Zorglijn Emotionele Stoornissen 

Doelgroep
Deze zorglijn richt zich op kinderen die problemen hebben in de hechting aan voor hen belangrijke anderen zoals ouders of verzorgers. Ook langdurig sombere of erg angstige kinderen worden hier behandeld. Voor de behandeling komen kinderen in aanmerking met beschreven problematiek en een gemiddelde intelligentie. Ze zijn vier tot dertien jaar oud en woonachtig in de regio Amsterdam of 't Gooi.

Zorgaanbod/behandeling
De behandeling is erop gericht om de kinderen weer zelfvertrouwen te geven en ze weer plezier te laten ervaren. De behandeling is nauw afgestemd op de aanpak op school. De ouders of verzorgers worden intensief betrokken bij de behandeling door middel van begeleidingscontacten of oudertrainingen.

De zorglijn biedt poliklinische behandeling, dagbehandeling,dag-en-nachtbehandeling en poliklinische nazorg.

http://www.debascule.com/show.php?p=Kinderen_zorglijn_emotie&t=Zorgaanbod&lang

09-04-2008 om 20:30 geschreven door Webmaster

Professionele bijscholing in 2008

1° Bijscholing: De emotionele problemen van baby's - nieuwe inzichten voor hulpverlening.
De laatste jaren in er een snelle ontwikkeling te constateren op het gebied van babyonderzoek. Ook de hulpverlening aan pasgeborenen en jonge baby's staat volop in de belangstelling. Dat is niet zo verwonderlijk. Eerst en vooral heeft de ontwikkelingspsychologie een heel nieuw beeld opgeleverd van de baby. Baby-onderzoek heeft aangetoond dat baby's zeer ‘competent' zijn. Dit beeld van de ‘competente' baby wordt door de prenatale psychologie aangevuld met het beeld van de ‘competente' foetus. De competentie van de baby vindt zijn voorbereiding in de baarmoeder.

Aan bod komen:

• prenatale ontwikkeling
• vroege communicatie en hechting
• psychologie van de geboorte
• het eerste levensjaar: de psychologische geboorte
• postnatale hechting: tussen nabijheid en exploreren
• hechtingsstoornissen

2° bijscholing: De signalen van de baby - leren kijken en luisteren naar baby's
Baby's geven signalen via hun lichaam. Ze ‘spreken' de taal van het lichaam. Via stem, mimiek, lichaamshouding, lichaamsbeweging, orgaantaal en controlepatronen, kunnen zij signalen uitzenden van niet-welbevinden.Baby's zijn zeer sensitief en reageren op ervaringen die ze opdoen tijdens de zwangerschap, bij de geboorte en in de eerste levensmaanden.Voor hulpverleners is het belangrijk om onderscheid te maken tussen traumatische signalen en ‘gewone' signalen.

Aan bod komen:
         * belasting en traumatisering bij baby's
       * behoefte-huilen en trauma-huilen
       * leren observeren van lichaamssignalen
       * leren interpreteren van lichaamssignalen
       * video-illustraties

3° bijscholing: Babypsychotherapie - hulp aan baby en ouders
Door prenatale en perinatale oorzaken kunnen baby's emotioneel belast geraken, hetgeen tot uitdrukking komt in hun lichaamstaal. Als gevolg van vroege ervaringen kunnen baby's reeds prenataal onthecht geraken; ze ervaren inbreuken op hun emotionele veiligheid. Zo kan prenatale stress een baby belasten; maar ook door de medicalisering van de geboorte lopen steeds meer kinderen geboortetrauma's op. Er zijn meer en meer huilbaby's, baby's met ademhalings-problemen of baby's met reflux. Dit zijn mogelijke symptomen van psychische belasting. Babypsychotherapie is een vorm van psychologische hulpverlening aan baby's in nood.

Aan bod komen:

• wat zijn prenatale en perintale trauma's
• wat is babytherapie,
• de doelstellingen in babytherapie
• vormen van babytherapie
• video-illustraties

Praktische informatie

Reeks van drie bijscholingen:

Data:1° reeks:vrijdag 30 mei, donderdag 12 juni, donderdag 19 juni    
        2° reeks: vrijdag 7 november, vrijdag 21 november, vrijdag 5 december 
Tijd:      9u30 - 16u00
Plaats:  EVPP ‘De Bakkerij' te Gors-Opleeuw (Borgloon)
Deelnemers: maximaal 16
Inschrijving: het inschrijfformulier wordt u op aanvraag toegestuurd

Voor meer informatie over de inschrijving ga dan naar de onderstaande bijgevoegde link ik kan u dit zeker aanraden.  http://www.stroeckenverdult.be/site/nl/

07-04-2008 om 12:16 geschreven door Webmaster

05-04-2008 om 11:16 geschreven door Webmaster

Verband met ADHD en andere gedragsproblemen

Benedict Vanclooster Problemen bij kinderen als ADHD, angst- en depressieve gevoelens of agressieve neigingen, lijken steeds vaker voor te komen. Twee decennia geleden begon professor Bea Van den Bergh een onderzoek naar de gevolgen van angst en stress bij de moeder tijdens de zwangerschap: “Toen kon ik niet vermoeden dat zwangerschapsangst en -stress bij de moeder tot dergelijke gedragsstoornissen bij het kind kunnen leiden.”    Sinds 1986 volgt professor Van den Bergh (Departement Psychologie) 86 moeders die voor de eerste keer zwanger werden. Aan de hand van vragenlijsten liet ze hun angst en stress tijdens de zwangerschap meten. De kinderen van hoog-angstige moeders vertoonden als foetus al een andere ontwikkeling dan die van laagangstige moeders: “In de moederbuik bewogen ze meer. En ook na de geboorte bleken ze actiever en verliep hun voeding- en slaappatroon minder regelmatig dan bij kinderen van laagangstige moeders.”  Op latere leeftijd bleven de kinderen van hoogangstige moeders zich onderscheiden: “Ouders en leerkrachten constateerden bij een aantal van hen op acht- en veertien- en vijftienjarige leeftijd gedragsstoornissen. We legden alle kinderen ook neurocognitieve taken voor, waarbij ze bijvoorbeeld een aantal letter moesten terugvinden op een computerscherm.Kinderen van hoogangstige moeders reageerden impulsiever: ze werkten sneller, maar maakten ook meer fouten.”  De kinderen van de hoogangstige moeders blijken het moeilijk te hebben om zichzelf te reguleren. “Kinderen met ADHD hebben nood aan een signaal van de leraar om hun aandacht opnieuw bij de les te krijgen”, illustreert Van den Bergh. “Hun problemen met zelfregulatie zijn vermoedelijk het gevolg van een subtiele wijziging in de foetale hersenontwikkeling. Hun aandachtsfunctie als dusdanig is niet verstoord. Kinderen met ADHD kunnen bij sociale activiteiten of tijdens een computerspel heel aandachtig zijn. Maar bij minder intense of voor hen minder interessante prikkels verslapt hun aandacht vlug.” Preventie  Tussen 8 en 24 weken zwangerschap komen de meeste neuronen in de hersenen tot ontwikkeling en nemen ze een bepaalde plaats en functie aan. “Alleen tijdens deze kritieke zwangerschapsweken heeft angst gevolgen voor het latere gedrag van het kind. We veronderstellen dat bij hoogangstige moeders hormonen vrijkomen. Bereiken die de foetus tijdens deze kritische ontwikkelingsfase, dan kunnen de hersenen negatief beïnvloed worden”, zegt Van den Bergh.  Deze vermoedens toetsen aan de realiteit blijkt bij de mens niet eenvoudig. “Bij de adolescenten uit de proefgroep heeft drs. Maarten Mennes in het labo Kinderneurologie van professor Lagae de voorbije zomer event-related potentials gemeten met EEG, namelijk voor, tijdens en na de uitvoering van neurocognitieve taken. Uit een analyse van de hersenpotentialen die werden opgewekt in de verschillende hersenzones zullen eventuele verschillen moeten blijken tussen adolescenten van respectievelijk hoog- en laagangstige zwangere moeders.”  Professor Van den Bergh hoopt niet dat haar onderzoek toekomstige moeders nog extra stress bezorgt: “Zwangerschapsangsten resulteren niet per definitie in kinderen met gedragsproblemen. Stress is op zich al een relatief begrip: de een verdraagt meer dan de ander. Ook de genetische aanleg en de opvoeding zullen mee bepalen welke, hoeveel en hoezeer gedragsstoornissen tot uiting zullen komen.”   Voorkomen blijft de beste remedie: “Attente ouders die vroegtijdig opmerken dat hun kind zelfregulatieproblemen heeft, kunnen het extra ondersteunen om zo de zelfregulatie te bevorderen en de kans te verkleinen dat zich op latere leeftijd gedragsstoornissen voordoen.”  Maar de beste oplossing is zwangere vrouwen zoveel mogelijk van stress te ontlasten: “Relaxatie- en cognitieve herstructureringstechnieken kunnen daarbij helpen. Stress is echter niet alleen een probleem van de zwangere vrouw en haar partner, maar van de hele maatschappij.” Professor Van den Bergh pleit dan ook voor preventiecampagnes en maatregelen van de overheid: “Uit bepaalde studies blijkt immers dat de impact van stress minstens even groot is als van roken tijdens de zwangerschap.” http://www.kuleuven.be/ck/2005_06/02/ck17-02-stress.php

04-04-2008 om 17:53 geschreven door Webmaster

Autonomie Gehechtheids Schaal 30 nu beschikbaar in Datec Score Manager

Hét instrument voor diagnostiek en therapie-evaluatie bij psychische afhankelijkheid en problematiek rond zelfstandigheid.

Datec nieuwsbrief augustus 2006

In samenwerking met Boom test uitgevers is de AGS 30 nu ook gecomputeriseerd in Datec Score Manager beschikbaar. U kunt de AGS 30 met het computerprogramma printen voor schriftelijke afname en/of direct via de computer laten afnemen. Datec Score Manager zorgt voor de scoring, normering en uitgebreide rapportage. De gedrukte versie wordt door Boom test uitgevers uitgebracht.

Doel

Autonomie & psychische afhankelijkheid. Met de AGS 30 kan het onderzoek naar autonomie, gehechtheid en psychopathologie verder worden verdiept. Ook kan de AGS 30 worden ingezet om therapie- of trainingseffecten te evalueren.

Ga voor meer informatie  naar de bijgevoegde link http://www.datec.nl/nieuws/nieuwsbrief06aug.htm

03-04-2008 om 23:22 geschreven door Webmaster

Wereldkind

Praten met je adoptiekind

Renée Wolfs

Het is van groot belang dat ouders open communiceren met hun adoptiekinderen. Als die zich van jongs af aan veilig genoeg voelen om onbevreesd te praten over hun verleden en herkomst, is de kans groot dat zij zich beter ontwikkelen. Dit boek helpt ouders die openheid te creëren.

De meeste adoptieboeken zijn geschreven door therapeuten en gaan over psychische problemen. Wereldkind is anders - het is optimistisch van toon, biedt tal van praktische handvatten en is zeer toegankelijk. Het beschrijft hoe ouders concreet kunnen omgaan met adoptievragen van hun kinderen en hoe zij met hen daarover in gesprek kunnen blijven. De schrijfster legt uit op welk moment een kind toe is aan welke informatie. In dit boek behandelt zij de peuter-, kleuter- en basisschoolleeftijd.

Nelleke Polderman, een van de meest ervaren adoptietherapeuten van Nederland, schreef het voorwoord.
 

03-04-2008 om 20:24 geschreven door Webmaster

De drugsbaby

Het model van de drugsbaby geeft een baby weer die tijdens de zwangerschap onder invloed is geweest van drugs. Het model is 46 cm groot en weegt 1600 gram. Deze anatomische gegevens zijn gebaseerd op een baby die daadwerkelijk tijdens de zwangerschap onder invloed is geweest van drugs. Ook het huilgeluid van de baby is afkomstig van een baby die tijdens de zwangerschap onder invloed was van drugs. Dit geluid is zeer realistisch en gaat door merg en been.

De alcohol en drugsbaby zijn ontwikkeld om (jong) volwassenen bewust te maken van de risico’s van het gebruik van alcohol en drugs tijdens de zwangerschap. De modellen zijn geschikt voor het gebruik binnen consultatie, onderwijs en preventie.

Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen ga daarvoor naar bijgevoegde

http://www.eurofysica.nl/arachna.aspx?id=539&lng=6

02-04-2008 om 17:52 geschreven door Webmaster

De hechtingstheorie van Bowlby wordt in de hulpverlening toegepast om abnormaal gedrag te verklaren. In tegenstelling tot in de psychoanalyse, wordt er in de hechtingstheorie niet teruggeredeneerd, is er nadruk op de echte gebeurtenissen, wordt er van echte observaties uitgegaan en niet van verhalen van volwassenen en worden mensen vergeleken met dieren (ethologie). Hechting is volgens Bowlby genetisch vastgelegd en komt zowel bij mensen als bij dieren voor. Er is een kritieke periode voor hechting. Een slechte hechting uit zich als volgt: eerst is er protest, daarna terugtrekking en vervolgens onthechting. Stadia in hechting.

Het hechtingsproces:

- belang van moeder-kind interactie

- achtmaandsangst, eerste acht maanden angst voor vreemden

- volwassenen hebben aangeboren zorginstinct

- matching van signalen tussen verzorger en kind, attunement

- aangeboren gedragsrepertoire zoals huilen en lachen waarmee het kind interactie kan uitlokken. Dit garandeert veiligheid voor het kind en aanwezigheid van de volwassene.

- Slecht gehechte kinderen: apathie, boosheid, ambivalent gedrag. Goed gehechte kinderen: glimlachen, naar ouder toe gaan, begroeten

De hechting heeft gevolgen voor het emotionele gedrag van later, in relaties met anderen. Hechting kan belemmerd worden door hersenbeschadiging, door lichamelijke of psychische problemen bij de ouders, door het liggen in een couveuse, psychiatrische problemen bij de ouders (depressiviteit, verslaving). In deze hechtingstheorie wordt de nadruk gelegd op het mechanistisch denken. In de objectrelatie theorie (relaties met andere personen) ligt de nadruk op het personalistisch denken. De objectrelatie theorie richt zich niet op de fantasie zoals de psychoanalyse. De objectrelatie theorie veronderstelt ook geen aangeboren driften. In de objectrelatie theorie is er als eerste een symbiotische relatie tussen moeder en kind, in de volgende fase gaat het kind ook relaties aan met andere personen. Dit wordt het proces van separatie-individuatie genoemd, het kind krijgt een eigen identiteit en maakt zich als het ware los.Tijdens het proces van verinnerlijking worden beelden en herinneringen van de objecten (personen) uit de omgeving van het kind opgeslagen, deze beelden hoeven niet altijd waarheidsgetrouw te zijn. Gedeelten van personen worden opgeslagen, personen worden nog niet als een compleet geheel gezien. Transitionele objecten (zoals knuffelberen) kunnen de plaats  innemen van bijvoorbeeld de moeder. Vanaf drie jaar ontstaat de emotionele objectconstantie (Piaget), kinderen kunnen nu beelden van personen vasthouden. De objectrelatie theorie benadrukt dat angst ook al bij jonge kinderen kan optreden, en niet alleen in de Oedipusfase zoals Freud beweerde. Onbewuste conflicten zijn hier conflicten tussen tegengestelde beelden van objecten.

01-04-2008 om 20:42 geschreven door Webmaster

De alcoholbaby

De alcoholbaby laat een baby zien die tijdens de zwangerschap blootgesteld is aan alcohol. De gevolgen van het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap zijn duidelijk te zien aan dit model. Blootstelling aan alcohol tijdens de ontwikkeling van de foetus kan in het meest extreme geval leiden tot het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS). De diagnosecriteria voor FAS zijn: groeiachterstand, afwijkende gelaatskenmerken en neurologische afwijkingen.

Alcoholgerelateerde aandoeningen zijn permanent van aard en kunnen de levenskwaliteit tot in het volwassen leven sterk aantasten. Effecten op de baby kunnen zich uiten in veel huilen, slaapstoornissen, het langzamer reageren op prikkels uit de omgeving en het minder snel kalmeren na een moment van opwinding. Na onderzoek blijkt dat ook op latere leeftijd bij het kind problemen van het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap te ondervinden zijn.

http://www.eurofysica.nl/arachna.aspx?id=539&lng=6

31-03-2008 om 00:00 geschreven door Webmaster

Eerst raakt het kind gehecht aan de moeder. Een kind dat altijd terecht kan bij zijn moeder, door haar verzorgd, getroost wordt, weet dat zij ongerust is als ze niet weet waar hij is. Hij weet dat zijn moeder om hem geeft.
Kinderen krijgen zo een gevoel van "zelfvertrouwen" het kind komt goed op anderen over. Men reageert positief op hem, wat hem ook een stuk zelfvertrouwen geeft.
Het kind leert vertrouwen krijgen in anderen.

Angst voor scheiding van de moeder vertoont een piek tussen 14 en 20 maanden. Angst voor scheiding van de moeder en angst voor vreemden zijn kenmerkende momenten in het eerste levensjaar. De meeste veilig gehechte kinderen zullen deze angsten vertonen.

Na 7 maanden gaan kinderen zich ook aan andere personen hechten die ze vaker zien zoals, vader, zusjes, broertjes.
Tussen ouder een kind ontwikkelt zich een emotionele relatie die bepalend is voor de manier waarop later door het kind relaties aangegaan wordt.

Kinderen die onveilig gehecht zijn aan hun verzorger kunnen, wanneer er verandering in de situatie wordt gebracht, zich alsnog veilig gaan hechten aan hun verzorger.

30-03-2008 om 00:45 geschreven door Webmaster

Hechting is een duurzame liefdevolle relatie tussen een kind en een verzorger.

Er zijn 4 fasen van hechting:

0 tot 3 maanden
De baby zendt al vrij snel na de geboorte signalen uit zoals lachen, huilen, uitdrukkingen van de ogen. Deze signalen richt de baby nog niet op een vaste persoon.
  
3 tot 6 maanden
De baby reageert positiever op de aandacht van een specifieke persoon, maar deze voorkeur is niet erg duidelijk. In principe zou iedereen met enige moeite de rol van vaste opvoerder kunnen vervullen.

6 tot 8 maanden
De eerste gehechtheid treedt in. Het kind geeft door middel van beweging en signalen aan de aandacht van een vaste persoon te willen en te houden. Het verlies van deze vaste persoon veroorzaakt een heftige scheidingsangst

vanaf ongeveer 3 jaar
In deze fase kan het kind zich inleven in de persoon waar het aan gehecht is en kan het hiermee rekening houden. Het kind kan nu doelen bijstellen of uitstellen omdat het een soort besef heeft van de band met deze persoon. Dit besef oefent op een abstracte manier invloed uit op de hechting.

30-03-2008 om 00:43 geschreven door Webmaster

30-03-2008 om 00:38 geschreven door Webmaster

·        Wat ziet men?
Een volwassen persoon, die zich vrij zelfstandig gedraagt, een goede babbel kan hebben etc.

·         Wat is de werkelijkheid?
Een volwassen persoon met een laag emotioneel niveau en een hogere cognitieve ontwikkeling. De leeftijd komt niet overeen met de ontwikkeling. 

·         Wat ziet men nog meer?
Men ziet imponeergedrag waarvan de persoon zelf de consequenties niet goed overziet.
Het gedrag biedt aanleiding dat de persoon door zijn omgeving wordt overschat.
Daardoor worden zij regelmatig geconfronteerd met hun falen en de teleurstelling die dit teweeg brengt bij henzelf en bij anderen.
Personen met een verstandelijke beperking overschatten vaak ook hun eigen. Mogelijkheden en ontwikkelen een negatief zelfbeeld: ‘ik kan niks’, ‘ik doe altijd alles fout’, ‘Niemand vindt mij aardig’ etc.

·         Zij zijn bij voorbaat negatief gestemd (‘dat lukt mij nooit, ik kan dat niet en begin er niet aan’). Zij zijn nooit tevreden over hun prestaties zodat zij hun verrichtingen naar beneden halen en werkstukken vernielen.

·         Zij zijn in hoge mate achterdochtig en wantrouwend ten opzichte van anderen. Zij verwachten dubbele bodems, niet haalbare eisen en alsnog geconfronteerd te worden met hun beperkingen. Een voor hen gebruikelijke manier om dit te voorkomen is de ander zo snel mogelijk het initiatief te ontnemen of zo te irriteren dat het stellen van opdrachten voorkomen wordt.

·         Een andere mogelijkheid is dat zij in hoge mate hun tekortkomingen verbloemen of camoufleren door dit te ontvluchten (weglopen van school, thuis en andere door hen als moeilijk ervaren situaties) en/of te compenseren op andere terreinen (een overdosis lef en bravoure).

·         Een vierde mogelijkheid is door het bovengenoemde ongewenste gedragsrepertoire hun tekorten te overschreeuwen.

·         De verschillende alternatieven hebben met elkaar gemeen dat zij op allerlei manieren ernstig in de problemen gebracht worden. Als de jongere zichzelf niet accepteert zoals hij is heeft hij veel energie nodig om bij voorbeeld onvredegevoelens, schuld- en schaamtegevoelens te onderdrukken. Die energie gaat ten koste van het ontdekken en gebruiken van allerlei andere mogelijkheden in het adequaat omgaan met zichzelf en anderen. Een negatief zelfbeeld belemmert de jongere ernstig in zijn functioneren in tal van situaties. Te denken valt hierbij aan het zich handhaven op school, omgevingsverkenning, het leggen van contacten met leeftijdsgenoten en een zinvolle besteding van de vrije tijd.

·         Bij een gezonde ontwikkeling van het zelfbeeld gaat het erom dat de jeugdige zichzelf leert zien als een zelfstandig individu en leert zichzelf te accepteren met alle mogelijkheden en zwakheden, zonder dat dit laatste tot minderwaardigheidsgevoelens leidt.

•  Sociale vaardigheden krijg je niet bij je geboorte mee. Dit moet men zich eigen zien  te maken in de ontwikkeling van baby tot volwassene.
•  Het is dus belangrijk om de negatieve ontwikkelingen bij deze jongeren te stoppen. Dit met behulp van een goed doordacht begeleidingsprogramma om te buigen in de richting van een juiste en gewenste omgang met anderen.

·        De opvoeding dient dus gericht te zijn om de jongere de juiste vaardigheden aan te leren en deze zich eigen te laten maken zodat er een gewenst sociaal gedrag ontstaat en het ongewenste en storende gedrag niet meer gebruikt hoeft te worden.

30-03-2008 om 00:00 geschreven door Webmaster

Baby's die al vóór de geboorte worden aangemeld bij jeugdzorg. Het kan en het gebeurt. Maar volgens artsen en rechters niet vaak genoeg.

Het gaat onder meer om vrouwen met een verslaving, een psychiatrische stoornis of een verstandelijke handicap, vrouwen waarvan wordt verwacht dat ze niet in staat zullen zijn om voor hun kind te zorgen. In het Medisch Centrum Rijnmond Zuid hebben artsen steeds vaker te maken met dit soort risicozwangerschappen.

MEER INFORMATIE OVER DIT ONDERWERP

07-02-08 Welke kinderen dreigen te ontsporen? zie bijgevoegde link voor meer informatie:   http://www.novatv.nl/index.cfm?ln=nl&fuseaction=videoaudio.details&reportage_id=5788

Bureau Jeugdzorg
Medisch Centrum Rijnmond - Zuid

29-03-2008 om 18:54 geschreven door Webmaster

Net even anders over gezinnen met biologisch eigen en adoptiekinderen

Zal ik straks net zo veel houden van mijn geadopteerde kind als van mijn biologisch eigen kind? Kan ik beide kinderen op dezelfde manier opvoeden? Het zijn vragen van ouders in een gemengd gezin: een gezin dat bestaat uit biologisch eigen én adoptiekinderen. Antwoorden op deze vragen zijn te vinden in Net even anders, het eerste boek voor gezinnen met biologisch eigen én adoptiekinderen.

Jaarlijks verschijnen nieuwe boeken met adoptie als thema; van naslagwerken over het adoptieproces en handboeken over opvoedkundige zaken, tot ervaringsverhalen van adoptieouders. Het onderwerp lijkt van haver tot gort en in de meest uiteenlopende vormen besproken. Líjkt. Want waar zijn de boeken waarin het gemengde gezin centraal staat? Net even anders vult die leemte op.

Een gemengd gezin biedt zowel mogelijkheden als drempels en valkuilen. Welke zijn dat? Hoe ga je ermee om? Als ouder, adoptiekind en biologisch eigen kind. Of als opa of oma. In Net even anders komen ervaringsdeskundigen aan het woord: de gezinsleden zelf. Zo krijgt de lezer een beeld van het leven in een gemengd gezin. Zowel ouders als biologisch eigen en adoptiekinderen vertellen openhartig over hun ervaringen en geven persoonlijke tips.

De verhalen van de ervaringsdeskundigen in Net even anders worden afgewisseld met gesprekken met deskundigen uit het werkveld, zoals de Stichting Adoptievoorzieningen, de Raad voor de Kinderbescherming, Wereldkinderen, René Hoksbergen, de Stichting Ambulante Fiom en Basic Trust. Het voorwoord is geschreven door bijzonder hoogleraar Adoptie prof. dr. Femmie Juffer.

In Net even anders staan foto's van gemengde gezinnen of gezinsleden die in het boek aan het woord komen.

Net even anders is zowel bedoeld voor mensen die nadenken over of bezig zijn met de vorming van een gemengd gezin, als voor bestaande gemengde gezinnen. Daarnaast is het boek interessant voor iedereen die met adoptie te maken heeft of erin geïnteresseerd is, zowel privé als beroepsmatig.

De auteurs, Machteld Stilting en Gerard Keijsers, vormen binnenkort een gemengd gezin. Samen met hun biologisch eigen dochter Kaj zullen zij begin 2007 een adoptiekind uit China in hun gezin opnemen.

ISBN: 90 806 773 4 5

28-03-2008 om 23:54 geschreven door Webmaster

Hebben is Hebben,

maar met het zijn is het de kunst  NIEUW

Het zelfregulerend vermogen van het primair proces in de jeugdzorg.

door: Frans Kauffman

ISBN: 978-90-75129-73-1

Doornhaag dankzij de 12e fee
Doornroosje is honderd jaar in slaap gevallen met haar vader (de koning), haar  moeder en de gehele hofhouding. En dat allemaal vanwege de 13e fee, die niet  uitgenodigd mocht worden en voorspelde dat Doornroosje op haar 15e jaar ge- stoken zou worden door een weefspoel en dood zou neervallen. Gelukkig had  de 12e fee nog niet haar wens gedaan en kon haar dood worden voorkomen,  maar ze zou wel honderd jaar slapen.  Zo kon de doornhaag rond het kasteel  groeien en ondoordringbaar worden voor de prins om Doornroosje te bevrijden.  

Hebben en zijn
De metafoor van dit sprookje is wonderwel van toepassing op de problemen in  de jeugdzorg. De doornhaag is de dominantie van de systeemwereld in de jeugd- zorg, dwz. de overheersing van prestatie-indicatoren, resultaatmeting, protocollen,  registratie-eisen, kwaliteitscertificering, etc. (het hebben). Doornroosje zelf, de in- houd van de jeugdzorg (de primaire sector, het zijn) is onderbelicht en krijgt geen  structurele aandacht. De prinsen die Doornroosje willen bevrijden zijn de Task  Force werkgroepen, steeds hogere budgetten om de wachtlijsten weg te werken,  oprichten van Centra voor jeugd en Gezin, etc. en zij komen jammerlijk om in de  doornhaag. Dat is de bureaucratie van de jeugdzorg.  

Balans tussen primair en secundair proces
Er waren bijvoorbeeld vele instanties die zich bemoeiden met het gezin van  Savanne.  En toch vond Savanne de dood. De auteur pleit voor het in evenwicht  brengen van de verstoorde balans tussen hebben en zijn in de jeugdzorg.  Hij  ontwerpt daartoe een theoretisch model dat gebouwd is op vier pijlers (deter- minanten) van de jeugdzorg: het kind/de cliënt en de professional, de uitvoer- der van de zorg. Zij vormen het primaire proces. De twee andere pijlers  zijn de  organisatie en haar leiderschap en de interventie, de zorgprogrammering. Elke  determinant wordt uitvoerig beschreven in de diverse hoofdstukken en getoetst  aan recente literatuur en onderzoek. Betoogd wordt dat er een balans moet zijn  tussen het primaire proces (het zijn) en het secundaire proces (het hebben). Voor  het zichtbaar maken van deze verhouding ontwerpt de auteur een praktisch toe  te passen instrument. Daarmee kan de balans hersteld worden.  Hoe dat te werk  gaat staat in deel 2 het praktisch concept. Dit instrument richt zich op de inhoud  van het hulpverleningsproces en wordt een procesgestuurd instrument genoemd.  Dit in tegenstelling tot veel onderzoeksinstrumenten die de output, de prestatie  meten. Opvallend voor de verstoorde balans in de jeugdzorg is dat toepassing  van een dergelijk instrument in de jeugdzorg niet bekend is.  Er kan niet verwezen  worden naar uitgevoerd onderzoek. Het hebben domineert te veel het zijn in de  jeugdzorg en elke stapeling van het hebben, nu weer 200 miljoen euro om de  wachtlijsten weg te werken, zal niet veel effect  hebben als het systeem van de  jeugdzorg niet verandert. 

Lees daarover verder in het voorwoord van Prof.dr. Micha De Winter.

Voor meer informatie kijk dan onder de bijgevoegde link:  http://www.graviant.nl/educatieve-uitgaven/online/

28-03-2008 om 23:04 geschreven door Webmaster

Rien Verdult

Een nieuw beeld.

Heel lang werd gedacht dat baby’s als een onbeschreven blad ter wereld komen. Pasgeborenen hebben een onvolgroeid zenuwstelsel en dus werd aangenomen dat ze geen ervaringen opdoen tijdens de zwangerschap of tijdens de geboorte. Er werd ook aangenomen dat baby’s geen geheugen hebben en dus geen prenatale en perinatale ervaringen kunnen vasthouden of herinneren. Niets blijkt minder waar: het prenatale kind blijkt sensitiever, reactiever en communicatiever dan ooit werd gedacht. Het blijkt vormen van bewustzijn te hebben, te kunnen leren en over vormen van geheugen te beschikken. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek bevestigt dit nieuwe beeld van de ‘competente foetus’ en van de ‘competente baby’. Alhoewel deze nieuwe inzichten nog te veel en te vaak worden genegeerd, vooral door artsen, hebben ze toch belangrijke consequenties. Zo kunnen traumatische geboortes tot heel wat emotionele problemen leiden tussen moeder en kind. Deze problemen kunnen voorkomen of opgevangen worden als ze vroegtijdig worden onderkend.

Een casus.

In onze praktijk meldde zich een koppel aan met hun vier maanden oude baby Jonas. Jonas werd vier weken te vroeg geboren. Zijn tweelingbroertje is vlak voor de geboorte gestorven en ook zijn leven heeft aan een zijden draadje gehangen. Er was sprake van een placenta-loslating. Hij is met een spoed keizersnede geboren en zijn leven kon gered worden na een reanimatie. Hij verbleef nog één week in een couveuse. Zijn moeder en vader waren emotioneel in verwarring: blij om de geboorte van Jonas, verdrietig om de dood van hun zoontje Ward. Baby Jonas was hyperalert en snel overprikkeld; hij kon zich moeilijk overgeven aan slapen; hij kende periodes van intens en langdurig huilen, waar zijn ouders geen raad mee wisten; zijn bewegingen straalden een grote mate van onrust uit; zijn moeder vertelde dat hij alleen maar in haar lijfelijke aanwezigheid tot rust kwam. Haar eigen emotionele problemen en die van baby Jonas ondermijnden haar draagkracht en verstoorden daardoor de relatie met haar overlevende baby.

Gelukkig had de geconsulteerde osteopaat de emotionele problemen van Jonas en zijn ouders snel onderkend en doorverwezen naar onze praktijk voor babypsychotherapie. Jonas had een traumatische geboorte achter de rug: zijn eigen leven was in gevaar, hij heeft zijn broertje verloren, en hij is via een keizersnede op de wereld gekomen. Na zijn geboorte heeft hij het lichaam van zijn moeder een week lang moeten missen door zijn verblijf in de couveuse. Bovendien is zijn moeder emotioneel in verwarring.

Hun relatie dreigt te ontsporen.

Kunnen pasgeborenen getraumatiseerd zijn?

Over het prenatale leven bestaan nog steeds twee grote misvattingen. Vaak wordt gezegd dat de baarmoeder een paradijs is met zeer sterke geluksgevoelens, waar alle negatieve invloeden buiten gehouden worden door de placenta. Onderzoek aan de universiteit van Utrecht toont bijvoorbeeld aan, dat stress van de moeder tijdens de zwangerschap wel degelijk een invloed heeft op de foetus. Bij gestresste moeders is de kans op vroeggeboorte met lager geboortegewicht en met meer complicaties aanzienlijk hoger. Foetussen en baby’s kunnen dus al vroeg in hun leven stress opgelopen hebben. De tweede misvatting is dat de pasgeborene zich niets kan herinneren van zijn prenataal leven noch van zijn geboorte. Een baby kan echter zijn verhaal ‘vertellen’. Er bestaat een lichaamsgeheugen, waarmee de baby kan ‘onthouden’ wat er is gebeurd. Hoe dit lichaamsgeheugen precies werkt is nog niet volledig bekend, maar dat het bestaat is een vaststaand feit. Ingrijpende ervaringen kunnen worden opgeslagen in het geheugen van het lichaam en worden gecommuniceerd via lichaamstaal of via ‘orgaantaal’. Zo kunnen een slechte vertering, krampjes of reflux signalen zijn van emotioneel belaste organen. Ook hoge koorts, zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak, kan duiden op een stressreactie van de baby. De baby gebruikt geen woorden, maar zijn lichaam spreekt over zijn ervaringen. Er zijn verschillende aspecten van zijn lichaamstaal die ons samen een beeld kunnen geven van de vroegste ervaringen van de baby. Via zijn motoriek en houding, via mimiek, alertheid, hechtingsgedrag en oogcontact of communicatie door huilen kan de baby signalen geven over zijn gevoelsleven. De opdracht voor de babypsychotherapeut is om de taal van de baby te begrijpen en  er empathisch op te reageren. Om met de bekende Franse kinderpsychiater Françoise Dolto te spreken: ‘de therapeut luistert naar de pijn van de baby’. Een belangrijke valkuil voor de babypsychotherapeut is dat hij vervalt in sympathie voor de baby, terwijl zijn opdracht is om met empathie in te gaan op zijn pijn.

Voor een baby kan de geboorte traumatisch zijn. Een geboorte kan zo’n ingrijpende ervaring zijn dat deze sterke gevoelens oproept welke moeilijk te verwerken zijn. Omdat de mogelijkheden van een baby nog beperkt zijn om te reageren op overweldigende situaties, loopt hij meer risico dat een ingrijpende gebeurtenis traumatisch wordt, met blijvende emotionele schade tot gevolg. Ogenschijnlijk routinematige medische ingrepen, als het inleiden van de bevalling of een tangverlossing, kunnen voor de baby dramatische gevolgen hebben. Ook geboortes die te lang duren (vastzitten) of die juist veel te snel verlopen (stortgeboorte) kunnen door de baby ervaren worden als een inbreuk op het biologisch geprogrammeerd verloop van zijn geboorteproces. Dergelijke inbreuken op het subtiele verloop van de geboorte kunnen, in min of meerdere mate, traumatisch zijn. Zo is een keizersnede,  als andere ‘uitgang‘uit de baarmoeder, niet voorzien in de biologische programma’s van de menselijke soort. Een keizersnede kan levensreddend zijn, maar heeft ook ingrijpende emotionele gevolgen. Baby’s die via een keizersnede geboren zijn vertonen vaak een overprikkeld zijn, een hyperalertheid, en een ambivalente verhouding tot aangeraakt worden. Ze kunnen het ook moeilijk hebben als een activiteit (zoals borstvoeding krijgen) plotseling wordt afgebroken; dit kan tot intens huilen leiden.

Geboortetrauma’s leiden tot drie clusters van emotionele problemen: de ervaring van een overweldigende shock, het verlies aan hechting met de moeder, én het verlies van grenzen en controle. De behandeling van baby’s in psychotherapie richt zich dan ook op het ontladen van de lijfelijke spanning die zich heeft vastgezet op bepaalde plaatsen, afhankelijk van waar het trauma lijfelijk voelbaar is geweest. Daarnaast wordt er gewerkt aan het herstel van de hechtingsrelatie met de moeder en aan het herstel van grenzen en controle over het eigen lichaam.

‘Trauma-huilen’.

Huilen is misschien wel een van de krachtigste manieren om te communiceren waarover een baby beschikt. Als een baby huilt dan huilt hij met heel zijn lichaampje en geeft hij krachtige signalen aan zijn omgeving. De Amerikaanse babytherapeut William Emerson  heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘behoefte-huilen’ en ‘trauma-huilen’. Veel ouders gaan ervan uit dat als een baby huilt, hij uitsluitend een fysiologische behoefte kenbaar maakt. Dit is een belangrijke vergissing van ouders, maar ook van hulpverleners. Naast het kenbaar maken van noodzakelijke levensbehoeften, kan een baby via zijn huilen ook aangeven dat hij pijn heeft. Niet omdat hem pijn wordt gedaan, maar omdat hij zich via het huilen wil bevrijden van zijn opgelopen pijn. Deze vorm van huilen wordt door William Emerson ‘trauma-huilen’ genoemd.  Het is de ontlading van emotionele pijn die de baby in zijn verleden heeft opgelopen. ‘Trauma-huilen’ is een vorm van loslaten van innerlijke spanning, van verwerken van opgelopen belastingen of trauma’s. Deze vorm van huilen is veel krachtiger en krijsender dan ‘behoefte-huilen’ en gaat gepaard met angst en paniek, die goed in de oogjes van de baby te zien zijn. Bij ‘trauma-huilen’ heeft de baby meer spanning in zijn lichaam, de neiging om zich te overstrekken; zijn vuistjes zijn vaak gebald en de bewegingen van armpjes en beentjes nemen sterk toe.

Dit ‘trauma-huilen’ kan, als de onderliggende emotionele problematiek niet behandeld wordt, soms maandenlang duren, vaak vele uren per dag. Dit is een poging van de baby om de emotionele pijn van de traumatische ervaring tot ontlading te brengen en zich zo te bevrijden van deze pijn. Echter, deze ontlading kan pas echt optreden als de baby zich gesteund en gedragen voelt door een omgeving die zijn trauma onderkent en hem de veiligheid en containment (houvast) biedt die hij nodig heeft om zijn pijn toe te laten. Een baby in ‘trauma-huilen’  mag nooit alleen gelaten worden. Als dit wel gebeurt dan zal zijn huilen sneller verstommen en stopt de baby met huilen, misschien voorgoed! Het beleven van zijn pijn wordt dan onmogelijk, met als gevolg dat elke pijn in de rest van zijn leven afgeweerd moet worden.

Terug naar Jonas.

In de behandeling lag de nadruk op zijn verdriet over het verlies van zijn tweelingbroertje, op het gemis van niet door het geboortekanaal te zijn gegaan als gevolg van de keizersnede, en op zijn ontreddering als gevolg van het gemis van zijn moeder in de eerste week van zijn leven, en dat na zijn levensbedreigende traumatische ervaring. Bovendien is het noodzakelijk om duidelijkheid te creëren in de relatie met zijn moeder. De behandeling duurde 8 sessies van telkens 1,5 uur. Met zachte technieken werd de emotionele pijn van Jonas naar boven gehaald en dit in een veilig en houvastbiedend klimaat. Door de therapeuten wordt aan zijn verhaal woorden gegeven, omdat een baby onze taal zeer goed kan begrijpen lang voordat ze kunnen spreken. Uiteraard spreken de therapeuten mét de baby en niet óver de baby. Voor Jonas was het belangrijk te ‘weten’, of beter te ervaren, dat zijn moeder niet verdrietig was omdat hij in haar leven is gekomen. Ze liet hem voelen dat ze blij was met hem en voor hem, maar verdrietig over de dood van zijn broertje Ward.

Tot slot.

Voor het onderkennen van vroege trauma’s bij pasgeborenen is het van belang dat de kennis van de prenatale psychologie meer verspreid wordt onder hulpverleners en ouders. Achterhaalde ideeën over baby’s moeten vervangen worden door empathie met het mogelijke lijden van pasgeborenen door prenatale belastingen of door geboortetrauma’s. Babypsychotherapie is volop in ontwikkeling, vooral in landen als de USA, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. Er worden volop nieuwe methoden ontwikkeld om baby’s vroeg in hun leven te helpen. Dit vereist een grondige kennis over de psychologie van de vroegste ontwikkeling van het kind, inclusief zijn prenataal leven. Het vereist van de hulpverleners ook een grote mate van sensitiviteit en empathie. Misschien is nog wel de belangrijkste voorwaarde dat de hulpverlener zijn eigen prenatale trauma’s en geboortetrauma’s heeft herbeleefd en verwerkt. Babypsychotherapie is geen hype, geen overbodige luxe; babypsychotherapie kan veel latere problemen voorkomen door een vroege interventie. Zowel de baby als zijn ouders kunnen er wel bij varen.

Rien Verdult is ontwikkelingspsycholoog en prenataal psychotherapeut voor volwassenen en baby’s. Samen met zijn partner Gaby Stroecken behandelt hij baby’s met prenatale- en geboortetrauma’s. Hij heeft hiervoor een opleiding gevolgd in Zwitserland bij William Emerson en Karlton Terry. Hij werkt in zijn eigen praktijk in Borgloon (B), niet ver van Maastricht. Hij geeft voordrachten en bijscholingen over de vroegste ontwikkeling van het kind.

Correspondentie: Opeeuwstraat 59, B 3840 Gors-Opleeuw (Borgloon)

rien.verdult@skynet.be       http://www.stroeckenverdult.be

27-03-2008 om 14:10 geschreven door Webmaster

GGNet
De moeder-baby unit is een initiatief van GGNet waarbij het mogelijk is om een moeder die psychiatrisch ziek is samen met haar baby (tot 7 maanden) op te nemen.

27-03-2008 om 00:00 geschreven door Webmaster

Barbara Nicholson, Attachment Parenting International

Kijken naar onze vroege hechtingsrelatie met onze ouders kan ons inzicht geven in onze eigen relaties als volwassene, en dan vooral in onze echtelijke relaties. Het laat tevens zien hoe de koesterende relatie waar we nu met onze kinderen naar streven, helpt bij het scheppen van een solide basis in hun toekomstige relaties als volwassene.

Deze 'hechtingscyclus' is onder de aandacht gebracht door twee schrijvers die een samenhang laten zien tussen patronen in volwassen relaties met de vroegste relatie die we aan gaan: die van baby en ouder. In het artikel "Zal uw kind gelukkig worden in de liefde?" dat verscheen in het februarinummer 1995 van Child Magazine, stelt Robert Karen, kinderarts, klinisch psycholoog en schrijver van "Becoming Attached", dat de hechtingstheorie antwoorden biedt op deze vraag. Hij zegt: "Onderzoekers weten nu dat 'veilige hechting' tussen zuigeling en moeder (of vader, of vaste verzorger) van cruciaal belang is bij de psychologische ontwikkeling van het kind, en dat de zorg gericht op openheid, warmte en betrokkenheid de sleutel daartoe is".

Wat is veilige hechting? Voor een kind is dat het gevoel van vertrouwen dat er op een consequente, gevoelige en liefdevolle manier aan zijn behoeften wordt tegemoet gekomen. Hij weet dat hij wordt gewaardeerd om wie hij is, niet vanwege goed gedrag of andere voorwaarden.

In de meeste gezinnen is de moeder de eerste figuur aan wie het kleine kind zich hecht, maar ook de vader speelt een belangrijke rol. Kinderen die veilig gehecht zijn aan beide ouders groeien op met een voorsprong op emotioneel gebied in hun relaties die ze als volwassenen met anderen aangaan. De vader is een rolmodel voor zijn zoon, en op een onschuldige manier de eerste romantische figuur voor zijn dochter. Hij is de eerste brug naar de buitenwereld voor zijn kind, en zijn relatie met de moeder zal een krachtig voorbeeld zijn bij de keuzes die het kind zal maken bij het uitkiezen van een echtgenoot. Karen geeft in zijn artikel aan dat het waarschijnlijk is dat kinderen die veilig gehecht zijn als volwassenen in staat zijn hun partners lief te hebben en hen open en met vertrouwen tegemoet te treden. Ze kunnen zich afhankelijk opstellen en anderen van hen afhankelijk laten zijn, zonder dat ze zich er ongemakkelijk bij voelen. Ze beschikken over een hele reeks aan gevoelens en herinneringen, zowel positieve als negatieve.

Susan Johnson, Ed.D. schrijft over dit onderwerp in het mrt/apr nummer 1994 van het blad Psychology Today in het artikel: "Liefde, het onveranderlijk verlangen naar contact". Als therapeut is ze gaan geloven dat "hechting een lens is om de volwassen liefde door te bekijken". De theorie van de hechting verklaart voor een groot deel wat er mis gaat in relaties en wat je er aan kunt doen. Ze vindt dat onze behoeften in volwassen relaties vergelijkbaar zijn met die in onze kindertijd. De behoefte aan oogcontact, aanraken, strelen en vasthouden geven dezelfde gevoelens van veiligheid en troost die we bij onze ouders zochten. Ze legt uit: onze persoonlijkheid ontwikkelt zich in samenhang met contact met anderen; het komt niet gewoonweg van binnenuit. "Onze behoefte aan hechting maakt afhankelijkheid van een ander mens tot een integraal deel van ons mens zijn. Zelfstandigheid is een leugen." Ze waarschuwt ervoor dat het stereotiepe beeld van een op zichzelf staande man die niemand nodig heeft, zoals bijv. John Wayne, een mythe is. De essentie van intiem contact is kwetsbaar zijn, en contact vóór zelfbescherming kunnen stellen. In echtelijke perikelen gebeurt het tegenovergestelde: zelfbescherming komt vóór contact.

Beide schrijvers zijn hoopvol gestemd. Ook al hebben we niet de beste relatie met onze ouders, we zijn niet gedoemd het verleden te herhalen. Als we nieuwe ervaringen opdoen, en veilige relaties opbouwen als volwassenen, kunnen we groeien en veranderen. Zoals de meesten van ons weten, kan ons eigen ouderschap een zeer helende stimulans zijn in het veranderen van oude patronen. We zien vaak dat attachment parenting een verbazingwekkende diepte geeft aan onze echtelijke relatie. Als we leren over de lange termijn effecten van attachment parenting, worden we als echtpaar gemotiveerd om de korte termijn ongemakken te overwinnen die soms optreden als we deze stijl van ouderschap gaan uitvoeren. Dan groeien we in ons huwelijk door het delen van tegenspoed en beproevingen, maar ook door onze liefde en begrip.

Voor meer informatie:  http://www.natuurlijkouderschap.org/cyclusvanhechting.html

26-03-2008 om 17:55 geschreven door Webmaster

Rien Verdult is ontwikkelingspsycholoog/psychotherapeut

Inleiding.

Het beeld van de foetus en van de baby verandert snel op dit moment. Wetenschappelijk onderzoek  toont aan dat de foetus en de baby meer mogelijkheden hebben om te reageren op hun omgeving, dan ooit voor mogelijk werd gehouden. De foetus blijkt een heel actief, sensitief en communicatief wezen te zijn.

De ontwikkeling van de foetus heeft een doel, namelijk het veilig stellen van zijn overleving, en dit niet alleen in biologische zin, maar ook in psychologische zin. Grofweg staat de biologische groei in het eerste trimester in het teken van de aanleg van organen en in de volgende twee trimesters in het teken van verdere groei. Om bijvoorbeeld de opbouw van de hersenen niet te verstoren beschikt de foetus over een mechanisme dat er voor zorgt dat voldoende zuurstof naar de snel groeiende hersenen gaat, ook als de zuurstof vermindert; andere organen, zoals de lever of de huid krijgen dan minder zuurstof. Zo beschermt de foetus de snelle groei van zijn hersenen (Nathanielsz, 1994).

De foetus beschikt ook over psychologische beschermingsmechanismen. David Chamberlain (1990), die als een van de eerste psychologen met systematische foetus-observatie begon, rapporteert dat foetussen met defensieve agressie kunnen reageren op inbreuken in de baarmoeder, zoals bijvoorbeeld bij vruchtwaterpuncties. De foetus beschikt dus ook over mechanismen die ook zijn psychologisch overleven moeten beschermen.

Er moet meteen bijgezegd worden en dit is belangrijk om te benadrukken, dat de kwetsbaarheid van de foetus en de pasgeborene nog erg groot is. Zijn groei en ontwikkeling kunnen ernstig verstoord geraken, door wat in onze ogen kleinigheden zijn. De beschermingsmechanismen functioneren nog binnen zeer beperkte limieten en de foetus zal een prijs betalen als deze limieten worden overschreden.

De prenatale fase is een voorbereiding op het postnatale leven. Wil een baby kunnen overleven na zijn geboorte dan zullen zijn longen zich ontwikkeld moeten zijn zijn zuigreflexen geoefend of zijn bloedcirculatie voorbereid zijn om autonoom te kunnen functioneren (Lipson, 1994). Maar ook zal hij in staat moeten zijn om met zijn omgeving te kunnen communiceren. Zo zal hij zijn moeder signalen moeten kunnen geven over wat hij nodig heeft. Hij zal haar aandacht moeten kunnen trekken, haar liefde en geborgenheid moeten kunnen oproepen of haar zorgzaamheid moeten kunnen aansporen. De onderzoeken van Klaus, Kennell en Klaus (1995) naar bondingprocessen hebben aangetoond dat

zowel de moeder als de baby over een heel repertoire aan communicatieve signalen beschikken om onmiddellijk na de geboorte met elkaar in contact te komen: door oogcontact, door stemherkenning, door het ritmisch op elkaar afstemmen van het patroon van spreken door de moeder en het bewegen van de baby, door herkenning van het hartritme of van de geur van haar lichaam. Naast hun communicatieve vaardigheden ontwikkelen foetussen ook een ‘emotionele radar’, waarmee ze de stemming en gevoelens van hun moeder kunnen scannen, wat hen in staat stelt om daarop te anticiperen.

Prenatale programmering.

Peter Nathanielsz, gynaecoloog en wetenschapper aan de universiteit van Cambridge en van Cornell Universiteit in Amerika, doet onderzoek naar prenatale programmering van gezondheid en ziektes (Nathanielsz, 1994, 1999). Met epidemiologische onderzoeken, met experimenteel dieronderzoek en met klinische bevindingen probeert hij aan te tonen dat prenatale ervaringen van grote betekenis zijn voor de latere gezondheid. Zijn adagio is een aanpassing van het oude gezegde: je bent wat je eet.

Voor Nathanielsz wordt dit: ‘je bent wat je moeder heeft gegeten, en wel toen jij in haar lijf woonde’. Hij draagt veel overtuigend bewijs aan dat gezondheid en ziekte van de foetus, van de baby en van de latere volwassene in sterke mate bepaald worden door de kwaliteit en kwantiteit van het voedsel dat de vrouw eet tijdens haar zwangerschap.

Zo is bijvoorbeeld gebleken dat tijdens de Nederlandse Hongerwinter, de laatste winter tijdens de Tweede Wereldoorlog, vooral foetussen in het derde trimester van de zwangerschap ernstige groeibeperkingen vertoonden als gevolg van het gebrek aan voldoende en goed voedsel waaraan hun moeders leden. Verder bleek, dat als deze baby’s later zelf weer kinderen baarden, dat ook deze tweede generatie baby’s nog leed onder de gevolgen van de Hongerwinter. Deze tweede generatie baby’s was ook weer kleiner. Natuurlijk zegt grootte niet alles, maar het is wel een indicatie voor niet optimale condities in de zwangerschap, zoals ook met dieronderzoek is aangetoond. Op grond van deze bevindingen komt Nathaliensz (1999) tot tien principes in de prenatale programmering van de gezondheid van de mens:

1° Tijdens de ontwikkeling zijn er kritische periodes van verhoogde kwetsbaarheid voor

niet-optimale condities.

2° Prenatale programmering heeft permanente effecten die reacties veranderen in het latere

leven en die de vatbaarheid voor ziektes kunnen beïnvloeden.

3° Foetale ontwikkeling is afhankelijk van activiteit.

4° Prenatale programmering omvat structurele veranderingen in belangrijke organen.

5° De placenta speelt een hoofdrol in prenatale programmering.

6° Voor compensatie van niet-optimale condities wordt een prijs betaald.

7° Pogingen na de geboorte om consequenties van prenatale programmering terug te draaien

kunnen op zichzelf negatieve effecten hebben.

8° Foetale celmechanismen wijken vaak af van volwassen celmechanismen.

9° De effecten van prenatale programmering kunnen van generatie op generatie worden

overgedragen.

10° Prenatale programmering heeft vaak een verschillend effect bij mannen en vrouwen.

Tijdens de prenatale ontwikkeling worden genetisch bepaalde processen beïnvloed door de

beschikbare hoeveelheid voedsel, de toevoer van bloed, veranderingen in het functioneren van de placenta en andere omgevingsinvloeden. Dit laatste is relevant, want wat is de omgeving van de foetus? Dat is het lichaam én de daarmee onlosmakelijk verbonden geest van zijn moeder. Want in de symbiotische fase van zijn ontwikkeling leeft de baby niet alleen in het lichaam van zijn moeder, maar ook in haar geest, in haar psyché.

Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk kan dit verhelderen: een jonge moeder met een baby van enkele maanden zoekt psychotherapeutische hulp omdat ze ‘geen gevoel heeft bij haar baby’, ze zich heel gespannen voelt en zowel zijzelf als de baby regelmatig koorts maken, waarvoor de huisarts geen verklaring vindt.

De baby huilt ook veel.

In de therapeutische behandeling van de moeder bleek dat de geboorte van haar eigen baby een intens schuldgevoel had losgemaakt waarvan ze zich aanvankelijk niet bewust was. Haar eigen moeder was gestorven kort na haar geboorte en de geboorte van haar eigen kind had dit oude trauma geactiveerd.

‘Ik heb geen recht van leven als mijn moeder hiervoor moet sterven’. Eenmaal zij zich bewust was van haar eigen traumatisch verleden en het verwerkingsproces kon beginnen, verdwenen de koortsaanvallen bij haar én bij haar baby. Het huilen verminderde tot gewone proporties.

Prenatale programmering van hechting.

Er zijn tal van bevindingen die duiden op de onlosmakelijke verbondenheid tussen moeder en foetus. Ik heb me de vraag gesteld: kunnen we Peter Nathanielsz’s principes van prenatale programmering van lichamelijke gezondheid en ziekte ook toepassen op de psychologische ontwikkeling van de mens? Het antwoord lijkt ‘Ja’ te zijn. Lichaam en geest zijn één. Hoe vertaalt zich dit dan naar de programmering van de menselijke (foetale) psyché?

Nathaliensz geeft aan dat de twee meest fundamentele concepten van prenatale programmering zijn:

‘de kritische perioden’ en ‘de blijvende invloed’. In deze bijdrage worden deze twee hoofdprincipes verder uitgewerkt en dat voor het thema van de prenatale hechting.

1° In de ontwikkeling van de foetale psyché zijn er kritische periodes van verhoogde

kwetsbaarheid voor niet-optimale condities te onderscheiden.

Voor verschillende psychologische thema’s treden deze kwetsbare periodes op in

verschillende fases van de foetale ontwikkeling.

Onder hechting wordt verstaan: een universele behoefte om een hechte affectieve band aan te gaan. Er worden door Mary Ainsworth (in Cassidy, 1999), de kroonprinses van de hechtingstheorie, zes kriteria onderscheiden voor deze hechte band:

- een affectieve band is blijvend, niet tijdelijk

- een affectieve band betreft een specifieke persoon, die niet inwisselbaar is met andere

personen

- de relatie is emotioneel betekenisvol

- het individu streeft naar het handhaven van de nabijheid of het contact met deze unieke

persoon;

- het individu ervaart stress bij onvrijwillige scheiding van deze persoon

- en voor de hechtingsband het meest essentiële: de persoon zoekt veiligheid en comfort bij

deze hechtingspersoon.

Voor de relatie tussen foetus en zijn moeder betekent dit: dat de prenatale band tussen foetus en moeder niet tijdelijk is, maar blijvend en zich in het postnatale leven zal verder zetten; dat de moeder in de symbiotische fase niet inwisselbaar is voor een ander persoon; dat de relatie emotioneel betekenis vol is voor de ontplooiing van de foetus; dat de foetus de nabijheid en betrokkenheid van zijn moeder wil bewaren; dat de foetus gestresseerd geraakt als hij het contact met zijn moeder verliest én dat de foetus verwacht dat zijn moeder hem emotionele veiligheid en comfort biedt.

Er kunnen vijf kwetsbare periodes in de programmering van prenatale hechting worden aangegeven:

de conceptie, de implantatie, de ontdekkingsfase, de geboorte zelf en de eerste minuten/uren na de geboorte.

Conceptie

De conceptie is niet alleen een biologische proces van samensmelting van zaadcel en eicel. De

bevruchting vindt plaats in een biochemisch milieu en dit milieu zal zijn sporen nalaten in de

bevruchte eicel. De biochemie van de man en de vrouw die een kind verwekken is een neerslag van hun psyche, van hun gevoelsleven. De emotionele omstandigheden van conceptie lijken van belang.

De conceptie is een eerste ontmoeting en het verloop van deze ontmoeting leidt tot de vorming van een rudimentaire vorm van bewustzijn, welke de voorloper wordt van latere sensaties, emoties en zelfs van de persoonlijkheid. Conceptie is een eerste en zeer fundamenteel stap in het proces van hechting.

Dergelijke beweringen roepen de vraag op naar het ‘hoe’ van deze ervaringen. Kan er wel sprake zijn

van bewustzijn voor dat de hersenen zich ontwikkeld hebben, ja zelfs nog niet in aanleg aanwezig zijn? De hersenstructuren voor leren en bewustzijn zijn toch pas ontwikkeld tegen de vijfde/zesde maand van de zwangerschap en hersenactiviteit wordt toch pas vastgesteld in het laatste kwartaal? De celbiologie heeft echter aangetoond dat individuele cellen een ervaringsgericht geheugen vormen (accumulate experience based memory), lang voordat de hersenen zich ontwikkelen. De diepste sporen van onze pijn, angst en strijd, maar ook van geluk en plezier ontstaan in de eerste dagen van ons bestaan. Volgens Bruce Lipton (2001) vormt de celmembraan en niet de celkern, de ‘hersenen’ van een cel. Deze celmembraan is een organische informatieprocessor: ze neemt de omgeving waar en vertaalt dit bewustzijn in informatie die de activiteiten van proteïnen beïnvloeden en de expressie van genen controleert.

Implantatie.

Na een reis van 6 à 10 dagen komt de bevruchte eicel aan in de baarmoeder. De energie van het embryo dreigt op te geraken en het wordt tijd om zich van nieuwe zuurstof en voeding te voorzien. De reis op leven en dood zit erop. Het grote moment van het samenvoegen van twee levens staat te gebeuren: de implantatie. Het is de tweede grote uitdaging van de zwangerschap. Er moet een plaatsje gevonden worden waar het embryo zich kan hechten aan de baarmoederwand. Het baarmoederslijmvlies moet hormonen vrij maken die het afweersysteem van de vrouw onderdrukken door de vorming van proteïne EPF (early pregnanacy factor), waardoor het genetisch deels lichaamsvreemde embryo zich kan innestelen en niet wordt afgewezen. De symbiose kan tot stand komen. Dit is het tweede fundamentele hechtingsmoment uit onze geschiedenis: de eerste kennismaking met het lichaam van de moeder. Zoals in elk hechtingsproces kan het ook de ervaring

van onthechting, van afwijzing en verwerping in zich houden. Het is niet omdat de implantatie van het embryo slaagt en de zwangerschap verder kan ontwikkelen, dat er geen rudimentaire sporen van onthechting in het embryo geregistreerd zouden kunnen worden.

Ontdekkingsfase.

William Emerson (1994) heeft gewezen op het belang van de ontdekkingsfase, dit is het moment dat de vrouw ontdekt dat ze zwanger is. In deze periode krijgt een aanvankelijk vermoeden meer zekerheid, en een eenvoudige zwangerschapstest kan uitsluitsel geven. Hoe reageert de vrouw op haar zwanger zijn? Haar eerste reacties op haar zwanger zijn creëren een klimaat van verwelkoming, of juist niet. Is de implantatie een verwelkoming door haar lichaam en de in haar lichaam opgeslagen onbewuste ervaringen, dan is de ontdekkingsfase een verwelkoming door de psyché van de vrouw, waarbij zowel bewuste als onbewuste motieven een rol spelen. Haar instelling ten aanzien van haar zwangerschap zal het embryo een gevoel van welkom zijn of een gevoel van afwijzing geven.

Het zal zijn hechting aan het lichaam van zijn moeder en aan haar psyche verder versterken of ondermijnen; het zal zijn affectieve veiligheid vergroten of verkleinen. Uiteraard is hier sprake van twee polen op een continuüm. Ergens tussen de positieve en negatieve pool zal de ervaring van het embryo zich bevinden, tussen hechting en onthechting, tussen bevestiging of afwijzing, tussen contact of isolement, zit een heel scala aan ervaringsmogelijkheden. 

Geboorte

De geboorte is misschien wel, samen met de dood, de belangrijkste overgang die we ooit in ons leven meemaken. Alhoewel de baby het initiatief neemt en vanuit zijn hypofyse signalen uitstuurt naar de baarmoeder, blijft de geboorte een belangrijk samenspel tussen moeder en kind. Synchroniciteit is van belang, en dit geldt niet alleen voor de biomechanica van de geboorte, maar ook voor de communicatieve aspecten. Sterke gevoelens van extatische verbondenheid kunnen door de foetus ervaren worden alsook overspoelende gevoelens van volledige verlatenheid. Dergelijke existentiële gevoelens worden ingeprent in het geheugen, in ons lichaam. Thomas Verny (2002) noemt in zijn recent boek ‘Tomorrow’s baby’ de geboorte ‘een transformerende psychologische gebeurtenis’: hoe we in de wereld komen speelt een cruciale rol in hoe we in die wereld leven. De ervaringen tijdens onze geboorte vormen een soort geboortescript, een neerslag in onze persoonlijkheid.

Toekomstige ouders staan nu voor de keuze: hoe kunnen we ons kind in de wereld verwelkomen met de minste belasting en de minste stress, zodat er zo weinig mogelijk fysieke en psychologische schade wordt aangericht?; zodat er zo weinig mogelijk inbreuken ontstaan op de hechtingsrelatie? Het risico op traumatisering tijdens de geboorte is erg groot, omdat de foetus op dat moment in een zeer kritische fase van zijn leven bevindt (Emmerson, 1998).

Doorheen de evolutie is er ‘een precieze cascade van hormonen ontstaan’, zegt Michel Odent(2002) , ‘waardoor er zowel bij de moeder als bij de baby een complex hormonale balans ontstaat, die niet lang aanhoudt, maar wel een diepe band kan creëren’. Helaas verandert de high tech-low touch verloskunde deze subtiele hormonale mix, welke door de evolutie was voorzien om primaire hechting te bevorderen.

Een jonge moeder vertelde mij het volgende verhaal over de geboorte van haar dochtertje Anja. Op het moment dat de voorweeën zich aankondigden kreeg ze een enorme nesteldrang: ‘Ik moest iets doen’ Toen de weeën intenser werden raakte ze in paniek: ‘Ik probeerde met mijn hoofd kalm te blijven en in het proces mee te gaan, maar in mijn gevoel lukte dat niet. Het leek wel alsof alles in mij tegenwerkte’. Het klikte niet met de verloskundige; ze voelde geen steun. ‘Ik had het gevoel dat ik heel de tijd mijn weeën heb lopen inhouden, bang om over te geven aan mijn eigen kracht, bang om nog meer te paniekeren’. De synchroniciteit, het subtiele samenspel tussen moeder en boreling, leek ver zoek, zeker emotioneel. In het ziekenhuis vorderde de ontsluiting niet. Er werd een infuus aangelegd. ‘Op het moment dat ik eindelijk mocht persen voelde het heel goed; ik had weer contact met de kracht in mijn lichaam’. Maar dan ging het voor haar helemaal fout. De uitdrijving stagneerde,

de gynaecoloog knipte in en besloot uiteindelijk tot een vacuümverlossing. ‘Plots ging het voor mij veel te snel; ik voelde me uiteen gereten. Ik zag die metalen klok en de gynaecoloog trok daar met alle macht aan. En toen ben ik volledig geflipt. Ik raakte helemaal buiten mezelf. Toen de baby op mijn buik werd gelegd, wist ik niet meer wat ik moest doen. Zij zag helemaal paars. Toen zij weggehaald werd hoorde ik haar huilen, maar ik had geen gevoel meer voor Anja. Ik was afgesloten, in mijn hoofd, niet meer bij enig gevoel. Ik heb het gevoel dat ik haar volledig in de steek heb gelaten.’ Ze wordt gehecht en naar een ziekenhuiskamer gebracht. ‘Toen ik boven kwam wist ik niet eens welk kind ik gebaard had; ik wist niet of het een jongen of meisje was’. Drie dagen na de geboorte van Anja heeft deze vrouw een ernstige shock-ervaring doorgemaakt. Ze heeft me dit verhaal in diepe pijn en met veel tranen verteld en dat voor het eerst na 4,5 jaar.

Onmiddellijk na de geboorte

Uit de onderzoeken van Klaus, Kennell en Klaus (1995, 1998) over hechting onmiddellijk na de geboorte, blijkt dat hoe meer de vrouw zich gesteund voelt tijdens de arbeid, des te beter kan ze zich volledig laten gaan in het geboorteproces, des te beter zal ze in contact blijven met haar eigen lijf en daardoor met haar kind, des te beter zal ze zich kunnen hechten aan haar kind onmiddellijk na de geboorte. Interventies, hoe noodzakelijk soms ook, verstoren dit proces en leiden tot een onthechting.

Er kan een geweldige kracht uitgaan van het eerste contact tussen moeder en baby. Zonder

tussenkomst van buitenaf zal de baby, teruggeplaatst op de buik van zijn moeder, onmiddellijk zijn weg zoeken naar haar borst en met zuigen beginnen. Dit wordt self-attachment-behavior genoemd en blijkt reeds prenataal, in onderdelen, geoefend te zijn. Hun onderzoeken tonen ook aan dat dit moment direct na de geboorte, met recht een kritische periode genoemd kan worden, want hun vervolgonderzoek toonde aan dat deze eerste minuten en uren samen voor zowel de moeder als voor het kind bepalend zijn voor hun hechtingsrelatie. Dit moment, dat ook wel het inprentingsmoment wordt genoemd, is het cumulatie moment van de opgebouwde prenatale hechtingsrelatie. Geen wonder dat het echtpaar Klaus en hun collega Kennell zich verzetten tegen het routinematig weghalen van de

pasgeboren baby bij de moeder.

Dit brengt ons bij het tweede punt van de prenatale programmering van de psyche:

2° Prenatale ervaringen hebben een blijvend effect op de menselijke psyché

De ontwikkeling van prenatale hechting in vijf kritische fasen roept de vraag op: hoe kunnen

dergelijke vroege hechtingservaringen onthouden worden? Nieuwe bevindingen uit de

neurowetenschappen, de celbiologie en de prenatale psychologie tonen aan dat de mens beschikt over meerdere vormen van geheugen. Naast het ‘expliciete’ bewuste geheugen beschikken we ook over een celgeheugen, dat zich cumuleert in een lichaamsgeheugen.

Het voor ons meest vertrouwde geheugen is het ‘corticale’ geheugen, waarin de hippocampus een sleutelrol vervuld. Dat is het geheugen waarmee we herinneringen kunnen ophalen, terug tot ongeveer ons tweede levensjaar (Schacter, 1997).

Daarnaast zijn we ook in staat om op andere niveaus van de hersenen informatie op te slaan. Het proces van ‘imprinting’ kan plaats vinden op het niveau van de hersenstam, van het limbisch systeem en van de cortex. Zogenaamde primitieve informatie, die opgeslagen wordt in lagere hersengebieden, speelt altijd een rol in ons geheugen. Sterker nog primitieve sensaties en emoties domineren onze gedachten. Lang voordat we op het idee komen ‘Oei dat is een gevaarlijke hond want het is een pitbull’, heeft ons emotionele brein ons al gealarmeerd via de amygdala en is ons lichaam al geactiveerd door stresshormonen.We slaan al op de vlucht voordat we het ons goed en wel beseffen (Ledoux, 1998). We moeten ons goed realiseren, dat het meest ontwikkelde deel van onze hersenen, de cortex of hersenschors, vaak het minst weet over onszelf en anderen. Bovendien zijn onze emoties

ouder dan onze gedachten én gedachten kunnen onze gevoelens niet veranderen. Ook in de

psychotherapeutische praktijk wordt dit zichtbaar: inzicht brengt geen heling (Janov, 2000).

Imprints, als neerslag van belangrijke ervaringen, kunnen dus op verschillende niveaus in de hersenen worden opgeslagen, afhankelijk van het gewicht van de ervaring en van het moment waarop ze optreden. Prenatale ervaringen worden hoofdzakelijk in de hersenstam opgeslagen en geboorte- ervaringen meer in de hersenstam en het limbisch systeem; latere ervaringen in het limbisch systeem en de cortex. We kunnen de evolutie van de menselijke soort niet ontkennen; onze hersenen zouden dat niet toestaan. Indrukken worden van beneden naar boven verwerkt: van de hersenstam over het limbisch systeem naar de cortex. Idealiter werken deze drie systemen goed samen, maar bij trauma’s worden de verbindingen tussen deze drie systemen geblokkeerd.

Vroege trauma’s leiden tot een blokkade van het ene niveau naar het andere om te voorkomen dat de hogere niveaus overspoeld worden. Helaas treedt hier een diabolisch aspect op: trauma’s, ook in de baarmoeder, die hoge niveaus van inhiberende neurohormonen vragen om de emotionele pijn draaglijk te houden, leiden tegelijkertijd juist tot een vermindering van die inhiberende hormonen. Dat wil dus zeggen: vroege trauma’s kunnen zo’n sterke invloed hebben dat ze het onderdrukkende systeem levenslang kunnen beschadigen. Daardoor kan de cortex belemmerd worden om zijn werk te doen in het plannen, regelen, controleren en uitvoeren van ons dagelijkse leven. Imprints van een laagniveau kunnen zo sterk zijn dat ze door de beschermende grenzen heen breken en dan angst geven.

In het algemeen geldt: hoe ouder de ervaringen die in het geheugen wordt opgeslagen, des te ouder is de betrokken hersenstructuur. De conclusie kan niet anders zijn dan dat er een vorm van prenataal geheugen bestaat en dat we als mens in staat zijn om heel vroege ervaringen, reeds vanaf de conceptie, in een of andere vorm op te slaan in ons lichaamsgeheugen. Hoe deze mechanismen allemaal precies werken moet nog nader uitgeklaard worden, maar het prenataal geheugen bestaat.

Wat betekent dit voor het thema van de prenatale hechting?

Hechtingservaringen worden prenataal geregistreerd, op verschillende niveaus in de hersenen.

Daarmee vormen ze een rudimentair basispatroon voor hechting, waarop latere hechtingservaringen voortborduren. Is het prenatale hechtingspatroon een veilig patroon dan zullen latere hechtingservaringen zich ook eerder in deze richting ontwikkelen. Is het hechtingspatroon onveilig dan zullen latere hechtingservaringen ook eerder als onveilig geïnterpreteerd worden. De hechtingservaringen zoals die in de lagere hersenstructuren zitten opgeslagen geven blijvend richting aan latere affectieve relaties. Of om het technischer te zeggen: de prenatale hechtingservaringen leiden tot wat Bowlby, de geestelijke vader van de hechtingstheorie, heeft genoemd interne werkmodellen, waarmee naar alle relaties kijken.

Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Een zwangere vrouw zoekt contact met onze praktijk omdat ze gehoord heeft over ons werk rond prenatale hechting. Ze is in blijde verwachting, opgetogen over haar zwangerschap. Tegelijkertijd voelt ze iets knagen, iets dat heel diep zit en ongrijpbaar is. Na enkele sessies komen we op een spoor: ze begint steeds meer op te zien tegen de bevalling, al hoewel ze met haar verstand weet dat ze dit gaat aankunnen. Elke sessie eindigen we met een kort ‘gesprekje met haar baby: ‘Het is niet omdat ik bang ben dat jij er niet mag zijn, dat jij niet mag groeien en dat jij er niet mag uitkomen als je er klaar voor bent’.

Zo worden haar angstgevoelens gedifferentieerd van de baby; het is haar angst, niet die van de baby. Zo hopen we dat de baby niet belast met haar emoties.

Haar angst lijkt samen te hangen met haar eigen geboorte, die niet zonder complicaties bleek te zijn verlopen. Haar eigen geboorte-ervaringen hadden een levensscript gevormd met ongeveer de volgende onbewuste inhoud: ‘stressvolle gebeurtenissen zijn altijd gevaarlijk, ze ondermijnen je kracht, bedreigen je leven en er is niemand die je erbij helpt, je bent dan aan je lot overgelaten’. Haar eigen hechtingservaringen tijdens het geboorteproces waren opgeslagen in haar lichaam en ze werden geactiveerd door de op handen zijnde geboorte van haar baby-tje. Door contact te maken met deze ervaringen en deze door te werken voelde ze zich een stuk bevrijd van haar angst. Ze voelde zich sterker worden.

De geboorte van haar kindje verliep vlot, zonder ogenschijnlijke complicaties. Ze kon goed in haar kracht blijven, blijven vertrouwen op haar lichaam en in contact blijven met haar kindje. De eerste minuten en uren waren voor haar en haar kindje ‘magische momenten’ van intens geluk.

De conclusie uit verschillende onderzoeken op dit gebied is: de emotionele toestand van de moeder tijdens het prenatale leven van haar kind is van grotere betekenis dan haar emotionele toestand in het eerste jaar na de geboorte. De hechtingsrelatie tussen moeder en foetus is van grote invloed op de ontwikkeling van de hersenen en daarmee op het later functioneren van haar kind. De emotionele afstemming tussen moeder en baby, alsook de verstoringen in deze afstemming leiden tot een ‘woordenloze blauwdruk van het emotionele leven’ van de baby. Liefde, warmte, betrokkenheid, verbondenheid, kortom veilige affectieve hechting, bevorderen de ontwikkeling van de hersenen, en daarmee van het emotionele leven en van de persoonlijkheid. Andersom geldt helaas ook, vroege trauma’s en een gebrek aan liefde zet de ontwikkeling van de hersenen onder druk en dit kan leiden tot emotionele problematiek in het latere leven.

Prenatale programmering van hechting heeft dus een blijvend effect.

Aanbevelingen: bewust ouderschap Het mag duidelijk zijn: de bevindingen van de neurowetenschappen, de celbiologie en de ontwikkelingspsychologie maken het (toekomstige) ouders niet gemakkelijk. Als we het beste willen voor toekomstige kinderen en voor de toekomst van onze planeet, dan moeten we optimale condities voor prenatale ontwikkeling durven benoemen en ouders ondersteunen in bewust ouderschap.

In navolging van Verny (2002) kunnen vijf aanbevelingen geformuleerd worden voor bewust

ouderschap.

Ten eerste, kijk als ouder naar het kind in jezelf.

Ideale ouders bestaan niet, wel ouders met heel veel goede bedoelingen. Er is echter een fundamenteel probleem in opvoeding, namelijk de wonden die ouders zelf opgelopen hebben in hun kindertijd zullen onvermijdelijk doorwerken. Ons kindbewust zijn is een krachtige factor, zeker in een emotioneel kwetsbare periode als zwangerschap is. Eerste aanbeveling is dan: kijk naar het kind in jezelf als je verantwoordelijkheid draagt of gaat dragen voor een kwetsbaar kind (Stroecken,2001) .

Ten tweede, verwerk oude innerlijke conflicten.

Zwangerschap en geboorte zijn voor de vrouw en de man emotionele ervaringen, waardoor oude onverwerkte problemen geactiveerd kunnen worden. Deze negeren heeft geen zin. Besteed er aandacht aan en probeer ze te verwerken. Gevoelens die niet geuit en gedeeld kunnen worden gaan woekeren in ons onbewuste.

Ten derde, maak keuzes.

De keuze voor een baby zal het leven van ouders voorgoed veranderen. Keuzes maken betekent ook verantwoordelijkheid opnemen. Zoals roken en zwangerschap niet samengaan, zo gaan stress en zwangerschap ook niet samen. Zoals je een pasgeborene niet zonder eten kunt laten, zo kun je hem ook niet zonder liefde laten (Stroecken, 2003).

Ten vierde, hou er rekening mee dat je kinderen weten wat je voelt.

Het symbiotische kind leeft niet alleen in sterke verbondenheid met het lichaam van zijn moeder, maar ook met haar geest. Het heeft een emotionele radar om haar gevoelens te scannen. Haar gevoelens worden zijn gevoelens.

Ten vijfde, je kinderen zijn uniek.

Of er een hechte band tot stand komt tussen ouders en kind hangt ook sterk samen met de

verwachtingen die ouders hebben. Het kind zichzelf laten zijn en geloven in zijn eigen

ontwikkelingsmogelijkheden is beter dan vooruit gestippelde verwachtingen proberen op te dringen .

Conclusie.

Naast de prenatale programmering van gezondheid bestaat er ook een prenatale

programmering van hechting. Deze programmering is gebaseerd op concrete ervaringen in de baarmoeder, die we in ons lichaam kunnen opslaan en die daardoor een blijvende invloed op ons leven hebben. Een veilige, onbelaste hechting is de beste garantie voor een goede ontwikkeling van de foetus en de baby. Een veilige hechtingsrelatie is belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van onze hersenen, voor onze relaties, en misschien wel het allerbelangrijkste, voor onszelf.

Geraadpleegde literatuur.

Cassidy, J., The nature of the child’s ties. In: Cassidy, J. en Shaver, Ph., The handbook of attachment. Guilford Press, Londen, 1999.

Chamberlain, D., Goed geboren worden. Ankh-Hermes, Deventer, 1990.

Emerson, W. R., The vulnerable prenate. In: Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and

Health, 3, 1994.

Emerson, W. R., Birth trauma: the psychological effects of obstetrical interventions. In: Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health, 3, 1998.

Janov, A., The biology of love.Prometheus Books, New York, 2000.

Klaus, M., Klaus, Ph. En Kennell, J., Bonding. Addison-Wesley, Reading, 1995.

Klaus, M. en Klaus, Ph., Your amazing newborn. Perseus books, Massachusetts, 1998.

Lipson, T., From conception to birth. Millenium Books, Newtown, Australië, 1994.

Lipton, B., Nature, nurture and human development. In:Journal of prenatal and perinatal psychology and health, 16, 2001.

Ledoux, J., The emotional brain. Simon and Schuster, New York, 1998.

Nathaliensz, P., Leven voor de geboorte.Forum, Amsterdam, 1994.

Nathaliensz, P., Life in the womb. Promethean Press, New York, 1999.

Odent, M., Primal health. Clairview, Londen, 2002.

Schacter, D., De kunst van het geheugen. Anthos, Amsterdam, 1997.

Stroecken, G., Het miskende kind in onszelf; invloeden van de kindertijd op het latere leven. MOM, 2001.

Stroecken, G., De stem van het jonge kind. MOM, 2003.

Verny, Th., Tomorrow’s baby. Simon&Schuster, New York, 2002.

Geschreven door en Correspondentie:

Rien Verdult, Opleeuwstraat 59, 3840 Gors-Opleeuw (Borgloon).

rien.verdult@skynet.be

http://www.stroeckenverdult.be

25-03-2008 om 11:59 geschreven door Webmaster