Samen lachen en huilen

Over Mattheus 11: 16-20

In de korte gelijkenis van Mattheus 11 vergelijkt Jezus zijn tijdgenoten met kinderen die op de markt aan het spelen zijn. 

De één wil bruiloftje spelen, maar niemand danst naar zijn pijpen; de ander wil begrafenisje spelen maar niemand doet met zijn gejammer mee.

 Zo zit de één in z’n eentje te lachen en de ander in zijn eentje te huilen.  Niemand komt op de gedachte dat je ook met de ander kunt meedoen.

Op een treffende wijze roept Jezus met deze gelijkenis het beeld op van onze samenleving.

Mensen die in een rouwproces zijn, ervaren steeds weer dat anderen van hen verwachten dat ze snel weer ophouden met huilen, flink zijn en weer ‘gewoon doen’. 

Maar ook als mensen eens uitgelaten en blij zijn, zeggen anderen vaak: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg!’

Als mensen een mooi ideaal hebben en daar enthousiast voor zijn, dan krijgen ze te horen dat ze zich geen onzin in het hoofd moeten halen en zich met het ‘gewone leven’ moeten bezighouden. 

Met de uitdrukking ‘gewoon doen’, slaan we alle vreugde en verdriet dood en veroordelen we de ander tot eenzaamheid. 

Je wordt niet eenzaam doordat je geen mensen om je heen hebt, maar doordat anderen je gevoelens en ervaringen niet delen.

Ook Jezus heeft dat zo ervaren.

Hij zegt in Mt 11; 18-19 :”Eerst is Johannes gekomen.  Hij sprak van Gods tranen en Gods boosheid over de dreigende ondergang van mens en milieu.  Hij verkondigde het oordeel en riep: “Reeds ligt de bijl aan de wortel der bomen; iedere boom dan die geen goede vrucht voortbrengt, wordt uitgehouwen en in het vuur geworpen.”  Jullie vonden Johannes de Doper te negatief.  Nu ben ik gekomen en ik vertel van Gods glimlach en onverdiende goedheid voor alle mensen.  Ik spreek veel minder van het oordeel, maar des te meer van liefde en aanvaarding.  Dat vinden jullie nu weer niet vroom genoeg!”

Op een nogal schrijnende manier zegt Jezus hier eigenlijk hoe eenzaam God langs onze straten en pleinen gaat.  Misschien vindt u  dat een vreemde manier van zeggen, maar het gaat om een heel wezenlijk inzicht.

Is het gek om over Gods eenzaamheid te praten?  Ook bij psychiatrische patiënten is het wel eens niet duidelijk of zij werkelijk ‘gek’ zijn, of dat de samenleving in het ‘normale leven’ niet door hen gestoord wil worden.  Waar de meerderheid de norm is, heet ieder die ervan afwijkt vanzelf afwijkend, abnormaal.  Grote denkers, uitvinders en idealisten zijn in de loop der eeuwen voor gek verklaard. 

Ook Jezus werd als een gestoorde gezien; als iemand die vreemde, onnavolgbare wegen ging.  Er zijn in het evangelie dan ook momenten van grote eenzaamheid.

Niet alleen in het schrijnende gebeuren in Gethsemane en op Golgotha, maar ook in veel verhalen waarin de leerlingen vol onbegrip zijn, komt Jezus als een eenzaam mens naar voren.  Die  eenzaamheid wijst naar de eenzaamheid van God.  God moet inderdaad eenzaam zijn, omdat wij niet met Hem willen meedoen, maar veeleer verwachten dat Hij met ons meedoet en in stand houdt wat wij ‘gewoon’ vinden!  Ons bidden is vaak meer een poging om God ‘mee te krijgen’, dan een poging om op de golflengte van God te komen.  Hem te begrijpen en met hem mee te doen.

Het is opvallend dat Jezus in de gelijkenis uit Mattheus 11 voor zulke wezenlijke, diep ingrijpende dingen het beeld van het kinderspel gebruikt. 

In ons gangbare spraakgebruik betekent “spel” immers dat iets geen ernst is en wil “kinderspel” zeggen dat iets niets voorstelt.

Maar spel is heel belangrijk.  Spelen is leren hoe je dingen samen met anderen kunt doen.  Het is leren omgaan met regels, afspraken en vrijheid, en ontdekken dat ‘de ware vrijheid luistert naar de wetten’.  Maar spelen betekent vooral oefenen in verbeeldingskracht.

Als kinderen een hand zand op tafel kwakken en zeggen: ‘Dit was de taart,’ dan verandert hun verbeeldingskracht dat hoopje zand in taart en kunnen ze heel aandachtig doen alsof ze die taart opeten.  Die verbeeldingskracht wordt gebroken als we opgroeien.  Dan leren we zogenaamd realistisch te zijn en ‘gewoon te doen’.  We leren de feiten onder ogen te zien en niets te accepteren wat niet feitelijk te bewijzen is.  Zo komt er een eenzijdige ontwikkeling op gang, die niet alleen onze geloofsbelevenis erg in de weg staat, maar ons hele menszijn verschraalt en verarmt 

Het wekken van verbeeldingskracht is erg belangrijk, want zonder die verbeeldingskracht blijft heel de Bijbel een gesloten boek.  Dan wordt het hoogstens een bron van dogmatische discussies of een boek waaruit je willekeurige teksten plukt om je gelijk te bewijzen. 

Uit Lachen en huilen  door Dick van Kampen  pagina 51

28-02-2009 om 00:00 geschreven door francine.hollevoet