Dit schilderij was tot pakwag 1975 bij het brede publiek onbekend. Tot het boek 'Het bloed en de Heilige graal' van Michael Baigent en Henry Lincoln verscheen, dat handelde over het mysterie van Rennes le chateau. In dat verhaal zou de dorpspastoor op korte tijd steenrijk geworden zijn zonder te weten waardoor. In het mysterieverhaal zou de pastoor op een bepaald moment een kopie van dit schilderij gaan ophalen zijn in het Louvre. En zo kwam het schilderij onder brede belangstelling van in eerste instantie de complotdenkers. (Een gelijkaardige tombe is in de buurt aangetroffen en trok op de duur zoveel toeristen, dat de eigenaar van het stuk land de tombe opblies). Je moet maar eens googelen of het boek lezen....
Nu over het schilderij en de schilder: Poussin (1594-1665) was afkomstig van Normandië, ging werken in Rome van 1624-1640. Van 1640-1642 werkt hij aan het Franse Hof en keert nadien terug naar Rome waar hij stierf. Hij was dus nooit in de streek van Rennes le Chateau geweest.

Van dit thema maakte hij er twee, waarvan dit de tweede versie is uit 1629. Het allereerste werk met die uitdrukking 'Et in Arcadie ego' komt voor bij de schilder Guercino in 1623 in DIT werk. De slogan is vermoedelijk bedacht door de dichter en latere paus Clemens IX voor wie hij het schilderij maakte. Arcadië is een wondermooie streek in Griekenland.
De uitdrukking vertaald is: 'Ook in Arcadië vindt men mij', wat slaat dus op de dood (gezien de schedel op het schilderij), bedoelend dat zelfs op de mooiste plek op aarde ook de dood rondwaart. Een soort 'memento mori'-voorstelling dus (Gedenk te moeten sterven!)

Zes jaar na Guercino maakte Poussin zijn eerste versie, die een ietwat Griekse mythologie stijl uitstraalt. En een jaar later deze beruchte tweede versie. In beide versies gaat het om drie herders en een dame bij een graftombe. Echter in de tweede versie maakt hij mogelijks een verwijzing met de Maria Magdalena legende in Zuid Frankrijk. De dame is deze keer in het geel gekleed en heeft gele sandalen. Met die legende in het achterhoofd kan men dus de bedenking maken of ze het graf van Jezus aanwijzen.

En zo komen we bij het Rennes le chateau-mysterie, waarvan één van de theorieën is dat Jezus niet aan het kruis stierf maar verzorgd werd en uiteindelijk in de streek van de pyreneeën begraven werd. (De kerk in Rennes le chateau is gewijd aan Maria Magdalena)
Mocht je ooit naar Rennes le chateau gaan, steek geen spade in de grond of je hebt de politie op je dak (zoeken naar de schat of wat dan ook is er verboden). Het is een heel speciale plaats en een prachtige streek, waar je snel met je hoofd in de wolken bent...maar ook je voetjes op de grond moet houden.... tenzij je kickt op complottheorieën...

Om het thema te illustreren neem ik twee schilderijen van rond 1600, een periode waar de gemoederen politiek en religieus hoog opliepen tussen katholieken en protestanten.
Het eerste schilderij is 'De zielenvisserij' van de Nederlandse schilder Adriaan van de Venne (protestant) uit 1614. We zien een groot water met aan de oevers veel volk. Links staan de protestanten, rechts staan de katholieken. In het water dobberen bootjes van beide partijen en proberen ze mensen uit het water te halen en zo zieltjes te winnen voor hun geloof. En wat merk je? De natuur aan de kant van de protestanten is in volle bloei, aan de katholieke kant is het een verdord landschap. Wat de protestante schilder dus wou aangeven was dat het beter was om in protestante bootjes te stappen.

Het tweede schilderij hangt in de St Baafskathedraal in Gent en is een middenpaneel van een triptiek, geschilderd door Frans Pourbus I in 1571. De triptiek was in opdracht van Viglius Aytta, raadsheer van de Spaanse vorst Filips II. Viglius was uiteraard katholiek, doch was gematigd tegenover protestanten. Hij had zelfs geregeld kritiek op de beslissingen van de vorst voor wat betreft vervolgingen.
De scène is 'jezus onder de schriftegeleerden in de tempel'. In het midden zien we Jezus zitten uit uitleg geeft over de bijbel. Links staan de katholieken. Op de voorgrond zie je Keizer Karel (met zijn hond Hoe), naast hem Filips II en de zittende man in het rood is Aytta. Rechts zie je de protestanten, met o.a uiterst rechts met de baard Jan van Hembyze. Hier merk je een veel gematigder toon dan bij van de Venne. Beide partijen luisteren en overleggen, hoewel protestanten meer hun boeken uitpluizen of het wel de letter van de wet is.

Eigenlijk was hun probleem al gekend in 496 door paus Gelasius I: de bedenker van de tweezwaardenleer, of wat we vandaag noemen: de scheiding van Kerk en Staat. Religieuze aangelegenheden waren voor de Kerk; de wereldlijke macht lag bij de keizers en vorsten. Maar eigenlijk is deze leer steeds een utopie gebleven. Zowel de Kerk als de wereldlijke machten zullen elkaar willen beïnvloeden en samenspannen om macht en geld (via de doop van Clovis begint de kerstening in Europa, in de renaissance strijden rijke families om de pausentroon, met als hoogtepunt dat men ten tijde van Van Eyck drie pausen had (Rome, Avignon en Pisa) die op het Lam Gods staan afgebeeld.
Om maar een voorbeeld te geven: Toen de Spanjaarden het allereerste goud uit de Nieuwe wereld meebrachten, werd dit geschonken aan het Vaticaan. Dit werd gebruikt voor de Basilica Sancta Maria Maggiore. Kijk HIER maar eens rond...

Lange tijd heeft men symbolen gebruikt. Zelfs vandaag kennen we ze nog, zelfs onder de vorm van een 'logo'.
Symbolen werden verdrongen naarmate mensen konden lezen en schrijven. Naarmate de boekdrukkunst zich verspreidt zal het symbool langzaam aan essentie verliezen, omdat woorden meer zeggen. Althans dat denken we.

In iconografie is het dan ook simplistisch om een voorwerp A een waarde B toe te kennen. Neem bijvoorbeeld een hartje. Wij kennen het vandaag als symbool voor liefde. Het symbool vertolkt dus iets fictief, want liefde is voor iedereen anders. Dat kan liefde tot een partner (man-vrouw) zijn, maar ook een liefde tot God. Hoe dan ook, de liefde tot.. kan heel verschillend zijn, het gevoel blijft in alle gevallen hetzelfde. En dat is de verbindende kracht van een symbool. Met woorden kan je naast elkaar praten.

Zo dachten mensen in de middeleeuwen ook met symbolen. Zij stelden zich niet de vraag 'wie was die Jezus..wat dat allemaal écht gebeurd? enz.. Voor hen was de betekenis van het verhaal het idee dat iemand zijn leven geeft voor de mensheid. Als iemand vandaag ons ieyts vertelt, zijn we direct geneigd om ons af te vragen of dit waar is. Wij willen alles wetenschappelijk bewezen zien. Die manier van denken hebben we sedert de encyclopedisten als Voltaire en Diderot. Mensen in de middeleeuwen dachten anders. Zij hadden geen weet van wetenschap.

Het is dus in iconografie van belang dat je het symbool in de juiste context ziet. Bovenop is een symbool iets dat kan veranderen naargelang cultuur of naargelang tijd. Het eeuwenoude zonnerad werd door Nazi's gebruikt als hakenkruis. De invulling is totaal anders in andere tijden.

Neem nu de dennenappel. Hij staat symbool voor:
-azteken: spiritualiteit en onsterfelijkheid
-assyriers: onsterfelijkheid en verlichting
-Kelten en Grieken: vruchtbaarheid
-christendom: verlichting
-vrijmetselarij: wijsheid en Verlichting

De symboolbetekenis van iets bepalen bij een schilderij, hangt dus af van wanneer het werk gemaakt is en binnen welke cultuur. Bovenop moet je je dan afvragen of de schilder wel degelijk die symboolwaarde bedoeld heeft bij het schilderen.
Bijvoorbeeld: een portretschilderij van een dame met een braaf hondje op schoot. Een rustig hondje wijst op trouw. Maar misschien is dat diertje wel het lievelingsbeest van de dame en wou ze haar hondje op haar portret, en had de schilder niet eens de bedoeling om aan te geven dat de vrouw trouw was.

Dit werk hangt in de Pinacoteca Ambrosiana in Milaan. Men vermoedt dat dit een werk van Leonardo da Vinci is. In 1907 ontdekte men de hand en de partituur onder de overschilderingen. Vermoedt wordt dus dat de geportretteerde man een componist was. 
Dit schilderij dateert uit de periode dat de Sforza's regeerden in Milaan. Da Vinci was toen enige jaren werkzaam in Milaan en de hofcomponist in die tijd was Josquin Desprez. Een vermoeden bestaat dus dat hij de geportretteerde man is, hoewel nergens historische documenten bestaan dat Da Vinci hiervoor opdracht kreeg. Maar het spreekt uiteraard tot de verbeelding dat twee artistieke genieën elkaar ontmoet hebben en hieruit dit schilderij ontstond.
Desprez was in zijn tijd de allergrootste componist en beroemd in gans Europa. Hij was afkomstig van de buurt van Doornik. Hij werkte voor de Sforza's, maakte een tijd deel uit van de Pauselijke Hofkapel en werd later kannunik aan de Notre Dame. Het bekendste werk vandaag van hem is 'Nymphes des bois', een treurzang dat hij schreef naar aanleiding van de dood van componist Johannes Ockegem.

Voordracht

Dit schilderij hangt in het MSK te Antwerpen en is van Michaelina Wautier (1604-1689). Van de schilderes is weinig gekend. Vrouwelijke schilders waren in die tijd heel ongewoon, simpelweg omdat ze niet tot de schildersgilden werden toegelaten. Ze woonde bij haar broer Charles, die eveneens schilder was en vandaar dat ze in zijn atelier kon werken. Momenteel worden een 26-tal werken aan haar toegeschreven.

Dit is een kinderportret van haar. Rijken lieten hun kinderen vaak afbeelden en soms als de patroonheilige van hun naamdag. Weet dat men vroeger geen verjaardag vierde, maar de naamdag van zijn doop. De burgerlijke aangifte van geboorte dateert in België pas van 1796. Daarvoor werd je geregistreerd in doopregisters.
Wie deze meisjes waren is niet gekend, maar het linkse meisje moet op 6 februari geboren zijn, want ze beeldt de H. Dorothea uit. Dorothea wordt afgebeeld met een gouden mand met appels en bloemen (volgens de legende zou ze gezegd hebben dat dit uit de hemel zou neerkomen). Het feit dat ze martelares is, wordt aangegeven met de palmtak dat ze in de hand houdt.
Het rechtermeisje moet op 21 januari geboren zijn. Zij beeldt de H. Agnes uit. Volgens de legende is ze na haar dood gezien in een gouden kleed met een wit lam (Agnes komt van het Latijnse Agnus=lam). Haar attributen zijn dus het lam en de gouden mantel, zoals ze is afgebeeld.
Het speciale aan dit portret is dat de meisjes niet in de ogen kijken van de toeschouwer, zoals de gewoonte was in portretkunst. Daardoor krijgt het schilderij een meer intiem karakter als familieportret.

Een klassiek genretafereeltje van een pissekijker. Het schilderijtje doet me terugdenken aan mijn jeugd, toen in de krant 'Het Volk' elke zomer  gedurende de Ronde van Frankrijk, een pagina stond van Thomas Pips waar je de verborgen muis moest zoeken. De tekeningen waren van Buth, een Gentse tekenaar waarvan ik nog het genoegen had hem te ontmoeten in zijn laatste levensjaren.
Wel, op dit schilderijtje zit ook een muisje. Zoek de muis!...

Een bijzonder krachtig beeld dat geen symbolen nodig heeft om te vertellen waarover het gaat. Het 'together alone' syndroom druipt er van af. Een huiselijke, kleinburgerlijke kamer dat weinig smaakvol, zelfs kitcherig is ingericht. Een getrouwd stel. Ze zijn samen maar er is geen interactie. Ze staan zelfs van elkaar gekeerd. Hij rookt zijn sigaar en mijmert over het verleden. Hij is voldaan over wat hij bereikte. Zij leunt op een kast en mijmert naar een foto aan de wand. Hun trouwfoto wellicht, zoals vaak gebruikelijk was. Aan de andere muur een portretje van haar uit vervlogen tijd. Uit betere tijden. Want nu is er niks meer. Alles is bereikt, alles is gezegd. De verveling (ennui) slaat toe. 

Het is wellicht een herkenbaar beeld voor koppels die jarenlang samenleven en samen oud worden. Abnormaal is het niet. Je kent elkaar door en door. En als je ouder wordt, hunker je zo al naar rust en niet al te veel beslommeringen. 
Dat maakt ook dat je in het straatbeeld vandaag, meteen kan zien als je een 'nieuw' ouder koppel ziet. Handje vasthouden, attenties tot zelfs puberaal gedrag. Het lijkt misschien wel opwindernder, maar ook die 'verveling' zoals op het schilderij heeft zijn kracht. Je maakte zoveel samen mee dat samen oud worden ook een soort band schept. Je krijgt zelf problemen met je gezondheid, maar je partner ook. Je maakt ze samen door. Liefde vertaalt zich in dit geval anders dan in handje geven en pubers gedrag. Het is zelfs veel intenser. In dat opzicht is 'ennui' een herkenbaar, maar ook een eenzijdige kijk op het leven als ouder koppel. '
Maar we leven nu eenmaal in een tijd van prestaties, waar verveling en niets doen een doodzonde is geworden. Maar op het einde zal blijken dat door louter te presteren en hun geluk na te jagen, ze enkel bestaan hebben en niet hebben geleefd.
En dat deed dat ouder koppel wel op het schilderij, want ze hebben herinneringen.

Zelfs in de boeken van Bart Van Loo of Johan Op De Beeck kreeg hij geen plaatsje: deze Belgische schilder Adam Frans van der Meulen, 'peintre des batailles du Roy', zoals zijn aanstellingstitel luidde bij Lodewijk XIV. Hij was dus in het kielzog van de legers en maakte schetsen van de gevechten, voornamelijk in de Zuidelijke Nederlanden en Holland. Hij is dus zijn eigen land binnengevallen.
In sommige gevallen maakte hij ook portretten van de Zonnekoning te paard.
Hij was van Brussel afkomstig en zijn schilderkunst werd opgemerkt door Colbert, die hem aan het Hof van de Zonnekoning introduceerde. In oorlogstijd maakte hij dus de schetsen, om die nadien in vredestijd om te zetten in schilderijen of bedoeld voor de wandtapijten (als de slag gewonnen was uiteraard). Zijn werken blonken uit in een ongekende precisie van het landschap. 
De gehele leiding  stond onder toezicht van de Fransman Charles Lebrun.  Zo maakte hij deze veldslag in 1657, de overtocht van de Rijn in 1672 of de Franse legers voor Kortrijk in 1667. Hij werd zelfs lid en conseiller bij de Koninklijke Académie en werkte hij in de Gobelin fabriek nabij Parijs.

Je kunt Cecilia moeilijk een kunstenares noemen, maar een commercante is ze wel. Het verhaal...

Borja is een dorpje in Spanje. In de kerk was een fresco met een Christusbeeld uit de jaren '30 dat danig afgebladderd was. Cecilia stelde in 2012 voor om het werk te restaureren. Rechts op de foto zie je haar resultaat. Het dorp vond de restauratie niet echt geslaagd en wou een ander beeld van de Christus. Intussen was de knullige restauratie overal op internet verschenen en ontstond er een hype.
Bezoekers stroomden toe in het dorpje om die aap van Cecilia te zien. Uiteraard begon men toegangsgeld te vragen. Het eerste jaar nog 6000 bezoekers, het jaar nadien 57.000! De helft ging naar de pastoor die het schonk aan het goede doel voor het dorp, de andere helft was voor Cecilia.
Na enige jaren wou de pastoor dan toch maar het Christusbeeld opnieuw laten restaureren, maar deze keer had hij de inwoners van het dorp tegen. De aap had intussen een commerce van souveniers meegebracht, dat het beter was om de aap te laten voor wat hij was. En op die tshirts, koffiemokken en andere prullaria had Cecilia ook haar rechten. Intussen is Cecilia 93 en heeft ze goed verdiend...

Met dit schilderij gaf Courbet een nieuwe wending in de schilderkunst. Courbet zette zich af van de geïdealiseerde romantiek en toonde het rauwe plattelandsleven van toen, waar honger en armoede heerste. Ondanks de grote Revolutie was er niets veranderd, en dat maakt hij duidelijk op het schilderij. Het ontstaan van het realisme.

Rond 1849 stierf de grootoom van Courbet in Ornans. Hij had de aanwezige dorpsgenoten nadien uitgenodigd in zijn atelier om te poseren voor het schilderij. Maar wat voor schilderij! Het was meer dan 6 meter op 3 meter groot! Zulke afmetingen waren toen enkel voor verheven religieuze of mythlogische thema's of staatsieportretten. Niet moeilijk dat er kritiek was op de Salon in Parijs bij de tentoonstelling. Ze vonden het een lelijk schilderij dat niks idealiseerde. Hij schilderde lelijke mensen en ook: hij had ze gescheiden opgesteld, iets wat hen in die tijd direct opviel.
Links zie je de dragers met doodskist, daarnaast de rijken met een buishoed, dan de geestelijken en rechts het gewone volk. De drie standen zoals in het Ancien Regime van vijftig jaar voorheen! Daarmee toonde Courbet dat de revolutie voor de gewone mens niets had veranderd. En hier, op dit schilderij maakte hij elke stand gelijk door ze samen te brengen op een begrafenis.

In andere schilderijen doet Courbet hetzelfde. Hij geeft een realistische weergave van het platteland, maar de personen die hij portretteert staan vaak voorovergebogen of geknield, wat wijst op onderdrukking (mensen moesten vroeger buigen voor de rijken als begroeting). In 'Les Cribleuses de blé' zit het meisje op de knieën en kijkt de jongen in de kast, een indirecte verwijzing naar honger. Idem op 'Les casseurs de pierres'. Of zijn 'Les Baigneuses' die geenszins het ideaal vrouwbeeld van toen weergaf. En al zeker niet met vuile voeten!

Carpaccio herken je meteen aan zijn bruinrode tinten in zijn schilderijen. Dit schilderij noemde lange tijd 'Courtisanes' maar vandaag houdt men het bij 'twee Venetiaanse vrouwen'.
Erg gelukkig zien ze er niet uit, en wie ze zijn is ook niet gekend. Waarom zien ze er zo koel en verslagen uit? Even rondkijken...

Ze zien er allebei volgens de laatste mode uit: weelderige kleren, hun kapsel in krullen, tussen de vrouw en de jongen staan op de grond een stel chopines, immense platteauschoenen die toen in de mode waren. Ook zien we een pauw voor haar, symbool van ijdelheid. De papegaai daarentegen verwijst naar 'babbelziek' zijn.
Op de ballustrade ligt een vijg, symbool van welvaart. De vaas op de ballustrade heeft een wapenschild, wat wijst op een rijke familie. In het vaasje zit rozemarijn. Rozemarijn werd meegegeven aan soldaten door hun geliefde, als ze ten strijde moesten trekken. De geur herinnerden hen aan hun thuisland en aan haar. Ook de witte sjaal die de ene vrouw in haar hand heeft verwijst er naar. Ze heeft hem uitgewuift. Dit was ook één van de gebruiken bij soldaten om een sjaaltje mee te geven.

Maar...er zitten ook twee duifjes. Normaal symbool van liefde, maar hier kijken ze van elkaar weg. Net als bij de andere dame: haar schoothondje zoekt aandacht, maar de grote hond (die wellicht de man of minnaar symboliseert) is aan het touwtrekken en lijkt ook agressiever.
Wat we dus zien zijn twee Venetiaanse dames die de bons hebben gekregen van hun minnaar of geliefde.
Het jongetje op het werk is een raadsel. Misschien was hij de boodschapper van het briefje dat op de grond ligt.

Bij Carpaccio denken we eerder aan het gerecht. Dit is ook naar hem ooit genoemd. De roodbruine tinten deed de kok in Harry's Bar in Venetië op het idee komen om dit gerecht zo te noemen. Op dat moment liep er in Venetië een expositie van zijn schilderijen.

Muziek maken, gebaseerd op schilderijen. Dat is wat Modest Mussorgski deed bij zijn 'Pictures at an exhibition', een pianosuite in 16 delen, waarvan 10 delen op een schilderij zijn geïnspireerd. De suite werd nadien vele malen is georchestreerd.
De expositie was die van de net overleden schilder Victor Hartmann. Hij behoorde tot de vriendenkring van Mussorgski, die ijverden voor Russische muziek zonder westerse invloeden. Mussorgski bezocht de expositie in St Petersburg op 23 juni 1874 waar een 400 tal werken van Hartmann werden tentoongesteld. Het muziekstuk is een soort eerbetoon aan de overleden schilder.
Het werk hierbij, 'de catacomben van Parijs', maakte Hartmann toen hij de catacomben in Parijs bezocht met een vriend Vasily Kenel en een gids (met lantaarn). Mussorgski maakter er DEZE muziek op...

'Mag er ook nog eens gelachen worden?'
Dat was de vraag van een groepje in Parijs rond 1880. Na de Frans-Pruisische oorkog ontstond een fin de siècle gevoel. Wat kunst betreft was er het eeuwige getouwtrek op de Salon van wat wel of niet kunst was, hoe verheven het moest zijn en dat we kunst met een ernstige blik moeten bekijken.
Hierop ontstond rond Jules Lévy de artistieke ludieke tegenbeweging van enkele grappige mafkezen: Les Arts Incohérents.
Hun eerste expositie vond plaats in oktober 1883 in de Galerie Vivienne in Parijs. Voorwaarden om te exposeren: Alle werken zijn toegelaten, behalve ernstige of obscene werken. Later volgden nog bijeenkomsten in de vorm van bals, waar bvb. bordjes hingen 'verboden op het plafond te spuwen'. De beweging was een kort leven beschoren want tegen 1886 was de beweging zo goed als opgedoekt. Niettemin kenden ook wij in Brussel in die jaren ook enkele 'Great Zwans Exhibitions' georganiseerd door fotograaf Louis Ghémar.
Eén van de kunstenaars op de Parijse expositie was Alphonse Allais die een reeks werken had gemaakt als: Dodenmars voor een grote dove man, Eerste communie van bleke jonge meisjes in de sneeuw, ... De volledige reeks vind je op DEZE pagina.

'Ik schilder wat ik zie, niet was ik zag' zei Munch ooit, waarmee hij bedoelde dat hij zijn innerlijke onrust weergaf. Net als Van Gogh leed Munch geregeld aan depressies, wat zich natuurlijk ook uitte in zijn kunst. Het allerbekendste werk is uiteraard 'De Schreeuw'. Het gaat over het lawaai in de omgeving die hij hoorde bij een avondlijke wandeling met vrienden. De figuur op het doek schreeuwt dus zelf niet.
Het werk was wel gekend na zijn dood, maar de grote bekendheid kwam er, net als bij de Mona Lisa, na de diefstal van het werk. Het werd namelijk in 1994 en eens in 2004 gestolen. Momenteel hangt het in het Nationaal museum in Oslo.
Intussen heeft men ook kunnen achterhalen wie het zinnetje in potlood schreef. In de linkerbovenhoek staat in het Noors: 'Kan kun være malet af en gal Mand!' (Kan alleen door een gek geschilderd zijn!'). Na onderzoek met infrarood blijkt dat Munch dit zelf op het werk geschreven heeft.

Schilderijen is men pas beginnen signeren vanaf de renaissance. Aanvankelijk was dit door zichzelf af te beelden, later door initialen, een monogram en uiteindelijk door een naam. Men heeft dus veel oude schilderijen die anoniem zijn. Die geeft men dan een noodnaam als: 'Meester van....'. Vaak is de verwijzing dan naar het thema van het werk.
Dit werk moet dateren van 1500-1520. Van de schilder heeft men een aantal gelijkaardige werken, waarvan het gekendste dit werk een deel is van een triptiek: 'De prediking van Maria Magdalena'. Men heeft een vermoeden dat hij moet in het Brusselse geleefd hebben.

Het thema van een predikende Maria Magdalena is vandaag voor ons nogal ongewoon. Om dat te begrijpen moet je naar Zuid Frankrijk. Toen rond 1200 de Mariaverering begon, begon in Zuid Frankrijk een verering van Maria Magdalena. Daar bestond het geloof dat zij na de kruisiging in ballingschap ging naar Frankrijk en aankwam in Saint Maries la Mer. Ze zou dan dertig jaar als kluizenares geleefd hebben in totale afzondering. Ook werd geopperd dat ze mogelijks zwanger was en het kind de stichter was van de Franse dynastie. Toen een monnik haar ontdekte, vertrouwde ze haar ware naam aan hem toe, waarna ze kort daarop stierf.
Zo ontstond rond de periode van het maken van het schilderij, een pelgrimage naar de kloosters van Saint Maximin en Velezay, die beweerden relieken (beenderen) van Maria Magdalena te hebben. Uiteindelijk kwam dit geloof tot een dispuut met de paus en werd in 1521 het pleit beslist: de legende werd geschrapt uit kerkboeken en kwam op de lijst van verboden lectuur. Koning Filips II en de Dominkanen zouden de volgende jaren toezien op dit ketters geloof. Maria Magdalena werd terug de prostituée zoals in 591 was beslist door Paus Gregorius I.

Dit werk stamt dus uit de periode van de Maria Magdalenaverering: Ze predikt, heeft een geel kleed, maar is overdekt met een wit kleed (zuiverheid).Op de voorgrond zijn twee dames, waarvan één met een kind. Ze geeft een appel aan het kind, wat verwijst naar de erfzonde. Onder de toehoorders staat iemand met een vermanende vinger, een verwijzing naar het afvallig geloof.
Op de achtergrond: het schip waarmee ze in Frankrijk aankwam, de grot waarin ze gestorven is (haar lijk is zelfs geschilderd) en het kindje dat bij de grot loopt. Verder de verbaasde monnik die de hemel aanroept dat hij Maria Magdalena ontdekt heeft.
De setting dat Maria Magdalena op een verhoogje staat en de prediking in een bos is, verwijst naar de zogenoemde 'hagepreken'.

Wat men al niet doet om aandacht te trekken...

Recent kwam dit schilderij van Van Gogh in de media. Men blokletterde dat een chef-kok die het Van Gogh museum bezocht had ontdekt dat het geen uien maar knoflook was. Nogal wiedes, daarvoor moet je geen chef-kok zijn.
En dat de titel aan het werk foutief was, is ook al niet wereldschokkend. Ik denk dat het aantal schilderijen met een foutieve titel niet te tellen zijn.
Maar goed, zo kwam Van Gogh weer maar eens in de kijker en kon de kassa rinkelen.
De chef-kok zal wel niet geweten hebben waarom hij precies knoflook schilderde. Het schilderij dateert van 1887, drie jaar voor zijn dood. Van Gogh was mentaal dan al in een bedenkelijke toestand. De rodekolen zijn niet uitgedroogd, in tegenstelling tot de knoflook die uitgedroogd is en afbladert. Van Gogh schilderde zijn mentale toestand: de frisse rodekolen uit zijn jeugd in Nederland, de knoflook in zijn latere leven in Zuid Frankrijk. 

Deze verluchting is een deel van de kronieken van Froissart. Froissart was een dichter en kroniekschrijver die een verzameling historische feiten bundelde in de Bourgondische periode. De verluchtingen bij die kroniek zijn minder artistiek dan bij getijdenboeken. En historisch moet je ze ook met een grove korrel zout nemen. ('met een korrel zout nemen' komt van het Latijn:'addito salis grano'. 'Salis' betekent in het Latijn zowel zout als verstand. Wij vertaalden het foutief dus...Doch dit terzijde.
De afbeelding stelt de slag om het Beverhoutsveld voor van 3 mei 1382. Gentenaars kwamen nog maar eens in opstand tegen de graaf en trokken met 3000 man naar Brugge. Net buiten de stad kwam het tot een treffen met de grafelijke troepen van Lodewijk van Male. Die zou uiteindelijk moeten vluchten naar Frankrijk om hulp te vragen.
Als we de verluchting zien, merken we dat ook toen een loopje met de waarheid werd genomen. Geen enkele Gentenaar had een harnas, laat staan paarden om te strijden. Trouwens, deze harnassen waren voor tornooien. De gebruikelijke harnassen bij de strijd waren maliënkolders, een soort geweven harnas van ijzerdraad. En zelfs dat hadden de Gentenaars niet. Op de achtergrond zie je de gekende toegangspoort tot Brugge.
Soit, het dispuut zal drie jaar later eindige met de Vrede van Doornik, waar de Gentenaars hun bijnaam van 'Heren' kregen. De legende zegt dat de Gentenaars hovaardig in rijke gewaden op paarden toekwamen. Toen ze bij de onderhandelingen merkten dat er geen kussens op de stoelen lagen, vouwden ze hun mantels op om op te zitten. Na afloop lieten ze hun mantels liggen, waarop de Bourgondiërs vroegen of ze hun mantels niet moesten meehebben. Ze zouden geantwoord hebben: 'Wij hebben niet de gewoonte om de kussens mee te nemen'.
Mooi verhaaltje, maar wellicht niet waar. Feit is wel dat ze met veel geste naar de onderhandelingen kwamen en hun bijnaam kregen.
Soms hoor je nog in Gent als iemand zich bij een gezelschap voegt op een terrasje, dat hij zegt 'Dag Hieres'...
Pas 150 jaar later zouden het stroppendragers worden...

Dit is een bijzonder kinderportret van de Engelse hofschilder William Hogarth uit 1742.
Daniël Graham was de hofapotheker. In die tijd was veel vraag naar kinderportretten, omdat de kindsterfte heel hoog was. Ouders van betere komaf lieten daarom hun kind op vroege leeftijd portretteren. Zo is het jongste kindje tijdens het maken van het schilderij gestorven. In het schilderij stak Hogarth diverse verwijzingen:
-op de klok links staat de man met de zeis.
-rechts zie je een kat die loert naar een vogel in de kooi. De vogel is herhaald op het wagentje waarin de kleinste zit.
-Het vogeltje is een distelvink. In de christelijke symboliek verwijst hij naar het lijden van Jezus. De legende is dat hij de doorns uit het hoofd van Jezus wou trekken. Vandaar het rode kopje.
De kunst van Hogarth moge blijken op de wijze waarop hij de ogen van de kat schildert. Zoom maar eens in..!
Het oudste meisje houdt de hand van de kleinste vast. In de andere hand heeft ze kersen. Ze verwijzen naar de erfzonde, waarop de schilder wijst dat het meisje de volwassenheid nadert. Maar kersen staan ook voor een nieuw begin, de onschuld. Vandaar dat de kleinste gefascineerd naar de kersen kijkt. In tegenstelling worden het andere meisje en de jongen dat nog speels wordt afgebeeld.
Voor het wagentje ligt een anjer. De legende was dat de tranen van Maria aan het kruis veranderden in anjer nadien. Het is dus een symbool van moederliefde. Het rode gordijn verwijst naar de passie.
Van links naar rechts noemden ze: Thomas, Henriette, Anna en Richard. Voor het schilderij maakte Hogarth een schets van het dode kind, welke ook bewaard is gebleven. Dit zie je HIER 
Hogarth maakt naast portretten veel satirische spotprenten en etsen van het dagelijks leven.

Als God geen vrouwenborsten had gemaakt,
was ik misschien nooit schilder geworden
Renoir

Als ze twaaf is, is de vrouw een schets, op vijtien is ze een tekening,
als ze achttien is schildert ze zichzelf en op haar twintigste stelt ze zichzelf tentoon.
Maar wat haar leeftijd ook is, ze is nooit een stilleven
Degas

Het platteland heeft maar charme
voor hen die er niet moeten wonen
Manet

Men moet van een kunstenaar niet meer verlangen dan dat hij kan geven
en van de criticus niet meer dan dat hij kan zien.
Georges Braque

Indien nodig, zou ik zelfs mijn kont schilderen
Jean-Honoré Fragonard

Wat mannen betreft:
Ik hou alleen van de stieren die ik schilder
Rosa Bonheur

Ik schilder niet wat ik zie,
 ik schilder wat ik denk.
Pablo Picasso

Ik stopte mijn ziel en zaligheid in mijn werk, 
en tijdens de voortgang verloor ik mijn verstand.
Vincent van Gogh

Of een mens smaak heeft kun je makkelijk zien: 
de vloerbedekking moet bij de wenkbrauwen passen.
Salvador Dali

De natuur overtreedt nooit haar wetten
Leonardo da Vinci

Op een rollende steen groeit geen mos
Oskar Kokoschka