Taalkundig-culturele democratie kan slechts gerealiseerd worden door gebruik van een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (= G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto.
20-05-2017
Tualeta mizero - De Volkskrant
DE VOLKSKRANT
Tualeta mizero
SYLVIA WITTEMAN
Op zoek naar een oude druk van Theo Thijssens Het taaie ongerief stuitte ik op een fascinerend feit: er bestaat een vertaling van het boek in het Esperanto. Tot mijn onuitsprekelijke vreugde vond ik zelfs een exemplaar te koop, voor 9 lullige eurootjes. De volgende dag lag het al op mijn veelgeplaagde deurmat: La nevenkebla geno, momentoj de tualeta mizero uit 1947.
Nu kan ik geen Esperanto verstaan of spreken, maar Het taaie ongerief ken ik zowat uit mijn hoofd. Van de meeste bladzijden die ik opensloeg kon ik daarom een deel min of meer meelezen. Esperanto heeft bovendien altijd mijn warme belangstelling gehad. Iets dat zó goed bedoeld is en toch zo flagrant mislukt, is altijd boeiend door de inherente tragiek, en dat geldt wel vooral voor idealistische kunsttalen.
Professor Lejzer Zamenhof (de Reve-liefhebber kent hem uit Werther Nieland) bedacht Esperanto in 1887 als internationale, politiek neutrale brug tussen talen en culturen. Esperanto is gemakkelijk te leren, heet het, en dat geloof ik ook wel; dat wil zeggen, voor wie bekend is met Romaanse en Slavische talen. Wie opgegroeid is met Arabisch of Swahili zal er weinig in herkennen; die 'brug tussen culturen' bleef, in weerwil van Zamenhofs goede bedoelingen, beperkt tot de culturen die Zamenhof zelf kende en/of geschikt achtte.
Zamenhofs idee was, de Toren van Babel indachtig, dat het gezamenlijk spreken van één wereldtaal een eind zou maken aan veel ellende op de wereld. Daarbij ging hij voorbij aan een niet onbelangrijk gegeven: De meeste mensen willen geen taal spreken die door iemand achter een bureau bedacht is, hoe makkelijk en logisch die taal ook is. Ze willen gewoon de taal spreken die ze om zich heen horen.
Waar twee of meer talen naast elkaar bestaan, ontstaat vaak op natuurlijke wijze een zogeheten pidgin-taal, een mengelmoes, vaak met beperkt idioom en syntaxis. Mijn zoontjes uiten wel teksten als 'Ewa, ik pleeggg aanslaggg op de kutje van je moeder'; een goed voorbeeld van natuurlijk gegroeid, Amsterdams pidgin. Maar Esperanto was en bleef kunstmatig, al bestaan er een paar mensen die Esperanto als moedertaal hebben, zo las ik tot mijn begrijpelijke opwinding: dat moeten kinderen zijn van tweetalige, ongetwijfeld ook weer idealistische ouders.
Er bestaan overigens tientallen kunsttalen, de ene nog boeiender dan de ander, en lang niet allemaal met de braafste bedoelingen. Zo bedacht een voortvarende Duitser in 1917 het 'Kolonial-Deutsch', met het oog op de door Duitsland gehoopte uitbreiding van het Duitse Rijk in Afrika. In 1917 behelsde dat nog alleen Zuidwest-Afrika (wat tegenwoordig Namibië heet), maar de Duitsers vormden een doortastend volkje en wrochtten alvast een 'Vorschläge einer künftigen Deutschen Kolonialsprache in systematisch grammatikalischer Darstellung und Begründung'. Ze hadden nota bene al een ándere kunstttaal bedacht, het 'Wereldduits' maar die werd te moeilijk geacht voor de natuurvolkeren in Afrika. Het Kolonial-Deutsch zou daarom slechts 500 à 800 woorden en uitdrukkingen behelzen, en een zeer beperkte grammatica.
Met de Duitse koloniën is het allemaal toch een beetje anders gelopen, en het Kolonial-Deutsch stierf reeds in vitro een wisse dood. Ik kan er zelfs nergens een voorbeeld van vinden, of zelfs maar een woordenlijst. Met al mijn geestkracht probeer ik mij grote groepen Namibiërs voor te stellen die een soort kleuter-Duits spreken, maar ook dat lukt niet.
Iets dat zó goed bedoeld is en toch zo flagrant mislukt… Maar Esperanto was en bleef kunstmatig...
’t Is maar wat u mislukt en kunstmatig noemt. Het volstaat Esperanto te googlen om vast te stellen dat, wat als een in-vitrotaal begon, ondertussen is uitgegroeid tot een levende taal die dagelijks in toenemende mate, wereldwijd (niet alleen beperkt tot de culturen die Zamenhof zelf kende en/of geschikt achtte) door jong en oud gebruikt wordt, zowel in rechtstreekse contacten als via het internet.
Zamenhofs idee was, de Toren van Babel indachtig, dat het gezamenlijk spreken van één wereldtaal een eind zou maken aan veel ellende op de wereld.
Hoewel het niet volstaat eenzelfde taal te spreken om elkaar te begrijpen (dat kunnen we dagelijks vaststellen): het is wel handig, toch?
Ze willen gewoon de taal spreken die ze om zich heen horen.
Ik wens u veel succes toe om de talen te leren spreken die u in steden (en tegenwoordig ook in dorpen) om u heen hoort. U bedoelt waarschijnlijk dat u alleen Engels om u heen hoort. Dat Engels spreken zelfs voor Nederlanders niet zo vanzelfsprekend is, las ik enkele dagen geleden nog in Voetbal Internationaal - De Redder - COLUMN NICO DIJKSHOORN: Hans Kraay junior was wel erg lief. Hij interviewde de keeper van Feyenoord in een mengsel van ontroerend steenkolenengels en Esperanto. ‘Do you be aware of the saying Kuipvrees? Do you know that, Kuip-vrees? Let me say it different, do you know they saying Coip Fear?’ Prachtige vragen vlak na een behaald landskampioenschap. Dat willen de mensen weten, denkt Hans.
Er zijn mensen die het nog altijd niet willen weten. Zodra het woord Esperantovalt, treedt bij velen een soort Pavlov-reflex op: oogkleppen voor, oordopjes in en neusknijper op: we zien niks, we horen niks, we ruiken niks. Wat ruiken ze niet, hoor ik u denken? Het poepje, dat Esperantosprekers de maatschappij presenteren wat eenvoudige, eerlijke, efficiënte, economische en elegante communicatie betreft. Tualeta mizero, ĉu ne? ;-)
Zijn we nu helemaal zot geworden? - Knack 17 mei 2017, pag. 10
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be> Cc: "kathleen helsen" <kathleen.helsen@vlaamsparlement.be> Verzonden: Woensdag 17 mei 2017 15:00:12 Onderwerp: Zijn we nu helemaal zot geworden?
Geachte heer Tegenbos,
Ik las zojuist het artikel: Zijn we nu helemaal zot geworden? Knack - 17 Mei 2017 Pagina 10.
Ik onthoud vooral:
Guy Tegenbos : ‘Op andere momenten ziet de pers het dan weer helemaal niet aankomen. Geen hond had gedacht dat de brexit zou lukken, niemand hield er rekening mee dat Donald Trump Amerikaans president zou worden.
Dat geeft moed en vertrouwen wat betreft de kansen van het Esperanto in het onderwijs! ;-)
Van: "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 17 mei 2017 17:27:11 Onderwerp: Re: Zijn we nu helemaal zot geworden?
Hautekiet, 15 mei 2017: Moeten leerlingen op school vroeger beginnen met het leren van vreemde talen?
Moeten leerlingen op school vroeger beginnen met het leren van vreemde talen?
Waarom beginnen we pas in het 5de jaar van het basisschool met een andere taal te leren? Moeten we niet eerder in een taalbad, vroeg Inneke Derooy zich af in een mail?
In België is er in ieder geval werk aan de winkel. In een onderzoek van Eurostat (2016) naar meertaligheid in het onderwijs, bengelt België helemaal achteraan in Europa. Maar 37 % van de kinderen uit het lager onderwijs komt in contact met een vreemde taal.
Reageer
Leren we te laat een andere taal? Moeten we kinderen in het onderwijs vroeger in contact brengen met Frans, Engels, Duits of andere vreemde talen?
Verzonden: dinsdag 16 mei 2017 4:19 Aan: hautekiet@radio1.be Onderwerp: Een mail vanop de website.
In verband met het leren van talen in het basisonderwijs kan u misschien https://www.youtube.com/watch?v=8gSAkUOElsg eens bekijken? Het gaat over een innovatief en alternatief project om kinderen op een speelse wijze taalbewustzijn bij te brengen, wat een basis biedt voor een betere kennis van de moedertaal en het sneller leren van vreemde talen.
Piet van Avermaet: Meertaligheid in het onderwijs - in 'Hautekiet', 15 mei 2017
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Piet Vanavermaet" <Piet.Vanavermaet@UGent.be> Cc: "jo haazen" <jo.haazen@hotmail.com> Verzonden: Dinsdag 16 mei 2017 20:16:20 Onderwerp: Meertaligheid op school
Geachte professor van Avermaet,
Ik beluisterde zojuist uw bijdrage aan het programma Hautekiet van 15 mei 2017 op: https://www.radio1.be/moeten-leerlingen-op-school-vroeger-beginnen-met-het-leren-van-vreemde-talen.
In dit verband bekeek ik ook uw interessante uiteenzetting over Meertaligheid in het onderwijs op youtube: Meertaligheid in onderwijs | Piet van Avermaet | TEDxFlandersSalon.
Louter informatief wil ik uw aandacht vragen voor Learn Esperanto first: Tim Morley at TEDxGranta. Dit filmpje biedt een innovatieve en alternatieve benadering van het taalonderwijs in de basisschool. Ik stuurde het ook naar de heer Hautekiet. Hopelijk kan het u inspireren? Meer informatie hierover vindt u op:
Professor Jo Haazen, Staatsuniversiteit Sint-Petersburg, die ik bovenstaande verwijzingen naar uw bijdragen i.v.m. taalonderwijs bezorgde, vroeg me per mail u volgende webpagina te bezorgen: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=218658328635613&id=100014743428404. Het is zijn antwoord op een artikel van professor Johan De Caluwe (UGent) over de bedreiging van de Nederlandse taal in de Lage Landen, dat in KNACK en De Standaard verscheen: http://www.knack.be/nieuws/belgie/in-de-lage-landen-staat-de-nederlandse-taal-niet-onder-druk-van-engels/article-normal-849869.html?utm_source=Newsletter-08/05/2017&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-RNBAVUKN&&M_BT=5486104551726
Bij voorbaat hartelijk dank als u kennis zou willen nemen van de verstrekte informatie.
Cc: "Leo" <Leo@De-Cooman.be>, "staes" <staes_a_f@skynet.be> Verzonden: Maandag 22 mei 2017 23:01:09 Onderwerp: Re: Meertaligheid op school
Geachte professor,
Hartelijk dank voor uw positieve reactie. Mag ik zo vrij zijn ook voor het volgende uw aandacht te vragen?
Vorig jaar heb ik, samen met geestesgenoot Ir. Leo De Cooman, heel actief deelgenomen aan het eindtermendebat op onsonderwijs.be. Wij pleitten voor wat professor Helmar Frank Sprachorientierungsunterricht (SpOU) noemt (http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm ). Dit heeft de belangstelling gewekt van mevrouw Kathleen Helsen, voorzitter van de Vlaamse Commissie voor Onderwijs.
Op haar initiatief hebben enkele Esperantosprekers (waaronder mevrouw Kristin Tytgat, docent vreemde talen aan de VUB) op 10 mei 2017 in ‘de Guimardstraat’ een ontmoeting gehad met de werkgroep Nederlands die opgericht werd binnen de netoverschrijdende samenwerking rond taalbeleid Nederlands. Zij wilden heel graag de bevindingen en conclusies van het onderzoek naar Esperanto in het onderwijs horen en bespreken. De voorzitter van deze werkgroep is de heer Bart Masquillier.
Wij hebben daar ons standpunt toegelicht vooral op basis van het als bijlage toegevoegde Esperanto in het basisonderwijs. Dit is het proefschrift van de heer André Staes n.a.v. zijn studies interlinguïstiek aan de Universiteit Adam Mickiewicz (UAM)in Poznan. Hij belicht hierin de taalexperimenten van de laatste 100 jaar in verband met de propedeutische waarde van het Esperanto.
Ik vermoed dat dit eindwerk ook nog waardevolle informatie kan bevatten voor uw lezingen over meertaligheid in het onderwijs.
Alle (zo niet: de meeste) opvoeders zijn het eens over het pedagogisch belang van structuur, orde en regelmaat in het leven, in de eerste plaats voor een kind maar ook voor volwassenen.
Een voorbeeld uit het begin van de 19de eeuw: Johannes Van den Bosch, generaal in het Nederlands leger, stichter van de Rijksweldadigheidskoloniën, eerst in de Noordelijke en daarna in de Zuidelijke Nederlanden. Hij wilde structuur, orde en regelmaat, belangrijke waarden voor een militair, in de geesten van landlopers en bedelaars brengen door hen in het dagelijks leven een strak leef- en werkritme op te leggen Op die manier wilde hij de verschoppelingen heropvoeden voor een nieuwe kans in de maatschappij. Dat weerspiegelde zich zelfs in de infrastructuur van de koloniën, de dambordstructuur: rechte straten, netjes onderhouden.
Ook in de opvoeding van kinderen zijn structuur, orde en regelmaat van groot belang. Getuige daarvan de structuurmethode die men in het onderwijs gebruikt om kinderen te leren lezen. Het is in Nederland en Vlaanderen de meest gebruikte methode voor aanvankelijk lezen. Sinds het verschijnen van de eerste versie van de methode in 1960 hebben bijna 10 miljoen kinderen met deze methode leren lezen.
Waarom zou men de kinderen dan geen talen leren via een eenvoudige, gestructureerde, rechtlijnige, doorzichtige methode? Deze methode bestaat al 130 jaar: Esperanto. Ze kan niet alleen als basistaal voor het (sneller) leren van andere talen dienen, ze biedt ook een taalbasis voor het leren begrijpen wat taal is, hoe ze gestructureerd is (taalbewustzijn). Deze structuurmethode (16 basisregels, geen uitzonderingen) blijkt ook nog het logisch, kritisch, analytisch denken te bevorderen, wat van belang is in de wetenschappelijke vakken, de creativiteit te stimuleren, het zelfvertrouwen (succeservaring)op te krikken en het leerplezier te verhogen. Tot grote tevredenheid van de leerkrachten!
Een pedagogisch principe waarover iedereen het eens is, is de geleidelijkheid: van eenvoudig naar moeilijk, van enkelvoudig naar samengesteld. Niemand haalt het in zijn hoofd de lessen rekenen te beginnen met het trekken van de vierkantswortel. Kinderen leren eerst tellen, dan de vier hoofdbewerkingen, enz. Toegepast op het taalonderwijs betekent dit: eerst een eenvoudige, gestructureerde (dambord)taal, Esperanto, dan de andere, moeilijke talen zodat de leerlingen minder gemakkelijk verloren lopen in de doolhof van regels, regeltjes, uitzonderingen en uitzonderingen op de uitzonderingen, die alle etnische of nationale talen kenmerken.
Zou een (Europees) taalbeleid volgens het pedagogisch principe: van dambord naar doolhof, niet de innoverende en alternatieve leest kunnen zijn waarop het taalbeleid dient geschoeid?
Een algemene ontgrendeling van de onderwijstaal leidt tot de dominantie van het Engels. Historici van de UGent willen de positie van het Nederlands daarom vrijwaren.
GITA DENECKERE, BRUNO DE WEVER & ANTOON VRINTS
Wie? Historici aan de UGent.
Wat? Het is duidelijk dat alle vrijheid-blijheidvoorstellen een snelle verengelsing in de hand werken.
De opgeklopte sfeer van verdachtmakingen en intriges waarin de campagne voor de rectorverkiezingen aan de UGent verzeild is, dreigt elk inhoudelijk debat onmogelijk te maken. Zo riskeren de voorstellen die het kandidatenduo Guido Van Huylenbroeck en Sarah De Saeger lanceerde (DS 10 april), ten onrechte ondergesneeuwd te raken. Hun pleidooi voor een kranig genderbeleid om het aandeel vrouwelijke proffen en bestuurders tot een evenwichtig niveau te brengen, kunnen we alleen maar bijtreden. Het past in een emancipatorische, democratische missie die in het historische DNA van onze universiteit verankerd zit. Hun kijk op de onderwijstaal van UGent doet dat veel minder. Die sluit veeleer aan bij de Angelsaksische universitaire cultuur van rankings en heilloze concurrentie op de onderwijs- en onderzoeksmarkt.
Dubbelzinnige positie
Tegenkandidaten Rik Van de Walle en Mieke Van Herreweghe erkennen op hun website dat de UGent een belangrijke emancipatorische functie heeft, en dat taal daarin een belangrijk aspect is. Zij vinden een verregaande verengelsing van bacheloropleidingen, zoals in Nederland aan de gang is, niet wenselijk. En: ‘voor masteropleidingen is de onderwijstaal Engels (of eventueel een andere taal) enkel te overwegen indien ze een meerwaarde is voor de studenten en het afnemend werkveld.’ Maar het duo Van Huylenbroeck-De Saeger wil ‘tot de universitaire Champions League behoren’. Taal mag daarbij geen barrière vormen. Meer Engels maakt het in hun ogen mogelijk om ‘topstudenten’ aan te trekken. Nederlandstalige studenten worden dus impliciet als niet-top of provinciaal beschouwd. In hun programma pleiten ze dan ook voor de vrije keuze van de onderwijstaal. Gevaar dat het Nederlands daardoor verdrongen wordt, is er volgens het kandidatenduo niet.
Van Huylenbroeck en De Saeger staan met die dubbelzinnige positie niet alleen. Recent formuleerde de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) een advies dat die gespletenheid goed aangeeft. Enerzijds wil de Vlor het Nederlandse scenario van de massale verengelsing van het hoger onderwijs vermijden. Anderzijds wil de raad meer vrijheid om in andere talen dan het Nederlands – versta het Engels – les te geven om de internationalisering te versterken. Nochtans is de taalregeling pas vijf jaar geleden gevoelig versoepeld en rukt het Engels sindsdien op. Ondanks de sussende woorden dat het Nederlands wel overeind zal blijven als onderwijstaal, is het duidelijk dat alle vrijheid-blijheidvoorstellen een snelle verengelsing in de hand werken.
Geen schijn van kans
Nagenoeg alle Vlaamse masteropleidingen ingenieurswetenschappen zijn vandaag al verengelst
Taalsociologisch onderzoek leert dat tussen talen ongelijke machtsverhoudingen bestaan. Geconfronteerd met de krachtigste taal ter wereld, het Engels, zal zelfs een middelgrote taal als het Nederlands altijd het onderspit delven. Een instelling of een opleiding die ‘tweetalig’ wordt, zal door het verschil in dominantie de facto snel verengelsen. Om communicatie mogelijk te maken met Nederlandsonkundige studenten en docenten, wordt ‘beleefdheidshalve’ bijna automatisch overgegaan op het Engels, ook al zit er maar één anderstalige student in de klas of één anderstalige collega aan de vergadertafel.
Die situatie is vergelijkbaar met de toestand in de zogenaamd tweetalige Brusselse gemeentescholen van weleer, waar het Nederlands door het dominante Frans werd weggedrukt. Alleen door de creatie van een netwerk van exclusief Nederlandstalige scholen, keerde die trend en begon het Nederlandstalige onderwijs in Brussel aan zijn gestage opmars. Hetzelfde gold voor het hoger onderwijs. Zolang het taalgebruik aan de universiteiten ‘vrij’ was, maakte het Nederlands geen schijn van kans tegen het dominante Frans. Het is maar door de aanhoudende strijd van de Vlaamse beweging dat taalwetten zijn afgedwongen en dat een bloeiende Nederlandstalige academische cultuur is kunnen ontstaan in België.
Nederlands vrijwaren
De onderlinge concurrentie tussen de Vlaamse universiteiten verklaart dat als één opleiding aan één universiteit verengelst, de druk op de anderen vergroot om hetzelfde te doen. Het gevolg is dat nagenoeg alle Vlaamse masteropleidingen ingenieurswetenschappen vandaag al verengelst zijn. Een gelijkaardige dynamiek begint ook te spelen in andere opleidingen die zich haast uitsluitend richten tot Vlaamse studenten, zoals de politieke wetenschappen. Vanzelfsprekend kunnen gespecialiseerde masteropleidingen voor een internationaal publiek in het Engels worden aangeboden, maar dat is vandaag al in ruime mate het geval.
Een algemene ontgrendeling van het taalregime en het prijsgeven van de taal aan de vrije markt zullen dus niet leiden tot meertaligheid, maar tot de overwinning van de sterkste en meest prestigieuze taal, het Engels. Wie het Nederlands als onderwijstaal wil behouden, moet de positie van onze taal aan de hogeschool en universiteit dan ook wettelijk verankeren of verankerd houden. Politiek filosoof Philippe Van Parijs verwelkomt, net als wij trouwens, het Engels als lingua franca. Hij stelt tegelijk dat er beschermende maatregelen voor de gebruikers van andere talen noodzakelijk zijn om rechtvaardigheid op taalvlak te verzekeren. Niet alleen op het vlak van de genderverhoudingen, maar ook als het om de onderwijstaal gaat, zijn de gevleugelde woorden van Henri Lacordaire nog steeds geldig: ‘Entre le fort et le faible, entre le riche et le pauvre, entre le maître et le serviteur, c’est la liberté qui opprime et la loi qui affranchit.’
Ik stuurde onderstaande reactie aan de dienst 'Opinie' van DS.
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "anni van landeghem" <anni.van.landeghem@standaard.be> Cc: "Leo" <Leo@De-Cooman.be> Verzonden: Vrijdag 14 april 2017 10:34:38 Onderwerp: Good morning, take your books
Geachte mevrouw Van Landeghem,
Als aanvulling op de gevleugelde woorden van Henri Lacordaire deze van Geert van Istendael, socioloog, auteur en essayist. Misschien kan u ze doorgeven aan de Gentse historici?
Ik gruw telkens als mijn taalgenoten zich willoos en jankend van kosmopolitische opwinding in het stof wentelen voor de taal der Angelen en der Saksen. Ik ben dol op Engels, maar ik zie niet in waarom de taal van het geld ook de taal van Europa zou moeten worden.
Uit: Het Belgisch Labyrint – pag. 133
Vandaag is alles Engels, politiek, economie, muziek, literatuur, diplomatie, wetenschap, militaire strategie. Het Engels tendeert naar een monopolie op alle terreinen. Indien zelfs talen als Frans en Duits en in zekere mate zelfs Spaans worden teruggedrongen, is er voor het Nederlands helemaal geen plaats meer. Verliest een taal een domein, dan verschrompelt ze op den duur tot folklore. Onze voorouders wisten dat zeer goed, zij vochten hardnekkig voor het Vlaamsch op d'Hoogeschool. Die strijd was door en door democratisch en blijft tot op heden volkomen eerbiedwaardig. Vandaag zijn we vergeten dat kardinaal Mercier onze taal ongeschikt vond voor de wetenschap. We eisen Engelsch op d'Hoogeschool. Een Nederlandse hoogleraar die dat wil zou op staande voet ontslag moeten krijgen, een Vlaming die dat wil moet worden verpleegd in een krankzinnigengesticht. Therapie: het uit het hoofd leren van de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse beweging.
…
Tussen talen is er altijd un rapport de force, zoals mijn goede vriend Jean-Luc Outers het zegt. Talen vrijen niet met elkaar, talen vechten met elkaar en de sterkste ranselt de zwakste weg. Wie wil dat het Nederlands krijgt waar het recht op heeft, moet zich keren tegen de taal van de macht.
...
De laatste oplossing biedt de duurzaamste en degelijkste garanties voor het Nederlands en trouwens voor alle talen. Maar ik aarzel altijd weer erover te beginnen, je loopt het gevaar voortaan bekeken te worden als een zonderling. Enkele weken geleden echter las ik dat prof. K. Raes die uitgekreten en geminachte oplossing als een ernstige, doch gemiste kans beschouwde. Ik bedoel het Esperanto. Ik ken de taal niet. Maar ik weet dat iemand met een gemiddeld verstand ze in twee tot drie weken kan leren. Dit wil niet zeggen dat het Esperanto een onbehouwen idioom zou hebben. Volgens Maurice Genevoix, destijds van de Académie Française, is het in staat les nuances les plus subtiles de la pensée et du sentiment uit te drukken. In vergelijking met het Engels heeft het Esperanto twee kanjers van voordelen: de uitspraak is zeer gemakkelijk en de spelling is zuiver fonetisch. Maar het allergrootste voordeel in vergelijking met het Engels is dit: het Esperanto heeft geen macht. David Rothkopf van het Amerikaanse adviseurskantoor Kissinger Associates zegt: Het is in het economische en politieke belang van de Verenigde Staten erop toe te zien dat, als de wereld een gemeenschappelijke taal aanvaardt, het het Engels is. Zeg niet dat je niet gewaarschuwd was. Dat vaderland van me, desnoods verdedig ik het moederziel alleen.
Uit: DEUS EX MACHINA nr.100 - maart 2002: De taal van de toekomst: Het vaderland is in gevaar.
Benieuwd of de heer van Istendael zich deze woorden nog zal herinneren op het maatschappelijk debat dat Taalunie aangaat op zaterdag 22 april in het Flageygebouw in Elsene?
'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?'
'Uiteraard is kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak, maar het Nederlands mag daardoor niet in de verdrukking komen', schrijft Erik D'hamers van Vlinks. Hij benadrukt de troeven van het Nederlands als onderwijstaal.
Duits is één van de meest onderschatte talen in Vlaanderen. In verhouding spreken weinig mensen het, of zijn er weinig die Duits willen leren. In vacatures wordt er ook niet veel naar gevraagd, ook al is Duits in de industrie en de haven een zeer belangrijke taal. Ik merk bij sommige Vlamingen zelfs een afkeer van de Duitse taal, allicht om oorlogshistorische redenen. Redenen die zeer menselijk en begrijpelijk zijn, maar niet heel doordacht. De huidige generatie Duitsers kan je onmogelijk nog met de schuldvraag belasten, maar het 'genezingsproces' zal allicht nog enkele generaties vergen.
Met het Engels is het anders gesteld. Zowel in Vlaanderen als in Nederland is het de feitelijke tweede taal geworden, tevens mede als gevolg van het oorlogsverleden. Vlaamse bedrijven die ook in Wallonië actief zijn communiceren vaak onderling in het Engels, tot spijt van wie het benijdt. Uiteraard is kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak, maar het Nederlands mag daardoor niet in de verdrukking komen.
DELEN
'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?'
De Universiteit Gent en de Vlaamse onderwijsraad (Vlor) willen meer Engelstalige opleidingen. Momenteel mogen maximaal 6% van de bacheloropleidingen en 35% van de masters in een andere taal -in de praktijk meestal het Engels- gegeven worden en er moet ook steeds een Nederlandstalige versie van de desbetreffende opleiding bestaan. De Vlor wil deze quota afschaffen, quota die zelfs nog niet gehaald worden. Maar is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?
De moeilijkheidsgraad van correct Engels wordt stevig onderschat. Wij denken als Vlaming wel dat we goed Engels spreken, maar de werkelijkheid is anders. Als je je enkel beroept op wat je passief leert via radio en tv, kom je vaak minder ver dan je zou willen. Stone coal English is geen Engels. En niet enkel studenten, maar ook docenten kunnen zich niet altijd goed in correct Engels uitdrukken. Dit draagt niet bij aan kwalitatief goed onderwijs.
Daarnaast kunnen we ons de vraag stellen of we hier wel de uitmuntende Engelstalige studenten zullen aantrekken? In heel wat gevallen krijgen we hier studenten en docenten van wie het Engels ook niet de moedertaal is, en de taal minder goed onder de knie hebben. Kan dit niet leiden tot een verschraling en verarming van de taal, én van het onderwijs? Bovendien kunnen we ons ook afvragen wat de gevolgen zijn voor het Nederlands. Als het steeds minder gebruikt wordt, wordt het Engels als onderwijstaal dan geen self fulfilling prophecy?
En wat met de gevolgen voor de kennis van het Frans en Duits bij onze studenten. Het is al erg gesteld met de evolutie van de talenkennis in Vlaanderen, wat we toch één van onze troeven mochten -en hopelijk in de toekomst terug mogen- noemen. Want talen ken je nooit genoeg.
Verengelsing van het hoger onderwijs is helemaal geen vooruitgang, maar wel een terugkeer naar het verleden. De argumenten van kardinaal Mercier tegen de vernederlandsing van de universiteiten van Leuven en Gent, waren dezelfde als de huidige argumenten voor de verengelsing. Mercier had geen principiële bezwaren tegen het Nederlands, maar bleef zijn hele leven overtuigd van de intellectuele superioriteit van het Frans als cultuur- en wetenschapstaal. Zijn starre houding tegenover de vernederlandsing van de universiteiten stond in schril contrast met de openheid die hem op vele andere domeinen kenmerkte.
Bovendien kan verengelsing van de universiteiten een drempel zijn voor nieuwkomers die zich eerst al het Nederlands machtig hebben gemaakt, of nog aan het vervolmaken zijn. Voor niet iedereen is Engels een tweede of derde taal, wat wij dikwijls wel vanzelfsprekend blijken te vinden. Voor nieuwe Vlamingen is het belangrijk dat ze in de eerste plaats goed en correct Nederlands leren, wat voor velen geen eenvoudige opdracht is. Bij sommigen gaat het zelfs heel moeizaam, niet iedereen is een polyglot. Ook wordt het met de leeftijd er niet gemakkelijker op om nog een nieuwe taal te leren. Wie na zijn twaalf jaar nog een nieuwe taal moet aanleren, ervaart veel meer moeilijkheden dan wie dat op jongere leeftijd doet. We mogen van nieuwkomers niet verwachten dat ze snel en onmiddellijk Nederlands kunnen, maar voor hun eigen belang en toekomst is het absoluut noodzakelijk dát ze het leren.
De verengelsing van ons hoger onderwijs dreigt het Nederlands te verdringen. Het Standaardnederlands hebben we absoluut nodig om mensen te verbinden; oude en nieuwe Vlamingen, jong en oud, Vlamingen en Nederlanders. Een sterke Nederlandse eenheidstaal is noodzakelijk voor het onderwijs, industrie, wetenschap, economische welvaart en sociale vooruitgang. Ook in de Europese Unie staan we sterker met een Nederlandse eenheidstaal. Daarbij aansluitend is het volgens ons geen goed idee om teksten te 'vervlaamsen' en dat we uit luiheid of gematigdheid een tussentaal, Verkavelingsvlaams of Soapvlaams gebruiken.
In 2014 schreven vier wetenschappers uit Amsterdam in een manifest voor het behoud van het Nederlands op de universiteit: "Waaraan meten we af of iemand beschaafd, geletterd en intellectueel gevormd is? Niet aan zijn of haar diploma's, niet aan postcode of tafelmanieren, en al helemaal niet aan de mate waarin hij of zij erin slaagt een lucratieve betrekking te verwerven. Datgene wat iemand toegang geeft tot de voorhoede van intellectuelen in een samenleving, is het vermogen zich, zowel mondeling als schriftelijk, foutloos, helder en genuanceerd uit te drukken in een taal waarvan hij of zij alle finesses doorgrondt. Vanzelfsprekend is het voor Nederlandse academici, zeker wanneer zij geesteswetenschappen beoefenen, van eminent belang dat zij zich goed kunnen uitdrukken in het Engels en moeiteloos Frans en Duits kunnen lezen, maar het is de perfecte beheersing van hun moedertaal die bepaalt of ze in eigen land kunnen meedraaien op het hoogste niveau."
Gelukkig vindt de Vlor zelf dat we waakzaam moeten blijven dat ook in de toekomst het Nederlands niet wordt verdrongen door het Engels. Ze gingen cijfermatig na wat de stand van zaken is van het gebruik van het Engels in het hoger onderwijs in Europa, en concludeerden dat het aanbod nog erg beperkt blijft. Enkel in Nederland dreigt de slinger over te slaan -60% van de universitaire opleidingen in Nederland wordt in het Engels gegeven- maar dat is zeker niet het voorbeeld dat de Vlor wil volgen.
To be, or not to be, that is the question. Als we in Vlaanderen mensen willen blijven verbinden en ons onderwijs hoogstaand willen houden, dan hebben we er alle baat bij om op te komen voor het behoud van het Nederlands in het hoger onderwijs en het gebruik van Standaardnederlands als eenheidstaal in Vlaanderen én in Nederland.
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "redactie" <redactie@doorbraak.be>, "knack" <knack@knack.be> Cc: "jo haazen" <jo.haazen@hotmail.com>, "Leo" <Leo@De-Cooman.be>, "Ivo Durwael" <ivo.durwael@telenet.be>, "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be>, "Jo 0V0L Neirynck" <jo.neirynck@vlaanderen.be>, "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Verzonden: Maandag 13 maart 2017 10:32:58 Onderwerp: 'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?' - Knack, 11 03 2017
Geachte heer D’hamers,
Graag enkele bedenkingen bij uw prachtig en moedig betoog voor het behoud van het Nederlands in het hoger onderwijs en het gebruik van Standaardnederlands als eenheidstaal in Vlaanderen én in Nederland.
‘De moeilijkheidsgraad van correct Engels wordt stevig onderschat. Wij denken als Vlaming wel dat we goed Engels spreken, maar de werkelijkheid is anders.’
Vlamingen denken nogal vlug van zichzelf dat ze ‘meertalig’ zijn, maar ook hier is de werkelijkheid anders. Ik verwijs hiervoor, met alle respect overigens, naar het Marchal-Frans (wiens dochter An door Dutroux vermoord werd) en het Pfaff-Duits. U stelt overigens zeer terecht dat niet iedereen polyglot is. Het leren van een vreemde taal is immers geen sinecure. Wilfried Decoo, hoogleraar in Antwerpen en Provo (VS) en auteur van onder meer de lesmethodes Eventail en Vocapuces, drukte het als volgt uit: Wonderdokters vinden makkelijk aanhang, omdat taalonderwijs een moeilijke opgave is en velen dus openstaan voor wondermiddelen en de beloften die ermee gepaard gaan. Maar het is erg naïef te denken dat "native teachers" nu plots hét verschil zullen maken, of dat alle kleuters zomaar een vreemde taal vlot leren, of dat Internet het taalleren nu plots anders én vanzelf maakt. Nee, de tips stellen het duidelijk: je moet als leerder zélf, op allerlei wijzen, en zoveel mogelijk, dagelijks met de taal bezig bezig bezig zijn. (De Standaard 20/03/2001: Bezig, bezig, bezig zijn.) Ik ken veel mensen die dagelijks liever met hun handen bezig, bezig, bezig zijn!
De Amerikaanse journaliste Barbara Wallraff zei over het Engels: … and if it ever does become the universal language, many of those who speak it won't understand one another. (…) If we want to exchange anything beyond rudimentary messages with many of our future fellow English-speakers, we may well need help from something other than English. (…) And the difference between native speakers and second- or foreign-language speakers is an important one subjectively as well as demographically. The subjective distinction I mean will be painfully familiar to anyone who, like me, spent years in school studying a foreign language and is now barely able to summon enough of it to order dinner in a restaurant. (Maandblad “The Atlantic Monthly” - november-editie: “What global language?” (http://www.theatlantic.com/cgi-bin/o/issues/2000/11/wallraff.htm - niet meer raadpleegbaar)
Journaliste Catherine Vuylsteke schreef in ‘Weinig van die taallessen blijven hangen’ (dS Avond 06 03 2017) dat 90 % van haar studenten journalistiek, ondanks duizenden uren les, geen Frans spraken: Nooit nodig gehad, ziet u, mevrouw?
Deze ervaringen zullen velen onder ons met een ASO-verleden, eveneens ondanks vele les- en studie-uren Frans, Engels en Duits, bekend in de oren klinken.
‘Het Standaardnederlands hebben we absoluut nodig om mensen te verbinden; oude en nieuwe Vlamingen, jong en oud, Vlamingen en Nederlanders.’
Als het zo is dat het leren van een vreemde taal (laat staan: meerdere talen) niet voor iedereen vanzelfsprekend is en dat een standaardtaal absoluut nodig is om mensen te verbinden, dan moeten daar ook voor het taalbeleid in de E.U. de nodige besluiten uit getrokken worden.
Het officieel (1+2)taalbeleid (bij voorkeur zelfs: 1+3!) van de E.C. is een EUtopie, want niet haalbaar voor de modale Europeaan en dus ook discriminerend. Zelfs áls dat realiseerbaar zou zijn, is het niet efficiënt: het lost het communicatieprobleem niet op in een Unie met 24 (officiële) talen. Wie logisch, kritisch én realistisch kan/wil/durft denken weet dat alleen een Gemeenschappelijke Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal de Europeanen op een democratische, niet discriminerende manier kan verbinden. Deze taal bestaat: de Internationale Taal Esperanto, haalbaar voor ‘iedereen’ wegens haar eenvoud en aanvaardbaar voor iedereen wegens haar neutraliteit. Al 130 jaar verbond/verbindt ze wereldwijd miljoenen mensen, arm of rijk, jong of oud, arbeider of intellectueel, over aardrijkskundige, levensbeschouwelijke, ideologische, culturele of welke grenzen dan ook, heen, met respect voor elkaars taal en cultuur. Talen verdelen, Esperanto verenigt! Het Engels mag dan wereldkampioen zijn op basis van de wet van de jungle: het recht van de sterkste, Esperanto is olympisch kampioen op basis van waarden: wederzijds respect, wederzijds begrip, gelijkheid, vriendschap, vrede…
‘Want talen ken je nooit genoeg.’
U noemt kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak. Ik ben het helemaal met u eens, maar, zoals u zelf aangeeft: niet iedereen is polyglot. Actieve meertaligheid is niet voor iedereen weggelegd. Enkele wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat het leren van Esperanto als eerste vreemde taal niet alleen een betere kennis van de moedertaal oplevert maar ook het leren van andere, vreemde talen aanzienlijk vergemakkelijkt, zelfs met een tijdswinst van 30 %! Het bevordert bovendien het logisch, kritisch, analytisch denken. Zie: http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm | http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm en http://www.esperantoresearch.org.uk/sites/default/files/site/files/esperanto_as_a_starter_language.pdf en http://www.esperantoresearch.org.uk/sites/default/files/site/files/s2l_poster_espres_2012.pdf | Wat het Latijn is voor de elite, is het Esperanto voor iedereen. Een dergelijk waardevol pedagogisch instrument voor het (taal)onderwijs botweg negeren, is onvergeeflijk.
'Het Nederlands mag niet in de verdrukking komen.'
Niet alleen het Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs, maar ook de officieuze status van het Engels als lingua franca brengt het Nederlands (en de vele andere 'kleinere' talen en culturen) in de verdrukking. De enige manier om de Angelsaksische pletrol tot staan te brengen is het aanbieden van een beter alternatief. Beter, omdat het sterke troeven heeft die het Engels niet heeft, zoals eenvoud en neutraliteit. Ook wat uitdrukkingsvermogen betreft, moet het Esperanto voor geen enkele etnische taal onderdoen, integendeel. Enkele getuigenissen om dit te staven:
Paul Ariste: Wat uitdrukkingsvermogen betreft, komt geen enkele van de nationale talen die ik ken op gelijke hoogte met het Esperanto, verklaarde de befaamde taalkundige uit Tartu, die, behalve Esperanto, enkele tientallen talen beheerste.
Maurice Genevoix: (Secrétaire Perpétuel de l’Académie Française): L’espéranto est en mesure d’exprimer les nuances les plus subtiles de la pensée et du sentiment, elle est propre à permettre, par conséquent, l’expression la plus juste, la plus littéraire, la plus esthétique et de nature à satisfaire les esprits les plus ombrageux et les plus particularistes, et il ne peut pas porter ombrage aux fidèles des langues nationales. (Une interview sur la Chaine Nationale - Paris, 18.02.1954)
Umberto Eco: Uit taalkundig oogpunt is het een zeer, zeer goed gemaakte taal, uitermate economisch en efficiënt.
Taalinitiatie in het basisonderwijs.
In het basisonderwijs gaat Minister Crevits meer bekendheid geven aan de mogelijkheid om taalinitiatie in het Engels, Frans en Duits te voorzien wanneer de leerlingen het Nederlands voldoende onder de knie hebben. Opnieuw zullen Vlaamse kinderen gedurende talloze uren vreemde talen studeren en kunnen we ons de vraag stellen hoeveel van die taallessen bij de meesten zullen blijven hangen? Hoeveel van die Vlaamse kinderen zullen in hun latere leven bekwaam zijn een maaltijd te bestellen in onze buurlanden, laat staan in de Zuid- en Oost-Europese landen? Meertaligheid als norm: tot meerdere eer en glorie van de elite?
Tijd om wakker te worden!
Voor wie het gevaar van de dominantie van het Engels nog niet doorheeft, enkele uitspraken: De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson , verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als soft power: And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values.
Ook de Amerikaan David Rotkopf doet zijn duit in het zakje. Hij stelt in zijn boek , "In Praise of Cultural Imperialism?" Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53: It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
Wie het behoud van de taalkundig-culturele verscheidenheid niet alleen in Europa maar in de hele wereld wil verzekeren en wie van mening is dat communicatie met anderstaligen voor 'iedereen' moet mogelijk zijn, heeft er alle belang bij het Esperanto als bondgenoot te omarmen.
Geert van Istendael in DEUS EX MACHINA nr.100 - maart 2002: De taal van de toekomst: Het vaderland is in gevaar.
Eén taal, ja, maar dan een taal zonder macht. Ik vind dat wij, Europeanen, het aan onszelf verplicht zijn zo'n taal te kiezen. Europa is verscheidenheid of is niet. Blijven wij zweren bij het Engels, dan worden wij niet alleen linguïstisch gelijkgeschakeld, wij worden ook nog eens doordrongen van het slechtste wat de Angelsaksische wereld te bieden heeft. Hij besluit als volgt: Zeg niet dat je niet gewaarschuwd was. Dat vaderland van me, desnoods verdedig ik het moederziel alleen.
Als we ons (taal)onderwijs efficiënter willen maken en als we Europees/wereldwijd mensen willen blijven verbinden met behoud van de taalkundig-culturele verscheidenheid, dan hebben we er alle baat bij om op te komen voor het Esperanto als G.E.N.T.-taal en voor de implementatie van Esperanto als eerste vreemde taal in het onderwijs.
Weinig van die taallessen blijven hangen - DS Avond - 06/03/2017
CATHERINE VUYLSTEKE IS FREELANCEJOURNALISTE
Weinig van die taallessen blijven hangen
Doorgaans stoor ik me er niet aan. Al meer dan een kwarteeuw besta ik ook in een Franse versie en dat is een prettige evidentie. De aanmoediging van Vlaamse vrienden om tegen mijn kruidenier in Elsene in het Nederlands te beginnen, ervaar ik als dwaze assertiviteit en nodeloze disharmonie. Wilde ik steevast in mijn moedertaal worden bediend, dan was ik Vlaanderen niet ontvlucht.
Als mijn moeder komt logeren, lachen we samen om haar onbeholpenheid. Ik schrijf op een briefje wat ze moet vragen. Un petit pain gris coupé, s’il vous plaît. Ze oefent het zinnetje in de lift en tegen de tijd dat ze twee voordeuren verder is, kan ze haar bestelling aframmelen.
Doorgaans dus niet. Maar eind vorige week wel heel erg. De vierjarige Karim, die voor een tijdje bij ons logeert, zou de hele week naar een door de gemeente georganiseerde Krokusstage gaan. Er werden ‘fijne activiteiten voor alle kleuters’ beloofd en taaleisen werden daarbij niet gesteld.
Het ging vanaf het begin niet geweldig. Het jongetje kwam thuis met verhalen over stoute kleuters die de autootjes uit zijn handen gristen, een enkeling die hem een klap had verkocht en een juf die alleen maar Frans sprak.
Ochtend na ochtend moest de doorgaans erg lieve en meegaande Karim worden omgekocht met pepermuntjes en beloftes over fijne uitstapjes in de niet al te verre toekomst.
Op dag vier was het helemaal mis. Het kind ging doodleuk in staking. ‘De Franse school is echt niet leuk’, zei hij, ‘ik ga er niet meer heen.’ Hij wilde zijn jas niet aan, moest over straat worden meegetrokken en begon vanaf de schoolpoort wanhopig te huilen.
Hij verdrietig, ik boos. Niet op hem maar op de juf, die er schaapachtig bijstond. Ja, gaf de jonge vrouw toe, ze had sinds het derde leerjaar Nederlandse les gehad op school. Honderden uren. Maar ze had nog nooit een Nederlandstalige ontmoet. ‘Ik heb niet kunnen oefenen’, zei ze, ‘en dus is er weinig van blijven hangen.’
Honderden uren, en zelfs een dozijn simpele woorden had ze niet. Zo moeilijk is het toch niet? Zijn, komen, spelen, eten, plassen, rusten, praten. Blij, moe, flink, boos. Straks, morgen, gisteren, samen, niet en nooit. Ze mogen onvervoegd en onverbogen blijven, daar maalt een kind van vier niet om. Hij levert zelf nog dagelijks strijd met de regels der grammatica.
De jonge vrouw doet me denken aan mijn studenten journalistiek, die twee dagen eerder te horen kregen dat ze vluchtelingen zouden interviewen in het Frans of Engels. Ik veronderstelde niet dat dat een probleem zou vormen, maar kwam er algauw achter dat maar liefst 90 procent van de studenten ‘geen Frans sprak’. Ondanks duizenden uren les. ‘Nooit nodig gehad, ziet u, mevrouw?’
Karim en ik zijn die ochtend uiteindelijk afgedropen, maar hij moest beloven dat hij de volgende dag wel flink zou zijn. En dat was hij ook. Naar cake ruikend kwam het kind op vrijdagavond met zijn grote broer thuis. Of het vandaag fijn was? ‘Oui, oui’, zei hij lachend, ‘ik spreek nu Frans en het was feest, met taart.’
Ondanks duizenden (!) uren les spreken uw studenten geen Frans. Een collega van u, de Amerikaanse journaliste BARBARA WALLRAFF, beschreef in 2000 een gelijkaardige ervaring:
And the difference between native speakers and second- or foreign-language speakers is an important one subjectively as well as demographically. The subjective distinction I mean will be painfully familiar to anyone who, like me, spent years in school studying a foreign language and is now barely able to summon enough of it to order dinner in a restaurant.
Ze voegde er nog aan toe: If we want to exchange anything beyond rudimentary messages with many of our future fellow English-speakers, we may well need help from something other than English. (Maandblad “The Atlantic Monthly” - november-editie: “What global language?” http://www.theatlantic.com/cgi-bin/o/issues/2000/11/wallraff.htm De site is echter niet meer bereikbaar)
In het basisonderwijs gaat Minister Crevits meer bekendheid geven aan de mogelijkheid om taalinitiatie in het Engels, Frans en Duits te voorzien wanneer de leerlingen het Nederlands voldoende onder de knie hebben. Opnieuw zullen Vlaamse kinderen gedurende talloze uren vreemde talen studeren en kunnen we ons de vraag stellen hoeveel van die taallessen bij de meesten zullen blijven hangen? Hoeveel van die Vlaamse kinderen zullen in hun latere leven bekwaam zijn een maaltijd te bestellen in onze buurlanden, laat staan in de Zuid- en Oost-Europese landen?
Reeds 130 jaar bestaat er een taal die speciaal ontworpen werd om zoveel mogelijk mensen de mogelijkheid te geven om met anderstaligen te communiceren. Ze is eenvoudig (16 grammatica-regels), gestructureerd, zonder ballast en kan geleerd worden met een minimale investering van tijd, geld en energie: de Internationale Taal Esperanto. Als in het verleden de Europese beleidsverantwoordelijken de moed hadden opgebracht om een realistisch en efficiënt taalbeleid te voeren om op die manier hun devies Eenheid in verscheidenheid te realiseren, was er waarschijnlijk nu in de EU geen communicatieprobleem meer geweest. Dan had u nu niet samen met uw moeder moeten lachen om haar onbeholpenheid! Toegegeven: dat heeft ook zijn charmes.
Is het niet de kerntaak van een journalist de maatschappij kritisch en objectief tegen het licht te houden? Welke journalist gaat dat als eerste ook daadwerkelijk doen wat betreft het prestigieus maar EUtopisch ‘1+2talen als norm’beleid van de Europese Commissie?
Op een presentatie van Engelse studentes kunnen studenten gewoon lekker in het Nederlands reageren. Bij de cursus Taal & Instituties van de Universiteit Utrecht is luistertaal geoorloofd.
‘Tja, het is vrijdagmorgen.’ De Albanese docente Marina Lazëri zegt het twee keer in vloeiend Nederlands, als excuus voor het feit dat het college tien minuten later begint dan gepland. De studenten druppelen binnen. Dat het voor iedereen vroeg is, zie je aan alles. De drie studentes die een presentatie moeten geven lopen te gapen en nog niemand lijkt echt zin te hebben in interactie.
Shared normen en waarden
Gelukkig komt daar snel verandering in, want de presentatie van de Engelse Lucy Rose (21) en Freya Natt (20) en de Nederlandse Sarah de Wilde (24) over cultuur, taal en macht, dwingt de deelnemers al snel tot respons. ‘Wat is het eerste dat in je opkomt als je aan cultuur denkt?’, vraagt Sarah al snel. Ze maakt een rondje. De eerste student schrikt en haakt af. Bij de anderen komt wél wat los. ‘Tradities en gewoontes’, ‘Subsidie’ en ‘Shared normen en waarden’.
In deze les vliegen Nederlandse en Engelse woorden door elkaar.
In deze les vliegen Nederlandse en Engelse woorden door elkaar. Taal & Instituties is één van de zestig cursussen die de mogelijkheid bieden voor luistertaal. Daarbij mag een beperkt aantal studenten (maximaal 15%) een andere taal spreken dan de voertaal van het college. Als luistertaalstudent moet je de voertaal wel kunnen verstaan.
Experiment
Luistertaal is een experiment van het Departement Talen, Literatuur & Communicatie (TLC), dat veel voordelen ziet: Nederlandse studenten kunnen bijvoorbeeld een vak volgen bij een opleiding als Spaans als zij voldoende Spaans verstaan. Internationale studenten kunnen uit een groter cursusaanbod putten en hun Nederlands verbeteren. Voor het experiment zijn docenten met een training voorbereid: zo moeten zij aan het begin van de cursus goed uitleggen hoe luistertaal werkt en er opletten dat studenten hun eigen taal blijven spreken als ze een antwoord krijgen in een andere taal.
Verademing
Luistertaalstudenten zijn nog zeldzaam. Veel studenten hebben in hun volle studieplanning geen tijd voor luistertaal en het nieuwe verschijnsel heeft meer bekendheid nodig. In deze cursus Taal & Instituties zitten drie luistertaalstudenten. Twee van hen, Lucy en Freya uit Sheffield, presenteren vandaag samen met de Nederlandstalige Sarah. De Engelse studentes verstaan Nederlands en spreken hun moedertaal en laten deze les anderen de voordelen van luistertaal zien. De cursusgenoten reageren in het Nederlands op de presentatie en doen dat volop. Dat komt vooral door het onderwerp. Met ‘Culturele verschillen en taal’ hebben veel studenten affiniteit. Een Canadese studente geeft in een mix van Nederlands en Engels een voorbeeld: als je in Canada zoekend in een supermarkt loopt, en een bediende vraagt ‘Is everything okay?’, moet je die vraag niet met een botte ‘Nee’ beantwoorden. ‘That’s rude.’ Zelf vond ze het een verademing hoe direct de Nederlanders zijn. ‘That was liberating.’
Er klinkt gegrinnik bij een voorbeeld over een vrouw die haar Italiaanse schoonvader een ‘Walk in the forest’ voorstelde.
Cultuurverschillen
Een Belgische student vertelt dat ze in Zuid-Frankrijk gek opkeken toen hij een jongen met een kus op de wang begroette. In België is dat heel normaal. Een Nederlandse student haakt in: ‘In België zeggen ze vaker u. Wij Nederlanders tutoyeren sneller.’ Zowel in formele als informele communicatie spelen cultuurverschillen een rol, concluderen de presentatrices, die hun medestudenten filmpjes met voorbeelden en theorieën tonen. Er klinkt gegrinnik bij een voorbeeld over een vrouw die haar Italiaanse schoonvader een ‘Walk in the forest’ voorstelde. De man keek haar verbaasd aan. Met die vraag bedoelen Italianen heel iets anders dan een normale boswandeling.
Spoorboekje
Docente Marina schrijft druk mee als de drie studentes weer het woord nemen. Het gaat over taal, cultuur, macht en instituties. Er volgt een casus: Tom vraagt bij het treinstation in Brussel om een Franstalig spoorboekje, maar krijgt van de spoorbeambte te horen dat er alleen Nederlandstalige versies zijn. Daar moet Tom het mee doen. Wat heeft dit met macht te maken, is de vraag aan de studenten. ‘Tom is de vragende partij, die stelt zich kwetsbaarder op’, zegt iemand. Studenten vragen zich af of de persoon vanuit zichzelf reageert (en wellicht liegt), of namens een institutie (de spoorwegen). Marina vraagt de studenten verder te kijken. ‘Hoe de persoon reageert is ook bepaald door zijn relatie met macht. Door welke instituties is dat bepaald? Denk daar over na. Zoom out a little bit!’
Het afsluitende vragenrondje gaat over luistertaal en de machtsverhoudingen in de collegezaal. Zijn de verhoudingen gelijker nu iedereen in z’n eigen taal kan praten? De één denkt van wel, de ander van niet. ‘Het is alsnog moeilijk om tegen de dominante taal in te gaan. Zo is het in een klas vol Engelsen ook lastiger om Nederlands te praten.’
Grappige situaties
De presentatie zit erop. Applaus voor Lucy, Freya en Sarah, die tevreden zijn. ‘Al vond ik het wisselen van taal lastig’, zegt Sarah. ‘De groep reageert in het Nederlands en dan is het voor Lucy en Freya lastiger om daarop weer te reageren. Dan ben ik dus veel aan het woord.’ De samenwerking vooraf leverde grappige situaties op. ‘Soms ging ik in het Engels praten om het makkelijker te maken’, zegt Sarah. Freya: ‘Maar dat was voor ons verwarrend, omdat we ervan uitgingen dat ze Nederlands praat.’ Een andere keer zei Sarah iets in het Engels en zei Lucy ‘Oké, dankjewel!’.
‘Engels is niet altijd de meest geschikte taal om je gedachten onder woorden te brengen. Luistertaal is een betere oplossing’.
Discussie
Lucy en Freya, die in Engeland Duits en ‘a little bit’ Nederlands hebben gestudeerd, verstaan 75% van het Nederlands. ‘Als mensen snel praten, is de kans groter dat ik iets niet versta’, zegt Freya. ‘En dan durf ik minder snel het woord te nemen om mijn punt te maken, want het kan zijn dat er al precies hetzelfde is gezegd.’ Te veel luistertaalstudenten in een grote groep, is volgens Sarah daarom niet aan te raden. ‘Als er snel door elkaar gepraat wordt, haken de luistertaalstudenten af en dat is niet bevorderlijk voor een discussie.’
Voor Maarten Zwaal (24), student Taalwetenschappen, is luistertaal nieuw. ‘Ik ken alleen maar Engelstalige colleges, waarbij je ook in het Engels moet reageren. Dan is er minder vaak respons dan vandaag. Als je een vaag idee hebt en je moet dat ook nog in het Engels voor het voetlicht brengen, kies je er eerder voor om te zwijgen.’ Maarten hoorde dat er stemmen opgaan om het onderwijs van Taalwetenschappen tweetalig te maken. Hij heeft zijn bedenkingen. ‘De positie van het Nederlands wordt onderschat. Engels is niet altijd de meest geschikte taal om je gedachten onder woorden te brengen. Luistertaal is een betere oplossing.’
Dit artikel verscheen eerder op de website van DUB, het onafhankelijk medium van de Universiteit Utrecht.
Luistertaal is een vorm van meertalige communicatie waarin personen met verschillende talige en culturele achtergronden beiden hun eigen taal blijven spreken en elkaar toch kunnen verstaan. Meer informatie: www.luistertaal.nl.
De Taalunie heeft met diverse kennisinstellingen in Nederland en Vlaanderen een positionpaper over luistertaal geschreven voor de Skills Agenda van de Europese Commissie. Met luistertaal kan de meertalige praktijk in Europa op een laagdrempelige manier worden bevorderd en dat komt ook het gebruik en de positie van het Nederlands zelf ten goede. Het document, in verschillende talen, en de lijst met onderschrijvers tot nu toe vindt u hier.
Het positieve aan ‘luistertaal’ is het feit dat passieve meertaligheid (het verstaan van andere talen) kan volstaan in een meertalig gezelschap. Iedereen weet uit ervaring dat spreken in een andere taal veel moeilijker is dan luisteren naar iemand die uw moedertaal niet spreekt. Passieve meertaligheid is dan ook voor veel meer mensen haalbaar dan actieve talenkennis. Het is en blijft echter nog steeds ELITAIR: niet voor iedereen en niet in alle omstandigheden.
“Als je een vaag idee hebt en je moet dat ook nog in het Engels voor het voetlicht brengen, kies je er eerder voor om te zwijgen. (…) Engels is niet altijd de meest geschikte taal om je gedachten onder woorden te brengen”.
Dit is dagelijkse realiteit in vergaderingen met mensen die verschillende talen spreken en waar een andere taal dan uw moedertaal (meestal het Engels) de voertaal is. Het zijn bijna altijd de NESsy’s (native English speakers) die het hoge woord voeren en die dus gemakkelijker hun mening kunnen doordrukken. Taal is macht!
Luistertaal is bijgevolg geen bevredigende, democratische oplossing voor het communicatieprobleem als gevolg van de talendiversiteit. Eerlijke en efficiënte communicatie is enkel mogelijk via een eenvoudige, neutrale voertaal die iedereen kan leren en waarbij iedereen op gelijke voet staat. Bijvoorbeeld: de internationale bijeenkomsten waar Esperanto de voertaal is. De mens is echter, behalve een kuddebeest, ook een ‘prestigebeest’: het geeft meer uitstraling, het oogt veel intellectueler als ge meertalig zijt (zoveel malen man als je talen spreken kan) of als ge u kunt uitdrukken in de ‘Taal van Shakespeare’ (of als ge dénkt dat ge dat kunt) dan wanneer ge dat doet via een grammaticaal eenvoudige taal die desalniettemin ‘in staat is om de subtielste schakeringen van de gedachte en van het gevoel uit te drukken (Maurice Genevoix, secretaris van de Académie Française). Of zoals Umberto Eco het uitdrukte: “Uit taalkundig oogpunt is het een zeer, zeer goed gemaakte taal, uitermate economisch en efficiënt”.
Als luistertaal een betere oplossing is, dan is Esperanto de beste oplossing.
Hier is echter een mooi Vlaams gezegde van toepassing: ‘Wat baten kaars en bril als de uil niet zien ’n wil?’
Door Bart B. Van Boc... op 23 februari, 2017 - 13:50
In tegenstelling tot wat er gesuggeerd wordt, is luistertaal helemaal niet nieuw. Wij deden iets vergelijkbaars onder leiding van toenmalig voorzitter André Jacquet toen ik meer dan 20 jaar geleden lid werd bij Mensa B/L en voor zover ik weet, was het daar toen al jarenlang in gebruik: Franstalige leden gaven hun opmerkingen en presentaties in het Frans en Nederlandstalige leden gaven hun opmerkingen en presentaties in het Nederlands. Dat werkte heel goed en het schiep een warme en vriendelijke atmosfeer waarin zo goed als iedereen zich goed thuis kon voelen.
Door Nelly Maes op 23 februari, 2017 - 17:54
Het verband tussen taal en macht kent men in Vlaaneren uit ondervinding. Franssprekenden verplichtten Vlaamse gesprekspartners vaak om dan maar Frans te proberen spreken omdat zij het Nederlands als luistertaal zelfs niet kenden. Daar komt beterschap in, dankzij de luistertaal die beide partijen de kans geeft zich genuanceerd uit te drukken . Ook in de informele gesprekken in het Europees Parlement of in andere internationale ontmoetingen is luistertaal naast meertaligheid een belangrijke troef. De dominantie van het Engels geeft de Engelstaligen de facto een voordeel.
Door Leo De Cooman op 24 februari, 2017 - 14:16
Luistertaal kan inderdaad een lapmiddel zijn. Maar ik vraag me af, hoeveel Nederlandstaligen in staat zijn de algemene inhoud van een voordracht bv. in het Tsjechisch te begrijpen? Dat iemand min of meer een voordracht kan begrijpen in een taal, die op school geleerd werd, dat zou eigenlijk wel moeten. Of dat inderdaad zo is, daar mag iedereen aan twijfelen. Algemene veeltaligheid is utopie. Dat weet toch iedereen. Praktisch niemand is in staat alle talen van de EU zelfs maar op elementair niveau te begrijpen, laat staan te spreken. De enige goede en billijke en gemakkelijkste oplossing is, dat bij internationale gesprekken de taal gebruikt wordt, die speciaal daartoe ontworpen is, en al 130 jaar bewijst uitstkend aan die doelstelling te voldoen: Esperanto. Wij weten, dat die oplossing gesaboteerd werd door een veto van Frankrijk in de Volkenbond in 1922: de Fransen vreesden concurrentie voor hun taal. We weten dat verschillende dictators Esperanto en Esperantosprekers vervolgd, verbannen en gedood hebben (de tsaar, Stalin, Hitler, Salazar, de "Bende van vier", enz.) Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat die vervolging verder gaat. De oplossing is zeer degelijk en eenvoudig: iedereen leert op school als eerste tweede taal Esperanto, bereikt in evenveel MAANDEN het niveau dat slechts na evenveel JAREN te bereiken is voor nationale talen, en heeft meteen een stevige basis voor verdere taalstudie (de moedertaal inbegrepen!) en logische vakken, zoals wiskunde. Deze oplossing is billijk: ALLEN (Engelstaligen inbegrepen) spreken op internationale bijeenkomsten met elkaar OP GELIJKE VOET een taal die idereen heeft moeten leren (en dat "moeten" is best leuk! Goed te vergelijken met bouwen met Legoblokjes!) Waarom naar lapmiddelen blijven zoeken, als er een perfecte oplossing bestaat? Esperanto is de enige manier om de kleinere taalgemeenschappen degelijk te beschermen tegen kolonisatie door grote, zeg maar het Engels. Wie een inzicht wil krijgen over de eenvoud en degelijkheid van die oplossing, kan dat zeer beknopt en toch vrij volledig vinden op mijn webstekje:http://users.telenet.be/griza_leono/Eo_kort.htm
Door dan van herpe op 25 februari, 2017 - 11:05
Mevrouw Nelly Maes (ex-Volksunie) heeft zich een groot deel van haar politieke carrière ingezet voor de verdediging van de Vlaamse belangen (waaronder de taal) tegen de Franstalige dominantie. Uitgerekend zíj legt zich, zoals de rest van de Vlaamse intelligentsia, probleemloos neer bij de dominantie van de Angelsaksische taal en cultuur. Voor het Frans: klauwend op de achterste poten, voor het Engels: op de knieën, kwijlend kwispelend. Voor deze uitspraak haalde ik de mosterd bij Vlaams schrijver en ex-journalist Geert van Istendael. In zijn boek ‘Het Belgisch Labyrint’ schrijft hij op pag. 133: ‘Ik gruw telkens als mijn taalgenoten zich willoos en jankend van kosmopolitische opwinding in het stof wentelen voor de taal der Angelen en der Saksen. Ik ben dol op Engels, maar ik zie niet in waarom de taal van het geld ook de taal van Europa zou moeten worden.’
Een belangrijke, zo niet: dé belangrijkste, doelstelling van ons onderwijs is het vormen van logisch en kritisch denkende mensen. In de ‘algemene doelstellingen van de klassieke talen’ wordt dit zelfs expliciet vermeld: kritisch leren oordelen. (http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Klassieke%20studien-2011-001.pdf) Men mag dan toch verwachten dat klassiek én universitair opgeleiden bij uitstek in staat zouden moeten zijn tot logisch/kritisch denken. Dit komt echter niet tot uiting in het talenbeleid van de Europese Commissie. In een unie met alleen reeds 24 officiële talen voert men het ‘1+2’talenbeleid als norm: naast de moedertaal moet iedereen (minimum!) 2 vreemde talen leren, bij voorkeur de talen van de buurlanden (sic!). Wie logisch én kritisch denkt moet tot de vaststelling komen dat 1/ het leren van één gemeenschappelijk taal primordiaal zou moeten zijn; 2/ die gemeenschappelijke taal bij voorkeur een neutrale taal moet zijn, want alle EU-burgers zijn gelijk en 3/ ze relatief eenvoudig, want voor iedereen haalbaar moet zijn. Eenmaal dat gerealiseerd, kan iedereen zoveel talen leren als hij/zij wil. Blijkbaar geven de hoogst opgeleiden de voorkeur aan een elitair, discriminerend prestigebeleid eerder dan aan een sociaal, efficiënt gelijke kansen/gelijke rechten/gelijke plichtenbeleid.
Besluit: Niet kúnnen logisch/kritisch denken is erg, niet wíllen veel erger!
Door Lödör Katja op 26 februari, 2017 - 12:48
Uit het artikel blijkt vooral dat dank zij het gebruik van de luistertaal, degene die zijn moedertaal spreekt zich comfortabeler voelt. Hieruit kunnen we besluiten dat Engelstaligen zich overal ter wereld in een betere positie voelen en daar ook veel baat bij hebben. Daarom pleit ik voor een neutrale taal zoals het Esperanto, dat gedurende meer dan honderd jaar haar efficiëntie bewezen heeft, o.a. op congressen met 1000 à 6000 deelnemers uit meer dan 80 landen waar slechts één voertaal gebruikt werd, nl.: het Esperanto en waar iedereen op gelijke voet met elkaar kan communiceren. Wordt het niet stilaan tijd dat het gezond verstand gaat regeren en dat kinderen overal ter wereld het Esperanto als basis voor andere talen aangeleerd krijgen? Europa zou de ideale test kunnen zijn.
Door Christiaan Buysse op 27 februari, 2017 - 22:47
Me dunkt dat luistertaal kan worden gebruikt waar de brontaal een vrij bekende, zogenaamde internationale taal is, of soms een taal uit een aangrenzend land. Gedacht wordt vooral aan Engels of Frans. Maar hoe ga je met luistertaal werken als de brontaal bijvoorbeeld Russisch is, en de commentaartaal Nederlands? Het systeem kan alleen werken als de brontaal een bekende taal is, die door de toehoorders vrij algemeen en voldoende wordt verstaan. Bovendien blijven kleinere taalgemeenschappen verstoken van het recht om zich te bedienen van hun eigen taal als ze iets te brengen hebben. Met Esperanto staan alle sprekers en toehoorders op gelijke voet, ongeacht of hun moedertaal een "kleine" of "grote taal" is. Het wordt tijd dat het Esperanto eens een eerlijke kans krijgt, niet als concurrent van de moedertaal, maar als internationaal democratisch en cultureel neutraalexpressiemiddel.
In het kader van de nakende onderwijshervorming voor de lagere school denk ik dat het verstandig is om rekening te houden met onderstaande beschouwingen.
In het Nederlands maandblad ‘Quest’ stelt Frank Beijen in zijn bijdrage “Slimmer spellen” het volgende:
- Finse kinderen lezen jonger dan andere Europese kinderen vloeiend voor in hun eigen taal. Ze hebben minder last van dyslexie. En Finse basisscholen hoeven minder tijd te besteden aan spellingonderwijs. Zo is er meer tijd over voor andere vakken, zoals rekenen of muziek. Het geheim van de goede Finse leesprestaties ligt bij de spelling van de taal. Het Fins heeft met precies 24 letters voor 24 klanken het meest transparante spellingsysteem van Europa. Kinderen in Finland weten moeiteloos van elk woord dat ze lezen hoe je het uitspreekt, en van elk woord dat ze horen hoe je het schrijft.
Ook in andere talen met een heldere spelling, zoals het Hongaars, kun je simpel leren lezen. Het Engels heeft de meest onlogische spelling van heel Europa. Engelse kinderen krijgen het spellen lastig onder de knie en dyslexie is een groot probleem in Engelssprekende landen.
- Taal pest dyslectisch kind
Dat een rommelige spelling vervelende gevolgen kan hebben, weten we uit onderzoek naar de leesprestaties van kinderen uit verschillende Europese landen. Engelse kinderen doen er twee tot drie jaar over om het leesniveau te halen dat kinderen in taalgebieden met een regelmatige spelling in één jaar bereiken. Verder hebben dyslectische kinderen het extra zwaar als ze een taal met een ingewikkelde spelling moeten leren. Uit Oostenrijks-Engels onderzoek uit 1997 bleek dat dyslectische kinderen in Engeland (waar de spelling onregelmatig is) meer leesproblemen hebben dan in Duitsland (waar de spelling veel logischer is).
- Het Engels is een zooitje
Van alle Europese talen heeft het Engels de ingewikkeldste spelling. Een klassiek voorbeeld voor de lastige Engelse spelling is het nepwoord ghoti, dat je kunt uitspreken als fish. Ga maar na: ‘gh’ klinkt als de ‘f’ in het woord tough, ‘o’ klinkt als de ‘i’ in women en ‘ti’ klinkt als ‘sh’ in het woord nation.
Verder kun je de lettercombinatie ‘ou’ in het Engels op maar liefst negen manieren uitspreken (zie onder andere soul, famous en soup). En de ie-klank is op twintig manieren te spellen (bijvoorbeeld be, bee, key, leaf).
En iedereen vindt het normaal dat deze taal zo maar het statuut van lingua franca krijgt! Wie Engels wil invoeren vanaf het eerste leerjaar denkt, in het belang van onze kinderen, het best tweemaal na.
Ter informatie: Esperanto is een fonetische taal met 28 letters.
Van: "Neirynck, Jo 0V0L" <jo.neirynck@vlaanderen.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Vrijdag 24 februari 2017 11:42:10 Onderwerp: JN 079 VAN HERPE: Slimmer spellen
Beste Dan,
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits ontving uw mail in goede orde en heeft die met belangstelling gelezen.
Ze dankt u voor het aangereikte signaal en vraagt mij u te antwoorden.
Een sterke taalvaardigheid en talenkennis zijn inderdaad belangrijk voor een succesvolle en motiverende onderwijsloopbaan, doorstroming naar hoger onderwijs, kansen op de arbeidsmarkt en een deelname in een geglobaliseerde (kennis)maatschappij. De Minister bouwt daarom verder aan een versterking van het talenbeleid in het onderwijs en zal recent ingevoerde vernieuwingen met betrekking tot de kennis van het Nederlands als onderwijstaal (de taalscreening, het taaltraject, het taalbad en extra taallessen) opvolgen.
Dit begint al in de kleuterschool. Het is belangrijk dat taalverwerving Nederlands al vanaf zeer jonge leeftijd wordt gestimuleerd. In het basisonderwijs zal de Minister meer bekendheid geven aan de mogelijkheid om taalinitiatie in het Engels, Frans en Duits te voorzien wanneer de leerlingen het Nederlands voldoende onder de knie hebben.
Uit de huidige doorlichtingen van de inspectie blijkt dat niet alle scholen al een actief talenbeleid voeren om de kennis van het Nederlands en moderne vreemde talen bij hun leerlingen te versterken. De Minister vraagt dan ook aan de scholen om een actief talenbeleid te voeren om zo de talenkennis van het Nederlands en moderne vreemde talen te versterken. Daarom moeten de eindtermen vreemde talen (Frans, Engels of Duits) ambitieuzer worden geformuleerd. De minister vraagt aan nascholingsorganisaties, pedagogische begeleidingsdiensten en lerarenopleidingen om instrumenten uit te werken die scholen kunnen ondersteunen bij het uitbouwen van een talenbeleid.
Zoals u wellicht weet, vond tussen februari en mei 2016 een breed publiek debat plaats over de eindtermen. Iedereen, zowel individuen als organisaties, hadden daarbij de mogelijkheid om aan te geven wat volgens hen elke leerling moet leren op school met het oog op persoonlijke ontwikkeling, levenslang leren, deelname aan de maatschappij en het professionele leven. Ook de Vlaamse Scholierenkoepel organiseerde een debat dat specifiek op de leerlingen zelf focuste.
De resultaten van beide initiatieven werden gebundeld in twee rapporten:
U zal merken dat er tijdens de debatten vaak gewezen werd op de noodzaak om jongeren voor te bereiden op de praktische kant van het leven na de schoolbanken. De bevindingen van de debatten worden nu vergeleken met wat er op dit moment al in de eindtermen staat, om dan te komen tot prioritaire sets van eindtermen die aan een actualisatie toe zijn.
Aan haar raadgever die de hervorming van het onderwijs opvolgt, gaf de Minister de opdracht uw taalbedenkingen mee te nemen naar de besprekingen waar dit aan bod komt.
De Minister van Onderwijs zal zich ten volle inzetten voor de versterking van ons onderwijs. Het is dan ook voor Minister Crevits noodzakelijk om dat samen met alle betrokken partners (onderwijskoepels, schoolbesturen, leerkrachten, ouders en leerlingen) te doen. De Minister dankt u dan ook nogmaals hartelijk voor het onder de aandacht brengen van uw reactie.
Met vriendelijke groeten,
Jo Neirynck
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van Onderwijs
Gsm. 0497/33 83 70 | Tel. 02/552 68 70
Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel
Beste heer Neyrinck,
Onze hartelijke dank aan minister Crevits voor de aandacht die zij aan onze voorstellen besteedde en de uitgebreide informatie die zij ons via u bezorgde.
Het ziet ernaar uit dat alle info (waaronder twee wetenschappelijke studies) die wij bezorgden weinig indruk gemaakt heeft op de politici in het algemeen en de minister in het bijzonder. Wij hadden toch op zijn minst een vermelding van het Esperanto in de beleidsnota van de minister verwacht gezien onze voorstellen helemaal in de lijn liggen van haar intentie tot een beter (taal)onderwijs te komen.
Wij stellen nu al onze hoop op de vergadering van 10 mei met de werkgroep Nederlands van de pedagogische begeleidingsdiensten, georganiseerd door mevrouw Kathleen Helsen, voorzitter van de Vlaamse Commissie voor Onderwijs. In dit verband vinden wij het belangrijk dat deze werkgroep over alle informatie beschikt die wij mevrouw Helsen vanaf het begin van het eindtermendebat op onsonderwijs.be bezorgden, inclusief - indien mogelijk - (een kopie van) de brochure van Edward Symoens: De sociopolitieke, pedagogische en culturele waarde van het Esperanto. Het is zeer belangrijk dat de pedagogische diensten over al deze documenten beschikken om met kennis van zaken te kunnen oordelen over de toegevoegde waarde die het onderwijzen van Esperanto als eerste vreemde taal het onderwijs biedt.
Citaat: “Wonderdokters vinden makkelijk aanhang, omdat taalonderwijs een moeilijke opgave is en velen dus openstaan voor wondermiddelen en de beloften die ermee gepaard gaan. Maar het is erg naïef te denken dat "native teachers" nu plots hét verschil zullen maken, of dat alle kleuters zomaar een vreemde taal vlot leren, of dat Internet het taalleren nu plots anders én vanzelf maakt. Nee, de tips stellen het duidelijk: je moet als leerder zélf, op allerlei wijzen, en zoveel mogelijk, dagelijks met de taal bezig bezig bezig zijn.”
Wilfried Decoo, Hoogleraar in Antwerpen en Provo (VS) en auteur van onder meer de lesmethodes Eventail en Vocapuces. De Standaard, 20/03/2001: Bezig, bezig, bezig zijn.
Hartelijk dank voor het delen van uw ideeën over taal en taalonderwijs. Taal is inderdaad altijd op de afspraak, en bovendien gevoelige materie, omdat taal ons zo nauw aan het hart ligt. Wijzigingen aanbrengen aan de taal kunnen dan ook altijd op hevige reacties rekenen, vandaar dat het ook belangrijk is, om wijzigingen uiterst beperkt te houden.
Op de vraag of de spelling van het Nederlands niet eenvoudiger kan worden gemaakt -bijvoorbeeld door volledig fonetisch te gaan spellen- dien ik u op vraag van Minister Crevits te melden dat er voor de huidige spelling van het Nederlands inderdaad is vastgehouden aan een aantal etymologische principes wat het spellen inderdaad niet altijd even gemakkelijk maakt. Evenwel, ook overschakelen op een volledig fonetische spelling zou niet zomaar een uitkomst bieden voor de spelling van het Nederlands, omdat niet iedereen alle woorden op dezelfde manier uitspreekt. Omdat we weten dat voor spellen vooral vaste woordbeelden van belang zijn, houden we in Nederland en Vlaanderen dan ook vast aan de spelling zoals die is. Er worden dan ook geen nieuwe wijzigingen in het vooruitzicht gesteld.
Wat de vraag over de spelling van het Engels betreft, benadrukt de onderwijsadministratie dat die inderdaad verre van eenvoudig is omdat deze taal voor haar spelling heel sterk uitgaat van de herkomst van woorden. Het is echter niet alleen de spelling, die de volledige complexiteit van een taal bepaalt. Het Engels is bijvoorbeeld op grammaticaal vlak dan weer een vrij eenvoudige taal, met name omdat het in de geschiedenis door vele andere talen is beïnvloed. Bovendien wordt de positie van lingua franca niet op basis van taalkundige aspecten bepaald, maar vooral op basis van de economische realiteit. In die zin is er dus geen sprake van een keuze voor het Engels als lingua franca, maar veeleer van het volgen van een realiteit.
Uiteraard blijft het Nederlands de instructietaal van het onderwijs in Vlaanderen.
Tot slot is het Esperanto al vaker naar voren geschoven als alternatieve lingua franca, maar dat heeft zich in de praktijk nooit kunnen doorzetten, met name omdat het als bedachte taal niet over een voldoende brede basis van moedertaalsprekers beschikt die het kunnen uitdragen en die positie kunnen doen verwerven.
Nogmaals, bedankt Minister Crevits u omdat u uw taalzorg met ons deelt. Taal is een belangrijke, maar ook moeilijke en gevoelige materie, die alle aandacht verdient. Het antwoord is gebaseerd op de realiteit en de status van het Nederlands in het Vlaamse onderwijs. Er valt te melden dat daar niets aan wordt gewijzigd. Dat standpunt is immers ook heel erg belangrijk om de taalverwerving (van een inderdaad niet zo eenvoudige taal als het Nederlands) zo goed mogelijk te laten verlopen.
Altijd tot uw dienst
Met vriendelijke groeten,
Jo Neirynck
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van Onderwijs
Gsm. 0497/33 83 70 | Tel. 02/552 68 70
Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel
Bedenkingen.
I. Dit antwoord illustreert duidelijk waarin politici de onbetwistbare kampioenen zijn:
1/ antwoorden op vragen die niet gesteld werden en op grond daarvan een voorstel afwijzen.
Ik heb geen vraag gesteld om de spelling van het Nederlands te vereenvoudigen en ik heb geen vraag gesteld over de spelling van het Engels.
2/ 'het volgen van een realiteit'. (In die zin is er dus geen sprake van een keuze voor het Engels als lingua franca, maar veeleer van het volgen van een realiteit.)
Gelukkig waren er in de vorige eeuw Vlaamse intellectuelen die de Franse realiteit niet volgden anders hadden we nu in het Frans gecommuniceerd.
Ook de huidige Vlaamse intellectuelen (politici, academici, journalisten) willen steeds meer surfen op de golven van de publieke opinie eerder en steeds minder tegen de stroom in roeien (een uitspraak van ex-Knack journalist Chris De Stoop over zijn collega’s)
Eén (ex-)journalist heeft zich ooit kritisch uitgelaten over het Engels als lingua franca:: Geert van Istendael. Waarom moet de taal van de democratie dezelfde zijn als de taal van de handel. Ik zie daartussen geen enkel verband. De Morgen - 01/03/2002 pag. 35: Wie het leven tot het verkoopbare reduceert, gaat eraan.
II.Tot slot is het Esperanto al vaker naar voren geschoven als alternatieve lingua franca, maar dat heeft zich in de praktijk nooit kunnen doorzetten, met name omdat het als bedachte taal niet over een voldoende brede basis van moedertaalsprekers beschikt die het kunnen uitdragen en die positie kunnen doen verwerven.
De waarde van het Eo hangt niet af van het aantal sprekers. In 1887 was het Eo even waardevol als nu. Als het Eo niet bestond, zou het nu moeten 'uitgevonden' worden.
Dit argument toont nog maar eens aan dat politici liever de kudde volgen dan ze te leiden.
Steve Stevaert zei ooit: Politici moeten de mensen niet achternalopen. Politici moeten doen wat goed is voor de mensen.TV-journaal 18.00h - 25/10/2003.
Neirynck bedoelt hier onrechtstreeks ook het gebrek aan draagvlak door een tekort aan Eo-sprekers. Stevaert zei over de noodzaak van een draagvlak:Dat is het verschil tussen mij en een professor. Die laatste zal zeggen: er moet eerst een draagvlak bij de bevolking zijn. Ik zeg: je moet doen wat goed is voor de mensen, en dan zal er wel een draagvlak zijn, zeker? (DM 24/5/2003, pag. 54 - Met deze man wordt het echt anders)
Bovendien: was er voor de oprichting van de Europese Unie een maatschappelijk draagvlak? Was er voor de invoering van de euro een maatschappelijk draagvlak? Tweemaal neen! Er was echter wel de politieke wil! Vooral drie staatsmannen: Spaak, Schuman en Monnet, hebben de EU-kar getrokken, vaak zonder steun van hun collega's. Dat waren dan ook politiekeleiders!
3/ het negeren van informatie die er wél toe doet.
Geen woord meer over die andere troef van het Esperanto waarover wij veel informatie verschaften: de pedagogische meerwaarde voor het (taal)onderwijs.
Besluit: Het heeft geen zin om hierop nog te reageren: waar onwil heerst, staat de rede machteloos!
De Taalunie ontvangt regelmatig vragen over het Nederlands. In Taalunie:Bericht lichten we er telkens één uit. Deze keer de vraag wat de mening is van de Taalunie over de ‘verengelsing’ van de taal in onze maatschappij.
De vraag: Wat vindt de Taalunie ervan dat er steeds meer Engelse woorden in onze maatschappij worden gebruikt. Kan zij daar niet iets tegen doen?
Van: Een bezoeker van een bijeenkomst die de Orde van den Prince organiseerde in Den Haag. Liesbet Vannyvel, medewerker van de Taalunie, gaf daar op verzoek een presentatie over de ontwikkeling van het Nederlands.
Het antwoord: Voor het Nederlands is het op zich geen probleem dat er woorden uit andere talen worden ontleend en overgenomen. Leenwoorden, zeker als die iets nieuws aanduiden, verrijken de taal al eeuwenlang. Maar het is weinig zinvol woorden en uitdrukkingen uit andere talen over te nemen als er al volwaardige Nederlandse alternatieven voor bestaan. Dan is de ontlening of de overname eigenlijk niet nodig en gebeurt die om andere redenen, bijvoorbeeld omdat de andere taal leuker wordt gevonden of zelfs een hoger aanzien geniet.
De Taalunie is niet tegen het gebruik van Engels en andere vreemde talen door mensen op straat en online, maar is wel van mening dat het Nederlands soms een imagoprobleem lijkt te hebben. Het lijkt soms hipper om iets in het Engels te zeggen dan in het Nederlands. Dat is jammer, want het Nederlands is zeker niet minder rijk dan het Engels, in woordenschat noch nuanceringen.
De Stichting Nederlands heeft een woordenlijst onnodig Engels samengesteld met bestaande en nieuwe equivalenten voor Engelse leenwoorden in het Nederlands. De Taalunie onderschrijft graag de bestaande alternatieven, het is aan de taalgebruiker om de nieuwe voorstellen van de Stichting Nederlands al dan niet te omarmen en toe te voegen aan onze taal.
De enige manier om de invloed van het Engels in de maatschappij en in de taal in te dijken is aan het Engels de status te geven die het toekomt, namelijk die van belangrijke wereldtaal en niet die van 'lingua franca'. Een eerste stap zou kunnen zijn het erkennen en bevorderen van het Esperanto als enig mogelijk en volwaardig alternatief, want eenvoudig (haalbaar voor ‘iedereen’) en neutraal (aanvaardbaar voor iedereen). Esperanto als dam tegen het Angelsaksisch taalkundig-cultureel imperialisme. Dit vergt een kritische houding, openheid van geest en, vooral: veel intellectuele moed. Hier ligt een belangrijke rol voor pers en media die echter ‘steeds meer surfen op de golven van de publieke opinie en steeds minder tegen de stroom in roeien’, schrijft ex-Knack journalist Chris De Stoop.
Als aanvulling op het knap antwoord van Liesbet Vannyvel, medewerker van de Taalunie, stuur ik u hierbij graag een korte tekst die aandacht vraagt voor de bescherming van onze moedertaal, het Nederlands. Met vriendelijke groeten en dank voor mogelijke opname.
HET NEDERLANDS BEDREIGD?
De minachting van sommige mensen voor hun eigen moedertaal verbaast mij zeer. Dit is vooral merkbaar in Nederland en België waar steeds meer Engelse woorden en uitdrukkingen gebruikt worden om indruk te maken en op te scheppen vanuit een minderwaardigheidscomplex. Men zou haast kunnen spreken over "Nederengels" i.p.v. "Nederlands". Dit lijkt op culturele zelfmoord, een onbezonnen overgave aan een economisch en politiek Angelsaksisch systeem waarin taalgenocide druppelsgewijs wordt toegepast om de hele wereld te onderwerpen. Men kan zich bij de invoering van het Engels in steeds meer Nederlandse en Vlaamse scholen en universiteiten veel vragen stellen. In vroegere tijden was het Latijn de taal van de wetenschappen, nog geen eeuw geleden was het Frans elitair, tijdens WO II gaf men zich over aan het Duits en vandaag moet het plots allemaal in het Engels. Het lijkt puur opportunisme. De Taalunie, opgericht in 1980 door de Nederlandse en Belgische overheden (uitvinders van het "groene boekje") laat evenwel begaan. Zij verkeert in een diepe slaap, in tegenstelling tot de Zuid-Afrikaanse Taalraad die het gebruik en de ontwikkeling van het Afrikaans nauwgezet opvolgt en overbodige neologismen aanpast. Wat een verschil met dezelfvernietigende besluiteloosheid van onze eigen instellingen! Een goede verstandhouding in de wereld, ook op taalgebied, is belangrijk maar dan wel met eerbied voor de eigenheid, de waarden en de schoonheid van alle culturen, ook de Nederlandse. Dit, overeenkomstig de spreuk 'Eenheid in verscheidenheid". Het invoeren van een "neutrale" internationale brugtaal zoals het Esperanto lijkt mij dan ook het overwegen waard, niet enkel om praktische redenen maar ook om nationalistisch taalimperialisme te vermijden en alle bestaande talen te beschermen.
Jo Haazen, prof. Staatsuniversiteit Sint-Petersburg.
Het Nederlands zou beter het goede voorbeeld van het Esperanto volgen. Volgens regel 15 (van de 16 regels van de fundamentele grammatica van het Esperanto) worden woordstammen uit vreemde talen alleen maar overgenomen, als er geen mogelijkheid is het begrip uit te drukken door samenstelling uit officiële Esperanto-stammen. De overgenomen stam wordt dan altijd gespeld volgens de heel eenvoudige en duidelijke, fonetische Esperantospelling. Stel bijvoorbeeld, dat men het Engelse woord "right" overneemt, dan wordt dat "rajt-" in Esperanto (deze stam is overigens al ruim een eeuw een officiële Esperanto-stam) . In het Esperanto heeft het dan ook maar één enkele betekenis. Door toevoegen van andere stammen wordt de betekenis aangepast volgens een heel duidelijke logica. Gisteren hoorde ik op Klara (Klassieke Radio) iemand het woord "matchen" gebruiken. Ik heb een bericht gezonden om er op te wijzen dat Klara beter zou zoeken naar goede Nederlandse woorden. Sieglinde Michiel van Klara heeft daarop wijs geantwoord en toegegeven dat het inderdaad beter kan. Ik denk dat er wel iets aan de taalkolonisatie te doen is, als we allen wat meer zouden reageren op nodeloos Engels naar de programmamakers en de radiosprekers. Het Engels woord "match" heeft overigens zoveel verschillende betekenissen, dat zelfs een geboren Engelstalige niet weet wat het woord op zichzelf betekent, tenzij de betekenis te raden is uit de tekst. Een lucifer is in het Engels ook een "match"... Onlangs had ik het Engelse woord "recorder" vertaald als "registreertoestel"... het bleek echter over een blokfluit te gaan. In het Esperanto worden zulke dubbelzinnigheden (eigenlijk meerzinnigheden) absoluut vermeden! Weg met afschuwelijke woorden zoals "loaden - load up - geüpload"! Ik vraag me overigens al lang af, waarom we nog altijd "wiekenden" hebben in plaats van weekeinden.
Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - DS 14 02 2017, pag. 6
Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci.
Leerkrachten willen graag in een andere taal dan het Nederlands lesgeven. Maar scholen zien dat om financiële redenen niet altijd zitten. Nochtans zijn jongeren wel vragende partij.
VAN ONZE REDACTEUR MAARTEN GOETHALS
BRUSSEL Sinds 2014 kunnen scholen immersieonderwijs aanbieden. Werkt dat? De Vlaamse Onderwijsinspectie maakt vandaag de resultaten bekend van een bevraging bij twintig instellingen. De Standaard las het rapport als eerste.
1. Wat is immersieonderwijs alweer?
Momenteel bieden 61 scholen in Vlaanderen en Brussel een ‘CLIL-traject’ aan. CLIL staat voor Content and Language Integrated Learning. Eenvoudig uitgelegd: in plaats van in het Nederlands worden vakken in het Frans, het Engels of het Duits onderwezen. Vooral de uren geschiedenis, aardrijkskunde of wiskunde komen het meest in aanmerking.
Het gaat niet om een verplichting: de beslissing om CLIL te volgen, ligt in principe bij de leerling zelf.
De lessen volgen vaak een graduele benadering: in de eerste graad mogen leerlingen nog in het Nederlands om extra uitleg vragen en ook de examens afleggen, in het vijfde en zesde middelbaar verloopt alles in de andere taal.
‘Punten aftrekken voor grammaticale missers of spelfouten mag niet’, legt Veronique Fricot uit, CLIL-leraar in het Sint-Lodewijkscollege van Brugge. ‘Onze school geeft wel bonuspunten.’
2. Wat zijn de voordelen?
Uit de bevraging van de Onderwijsinspectie blijkt dat zowel leerlingen, leerkrachten als directies immersieonderwijs hoog aanschrijven, en vooral de voordelen ervan inzien. Het systeem, zo staat te lezen, moet daarom ‘duurzaam uitdijen’ over heel Vlaanderen.
Voor de jongeren levert het een extra troef op bij sollicitaties en het verbetert ieders linguïstische behendigheid: fouten maken mag.
Ook opvallend: onderricht krijgen in een andere dan de moedertaal leidt ‘niet tot mindere of tegenvallende leerprestaties’, aldus het rapport, dat verschillende groepen met elkaar vergeleek. ‘Wel merken de leraren op dat het gebruik van de CLIL-taal de leerlingen op scherp zet en geconcentreerder doet deelnemen aan de les.’
Fricot wijst wat die intrinsieke motivatie betreft op het volgende: ‘Leerlingen leren woorden die zelfs hun ouders niet kennen. Dat stimuleert.’
3. Wat kan beter?
Ondanks alle positieve geluiden valt op het systeem ook kritiek te noteren. Zo wijst de Onderwijsinspectie op het tragere lestempo, zeker in het begin.
Maar het grootste problemen zit bij de ondersteuning van de leerkrachten – of correcter: het gebrek eraan. ‘Vanuit de Vlaamse overheid volgen maar weinig middelen om een dergelijke werking op poten te zetten’, zegt Fricot. ‘Scholen moeten het intern maar zien te regelen, door te schuiven met uren, personeel en lessen.’
Of een onderwijsinstelling inzet op CLIL hangt voorlopig ook nog sterk af van de inzet van een of meerdere leerkrachten. ‘En die moeten bergen verzetten, zeker in het begin. Zo moeten ze eigenhandig vertaalde handboeken maken’, meent Fricot.
En als die inspanningen niet afschrikken, dan soms wel het gevraagde talenniveau.
Wat scholen dan weer het meest tegenhoudt de sprong te wagen, is de eis om, behalve de Engelstalige en Franstalige lessen, ook een Nederlandstalig equivalent aan te bieden. ‘Als slechts een beperkt aantal leerlingen op het CLIL-aanbod ingaat, zijn de uren voor het Nederlandstalige traject een dure investering’, meldt het rapport. ‘De verleiding is dan ook groot om de verplichting te ontwijken door druk uit te oefenen op de ouders en leerlingen om toch in CLIL te starten.’
‘In kleinere scholen kan dit ertoe leiden dat indien één leerling niet voor CLIL kiest, het CLIL-aanbod komt te vervallen.’
4. Wat zegt de minister?
Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) noemt het CLIL een ‘succesverhaal’ en koestert ‘dan ook de ambitie om het aanbod uit te breiden naar zo veel mogelijk onderwijsvormen’.
Graag enkele bedenkingen bij uw artikel in De Standaard van 13/02/2017: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci.
Het belang van structuur in het dagelijks leven.
Toen Johannes Van den Bosch in 1818 een sociaal experiment startte in Nederland met de oprichting van een proefkolonie ter bestrijding van de armoede, resulteerde de ontginning van de woeste gronden in een karakteristieke, ruimtelijke dambordstructuur: loodrecht op elkaar aangelegde straten met op vaste afstand van elkaar karakteristieke koloniewoningen, met gelijkvormige bebouwing en kleine landbouwpercelen. Niet alleen de locatie was gestructureerd, ook het dagelijks leven in de koloniën verliep volgens een vast schema. Dit alles met de bedoeling om terug orde, structuur en regelmaat te brengen in het leven en in de geesten van de bewoners.
Het belang van structuur in het onderwijs.
In het onderwijs is men zich ook bewust van het belang van ‘structuur’ voor het leerproces. Sinds 1960 gebruikt men de structuurmethode om kinderen in de lagere school te leren lezen en spellen, en leesvaardigheid en begrijpend lezen te verbeteren. Zou het dan niet verstandig zijn in het talenonderwijs ook te kiezen voor een rechtlijnige, doorzichtige, structurele methode die leidt tot een betere inzicht in het verschijnsel taal, een betere beheersing van de moedertaal en het gemakkelijker en sneller leren van andere talen?
Een dergelijke methode bestaat al 130 jaar, Esperanto: een eenvoudige en beperkte grammatica (16 regels), geen uitzonderingen, fonetische uitspraak. Met een beperkte basiswoordenschat (500 morfemen) en een (lego)systeem van voor- en achtervoegsels kan men zelf een zo goed als onbeperkt aantal woorden ‘creëren’ (stimulans voor de creativiteit!).
Verschillende studies hebben aangetoond dat deze plantaal bovendien leerlingen logisch, kritisch en analytisch leert denken, het leerplezier en het zelfvertrouwen bevordert (door het snelle resultaat), interesse wekt voor andere talen (door de internationale woordenschat) en het contact met andere culturen begunstigt.
Esperanto, het Latijn voor iedereen.
Esperanto is bijgevolg een schitterend pedagogisch instrument: het brengt structuur in het denken en biedt de leerlingen een stevige basis, niet alleen voor verdere talenstudie (de klassieke talen inbegrepen) maar ook voor die vakken die logisch en analytisch denken vereisen: wiskunde en wetenschappen. Wat het Latijn is voor de elite, is het Esperanto voor iedereen.
In het Journaal hoorde ik onlangs dat er meer bijlessen dan ooit tevoren worden gegeven voor wiskunde en talen, uiteraard alleen voor de meest gegoeden. Net die vakken waarvoor het leren van Esperanto nuttig zou kunnen zijn, voor iedereen! Wordt het niet stilaan tijd dat het publiek op objectieve manier geïnformeerd wordt over de pedagogische mogelijkheden van het Esperanto in het (lager) onderwijs?
Van: "Elsie Desmet" <elsie.desmet@vlaanderen.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Dinsdag 14 februari 2017 15:51:50 Onderwerp: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - Maarten Goethals
Geachte heer Van Herpe,
Beste Dan,
Vlaams minister van Onderwijs, Hilde Crevits, heeft uw bericht goed ontvangen en met aandacht gelezen. Zij dankt u voor het doorgestuurde signaal en vraagt me u een antwoord te bezorgen.
De informatie werd ter aftoetsing en voor verdere opvolging overgemaakt aan de betrokken raadgever. Van zodra ik over meer informatie beschik, zal ik opnieuw contact met u opnemen.
Met vriendelijke groeten,
Elsie Desmet
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Onderwijs
T 02 552 68 00
F 02 552 68 01
M 0478 46 50 29
Koning Albert II - laan 15, 1210 Brussel
Van: "Elsie Desmet" <elsie.desmet@vlaanderen.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Maandag 13 maart 2017 13:52:35 Onderwerp: RE: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - Maarten Goethals
Geachte heer Van Herpe,
Beste Dan,
Intussen ontving ik onderstaande informatie van de betrokken raadgever.
Vooreerst wil de minister u hartelijk danken voor uw enthousiaste pleidooi voor Esperanto in het onderwijs.
We hebben het afgelopen jaar -van februari tot juni 2016- sterk ingezet op een bevraging van het brede publiek, over de inhouden die in het onderwijs van de toekomst aan bod zouden moeten komen. Esperanto werd daarbij inderdaad een aantal keer genoemd, zij het niet bijzonder vaak.
De resultaten van het publieke debat werden integraal meegegeven aan de Commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement, die autonoom beslist over de nieuwe eindtermen van het onderwijs. Uiteindelijk kunnen immers ook minder frequent geuite suggesties bijzonder belangrijk zijn.
De minister is ervan overtuigd dat de Commissieleden en aansluitend het Vlaams Parlement een weloverwogen beslissing zullen nemen, in het belang van de hele Vlaamse gemeenschap.
In elk geval wenst minister Crevits u alvast veel succes en plezier met uw passie voor deze bijzondere taal.
Met vriendelijke groeten,
Elsie Desmet
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Onderwijs
T 02 552 68 00
F 02 552 68 01
M 0478 46 50 29
Koning Albert II - laan 15, 1210 Brussel
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Elsie Desmet" <elsie.desmet@vlaanderen.be> Cc: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Verzonden: Maandag 13 maart 2017 19:07:36 Onderwerp: Re: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - Maarten Goethals
Geachte mevrouw Desmet,
Ik dank de minister, mevrouw Crevits, van harte voor de aandacht die ze, ondanks haar zeer drukke bezigheden, aan mijn berichten besteedt. Dit doet me veel plezier.
De minister merkt terecht op dat ook minder frequent geuite suggesties bijzonder belangrijk zijn. De waarde van het Esperanto als pedagogisch instrument in het (taal)onderwijs hangt inderdaad niet af van het aantal vernoemingen tijdens de bevraging, noch van het aantal Esperantosprekers, noch van het ‘ontbreken van een draagvlak’, noch van de zoveel andere nepargumenten die tegen deze taal aangehaald worden.
Het zou me ook plezieren als u de minister zou willen meedelen dat het niet zozeer mijn passie voor het Esperanto is die me al 21 jaar drijft, maar mijn passie voor taaldemocratie: gelijke kansen/rechten/plichten voor iedereen wat communicatie met anderstaligen betreft. Het huidig “1+2”taalbeleid van de Europese Commissie en het toekomstig “1+3”beleid van de Vlaamse Commissie zijn discriminerend en inefficiënt: niet haalbaar voor iedereen en geen oplossing voor het communicatieprobleem ten gevolge van de Europese/mondiale veeltaligheid. Zie ook: http://blog.seniorennet.be/taaldemocratie. De hoop dat ook minder getalenteerden zich in de toekomst in heel Europa verstaanbaar zullen kunnen uitdrukken, blijft mijn drijfveer.
Het is ook míjn wens dat de Commissieleden en het Vlaams Parlement een weloverwogen beslissing zullen nemen, in het belang van de HELE Vlaamse gemeenschap!
Vriendelijke groet,
Dan Van Herpe
Wouwerstraat 160
2300 Turnhout
Van: "Elsie Desmet" <elsie.desmet@vlaanderen.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Dinsdag 14 maart 2017 14:18:29 Onderwerp: RE: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - Maarten Goethals
Geachte heer Van Herpe,
Beste Dan,
Hartelijk dank voor uw reactie! Intussen bezorgde ik uw bericht aan minister Hilde Crevits en de betrokken raadgever zodat zij uw bedenking en voorstel kunnen meenemen.
Met vriendelijke groeten,
Elsie Desmet
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Onderwijs
T 02 552 68 00
F 02 552 68 01
M 0478 46 50 29
Koning Albert II - laan 15, 1210 Brussel
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Elsie Desmet" <elsie.desmet@vlaanderen.be> Verzonden: Dinsdag 14 maart 2017 14:59:33 Onderwerp: Re: Wiskunde in het Frans, ça marche très bien, merci - Maarten Goethals
Van: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Vrijdag 27 januari 2017 09:17:14 Onderwerp: RE: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte heer Van Herpe,
Ik mocht zonet een antwoord ontvangen van Bart Masquillier, pedagogisch begeleider van het Katholiek Onderwijs; zij hebben met de netoverschrijdende werkgroep Taalbeleid Nederlands afgelopen woensdag onze vraag naar een andere datum besproken en zij schuiven als voorstel woensdag 10 mei naar voren, van 12u30 tot 13u30, vermits zij die dag sowieso samenkomen voor een trimesterieel overleg.
Voor mevrouw Helsen past dit alleszins; kan u misschien een seintje geven of dit ook voor u en mevrouw Tytgat zou passen?
Zoals ik in mijn vorige mail aanhaalde, had het GO! reeds positief gereageerd op onze eerste mail, of ze waren in elk geval toch geïnteresseerd en hebben extra informatie bezorgd gekregen. We hebben nadien niets meer gehoord, maar misschien is het aangewezen dat ik hen zelf opnieuw contacteer met dit datumvoorstel? (Indien 10 mei ook voor jullie past natuurlijk.)
Ik mocht intussen ook nog een youtubelink ontvangen van u; ik laat hem alvast verder verspreiden via Bart Masquillier.
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Cc: "Leo" <Leo@De-Cooman.be>, "Ivo Durwael" <ivo.durwael@telenet.be> Verzonden: Maandag 30 januari 2017 23:49:43 Onderwerp: Re: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte mevrouw Van Campenhout,
De voorgestelde datum van 10 mei 2017 van 12.30 u. tot 13.30 u. is voor ons OK.
Het is een goed idee het GO! nog eens te herinneren aan ons voorstel en hen de nieuwe datum mee te delen. Dank hiervoor.
Ook van harte dank voor het doorgeven van de youtubelink betreffende het Britse project Springboard to Languages.
Van: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Dinsdag 31 januari 2017 11:25:53 Onderwerp: RE: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte heer Van Herpe,
Dank voor uw antwoord, ik geef het door.
Men zou, gezien het tijdstip van overleg, broodjes voorzien; kan u misschien nog even laten weten wie er effectief aanwezig zal zijn, opdat men voldoende kan voorzien?
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Cc: "Ivo Durwael" <ivo.durwael@telenet.be>, "Leo" <Leo@De-Cooman.be>, "Pirlot Germain" <gepir.apro@telenet.be>, "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be> Verzonden: Woensdag 1 februari 2017 11:03:23 Onderwerp: Re: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte mevrouw Van Campenhout,
Wie op 10 mei aanwezig zal zijn, is voorlopig nog een vraagteken. Mevrouw Tytgat heeft spijtig genoeg, om verschillende redenen, afgehaakt. We zoeken nog een of meer plaatsvervangers om die leemte op te vullen.
De situatie is ook voor ons totaal nieuw: niemand heeft een precies idee over de concrete invulling van het project. Velen voelen zich op onderwijsgebied niet voldoende competent en vrezen geen antwoord te zullen kunnen geven op de vragen die ongetwijfeld zullen gesteld worden.
Uitgaande van de reeds verstrekte informatie (zie ook de bijlagen over het eindverslag van het project S2L), nemen we aan dat de onderwijsspecialisten niet meer overtuigd moeten worden van het nut van het Esperanto in het (lager) onderwijs, enerzijds als fundament voor het talenonderwijs en anderzijds als waardevol pedagogisch instrument voor het ontwikkelen van het analytisch en logisch denken, het spelenderwijs stimuleren van de creativiteit, het leerplezier, de zelfwerkzaamheid, het zelfvertrouwen, enz. Dit leidt tot enthousiaste leerlingen en tevreden leerkrachten.
Het is moeilijk voor ons om concrete voorstellen te doen zolang we niet weten wat de plannen zijn voor het talenonderwijs in de lagere school.
- Vanaf welke leeftijd wil men beginnen met de initiatie van de eerste vreemde taal? Als men Engels en/of Duits al vanaf de leeftijd van 6 jaar (wat ik via het Nieuws vernam) wil aanbieden, zou een groot deel van de voordelen van het Esperanto verloren gaan.
- Wat is het uitgangspunt? Wil men de invloed van het Esperanto als eerst geleerde vreemde taal op het leren van andere talen onderzoeken of aanvaardt men de resultaten van eerdere experimenten en wil men via een proeftuin een eerste stap zetten naar de implementatie van Esperanto in het onderwijs?
- Is een Vlaamse deelname aan het internationaal project Multilingualism Accelerator - A method to boost foreign language learning and raise language awareness van Zlatko Tišljar een mogelijk gespreksonderwerp?
Wij beschouwen deze eerste vergadering veeleer als een verkenningsronde om meer te weten te komen over de plannen in verband met het talenonderwijs in de lagere school en over wat men van ons verwacht.
Ik neem aan dat we met 2 à 3 personen aanwezig kunnen zijn. Ik veronderstel dat het volstaat het precieze aantal een week op voorhand door te geven?
De Zevende Dag - 22 januari 2017 - Hervorming onderwijs
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "kathleen helsen" <kathleen.helsen@vlaamsparlement.be>, "koen daniels" <koen.daniels@vlaamsparlement.be>, "caroline gennez" <caroline.gennez@vlaamsparlement.be>, "jo dero" <jo.dero@vlaamsparlement.be>, "kathleen krekels" <kathleen.krekels@vlaamsparlement.be>, "elisabeth meuleman" <elisabeth.meuleman@vlaamsparlement.be> Cc: "kabinet crevits" <kabinet.crevits@vlaanderen.be> Verzonden: Woensdag 25 januari 2017 15:18:05 Onderwerp: Debat in de Zevende Dag (22 januari 2017)
Geachte mevrouw,
Geachte heer,
Vorige zondag volgde ik in De Zevende Dag het debat tussen de heren De Ro en Boeve over de hervorming van het onderwijs. Ik hoorde dat de Vlaamse Commissie voor Onderwijs binnenkort met de debatten over het talenbeleid in het lager onderwijs gaat beginnen. In verband hiermee is het misschien interessant en nuttig, ter informatie, eens te luisteren naar wat de Britse leraar Tim Morley in het kader van het project Springboard to Languages te zeggen heeft over het nut van Esperanto in de lagere school. Hopelijk is dit een bron van inspiratie?
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be> Cc: "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be> Verzonden: Woensdag 25 januari 2017 15:28:33 Onderwerp: Waarom Esperanto in de lagere school?
Geachte mevrouw Van Campenhout,
In het kader van de nog te plannen ontmoeting met een aantal verantwoordelijken voor de onderwijshervorming, zou ik u willen vragen onderstaande link ter informatie door te sturen naar de verschillende onderwijsnetten, naar de pedagogische begeleidingsdiensten en naar de werkgroep rond taalbeleid Nederlands.
Ik heb deze link zojuist ook gemaild naar de zes leden van de Vlaamse Commissie voor Onderwijs die ik ontmoet heb op het Talenfestival in het Vlaams Parlement omdat ik in het debat tussen de heren De Ro en Boeve in De Zevende Dag van vorige zondag vernam dat binnenkort de debatten beginnen over het talenonderwijs in de lagere school. In het kader van het project “Springboard to Languages” legt de Britse leraar Tim Morley klaar en duidelijk uit waarom Esperanto nuttig is in het lager onderwijs. Hopelijk is dat voor iedereen een bron van inspiratie?
https://www.youtube.com/watch?v=8gSAkUOElsg
Dank bij voorbaat!
Vriendelijke groet,
Dan Van Herpe
Wouwerstraat 160
2300 Turnhout
REACTIES
Van: "jo dero" <Jo.DeRo@vlaamsparlement.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 25 januari 2017 15:25:27 Onderwerp: Re: Debat in de Zevende Dag (22 januari 2017)
Bedankt voor de suggestie.
Met vriendelijke groeten,
Jo
Van: "Kathleen Krekels" <kathleen.krekels@n-va.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 25 januari 2017 16:51:01 Onderwerp: RE: Debat in de Zevende Dag (22 januari 2017)
Geachte heer Van Herpe
Hartelijk dank voor het doorsturen van onderstaande informatie. We zullen het zeker bekijken.
Van: "Neirynck, Jo 0V0L" <jo.neirynck@vlaanderen.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 1 februari 2017 16:03:53 Onderwerp: JN 018 VAN HERPE - hervorming secondair onderwijs
Beste Dan,
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits ontving uw mail in goede orde en heeft die met belangstelling gelezen.
Ze dankt u voor het aangereikte signaal en vraagt mij u te antwoorden.
Aan haar raadgever die de hervorming van het onderwijs opvolgt, gaf de Minister de opdracht uw taalbedenkingen mee te nemen naar de besprekingen waar dit aan bod komt.
De Minister van Onderwijs zal zich ten volle inzetten voor de versterking van ons onderwijs. Het is dan ook voor Minister Crevits noodzakelijk om dat samen met alle betrokken partners (onderwijskoepels, schoolbesturen, leerkrachten, ouders en leerlingen) te doen. De Minister dankt u dan ook nogmaals hartelijk voor het onder de aandacht brengen van uw reactie.
Met vriendelijke groeten,
Jo Neirynck
Kabinetsmedewerker
Kabinet Hilde Crevits, Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van Onderwijs
Esperanto in het onderwijs: een update - Stephanie Van Campenhout
Van: "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Woensdag 18 januari 2017 12:46:24 Onderwerp: Esperanto in het onderwijs: een update
Geachte heer Van Herpe,
Allereerst mijn allerbeste wensen voor het nieuwe jaar!
Het is intussen even geleden dat we elkaar gehoord hebben. In september hebben we een mail uitgestuurd naar de verschillende onderwijsnetten en pedagogische begeleidingsdiensten in de hoop hen warm te kunnen maken voor jullie Esperantoproject.
Waar de netten eerder terughoudend reageerden, op het GO! na – die hebben meer info opgevraagd, omdat ze wel geïnteresseerd waren –, kregen we net van de pedagogische begeleidingsdiensten de mededeling dat ze heel graag de bevindingen en conclusies van het onderzoek naar Esperanto in het onderwijs willen horen en bespreken. Ze willen dit doen binnen de netoverschrijdende samenwerking rond taalbeleid Nederlands, waarvoor een werkgroep is opgericht. De leden zijn respectievelijk verantwoordelijk voor de doorstroming van het thema naar de verschillende begeleidingsdiensten.
Aangezien de werkgroep werkt met vastgelegde vergaderdata stellen zij de vraag of mevr. Tytgat bereid is om verslag te doen van haar bevindingen, meteen volgende woensdag, 25 januari. Vermits mevrouw Helsen dan niet aanwezig kan zijn en dit toch graag mee zou opvolgen, heb ik gepolst naar een andere mogelijke datum.
Ik houd u zeker en vast verder op de hoogte, maar ik vermoedde dat ik u misschien wel al blij zou kunnen maken met dit eerste nieuwsje!
De schrik voor klas 6A Latijn-Arabisch - DS: 2017-01-11
De schrik voor klas 6A Latijn-Arabisch
Arabisch als onderdeel van de klassieke talen op school, de jeugd zou er niet stommer van worden, vindt Khalid El Jafoufi. Jammer dat de N-VA zo steigert.
Terwijl bijna anderhalf miljoen leerlingen met herwonnen moed het tweede semester aanvatten, flipfloppen Vlaamse meerderheidspartijen ongegeneerd verder over de broodnodige hervorming van het secundair onderwijs (DS 10 januari) . Vooral de N-VA zet daarbij de hakken stevig in het zand. Al van bij de start van deze bestuursperiode heeft ze zich voorgenomen om zich te verzetten tegen een ‘al te verregaande’ onderwijshervorming.
Taalfetisjisme
Nu minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) de schotten tussen aso, tso en bso heeft behouden en het aantal studierichtingen even talrijk blijft, waagt de N-VA zich dan maar aan semantische discussies. Het moet tenslotte voor iedereen duidelijk blijven wie in deze regering echt aan de touwtjes trekt als het over onderwijs gaat. Daarom hoeft het ook niet te verbazen dat de halsstarrige focus op taal zowat het wezenskenmerk is geworden van de modernisering van het secundair onderwijs.
Maar vergis u niet, beste taalliefhebbers, het taalfetisjisme van deze regering reikt niet verder dan het Nederlands. Want als we het over meertaligheid in het onderwijs hebben, getuigt de visie van de N-VA van een ongeziene wereldvreemdheid. De partij heeft het nog altijd zichtbaar moeilijk met haar eerdere toegeving om het taalaanbod in de derde graad aso uit te breiden naar ‘alle levende talen’. Ze vindt gelukkig nog troost in het feit dat tot nu toe maar weinig scholen van die opportuniteit hebben gebruikgemaakt.
Numquam!
Waar de partij al helemaal van steigert, is een mogelijke verbreding van het aanbod klassieke talen. Zonder dat de minister het zou ambiëren, kan de studierichting ‘klassieke talen’ volgens hen betekenen dat scholen behalve het Latijn of het Grieks ook pakweg Hebreeuws of het klassiek Arabisch kunnen aanbieden. ‘Numquam!’ zullen ze op het partijhoofdkwartier gedacht hebben, nooit!
Nochtans zijn er ontelbare voordelen op te noemen als scholen wel die mogelijkheid krijgen. Leerlingen zouden zo te weten kunnen komen dat een groot deel van de Nederlandse woordenschat, via het Grieks en Latijn, aan het Hebreeuws is ontleend. Leerlingen uit multiculturele scholen zouden ook kunnen ontdekken dat de Latijnse werken van Avicenna en Rhazes eigenlijk vertaald zijn uit het klassiek Arabisch. Misschien komen leerlingen uit blanke elitescholen bijvoorbeeld ook tot het besef dat het woord ‘algoritme’ letterlijk verwijst naar de Arabisch-islamitische wiskundige Al Khwarizmi. En heel misschien kan deze rijke vorming dan ook als een vaccin dienen tegen mogelijke virussen als ‘antisemitisme’ en ‘moslimhaat’.
Maar zolang de regering bevangen blijft door een panische angst voor ‘het vreemde’, zal Cicero het helaas bij het rechte eind hebben: damnant quod non intellegunt.
Mijn reactie
woensdag 11 januari 2017 door Dan V.:
‘Arabisch in het onderwijs’: weer een elitair voorstel dat zoals ‘ (actieve) meertaligheid als norm’ niet haalbaar is voor een groot (het grootste?) deel van de leerlingen en het communicatieprobleem niet oplost. Fernand Q: ‘Een groot probleem in onze wereld is communicatie en dialoog. Zonder wederzijdse talenkennis loopt dialoog en wederzijds begrip altijd stroever.’ De (elitaire, discriminerende, EUtopische) oplossing is niet: zoveel mogelijk talen leren, maar het aanbieden van een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto: voor ‘IEDEREEN’ haalbaar wegens zijn eenvoud, voor IEDEREEN aanvaardbaar wegens zijn neutraliteit. Mogelijkheid tot dialoog voor IEDEREEN, dus! Wetenschappelijk onderzoek wees ook uit dat Esperanto als eerst geleerde taal de leertijd voor andere talen met 30% verkort, ook voor de klassieke talen! De elite blijft echter veroordelen omdat ze niet WIL begrijpen!
Ieder nieuw systeem kent aanloopproblemen. Laat ik dus niet te veel mopperen over het nieuwe uitleensysteem van de universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit. Ze moeten een kans hebben zich te bewijzen. Toch wil ik één aspect wel alvast stevig ter discussie stellen: de keuze om het Engels tot voertaal van het systeem te maken. Als ik boeken zoek, als ik bericht krijg over mijn uitleningen, gebeurt dat sinds de invoering van het nieuwe systeem in het Engels. Volgens een vriendelijke baliemedewerker is dat een bewuste keuze geweest van het management van de UB en het projectteam. Wat een slechte keuze! Waarom benader je 95% van je gebruikers niet in hun moedertaal, niet in de taal die de officiële taal van de Universiteit is, van het onderwijs in Nederland?
Doen we dat voor die langzaam groeiende groep buitenlandse studenten en medewerkers die het Nederlands niet als moedertaal heeft? De mensen die vaak laten weten dat je in Nederland bijna niet de gelegenheid krijgt om je Nederlands te oefenen omdat wij meteen in een soort steenkolenengels overschakelen? Zouden zij niet begrijpen dat de catalogus van een Nederlandse universiteit in de eerste plaats het Nederlands als voertaal heeft?
Een slechte keuze dus, zoveel te meer omdat het een overbodige keuze is. Wanneer ik via computers communiceer kan ik altijd aangeven welke taalinstelling ik wens. Dat kan toch ook ingebouwd worden in het UB-systeem? Standaard in het Nederlands, en voor wie dat wil ook in het Engels.
Waarom ik zo hecht aan het Nederlands in dit geval? In de eerste plaats omdat het voor de meeste gebruikers makkelijker is, ook voor iedereen van buiten de academische wereld die de UB bestanden wil raadplegen. Maar ook omdat het opgeven van het Nederlands, ook leidt tot het verlies van het specifieke jargon in het Nederlands. Als het Nederlands als vaktaal en academische voertaal wordt afgeschaft, verliezen we het contact met de samenleving. Wie voor Engels kiest en zelfs niet meer overweegt Nederlands te gebruiken, timmert stevig verder aan de academie als ivoren toren.
En waarom niet de bij uitstek logische taal Esperanto als tweede taal gebruiken? Die taal is speciaal ontworpen om gemakkelijk geleerd te worden. Zevenhonderdduizend mensen hebben zich de laatste maanden ingeschreven op de (gratis) Esperantocursus van Duolingo. Weten ze daar niets van bij de Radboud universiteit? Of willen ze het niet weten?
De ‘ivoren toren’: op de knieën, kwijlend kwispelend voor de Angelsaksische taal- en cultuur, schaamteloos medeplichtig aan de realisatie van de Amerikaans-Britse droom!
1. De Amerikaanse droom. Uit: In Praise of Cultural Imperialism? Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53, van de Amerikaan David Rotkopf.
It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
2/De Britse droom: Empires of the future are empires of the mind (Winston Churchill). De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als ‘soft power’:
And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values.
Dat de VS en Groot-Brittanie hun taal willen verbreiden is niets bijzonders, de Fransen bijv. deden precies hetzelfde in hun koloniën En in Frankrijk is het voor staatsscholen verboden om les te geven in een ander taal dan het Frans, ook in gebieden waar een andere taal dan het Frans gesproken wordt. In feite doet ieder land, wat een eigen taal heeft, precies hetzelfde. De VS en GB hebben er belang bij dat hun taal door zo veel mogelijk mensen wordt gesproken, dat kun je ze niet kwalijk nemen. Wat het onderwijs in Nederland betreft ben ik van mening dat dit altijd in het Nederlands te volgen moet zijn, met daarnaast de mogelijkheid om dit in het Engels te doen. Als het Nederlands in het hoger onderwijs wordt afgeschaft dan is dit op de langere termijn zeer schadelijk voor onze taal.
Vlaanderen heeft de vorige eeuw een lange en harde strijd moeten voeren voor de erkenning van het Nederlands als volwaardige taal, voor onderwijs in het Nederlands aan de eigen universiteiten waar het Frans de voertaal was. Nu staan ze elkaar te verdringen om die universiteiten te verengelsen. Ik verwijt de VS en GB hun taalkundig-cultureel imperialisme niet, wel de hypocriete houding van de ‘ivoren toren’: officieel pleit men voor een multiculturele samenleving, officieus erkent men de angloculturele samenleving (die bovendien een bedreiging is voor de taalkundig-culturele diversiteit). Officieel pleit men voor meertaligheid als norm (wat een EUtopie is), officieus erkent men het Engels als de lingua franca. De enig haalbare en aanvaardbare oplossing voor het Europees (en wereldwijd) communicatieprobleem: een Gemeenschappelijke, Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal, zoals het Esperanto, wordt hooghartig genegeerd, is niet bespreekbaar. Behoud meertaligheid voor wie daartoe gemotiveerd is op basis van interesse en/of (sociaal-economische) noodzaak. Een plantaal, zoals het Esperanto, is daartoe een didactisch uiterst nuttig opstapje!
Tieners lezen steeds vaker Engelse boeken, en beginnen daar steeds jonger mee. Dankzij hun internetaansluiting hebben ze contact met de hele wereld.
INGE SCHELSTRAETE
Het begon met Harry Potter en de vuurbeker, zegt Jan Feys van de Genkse boekhandel Malpertuis. De Engelse versie verscheen op 8 juli 2000, maar op de vertaling was het wachten tot 9 december van dat jaar. Zo lang wilden veel tieners niet wachten: ze kochten het origineel. ‘Je zag zelfs dertienjarigen dat boek in het Engels kopen, ik vond dat echt knap.’
Het viel blijkbaar mee, want van elk nieuw deel gingen meer Engelse boeken over de toog. Zestien jaar later, in tienerjaren is dat drie generaties, heeft de trend zich doorgezet. ‘Ik merk dat meer mensen boeken in andere talen komen vragen voor hun tieners’, zegt Feys. ‘De tieners zelf willen steeds vaker de originele versie lezen, wat bijna altijd de Engelse is. Het is echt een trend.’
Kinderen verbazen hun ouders geregeld door teksten van Engelse liedjes niet alleen te kennen maar ook te begrijpen, of door op musical.ly eigen filmpjes te posten in vrij behoorlijk Engels. De kijkers van Ketnet verkozen vorige week de dansbeweging dab tot ‘Kinderwoord van het Jaar’. Alle genomineerde woorden waren Engels, van bestie (beste vriend(in) tot prank (poets).
Een zeer interessant artikel, waarop ik graag reageer aan de hand van twee citaten.
1. De Amerikaanse droom. Uit: In Praise of Cultural Imperialism? Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53, van de Amerikaan David Rotkopf.
It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable.
2/De Britse droom: Empires of the future are empires of the mind (Winston Churchill).
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als ‘soft power’:
And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values.
De multiculturele maatschappij is een leugen, de maatschappij is wel veelkleurig, maar anglocultureel. De jeugd wordt van kinds af geïndoctrineerd met de Engelse taal en cultuur, met de Angelsaksische waarden, onder het goedkeurend oog van pers, media (kritisch… als het past), de politieke-academische-artistieke milieus, en, uiteraard: Uncle Sam !
Voor het Frans: op de achterste poten, klauwend; voor het Engels: op de knieën, kwijlend kwispelend!
Desalniettemin wens ik u een innoverend en alternatief 2017 toe!
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 14:46:44 Onderwerp: RE: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Mijnheer Vanherpe,
bedankt voor uw reactie. Ik kan maar signaleren dat kinderen tegenwoordig spelenderwijs Engels leren, zoals we ook al stukken geschreven hebben over de teloorgang van de kennis van het Frans (in Vlaanderen toch). Van mij hebt u zeker geen 'klauwende' stukken tegen het Frans gelezen, en ik herinner me ook niet zulke stukken van mijn collega's sinds ik voor de krant ben beginnen te schrijven (2000). Wel boze lezersbrieven omdat we ooit redacteurs hebben uitgewisseld met Le Soir, en ook soms omdat we ook Franstalige columnisten hebben.
Dat het Engels alomtegenwoordig is en deel uitmaakt van de 'soft power' van VK en VS, is gewoon zo, daarom schrijven mensen van zo divers pluimage als Rotkopf en Johnson er natuurlijk over.
Wel fijn als er naar aanleiding van zo'n klein artikel over taal en zijn impact wordt nagedacht.
Van: dan.vanherpe@telenet.be [mailto:dan.vanherpe@telenet.be] Verzonden: donderdag 22 december 2016 17:05 Aan: Inge Schelstraete Onderwerp: Re: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Geachte mevrouw,
Van harte dank voor uw reactie.
De ‘klauwen’ verwijzen naar (toch een deel van) de Vlaamse intelligentsia die zich jarenlang verzet heeft tegen de overheersing van het Frans in Vlaanderen. Dat was toen ook zo, maar men legde zich daar niet (zeer) gewillig bij neer, zoals dat nu gebeurt met het allesoverheersende Engels. Vlaanderen is van het ene juk onder het andere gekropen. Uitwisseling van redacteurs en Franstalige columnisten kan ik slechts toejuichen. Ik lees dat met veel interesse. Waarom geen uitbreiding van dit initiatief naar de Duitstalige gemeenschap? Duits is toch de derde landstaal!
Zelden of nooit lees ik in de pers kritische bijdragen over het democratisch, sociaal, cultureel, ... deficit van het Engels (of gelijk welke etnische taal) als lingua franca. Een ex-collega van u, Geert van Istendael, deed dat wel in zijn boek: Het Belgisch Labyrint: Ik gruw telkens als mijn taalgenoten zich willoos en jankend van kosmopolitische opwinding in het stof wentelen voor de taal der Angelen en der Saksen. Ik ben dol op Engels, maar ik zie niet in waarom de taal van het geld ook de taal van Europa zou moeten worden. (p.133).
Ik zou het fijn vinden, geachte mevrouw, als daar nog wat meer, en kritischer, over nagedacht zou worden. Ik zou het ook fijn vinden als in de kranten eens wat aandacht zou zijn voor innoverende, alternatieve en (taalkundig-cultureel) niet-discriminerende ideeën...
Van: "inge schelstraete" <Inge.Schelstraete@standaard.be> Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 17:30:20 Onderwerp: RE: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be> Aan: "inge schelstraete" <Inge.Schelstraete@standaard.be> Verzonden: Donderdag 22 december 2016 17:40:50 Onderwerp: Re: Waar halen uw bengels toch hun Engels?
Van meer Engels wordt je Nederlands beter - DS 06/12/2016
dinsdag 6 december 2016 - Opinies
Van meer Engels wordt je Nederlands beter
De verengelsing van het hoger onderwijs stimuleert niet alleen de meertaligheid, maar tilt ook het niveau van het Nederlands op, zegt Magaly Rodriguez Garcia.
Gita Deneckere, Bruno De Wever en Antoon Vrints schreven terecht dat hoger onderwijs gericht is op verdieping, ideeënuitwisseling op het hoogste niveau, op zelfstandig denken en werken (DS 1 december) . Maar dat je ‘dat het best kan leren in je moedertaal of ten minste de taal waarin je de middelbare school doorlopen hebt’, daarvan moet ik slikken. Mijn ervaring als migrant in België sinds mijn 21ste en als historica aan Belgische universiteiten sinds 2001 leverde me een heel andere visie op taal op. Ook mijn leven in meertalig Brussel met een tweetalig kind deed me het belang van het begrip ‘moedertaal’ relativeren. Niet dat ik het onbelangrijk vind dat mijn zoon Spaans kan, ik spreek het consequent met hem. Maar door de dominantie van het Nederlands thuis en op school is Spaans niet zijn sterkste taal. Daarom spreken studies over meertaligheid niet meer over moedertaal maar over eerste of tweede taal.
In de discussie over meertaligheid zou men het onderscheid moeten maken tussen Actieve (spreken, schrijven) en Passieve (luisteren, lezen) Talenkennis, AT en PT. Om als student anderstalige vakken te volgen, nieuw archiefmateriaal en nieuwe visies binnen de wetenschappelijke literatuur te ontdekken, volstaat PT. Dit biedt ook mogelijkheden om niet alleen Engelstalige (gast)professoren te laten doceren. Een goede PT is haalbaar voor vele studenten. Daarom dus in het secundair onderwijs meer aandacht voor een goede passieve kennis van meerdere talen. Waarom zou men daar de didactische troeven van het Esperanto (Eo) niet aanwenden? Experimenten wezen uit dat Eo als eerst geleerde vreemde taal de leertijd van de volgende taal met 30% verkort, tot een betere kennis van de moedertaal leidt, een beter inzicht geeft in het verschijnsel ‘taal’, de interesse voor andere talen stimuleert, het kritisch denken bevordert. Was men in het onderwijs niet op zoek naar innovatieve en alternatieve ideeën?
Reizen in de eigen klas dankzij verengelsing - DS 02/12/2016
vrijdag 2 december 2016 - Opinies
Foto
Reizen in de eigen klas dankzij verengelsing
Engels in het hoger onderwijs is wel waardevol, vindt Filip Vermeylen. Er wordt een internationaal publiek mee aangetrokken en dat is een grote verrijking.
Collega’s Gita Deneckere, Bruno De Wever en Antoon Vrints van de vakgroep geschiedenis van de UGent maken zich grote zorgen over de impact van de voortschrijdende verengelsing van het hoger onderwijs in Vlaanderen (DS 1 december). Tal van anderen, binnen en buiten de academische wereld, hebben al gefulmineerd tegen ‘de totalitaire manier waarop het Engels wordt doorgevoerd’, zoals Ad Verbrugge het in deze krant in juni 2015 verwoordde (DS 27 juni). Zij vrezen een verlies aan de kwaliteit van het onderwijs en een cultureel deficit als gevolg van de verengelsing. De Gentse collega’s wijzen expliciet naar de al opgelopen schade aan de Nederlandse universiteiten.
“Opleidingen in het Engels hebben nu eenmaal de potentie om extra studenten uit het buitenland aan te trekken.” Mag ik vragen die meerwaarde te omschrijven en te documenteren? “Opleidingen in het Engels laten toe om buitenlands talent aan te trekken, en dat geldt zowel voor proffen als studenten.” Waarom hebben wij buitenlands talent nodig in onze aula’s? En nogmaals: wat is de meerwaarde van buitenlands studenten? De meerwaarde van buitenlandse proffen? In welke studiejaren? In de bachelorjaren zie ik daar alleszins geen voordeel van. En hebben die professoren daar wel belangstelling voor? Ik heb er in menig Vlaamse universiteit zeer weinig van gemerkt.
3 Stemmen
vrijdag 2 december 2016 door Dan V.:
Is ‘het in breder perspectief plaatsen van de eigen leefwereld, het aanscherpen van de kritische geest, het leren omgaan met vreemde culturen in een meer diverse samenleving’ alleen voorbehouden aan studenten uit het hoger onderwijs? De internationale taal Esperanto bewijst al 129jaar dat dit mogelijk is voor IEDEREEN: van de intellectueel tot de arbeider. Geef het Engels wat het Engels toekomt: de status van belangrijk(st)e wereldtaal en geef het Esperanto wat het Esperanto toekomt: de status van lingua franca. Bovendien, Engels en Esperanto hoeven niet exclusief te zijn, ze kunnen/moeten complementair zijn. Een verrijking voor iedereen! In haikuvorm klinkt het in dit olympisch jaar zo: Engels is zilver, in veeltalig Europa, Esperanto goud!
Taaldemocratie 
Onderwijs in de eigen taal (hier dus het Nederlands) en daarnaast ook in een taal als het Esperanto zou inderdaad het beste zijn.