het Rabot. Ook daar zullen de accumulatoren binnen korte tijd kunnen afgeschaft worden. Intussen nadert het elektriciteitsgesticht van de stad in de Bomastraat zijn voltooiing. Reeds zijn bijna alle gebouwen in het droge, alhoewel men er slechts tien weken geleden aan begon. Men denkt dat met nieuwjaar een eerste machine zal kunnen draaien. Zij zou de stroom leveren aan de elektrische trams. In het totaal moeten er drie dergelijke dynamo's komen. De ondernemers van de bouwwerken, de heren Myncke gebroeders, hebben voor het ogenblik niet min dan 150 werklieden aan de arbeid.
De ladingzaal van de accumulatoren. "...De toestellen zijn over het algemeen gemaakt uit loden platen die zekere bereidingen hebben ondergaan, van elkander afgezonderd zijn en in zuurachtig water gedompeld. De platen met even nummers zijn met elkaar verenigd, alsook de oneven nummers. Zij verdelen zich in positieve en negatieve platen. Verscheidene daarvan, meestal verzameld in bakken van eboniet wanneer het trekken van trams betreft, maken een element uit en verscheidene van deze elementen, in één of meerdere houten kisten geplaatst, vormen het geheel van de batterij. Deze kunnen een hoeveelheid elektriciteit verzamelen, geleverd door de dynamo van het werkhuis en die dan teruggeven aan de motoren van de rijtuigen..." (*onderdeel van een beschrijving in de wekelijkse bijlage van de krant)
In de zitting van de stedelijke raad werd onomwonden bevestigd dat defecten bij de tramdienst veelvuldig voorkomen, tot groot ongemak van de gebruikers. De onderhoudsploegen dienen gedurig uit te rukken. Vaak moeten trams die gebroken staan met een vijzel naar het werkhuis worden gesleept. Het publiek wordt ongeduldig en verplaatst zich sneller te voet, wat op termijn de inkomsten voor de stad nadelig zal beïnvloeden. Het vervangen van de ontladen accumulatoren kan moeilijk door de werklieden worden bijgehouden. Meer zelfs, zij moeten zelf vervangen worden wegens de ongezonde werkvoorwaarden in de laadzaal. Ook in de rijtuigen regent het klachten over gasuitwasemingen en van vele personen, voornamelijk dames, werden de kleren beschadigd door zuurvlekken die voortkomen van lekkende accumulatoren. Tijdens het jongste congres in Londen heeft men de accutram veroordeeld. Het stelsel is volkomen onbetrouwbaar voor een regelmatige reizigersdienst.
28 oktober 1898(Het Volk)
De maatschappij L'Electrique van Brussel die de accumulatoren verhuurt, heeft een proces ingespannen tegen de trammaatschappij en vraagt 300 000 frank schadevergoeding voor de slechte werking ervan. Ze beweert dat de toestellen te snel verslijten door onvolmaaktheden in de bouw van de rijtuigen en de onkunde van de geleiders. De tramcompagnie zit met de droevige ervaring dat zonder grote onkosten te doen, de uitbating onmogelijk zal worden gemaakt. Het zou beter zijn het stelsel in zijn geheel te verlaten en naar een andere wijze van voortbeweging uit te zien.
Zicht op de voltooide werkplaatsen te Gentbrugge, met onder meer de stookzaal met schoorsteen, de machinezaal voor het opwekken van de elektriciteit en de ladingzaal voor de accu's. In de straten van de stad voelden de Gentenaars de omvangrijke werken voor de komst van de elektrische trams aan den lijve. Onnodig te zeggen dat de plaatselijke pers de zaak zowel informatief als kritisch volgde. Daarvan getuigen volgende artikels uit "Het Volk", "De Gentenaar" en "Gazette van Gent". 3 oktober 1898
Een talrijke ploeg werklieden is dapper bezig aan de opbouw van de werkhuizen van de elektrische trammaatschappij te Gentbrugge. De machinezaal is in het droge. Men maakt op de werf een grote steenput welke 450 m³ kan bevatten, bestemd voor het kuisen van de rijtuigen. De muren van de zalen voor het laden van de accumulatoren zijn op hoogte en men is begonnen aan het dak. In de machinezaal metst men de blokken waarop de dynamo's moeten komen. Heden worden de vier ketels binnengebracht. De schouw is veertig meter hoog. Een ingenieur en enige bijzondere werklieden van de Engelse maatschappij Westinghouse zijn in de stapelplaats van de stoomtramlijn te Mariakerke aangekomen om in de vijf rijtuigen welke zich daar reeds bevinden de nodige toestellen te plaatsen, bestemd om de gang van deze rijtuigen te regelen: voor- of achteruit, sneller of trager, of ze geheel te doen stilstaan. De accumulatoren zullen later gezonden worden.
5 oktober 1898
Zondag zijn een paar open rijtuigen van de paardentram welke men voor het smallere spoor veranderd heeft, van de Korenmarkt naar de Brugsepoort gereden en vice-versa. Ze lopen ongewoon zacht en schokken niet meer zoals vroeger het geval was. In de Langeviolettestraat is men bezig nieuwe kasseien aan te brengen, maar binnenkort zal men ze weer moeten weghalen voor de riggels van de elektrische tram. Dat is zo de zalige gewoonte in Gent! Het tramhuisje op de Korenmarkt is maandag van zijn plaats weggenomen en wat verder gezet. Een tramrijtuig is tot wachthuisje en dagbladwinkel ingericht.
12 oktober 1898
De werken zijn nu op vele plaatsen tegelijk aangevangen. De verbinding van de lijn in de Sint-Jansstraat (*thans Limburgstraat) en Cataloniëstraat met de Korenmarkt is bijna voltrokken. De overtocht van de Vleeshuisbrug is bij ministerieel bevel geschorst voor het leggen van de riggels en men werkt er dapper aan. Men is nu ook begonnen in de Schouwburgstraat en weldra zal men dit deel langs de Korte Meer en de Posthoornstraat (* thans Sint-Niklaasstraat) ook met de Korenmarkt verbinden. Wanneer men de lijn over de Kouter en de Brabantdam naar de statie (* Gent-Zuid) legt, zal de gemeenschap met de Korenmarkt geschieden langs de Vlaanderenstraat en de Sint-Jansstraat. Nog enige rijtuigen van de paardentram worden voor de nieuwe sporen omgebouwd.
17 oktober 1898
De koffiehuishouders in de Schouwburgstraat schijnen in het geheel niet ingenomen te zijn met de tramlijn die voorbij hun deur loopt. Dit ontneemt aan de meesten hun terrassen op de dagen van concerten op de Kouter. Er is bevel gegeven om dit deel van de lijn ten spoedigste te voltooien. Voor de kromming van de Korenmarkt naar de Muidepoort heeft men weeral een deel moeten wegnemen van de Groentenmarkt, waarvan men reeds voor het leggen van de paardentramriggels een stuk heeft moeten afbreken.
24 oktober 1898
Eerstdaags zal de dienst van de paardentrams tussen de Muide en de Zuidstatie gebeuren langs de Cataloniëstraat en de Vlaanderenstraat. De lijn naar de Dampoort zal deze week voltooid zijn tot aan Sint-Jacobs. Dan zal de dienst tussen deze plaats en de Brugsepoort ook met veranderde rijtuigen gebeuren. Daarna zal men de lijn naar de Dampoort voortleggen. Dan blijft nog de lijn over de Kouter naar de Keizerpoort. De dienst van het Rond Punt en de Van Arteveldeplaats zal geschieden langs de Vlaanderenstraat. In dit deel van de Brabantdam komt geen spoor meer. (* na de sluiting van het Zuidstation in 1928 kwam het daar terug om de verbinding met Sint-Pieters via lijn 2 korter te maken) Het tramnet zal vervolledigd worden met het deel tussen de Heuvelpoort en de Belvédère (* aan de grote vijver van het Citadelpark) en de lijn van de Dampoort langs de Kasteellaan.
Een paardentram van de lijn Korenmarkt - Sassepoort (*Muide) in de Geldmunt. Links het Gravensteen.
In de laatst gehouden zitting van de stedelijke raad heeft de heer Duhayon gevraagd de maatschappij van de tramways wel tot haar plichten te willen roepen. De banen zijn slecht. Het is waar dat er herstellingen worden uitgevoerd, maar hoelang zal de verbetering duren? De bochten zijn ellendig en de dienst is zodanig ingericht, dat men sneller te voet gaat dan in de lamentabele en in ontbinding verkerende rijtuigen geschokt en geschaafd te worden. Zulke toestanden kunnen niet oneindig voortduren. Alle drie maanden worden de huurrijtuigen van de koetsiers nagezien en desnoods afgekeurd. Hij zou willen dat hetzelfde gebeurt met de tramrijtuigen. Alle dagbladen stellen eensluidend dat de dienst zoals die nu bestaat verwerpelijk is. De prijzen zijn te hoog en alles wordt onvoldoende onderhouden. Het is algemeen geweten dat in geen stad van het land minder van de tram gebruik wordt gemaakt als te Gent. De heer burgemeester verklaarde dat de opmerking van het geacht raadslid zal verzonden worden naar de technische dienst, met het verzoek het nodige te doen. Bovendien eindigt de concessie van de compagnie welke de tramways in de stad exploiteert in 1899. Zij had het recht lijnen langs de boulevards en het Dok te leggen, maar daar is nooit aan begonnen. Zij bepaalde zich bij deze die rechtstreeks winst opleverden. De heer burgemeester is voorstander van onmiddellijk de trams over te nemen. Er zou door drie experten, waarvan één wordt benoemd door de stad, één door de tramcompagnie en een derde door de rechtbank van koophandel, een inventaris worden opgesteld van de waarde der onroerende goederen die aan de maatschappij behoren: de rijtuigen, paarden, harnassuren, enz., niet inbegrepen de rails die aan de stad toekomen. Op dit ogenblik zouden bij het gemeentebestuur verschillende concessievragen binnengekomen zijn. De trams zouden door elektriciteit worden voortbewogen.
Bovenste foto: stoomtram van de lijn Gent-Begijnhoflaan - Zomergem aan de tramstatie te Lovendegem (lijn geopend op 23 november 1886).
Onderste foto: stoomtram van de lijn Gent-Heernis - Oostakker - Zaffelare, ter hoogte van de kraampjes nabij het bedevaartsoord "Lourdes" (lijn geopend op 6 mei 1888).
25 oktober 1887(Gazette van Gent)
Zondagnamiddag is een meisje van dertien jaar oud door de tram Gent - Zomergem omvergeworpen omtrent de Palinghuizen en in deerniswekkende toestand in het ziekenhuis opgenomen.
26 oktober 1887 (Gazette van Gent)
De heer August Allemeersch, machinist bij de stoomtram Gent - Zomergem, schrijft ons dat er zondag geen meisje door de tram is overreden aan de Palinghuizen, gelijk wij uit een ander blad van de stad hadden overgenomen. Zoveel te beter!
5 oktober 1888(Gazette van Gent)
Alweer is door de tot nu toe onbekenden een poging tot ontriggeling gepleegd op de buurtspoorweg Gent - Zaffelare. Op 28 september hebben op de gemeente Oostakker rond 8 1/2 uur 's avonds, kwaadwilligen de bareel die de pachthoeve van Seraphien De Backer afsluit, uitgehaakt en ze daarna dwars over de riggels van de buurtspoorweg gelegd. Gelukkig kwam een landbouwersknecht langs daar voorbij en toen hij de bareel ontwaarde en het inzicht vermoedde van de kwaaddoeners, nam hij ze weg. Het was hoog tijd, want weinige seconden nadien stoof de buurtspoorwegtrein in volle stoom voorbij. Men siddert bij de gedachte dat zonder de opmerkzaamheid van de bewuste werkman, een aantal personen gekwetst of misschien wel gedood zouden geweest zijn. De trein zat vol volk dat van de markt in Gent kwam.
11 oktober 1888 (De Gentenaar)
Een verschrikkelijk ongeluk is gistervoormiddag gebeurd op de Nijverheidslaan (* thans Nieuwevaart). Een jongetje van acht jaar, Van Gampelaere Oscar genaamd en wonende in de laan nr. 48, is door de stoomtram die om half twaalf van Gent naar Zomergem rijdt, verrast en doodgereden. De trein had juist de standplaats aan de Wondelgembrug verlaten. Het jongetje wilde zijn top weer oprapen die tussen de riggels gerold was, kwam toegelopen en viel op de baan op het ogenblik van het voorbijrijden van de trein. Hoe het precies is kunnen gebeuren kan niemand juist zeggen. De machinist verklaarde dat hij het niet bemerkt heeft en hij heeft stilgehouden op het geroep van de vrouwen welke getuigen waren van het ongeluk. Een dokter kwam in allerhaast toegelopen, doch alle geneeskundige hulp was nutteloos. De trein heeft nog enige minuten stilgehouden totdat de politieagenten de nodige vaststellingen hadden gedaan. Reeds van bij het openen van de stoomtramlijn hebben de bewoners van de Nijverheidslaan geklaagd dat omtrent half twaalf daar een trein voorbijrijdt. 't Is één van de gevaarlijkste tijdstippen van de dag, want dan zijn immers de scholen uit. Misschien zou de maatschappij er goed aan doen het uur van de trein naar een kwartiertje later te verzetten. Zij zou de dank van de ganse bevolking aldaar oogsten.
*** AFLEVERING 11 (WEEK VAN 15 TOT 21 OKTOBER 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! ====================================
In deze en volgende aflevering neem ik de oorspronkelijke draad weer op, waarbij gehandeld wordt over feiten en gebeurtenissen die betrekking hebben op het openbaar vervoer en zich in een ver of nabij verleden hebben afgespeeld in de maand oktober. -----
Een paardentram op de lijn van de Korenmarkt naar de Kortrijksepoort aan het kruispunt van de Veldstraat en de Zonnestraat.
9 oktober 1870 (Gazette van Gent)
Het Gents schepencollege heeft een schrijven gericht aan het Ministerie van Openbare Werken, tot het bekomen van een model van lastenboek voor de concessieverlening van een Amerikaanse spoorweg. (*1: "Chemin de Fer Américain" genoemd omdat die vorm van openbaar vervoer in 1832 het eerst werd ingevoerd in de Verenigde Staten, tussen de steden New York en Harlem, aangezien langs deze lijn veel houten gebouwen stonden en het gebruik van stoomlocomotieven er verboden was)(*2: In Brussel was een dergelijke lijn sedert 1 mei 1969 in gebruik tussen de Naamsepoort en het Terkamerenbos, wat later verlengd tot aan de Schaarbeeksepoort)
11 oktober 1877(Gazette van Gent)
Wanneer men 's avonds met de tram rijdt zal men voorzichtig te werk gaan door zich niet onder de petroleumlamp te zetten. Gisteravond viel op de Kortrijksestraat ten gevolge van een stoot de lamp van het rijtuig omver, stortte op de bank en veroorzaakte er een begin van brand. Gelukkig zat er niemand onder de lamp.
16 oktober 1881(Gazette van Gent)
De smetziekte die onder de paarden heerst heeft ook de paarden van onzetramway aangetast en hierdoor komt het dat de dienst deze dagen is moeten beperkt worden en het uur van de terugkeer der rijtuigen werd vervroegd.
Boven: Tenslotte nog een fraaie opname van aanhangwagen 67, op het ogenblik dat een tramstel de stelplaats te Gentbrugge verlaat. Kenmerkend voor de oudere tramtypes waren de korte buffers. Bij dit rijtuig is onder het nummer nog een spoor terug te vinden van een eerste leven als motorrijtuig type "Expo 1913": een ronde schijf bedekt de plaats waar zich ooit de "phare" bevond: het oorspronkelijke koplicht. Naast de beruchte "snorren" voor de elektrische beremming bemerken we verder het stopcontact voor de verlichting in het rijtuig (boven het nummer) en een sober achterlichtje links bovenaan de ramen.
Onder: De schitterend gerenoveerde aanhangwagens 55 en 70, gekoppeld aan drie-asser 328, onderdeel van de parade naar aanleiding van "Honderd Jaar Elektrische Tram in Gent" op zondag 12 september 2004. (foto: E. De Keukeleire)
Wat er verder gebeurde met de acht aanhangwagens van het type 65-72...
- rijtuig 66 werd op 17 augustus 1967 verkocht aan het bouwbedruhf Danilith te Wortegem; - rijtuigen 65, 68, 69 en 71 belandden in 1969 bij de firma De Buck; - rijtuigen 67, 70 en 72 werden op 31 juli 1972 verkocht aan de Tramway Touristique de l'Aisne (Erezée). Het Vlaams Gewest kocht in 1986 nummer 70 terug aan en liet het grondig renoveren. De beide andere worden samen met bijwagen 60 uit de eerste reeks nog regelmatig ingezet op de Waalse museumlijn. ================================================
Op 22 september 1969 ontspoorde in de bocht van de Vlaanderenstraat naar de Brabantdam richting Kouter,aanhangwagen 72, gekoppeld aan tramrijtuig 329 dat een dienst op lijn 20 verzekerde tussen Melle en het Sint-Pietersstation. Er vielen daarbij geen slachtoffers te betreuren, maar het tramverkeer werd echter gedurende geruime tijd vertraagd. (persbericht "De Gentenaar")
Boven: Een drie-asser en aanhangwagen 66 aan de terminus "Melle-college " langs de Brusselsesteenweg. Een lid van het personeel heeft al zijn aandacht gevestigd op de correcte koppeling tussen beide rijtuigen. (foto: R. Temmerman - 10 september 1962)
Onder: Een motorwagen met solenoïde-beremming begeeft zich via het uitwijkspoor rond de aanhangwagen. Eens de verbindingsprocedure is beëindigd kan de terugreis naar Gentbrugge-Arsenaal worden aangevat
Boven: Twee tramstellen, elk gevormd uit een motorwagen en een aanhangwagen uit de reeks 65-72, ontmoeten elkaar op de Brusselsesteenweg ter hoogte van het uitwijkspoor en de halte "Kruising" op het grondgebied van de gemeente Melle. Vaag herkenbaar: drie-asser 320 en bijwagen 72. (foto: R. Temmerman - september 1962)
Onder: We zijn hier getuige van "grote maneuvers" aan het Arsenaal te Gentbrugge. Langs de huizenrij bemerken we een twee-assige motorwagen, uitgerust met een pantograaf. Verder twee aanhangwagens van het type 65-72, waaronder nummer 69. Een andere motorwagen zonder solenoïde-beremming rijdt op het uitwijkspoor tussen de ringspoorweg en de Maurice Verdoncklaan het tramstel in dezelfde richting (!) voorbij. Aan de andere kant van de overweg staat een rijtuig aan de terminus van lijn 2.
Boven: Motorwagen 318 met aanhangwagens van de beide types in de bocht van de Albertlaan naar het Maria-Hendrikaplein. De rolfilm staat op lijn 2. Buitenhangen op de platforms was in de zestiger jaren een normaal verschijnsel...
Onder: Nu zou men een dergelijke aanwezigheid van oude drie-assers een halve tramstoet noemen... De opname toont motorwagen 320 met een aanhangwagen type 2 in dienst op lijn "2 V. Arteveldeplein", gevolgd door drie-asser 353 met rolfilm "2 Arsenaal". Locatie: Bijlokehof, tussen de Groot-Brittanniëlaan en de Martelaarslaan, richting Rozemarijnbrug. (foto: R. Temmerman - 14 september 1962)
Boven: Drie-asser 320 met aanhangwagen van het type 65-72 op het gedeelte van de Hundelgemsesteenweg te Ledeberg tussen de Eggermontstraat en de Sint-Lievensbrug. Het tramstel heeft de stelplaats verlaten voor een bijzondere rit op lijn 4 tussen de Korenmarkt en het Sint-Pietersstation. (foto: R. Temmerman - 14 september 1962)
Onder: Een combinatie van motorrijtuig 318 en twee verschillende types van aanhangwagen begeeft zich naar de stelplaats. Halfweg de jaren zestig was de trambedding nog niet naar het midden van de Brusselsesteenweg verlegd.
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
