HERMAN, E., Seks met de koning. Het verborgen verhaal
van maîtresses aan de Europese vorstenhuizen. (Vert.
Sex with Kings. 500 Years of Adultery,
Power, Rivalry and Revenge) Apen, Uitg. Manteau, 2007, 320 pp. ISBN 978
90 223 2166 9
Aan het
einde van de middeleeuwen verscheen schijnbaar plotseling de koninklijke
minnares aan de Europese hoven. Toch hielden vorsten er al veel langer
minnaressen op na. Maar na de val van het Romeinse Rijk werd de koninklijke
zonde duizend jaar lang verborgen gehouden. Ze werd door de katholieke kerk
gedoogd en node vergeven in de biechtstoel. Zo had Karel de Grote verschillende
minnaressen van wie de naam niet bekend is. De koninklijke bastaarden, van wie
we enkel kunnen vermoeden dat ze een moeder hadden, kregen een adellijke titel
en land, dat er toen toch in overvloed was. Het grootste deel van de huidige
Europese adel stamt af van de kinderen uit de verhouding van een koning en zijn
minnares.
Van de
zestiende tot de achttiende eeuw echter was de positie van koninklijke minnares
bijna even officieel als die van de eerste minister. Het werd mode dat een vorst
een maîtresse-en-titre had. Zelfs aan
de bekrompen Duitse vorstendommen kwamen minnaressen in zwang. Koninklijke
minnaressen kregen meestal een titel, een toelage, eerbewijzen en een
invloedrijke positie aan het hof. Franse maîtressen als Diane de Poitiers,
madame de Montespan en madame de Pompadour oefenden een politieke invloed uit
die nergens in Europa geëvenaard werd.
De meeste
koninklijke huwelijken in die tijd waren zo gruwelijk dat er ruimte ontstond
voor koninklijke minnaressen. Een koninklijk huwelijk werd soms al tijdens de
kindertijd van de partners uit politieke overwegingen gearrangeerd. Huwelijken
tussen volle nichten en neven waren een middel om de macht en eigendommen binnen
de familie te houden. Fysische en psychische ziekten binnen koninklijke families
waren het gevolg van generaties inteelt. De koningin was eigenlijk niet meer
dan een broedmachine voor bloedzuivere nakomelingen. Al was er soms sprake van
liefde tussen de koning en de koningin, daarin voorzagen meestal de minnaressen.
Ook al was
overspel voor de kerk een zonde, het Vaticaan kon niet anders dan de situatie
gedogen, want de paus en de kardinalen hielden er in die tijd zelf minnaressen op na. De Franse Revolutie maakte geen einde aan de koninklijke
minnares, maar wel aan haar machtige positie. Pas laat in de twintigste eeuw is
de gelijkheidsgedachte doorgedrongen tot in de koningshuizen.
Al is het nog altijd niet vanzelfsprekend, prinsen en prinsessen huwen nu met de
vrouw/man van hun keuze, ook al is die niet van adellijken
bloede.
Op basis
van dagboeken, brieven, rapporten en memoires uit het verleden, en hedendaagse
biografieën en historisch onderzoek onthult Eleanor Herman, journaliste en
bekende royaltyverslaggeefster, de soms tragische geschiedenis van de
koninklijke minnaressen, vrouwen die liefhadden zonder perspectief. In een
wereld van intriges en vleierijen waaruit zij elk moment konden worden
verstoten, probeerden zij zich staande te houden aan het koninklijk hof.
Sommigen onder hen hadden de koning oprecht lief, anderen maakten van hun
positie vooral gebruik om zichzelf te verrijken en een hogere sociale positie te
verwerven, en zich van een gouden appeltje voor de oude dag te
verzekeren.
Herman
belicht nagenoeg ieder aspect van het leven van de minnares: hoe ze de koning
aan zich probeerde te binden, haar verhouding met de koningin, haar politieke
invloed en wat er met haar kinderen de koninklijke bastaards gebeurde. Ook al was ze de favoriete van de koning,
toch moest ze steeds waakzaam zijn voor haar positie. Op ieder moment kon ze
afgedankt worden en ingeruild voor een jonger of mooier exemplaar. De minnares
was vaak voorwerp van spot en bliksemafleider voor de gespannen verhouding
tussen het volk en de koning. Het spreekt vanzelf dat de meeste minnaressen
probeerden op zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk profijt te trekken uit hun
bevoorrechte positie. Ze probeerden dit met wisselend succes, want een minnares
had veel geldverslindende sociale verplichtingen. Tenslotte krijgen we te horen
hoe het hen verging nadat ze door de koning waren
afgevoerd.
Eleanor
Herman gunt ons bovendien een blik in de geheime huishouding van de koninklijke
hoven in een periode waarin de vorst nog een absoluut heerser was. We krijgen
een beeld van de mentaliteit en de voor moderne mensen vreemde gebruiken en
gewoonten aan het hof, waar mannen de scepter zwaaiden en vrouwen hen met vaak
zeer verfijnde listen manipuleerden.
Ze schreef
een goed gedocumenteerd en bijwijlen ontroerend verhaal over een vergeten aspect
van de geschiedenis. Vrouwen werden doorheen de eeuwen naar keuken en
kinderkamer verwezen. Slechts uitzonderlijk was een vrouw meer dan hulpje en
accessoire van de man. Voor sommigen onder hen was het bed van de koning een
kans om uit die schaduw te treden.
Aan de
meeste koninklijke minnaressen werden geen herinneringen bewaard. Ze leefden in
een tijd waaruit geschreven bronnen ontbreken of hadden slechts een korte
affaire met hun heer. Enkelen onder hen hebben de geschiedenis overleefd, zij
het niet zonder het stempel van de moraalridders van hun en onze tijd. In haar
boek doet Eleanor Herman aan een soort eerherstel. Haar verhaal gaat over
intriges en inhaligheid, over rijzende sterren en ongenadige afgang, maar ook pver onbaatzuchtige liefde en berouw.
Het boek
is zeer vlot geschreven en laat zich lezen als een roman.
© Minervaria
