Voor het jaar 2006 verwacht de minister van Sociale Zaken Rudy Demotte dat het quotum voor de Vlaamse Gemeenschap met 92 afgestudeerden overschreden zal worden. In de Franse Gemeenschap zullen 482 kinesisten afstuderen onder wie slechts 154 Belgen, terwijl het quotum op 180 ligt. Dat antwoordde minister Demotte op een schriftelijke vraag van kamerlid Marleen Govaerts (Vlaams Belang). In Vlaanderen verwacht men 362 afgestudeerden terwijl het Riziv-quotum op 270 ligt. Dat is een overschrijding met 34 procent, terwijl het quotum slechts met 10 procent mag worden overschreden. Voor 2007 en 2008 zou het aantal afgestudeerde kinesisten wel onder het quotum voor de Vlaamse Gemeenschap liggen. De minister sluit niet uit dat er ook in 2006 een selectie georganiseerd zal worden voor de kinesisten in de Vlaamse Gemeenschap.
Slechts 94 afgestudeerde artsen kiezen dit jaar voor het beroep van huisarts. Er zijn er 180 nodig. In Vlaanderen mogen dit jaar 420 studenten geneeskunde afstuderen, 180 huisartsen en 240 specialisten. Die contingentering is in de jaren negentig ingevoerd om het overaanbod aan artsen in te tomen. In Vlaanderen dreigt nu integendeel een tekort. Het aantal afstuderende artsen bedraagt slechts 373, onvoldoende om het contingent te vullen.
Bovendien kiezen almaar meer afgestudeerde artsen om te specialiseren, steeds minder willen huisarts worden. Dat blijkt uit cijfers van CD&V-senator Wouter Beke, die ze opvroeg bij de Vlaamse universiteiten. Ze worden bevestigd door het decanaat van de faculteit Geneeskunde bij de KU Leuven, dat de statistieken coördineert.
Het aantal kandidaat-specialisten ligt volgens Beke met 279 zelfs hoger dan de 240 die nodig zijn. Bij de huisartsen dreigt dan weer een nijpend tekort. Tot nu toe kiezen slechts 94 artsen voor het beroep van huisarts, daar waar er 250 plaatsen beschikbaar waren, de gecumuleerde tekorten van de vorige jaren meegerekend. In september kunnen er nog enkele bijkomen, maar niet veel. Ter vergelijking: in juni 2005 waren er nog 152 afgestudeerden die huisarts wilden worden.
Blijkbaar kunnen de inspanningen van minister van Sociale Zaken Rudy Demotte om het beroep van huisarts te herwaarderen, de studenten niet overtuigen. Demotte heeft de honoraria van huisartsen al verhoogd, samenwerkingsverbanden ondersteund en wachtkringen uitgebouwd, maar de populariteit van het beroep van huisarts blijft slinken.
,,Rampzalig'', vindt senator Wouter Beke dat. ,,Door de vervrouwelijking van het beroep en de vergrijzing van het artsenkorps hebben we de volgende jaren niet minder, maar meer huisartsen nodig. Demotte wil vanaf 2013 de contingentering optrekken tot 1.025 artsen. Daar lost hij alleen het Waalse probleem van overaanbod mee op.''
Beke vindt dat Demotte meer geld moet laten vloeien naar de ondersteuning van de huisartsen en de uitbouw van groepspraktijken en dat hij de administratieve lasten moet indijken in afwachting van een Vlaamse gezondheidszorg.
Het kabinet-Demotte rekent erop dat de genomen maatregelen het beroep van huisarts stilaan weer aantrekkelijker maken. ,,Misschien moet er nog meer gebeuren, maar je kunt de studenten ook niet verplichten om tegen hun zin voor huisarts te studeren'', luidt het. ,,Voorlopig zijn er in België trouwens nog altijd meer dan genoeg artsen.''
Cruciale stap in strijd tegen zenuwaandoening Charcot-Marie-Tooth
VIB-onderzoekers aan de Universiteit Antwerpen hebben opnieuw een cruciale stap gezet in de ontrafeling van de moleculaire mechanismen achter de aandoening van Charcot-Marie-Tooth (CMT), dat is een ziekte van het zenuwstelsel die leidt tot het wegkwijnen van spieren. Dr. Albena Jordanova, een Bulgaarse gastonderzoekster aan de Universiteit Antwerpen, ontdekte bij CMT-patiënten specifieke mutaties in een enzym (YARS) dat belangrijk is voor proteïnesynthese bij alle vormen van leven. Dit doet vermoeden dat YARS een rol speelt in aandoeningen van het perifeer zenuwstelsel, en dat zou de weg kunnen openen naar methoden om CMT te voorkomen of te behandelen.
CMT is een erfelijke aandoening van het perifeer zenuwstelsel, die wereldwijd voorkomt bij 1 op 2.500 mensen. Deze zenuwaandoening wordt gekenmerkt door het verzwakken en wegkwijnen (atrofie) van spieren in de onderste ledematen, handen en voeten. Mensen met CMT kunnen matig tot zeer ernstig aangetast zijn, de aandoening is vaak progressief en treft zowel kinderen als volwassenen. Momenteel kan CMT niet worden genezen of voorkomen. Het onderzoek naar de moleculairbiologische processen van CMT is dan ook erg belangrijk: het draagt bij tot de ontwikkeling van een goede diagnose en een mogelijke behandeling.
Het onderzoeksteam van prof. Vincent Timmerman (VIB-departement Moleculaire Genetica, Universiteit Antwerpen) legt zich toe op de identificatie en studie van genen die betrokken zijn bij CMT en andere erfelijke aandoeningen van het perifeer zenuwstelsel. Recent onderzoek uitgevoerd door de Bulgaarse gastonderzoekster Dr. Albena Jordanova heeft nu een nieuw aspect van het moleculair proces achter CMT aan het licht gebracht.
Afwijkingen in YARS bij twee families
Dr. Jordanova bestudeerde twee families, één uit Bulgarije en één uit Amerika, waarin CMT al generaties lang voorkomt. Ze doorploegde archieven en sprak met aangetaste personen en hun gezonde familieleden. Zo kon ze de twee gigantische stambomen reconstrueren die laten zien hoe de aandoening tijdens de voorbije 200 jaar werd overgeërfd. In het genetisch materiaal van de Bulgaarse en Amerikaanse CMT-families lokaliseerde ze de aandoening op chromosoom 1. Na een lange zoektocht op dit chromosoom ontdekte ze bij de aangetaste familieleden systematische afwijkingen in het gen dat codeert voor het YARS-enzym (tyrosyl-tRNA-synthetase).
In de Bulgaarse en de Amerikaanse familie werden twee mutaties in het YARS-gen aangetroffen. Tegelijk werd bij een Belgische CMT-familie vastgesteld dat het YARS-proteïne een aantal aminozuren minder telde. Belangrijke vaststellingen, want YARS speelt een belangrijke rol in het leven van alle mensen, dieren en planten op aarde. Het draagt bij tot de aanmaak van noodzakelijke proteïnen en was al aanwezig in de eerste vormen van leven op onze planeet. De ontdekking dat er bij CMT-patiënten afwijkende vormen van YARS voorkomen, deed dus al vermoeden dat er bij hen mogelijk iets schort in een fundamenteel lichaamsproces.
Als volgende stap in haar onderzoek onderzocht Dr. Jordanova de gevolgen van dit mutante YARS in cellen. Mutant YARS werd ingebracht in gistcellen en de groei van de gistculturen werd gevolgd. Dit bracht aan het licht dat de groei van gistcellen vertraagd werd door gemuteerd YARS. Vervolgens focuste ze op de activiteit van het YARS-enzym zelf: dit onderzoek wees uit dat YARS bij CMT-patiënten minder actief is. Verder ontdekte ze dat YARS gelokaliseerd is in zenuwuiteinden en dat YARS daar minder voorkomt als cellen gemuteerd zijn met mutant YARS. Omdat onze perifere zenuwen tot 1 meter lang kunnen zijn (zoals de zenuwen die lopen vanuit de ruggengraat tot in onze voet), ontstond het vermoeden dat YARS wel eens een rol zou kunnen spelen in de overdacht van signalen van het zenuwuiteinde naar de spier. Een belangrijke hypothese in de ontrafeling van CMT, waar het precies misloopt met de signalen die zenuwen uitzenden voor de werking van de spieren.
De zoektocht gaat voort
Drie jaar wetenschappelijk onderzoek hebben een belangrijk spoor opgeleverd in de strijd tegen een veelvoorkomende en ingrijpende erfelijke aandoening. Het reconstrueren van de Bulgaarse stamboom - waarvan de familieleden tot in de meest afgelegen bergdorpjes bezocht moesten worden - was een titanenwerk en ook de daaropvolgende onderzoeken waren erg arbeidsintensief, maar het heeft écht iets opgeleverd. Nu is het zaak om de precieze rol van YARS te begrijpen, wat kan helpen bij het stellen van een diagnose en het bepalen van het risico voor een kind met CMT. Zeker in Bulgarije, waar CMT de meest voorkomende neuromusculaire aandoening is, kan dat een groot verschil maken voor de nationale gezondheidzorg.
Dr. Jordanova, die in Bulgarije recent nog de prijs 'Women in Science' ontving, keert nu terug naar de Medische Universiteit van Sofia, waar ze werkt als assistent-professor in het laboratorium voor Moleculaire Pathologie. Ze hoopt echter terug te keren naar Antwerpen en - met haar woorden 'de wereldtop op het vlak van moleculaire genetica' - om haar onderzoek voort te zetten.
Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie VIB, het Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie, is een onderzoeksinstituut waar 850 wetenschappers gentechnologisch onderzoek verrichten in domeinen van de levenswetenschappen, zoals menselijke gezondheidszorg en plantensysteembiologie. Door een joint venture met vier Vlaamse universiteiten (UGent, K.U.Leuven, Universiteit Antwerpen en VUB) en een stevig financieringsprogramma voor strategisch basisonderzoek bundelt VIB de krachten van negen universitaire wetenschapsdepartementen in één instituut. Via zijn activiteiten van technologietransfer beoogt VIB de omzetting van de onderzoeksresultaten in producten in dienst van de consument en de patiënt. VIB verstrekt ook wetenschappelijk onderbouwde informatie over alle aspecten van de biotechnologie aan een ruim publiek.
Dit onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met onderzoeksgroepen verbonden aan de universiteiten van Antwerpen, Gent en Leuven. Prof. Johan Thevelein en Prof. Patrick Van Dijck (VIB-Departement Moleculaire Microbiologie, KULeuven) hielpen bij het gistonderzoek. Prof. Jan Gettemans en Dr. Kris Meerschaert (VIB-Departement Medisch Proteïne Onderzoek, UGent) waren betrokken bij het meten van de enzyme-activiteit van YARS. Het onderzoek in zenuwcellen werd ondersteund door Prof. Wim Robberecht en Prof. Ludo Van den Bosch aan de KULeuven. En het microscopisch onderzoek werd uitgevoerd in het laboratorium van Prof. Jean-Pierre Timmermans (Universiteit Antwerpen).
Jaarlijks organiseren de Antwerpse onderzoekers vergaderingen met de patiëntenvereniging CMT-België om hun onderzoeksresultaten toe te lichten. Info: CMT-België vzw, Quinten Matsijslaan 33, Grobbendonk, T/F +32 14 51 79 44, e-mail: nel.cools@tijd.com
Meer informatie: Prof. Dr. Vincent Timmerman, Universiteit Antwerpen, tel. 03 820 24 99, vincent.timmerman@ua.ac.be, www.molgen.ua.ac.be. Prof. Dr. Peter De Jonghe, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, tel. 03 821 33 45
Prototype voor een huidvriendelijke ontsmettende handgel ontwikkeld die de huid minder gemakkelijk uitdroogt.
Evi Houben van de dienst Toxicologie en Dermato-Cosmetologie van de Vrije Universiteit Brussel heeft een aantal prototypes ontwikkeld voor een ontsmettende alcoholische handgel die de huid minder gemakkelijk uitdroogt dan de bestaande producten. Deze gel kan onder andere door artsen en verplegend personeel gebruikt worden om de handen te ontsmetten. Handen wassen en ontsmetten gebeurt immers niet altijd even grondig, enerzijds door de zware werkdruk, maar anderzijds ook vanwege de reputatie van deze producten om de handen te irriteren of uit te drogen.
Gebaseerd op de desinfecterende alcoholgels die op de markt zijn, ontwikkelde Evi Houben een ontsmettende handgel die zo huidvriendelijk en comfortabel mogelijk is. De toestand van de huid bij intensief gebruik van deze gel werd aan de hand van nietinvasieve huidbiometrische technieken onderzocht. Naast deze objectieve metingen, werd ook een enquête naar het gebruikscomfort uitgevoerd bij een groep zorgverstrekkers.
Geen enkele van de prototypes bleek de barrièrefunctie van de huid aan te tasten of veroorzaakte irritatie bij intensief gebruik, onder meer dankzij het ingrediënt glycerine. Glycerine blijkt op voortreffelijke wijze een goede hydratatie van de huid te garanderen, zelfs bij de hoge alcoholgraad die nodig is om de huid te desinfecteren (70°). Dosering van het ingrediënt glycerine is echter nodig, want teveel glycerine deed het product te langzaam opdrogen. En dat is minder interessant voor artsen of verplegers omdat ze dan weer meer tijd in handen wassen moeten steken. Bij formulaties met een hogere ethanolconcentratie (> 70°) werd ook schilferigheid van de huid vastgesteld. Een hoger alcoholgehalte geeft misschien de perceptie beter te ontsmetten maar verlaagt duidelijk de gebruiksvriendelijkheid van het product.
Evi Houben publiceerde haar bevindingen recent in het wetenschappelijke tijdschrift Contact Dermatitis. De eigenlijke studie werd twee jaar geleden al uitgevoerd en intussen is de handgel ook al succesvol op de markt gebracht.
Om het overdragen van ziektekiemen van patiënt tot patiënt te minimaliseren moeten artsen en paramedici hun handen na elk contact ontsmetten. In Europa kiest men meestal voor producten op basis van alcohol in plaats van voor antiseptische producten die detergenten bevatten. Producten op basis van alcohol hebben een betere antimicrobiële capaciteit en hun gebruik is minder tijdrovend, wat niet onbelangrijk is in onze moderne ziekenzorg. Dat laatste is trouwens één van de redenen waarom het desinfecteren van handen in ziekenhuizen, rust- en verzorgingstehuizen niet altijd even consequent toegepast wordt.
Met de publicatie van deze studie schuift de onderzoeksgroep Toxicologie en Dermato- Cosmetologie een basisformulatie voor een ontsmettende, alcoholische handgel naar voren, die niet alleen efficiënt en weinig tijdrovend is, maar ook zorg draagt voor de huid van de zorgverstrekkers. De hoop bestaat dat dit comfortabel product zorgverstrekkers zal aanzetten tot regelmatiger gebruik, waardoor het overdragen van ziektekiemen van patiënt tot patiënt kan afnemen.
