Orchidee: De lievelingsbloem van mijn echtgenote.

" Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty and dedicated to the proposition that men are created equal.
Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battle-field of that war. We have come to dedicate a portion of that field, as a final resting place for those who here gave their lives that that nation might live. It is altogether fitting and proper that we should do this.

But in a larger sense, we can not dedicate - we can not consecrate - we can not hallow - this ground.  The brave men, living and dead, who struggled here, have consecrated it, far above our poor power to add or detract. The world will little note, nor long remember what we say here, but it can never forget what they did here. It is for us the living, rather, to be dedicated here the unfinished work which they who fought here have thus far so nobly advanced. It  is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us - that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they give the last full measure of devotion- - that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain - that this nation, under God, shall have a new birth of freedom - and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth."

Vertaling:
"Zevenentachtig jaar geleden brachten onze voorvaderen op dit continent een nieuwe natie voort, gecreëerd in vrijheid en gewijd aan de gedachte, dat alle mensen als gelijken zijn geschapen. Thans zijn we in een grote burgeroorlog verwikkeld, die deze en elke andere natie op de proef stelt of deze toewijding en gedachte kunnen blijven bestaan. Wij zijn hier bij elkaar op een groot slagveld van deze oorlog. Wij zijn gekomen om een deel van het slagveld te wijden als een laatste rustplaats voor hen, die hun leven gaven voor deze vrijheid. Het is erg gepast, dat wij dit met elkaar zo doen. Maar in een groter verband kunnen we deze grond niet wijden  noch heiligen. De eerzame burger, levend of dood, welke hier gevochten heeft, heeft deze grond meer dan geheiligd ten opzichte van onze brute kracht. De wereld zal zich deze gebeurtenis  niet lang herinneren, noch wat we hier zeggen, maar het kan nooit vergeten wat zij hier hebben gedaan. Voor ons levenden moeten we de gedachtenis aan het onvoltooide werk, dat zij hebben verricht, in herinnering houden. Voor ons levenden geldt eveneens, dat wij hun taak moeten voltooien, ter nagedachtenis aan hen die hun leven lieten, opdat zij niet tevergeefs zijn gestorven en onze natie een nieuwe geboorte van de vrijheid zal beleven, opgedragen aan God, en dat de regering van de mensheid, voor de mensheid en door de mensheid niet van de aarde zal verdwijnen."

Gettysburg is de plaats waar de grootste slag in de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) plaatsvond en voor een ommekeer zorgde.

Deze oorlog kwam voort uit een conflict tussen de noordelijke en de zuidelijke staten van Amerika. Er zijn meerdere oorzaken aan te voeren, die tot dit conflict aanleiding gaven:

Ten eerste de spanning tussen de federale regering en de deelstaten; ten tweede de tegenstellingen tussen het industriële noorden dat protectie wenste, terwijl het zuiden, waar veel katoen werd verbouwd, vrijhandel voorstond en tenslotte de slavernij, waarop de hele economie van het zuiden  gebaseerd was.

Toen Abraham Lincoln in 1860 met alleen de stemmen van de noordelijke staten tot president werd gekozen, scheidden de zuidelijke staten zich af onder de naam Geconfedereerde Staten en kozen Jefferson Davis tot hun president.

President Lincoln stuurde troepen naar het bedreigde Fort Sumter voor de haven van Charleston in South Carolina. Daarop beschoten de zuiderlingen dit fort en veroverden het en daarmee was de burgeroorlog een feit.

In de eerste jaren boekten de noordelijke staten weinig overwinningen door de verdedigende strategie van de zuidelijke staten. Na weer een nederlaag van het noorden in 1863 besloot generaal Robert Lee van de zuidelijke staten zijn verdedigende tactiek te wijzigen in een aanvallende en door te stoten naar het noorden. Hij trok met zijn legers naar Pennsylvania , waar hij op de legers van het noorden stuitte bij het plaatsje Gettysburg, in die tijd een klein gehucht met 2400 inwoners. De legers ontmoetten elkaar in een vallei met twee heuvelruggen, waar gedurende drie dagen een hevige strijd plaatsvond met uiteindelijk de noordelijke staten als winnaar, voorzover je van een overwinning kunt spreken, want de verliezen aan beide zijden waren erg groot. Toch betekende deze slag een ommekeer in de burgeroorlog en wonnen de noordelijken steeds meer terrein en op 26 april 1865 capituleerde de laatste zuidelijke generaal.

Abraham Lincoln had in 1863 de slavernij afgeschaft middels een militaire maatregel, die in 1865 werd gevolgd door een amendement op de grondwet, waarbij de slavernij voorgoed verdween. Na de oorlog kon de balans van de slachtoffers worden opgemaakt: het aantal doden bij de noordelijken was 360.000 man en bij de zuidelijken 258.000 man……

In geen enkele oorlog daarna zijn meer slachtoffers onder de Amerikanen te betreuren geweest !

Vijf dagen na de capitulatie werd Abraham Lincoln neergeschoten in een schouwburg, waarbij hij getroffen werd door een kogel in zijn achterhoofd. Hij overleed de dag erna…….

Gettysburg is thans een Nationaal Monument, waar het slagveld intact is gebleven, waar vele monumenten een blijvende herinnering vormen aan de Slag bij Gettysburg.
Deze zijn door de verschillende staten gefinancierd.

Ik plaats er een tweetal op de volgende twee bijdragen op deze dag.

Op weg naar Lancaster County in Pennsylvania, zien we de zwarte koetsjes, zoals afgebeeld op 28.01.2006, met een razende vaart over de weg rijden. Grappig is de reflecterende driehoek achterop hun koetsjes. Daarmee worden we geconfronteerd met de levenswijze van de Amish ( dit woord wordt uitgesproken als ‘Oo-miesch). De Amish verbieden het bezit van een auto, gebruiken geen elektriciteit en ook een telefoon zul je niet in de huizen aantreffen.

De mannen dragen allemaal een baardje. Voordat zij in het huwelijk treden, scheren zij zich en na het huwelijk laten zij hun baard staan. Zij gaan gekleed in zwarte pakken.

Vrouwen dragen eenvoudige kleding zonder juwelen of sieraden en hebben altijd een wit kapje op hun hoofd.

Kinderen dragen dezelfde kleding in de kleuren blauw of zwart en meisjes spelen met poppen zonder een gezicht. Amish zijn namelijk - op grond van een bijbeltekst- tegenstanders van het reproduceren van menselijke beelden en houden zich daarom ook verre van televisie, bioscoop en fotografie.

De Amish voorzien in hun onderhoud door het bewerken van het land en de verkoop van agrarische producten en souvenirs voor de toeristen. Hun boerderijen en landerijen zien er zeer verzorgd uit. Toch kunnen ook zij hun negentiende eeuwse leefwijze niet geheel blijven volhouden, al wegen ze wel heel bewust af wat ze wel of niet willen binnenhalen.

Wie tegenwoordig een bezoek aan de Amish brengt, zal er melkmachines, hydraulische pompen, kunstmest, een gekoelde melkopslag aantreffen. Dit wordt mogelijk gemaakt door elektriciteit op te wekken via accu’s en generatoren. In huis gebruiken ze echter gaslampen.

Hoewel ze zelf geen auto’s mogen bezitten, laten ze zich graag door anderen met de auto naar de markt of familieleden brengen. Eigenlijk een contradictio in terminis, maar dat is dan één van hun compromissen.

Tijdens ons bezoek hebben we een boerderij van de Amish bezocht en werden we door een Amishvrouw rondgeleid. In de woonkamer troffen we een aantal houten banken aan en er werd ons verteld, dat er die zondag een gebedsdienst zou worden gehouden. De Amish hebben geen kerkgebouwen, maar komen tweewekelijks samen in een van de woonhuizen, waar dan de banken en boeken naar toe gebracht worden.

Vanaf een jaar of zestien mogen Amish een paar maanden tot een paar jaar leven als de gemiddelde Amerikaan. Dit wordt rumspringa genoemd. De Amish schamen zich soms wel voor het wilde en ongecontroleerde gedrag van vooral de jongens. Maar toch geven ze hen die vrijheid heel bewust: zij raken hun wilde haren kwijt en kunnen daarna een bewuste keuze maken. In de praktijk blijkt het dat 85 tot 90 procent van de jongeren na de rumspringa ervoor kiest zich weer bij de Amish aan te sluiten en worden zij gedoopt. Zoals bekend kennen de Amish geen kinderdoop.

In het dorpje Kitchen Kettle Village zijn allerlei producten en souvenirs van Amish te koop.

De wortels van de Amish liggen in Zwitserland in de beweging van Wederdopers – Anabaptisten – die in 1525 opkwam als een radicale afscheiding van de Reformatie. De Wederdopers doopten elkaar als volwassenen, nadat zij als baby’s al in de katholieke kerk waren gedoopt. Zij werden daarom te vuur en te zwaard bestreden door zowel katholieken als protestanten.

Om de vervolging te ontlopen trokken de Wederdopers naar afgelegen gebieden om daar als landbouwers in hun onderhoud te voorzien.

In 1693 scheidde zich een groep af onder leiding van Jacob Amman en zij noemden zich de Amish naar de achternaam van hun leider.

(De andere groep werd later bekend als de Mennonieten, genoemd naar de Nederlander Menno Simons.)

In de 18^e eeuw werden de Amish door William Penn uitgenodigd om in zijn kolonie Pennsylvania te komen werken als landarbeider. Hoewel er aan het eind van de negentiende eeuw nog maar zo’n tienduizend Amish over waren, is hun aantal sindsdien gegroeid tot 182.000, verdeeld over 23 staten. Het merendeel woont echter in Pennsylvania, Ohio en Indiana. Die groei is enerzijds te verklaren vanuit hun geloof: Zij doen niet aan geboortebeperking en gemiddeld heeft elk gezin daardoor zeven kinderen. Anderzijds hebben zij de scheiding tussen hun gemeenschap en de rest van de samenleving weten te handhaven, al zijn zij wel bereid zich creatief aan te passen aan de veranderende wereld om hen heen door compromissen te sluiten.

Op de foto: Hét vervoermiddel van de Amish
(Wordt vervolgd)

In een historisch straatje in Philadelphia bleek een oud postkantoor te zijn, waarop wij werden geattendeerd door onze reisleider. Als je daar namelijk je brieven en kaarten laat voorzien van een postzegel, dan krijg je een speciaal poststempel met de handtekening van Benjamin Franklin. (zie kopie van een enveloppe)

Dat brengt me weer terug bij deze staatsman, die echter meer pijlen op zijn boog had dan het beroep van drukker en later politicus.

Reeds als kleine jongen vond hij de zwemvliezen uit. Hij maakte ovalen houten plankjes, die hij met zijn handen vasthield door een gat in elk plankje te maken, waar zijn duim doorheen kon. Hij kon op die manier sneller zwemmen.

Waar hij vooral bekend door is geworden zijn de experimenten met elektriciteit. De termen positief, negatief, batterij, lading, plus en min zijn van hem afkomstig.

Tijdens een onweersbui in juni 1752 doet hij de beroemde, maar ook levensgevaarlijke vliegerproef. Hij vermoedde al, dat de bliksem een elektrisch verschijnsel was en dat wilde hij bewijzen door aan te tonen, dat een metalen voorwerp de bliksem geleidt. Hij bond een metalen sleutel aan een vliegertouw van hennepvezels en bracht de vlieger omhoog. Toen de bui bijna voorbij was, werd het touw plotseling strak gespannen. Franklin hield zijn hand bij de sleutel en kreeg een flinke schok. Voor hem gelukkig was het geen blikseminslag, maar het gevolg van het spanningsverschil tussen de aarde en de wolken, dat gewoonlijk de oorzaak is van de bliksem.

Dit bracht hem op het idee om gebouwen te beschermen door een metalen staaf op het dak te plaatsen, wat het begin was van de bliksemafleiders, zoals wij die nu kennen.

Doordat hij zonder bril weinig zag, werd hij het beu om steeds van bril te wisselen als hij iets van dichtbij of veraf wilde zien, zaagde hij nauwkeurig de twee lenzen door de helft en zette de beide helften boven op elkaar in één montuur. De bifocale bril deed zijn intrede !

Een bijzondere man, deze Benjamin Franklin!

De eerste Europeanen, die zich in dit gebied vestigden waren Zweden en Nederlanders. De Engelse koning Karel II schonk dit gebied in 1681  aan William Penn, die er een kolonie voor de 'Quakers' stichtte. Pennsylvania betekent eigenlijk het "land van de wouden van Penn "  (Silva is het Latijnse woord voor woud)

De hoofdstad is Harrisburg, maar deze stad is overvleugeld door Philadelphia, de op één na grootste stad aan de oostkust van de verenigde Staten.
Philadelphia kent meer historie dan welke andere Amerikaanse stad ook.
In 1776 werd in de Independence Hall (zie foto) door 13 staten aan de oostkust de onafhankelijkheid uitgeroepen door ondertekening van de Onafhankelijkheidsverklaring, waarmee de Engelsen hun heerschappij over deze gebieden uit handen moesten geven. Na die ondertekening werd Philadelphia de hoofdstad van de Amerikaanse natie gedurende de periode van 1790 - 1800.

Pennsylvania is ook bekend vanwege de Amish, die er leven en de Slag bij Gettysburg, maar daarover later meer.

Benjamin Franklin werd geboren in de Amerikaanse stad Boston en was de vijftiende van zeventien (!) kinderen. Zijn vader was kaarsenmaker en zeepbereider van beroep in Boston.
Doordat het gezin zo groot was, moest hij zijn eigen weg in de wereld zien te vinden. Toen Benjamin 10 jaar was moest hij zijn vader helpen in de zaak.
De jonge Benjamin blijkt een echte boekenwurm te zijn en hij besteedt het weinige zakgeld, dat hij ontvangt, aan boeken.

Vanaf zijn twaalfde werkt hij in de drukkerij van zijn broer James en soms mag hij een boek lenen uit de winkel, die bij de drukkerij hoort, onder voorwaarde dat hij het de volgende ochtend weer netjes terug legt. Vaak leest hij daardoor het grootste gedeelte van de nacht.

Hij bekwaamt zich verder in het drukkersvak en begint - na een ruzie met zijn broer - in Philadelphia een eigen zaak en een eigen tijdschrift, de Pennsylvania Gazette.

Toen hij voor een tijdje in Londen woonde, kreeg hij belangstelling voor diplomatie en probeerde de relaties tussen de Amerikaanse kolonie en Engeland te verbeteren.
Hij speelde later een belangrijke rol bij de grondlegging van de Verenigde Staten.  Als medeopsteller van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring en de Amerikaanse grondwet, die in Philadelphia tijdens de Constitutional Convention werd aangenomen, is hij bekend geworden als politicus. 
Maar..... hij heeft ons meer nagelaten. Daarover later meer

Dit beeld zal voor altijd op het netvlies van onze generatie blijven staan.

Fotografeer nu voor later......
Hoe waardevol foto's na verloop van tijd blijken te zijn toont deze foto uit 1996 wel. Vanaf The Empire State Building met tele-instelling Manhattan zo dicht mogelijk  naderbij getrokken, waardoor de Twin Towers van het World Trade Centre  duidelijker in beeld kwamen.
Wie had ooit kunnen vermoeden, dat vijf jaar later die verschrikkelijke ramp de geschiedenis zou ingaan als de grootste terroristische aanslag ooit........

Rechts van de Twin Towers is in de verte het Vrijheidsbeeld nog juist te zien.

Wat veel mensen niet weten is het feit, dat ook The Empire State Building eens door een vliegtuig is geraakt.

Het was op 28 juli 1945, vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog, toen Luitenant-Kolonel William F. Smith met een Boeing B-25 van zijn huis in Massachusetts naar Newark vloog, dat net buiten New York ligt.Daar zou hij zijn commandant oppikken, maar in de mist maakte Smith een navigatiefout. Met een snelheid van driehonderd kilometer per uur vloog hij over Manhattan en de bommenwerper boorde zich
daarna in de 79e verdieping van de Empire State Building. Hij moet het gebouw op zich af hebben zien komen, want het vliegtuig had net een wanhopige klim ingezet. Behalve Smith en zijn twee inzittenden kwamen nog elf mensen in het gebouw om het leven.

Net als bij de aanslag op het WTC was het probleem niet alleen de inslag (een gat van 5,5 bij 6 meter), maar vooral ook de brand, die veroorzaakt werd door exploderende brandstoftanks. Na de restauratie van het gebouw werd op de noordwestelijke hoek een stuk metselwerk onafgewerkt gelaten ter nagedachtenis aan de doden.

Het is maar hoe je het bekijkt. Wij stonden in 1996 op het platform van The Empire State Building en dan zie je wolkenkrabbers vanuit een heel ander perspectief. Zo gezien, lijken ze immers helemaal niet zo hoog te zijn.
Het lijkt wel of de gebouwen met Legosteentjes zijn gebouwd........

Maar, zoals gezegd, wij stonden dan ook  boven in de Empire State Building, dat lange tijd met zijn 381 meter  het hoogste gebouw ter wereld was.
Op 22 januari 1930 is met de bouw begonnen en ruim een jaar later, op 1 mei 1931, was het gebouw klaar. Een enorme prestatie van de bouwers !
Het raakte zijn status van hoogste gebouw kwijt door de bouw van het World Trade Centre met de Twin Towers in 1972, tot de terroristische aanslag op 11 september 2001 het WTC in de as legde. Het is niet meer het hoogste gebouw ter wereld, maar wel van de stad New-York.
Het gebouw heeft 102 verdiepingen en met een drietal liften bereik je uiteindelijk de 86e verdieping, waar het platform je een prachtig uitzicht biedt op Manhattan.
Je kunt ook gaan lopen, maar dan moet je wel 1860 trappen oplopen!!

De Niagara-watervallen bezochten wij in 1996 tijdens een rondreis in het Noordoosten van de USA en Canada.
Deze drie watervallen behoren tot de grootste en misschien ook wel de bekendste watervallen ter wereld. Ze vormen gedrieën de grens tussen de Verenigde Staten van Amerika en Canada. De hoogte is ongeveer 60 meter, maar het is juist de breedte van deze watervallen, die ze zo uniek maakt. Vooral vanaf de Canadese kant zijn ze heel goed te zien.

Bij de waterval staat de Skylon, een hoge toren die bovenin een restaurant herbergt, waar we de lunch hebben gebruikt. Vanuit dit ronddraaiend restaurant heb je een prachtig uitzicht op de watervallen. Op bijgaande foto de waterval aan de Amerikaanse kant, gefotografeerd vanuit dit restaurant. Helaas waren de ruiten niet erg schoon.

Aan de Canadese kant kon ik de waterval tot op een paar meter benaderen en de videobeelden, die ik daarvan heb gemaakt, vormen ronduit een prachtige herinnering aan ons bezoek aan deze waterval.

Ook de boottocht met 'The Maid of the Mist', die ons tot dicht langs de watervallen bracht, was een belevenis die we niet graag hadden willen missen. Iedere passagier kreeg een plastic regenpak om je te beschermen tegen de mist van regendruppels en dat bleek inderdaad nodig te zijn.
Op de foto zie je zo'n bootje rechtsonder varen.

Vandaag een laatste bijdrage over bezienswaardigheden in Californië, namelijk Death Valley National Park.
Dit park ligt in het zuidoosten van Californië en doet haar naam eer aan, want het is het laagst gelegen, heetste en droogste gebied van de Verenigde Staten. Het park is al sinds 1933 een nationaal monument, maar in 1994 kreeg het de status van Nationaal Park.

Het regent er heel weinig met 4,4 cm per jaar. Dit komt doordat het gebergte in het westen de meeste wolken de doorgang belemmert en dus kan de zon volop in dit gebied schijnen. Dat leidt in de zomer soms tot temperaturen van 49 graden Celsius. Ik heb gehoord dat de grondtemperatuur eens is opgelopen tot 88 graden Celsius !
Tijdens de Gold Rush trokken goudzoekers door deze streek naar Californië en velen kwamen om door de hitte en droogte, vandaar de naam Death Valley.

Bij het plaatsje Badwater ligt het laagste punt van onze aarde, namelijk 86 meter beneden de zeespiegel.
In het park ligt een bezoekerscentrum in de oase Furnace Creek, waar je middels een videofilm kunt zien, dat je in deze doodse omgeving toch nog veel planten- en dierenleven kunt tegenkomen.

Het Goudkantoor is gebouwd in 1635 al heette het gebouw destijds het Collectehuis. Het was een belastingkantoor voor Stad en Ommelande. De huidige naam stamt uit de periode van 1814-1887, toen het pand werd gebruikt als Waarborgbureau voor Goud- en Zilverwerken. Hier werden gouden en zilveren voorwerpen gekeurd en van een merkje voorzien.

Na 1887 heeft het gebouw meerdere functies gehad, zoals voor, tijdens en na de oorlog als Scheepvaartmuseum, VVV-kantoor. Tijdens de bouw van het 'nieuwe stadhuis' deed het dienst als stadjershuis of informatiedesk voor de gemeente Groningen.

Het Goudkantoor is gebouwd met markante gevels in de Hollandse Renaissancestijl. Deze bouwstijl was vroeg 17e eeuwse Groninger architectuur. Opvallend zijn de schelpvormige motieven boven deuren en ramen, vermoedelijk afkomstig van een beeldhouwer uit Bremen. In onze stad zijn meerdere van deze motieven op oude panden aangebracht.
In het begin van de vorige eeuw werd het pand eigendom van de gemeente Groningen, die onmiddellijk het provinciewapen in de gevel liet vervangen door het wapen van de stad Groningen.

Na een grondige bouwkundige restauratie is het pand in zijn huidige vorm als café-restaurant ingericht. De motieven op de muur zijn origineel 17e eeuws. De kleuren aan de buitenzijde van het Goudkantoor (rood, oker, goud en blauw) zijn middels kleuronderzoeken van de verfresten op de stenen vastgesteld.

Op de gevel treffen we de Latijnse spreuk "Date Caesari quae Caesaris "aan, wat letterlijk vertaald 'Geef de keizer wat des keizers is', betekent.
Deze spreuk stamt nog uit de tijd van het innen van de belastingen.

Vooral het centrum van Groningen heeft tijdens de laatste oorlogsdagen van Wereldoorlog 2 veel te lijden gehad. Prachtige Middeleeuwse en achttiende eeuwse panden aan de noord- en oostzijde van de Grote Markt waren totaal verwoest. Ook de Waagstraat, een straat die in het verlengde van de Herestraat naar de Grote Markt leidde, werd totaal verwoest. (zie foto)

Wonder boven wonder bleef het zeventiende eeuwse Goudkantoor gespaard als enig pand in de straat/hoek Grote Markt. Daarover meer in de volgende aflevering.