Broccoli in paprika-roomsaus

Ingrediënten:

Geschiedenis van de fotografie

Hoe fotografie schilderwerk ging vervangen

Voor de uitvinding van de fotografie, lieten alleen rijke mensen een portret van zichzelf maken door een schilder of beeldhouwer. Toen vanaf 1850 de fotografie in zwang kwam, verhuisde de portretkunst naar het domein van de fotograaf.

Eigenlijk waren de benodigde ingrediënten om de fotografie uit te vinden al langere tijd beschikbaar: wetenschappelijk, optisch en chemisch bestond er voldoende kennis.

Camera obscura
In de renaissance (16e eeuw) gebruikten schilders de camera obscura. Hiermee projecteerden ze beelden van voorwerpen op een wand van een donkere kamer door licht via een heel kleine opening binnen te laten vallen. Schilders gebruikten dit apparaat, een doos met lens, spiegel en matglazen scherm, als hulpmiddel voor het schilderen van stadsgezichten.

Negentiende eeuw
De uitwerking van deze fotografietechniek zou tot in de negentiende eeuw op zich laten wachten. Op meerdere plekken in Europa waren uitvinders en kunstenaars er tegelijkertijd mee bezig. Kennelijk was de tijd er toen rijp voor. De Fransman Nièpce, die zich met lithografie en andere druktechnieken bezighield, slaagde erin om de beelden van een camera obscura op platen van metaal en glas vast te leggen. De Franse kunstenaar Daguerre ontwikkelde de mogelijkheden van dit procédé verder. In 1837 legde hij een straattafereel in Parijs vast op een verzilverde koperen plaat.

Lichtgevoelig papier
Ook de Engelsen experimenteerden met het vastleggen van geprojecteerde beelden. Talbot kwam via een andere procédé, met lichtgevoelig papier, uit bij een eerste vorm van fotografie. Het procédé van Daguerre werd technisch verbeterd. Na ongeveer twintig jaar werd die techniek vooral toegepast in Amerika, maar ook soms in Europa. In Amerika ontstond een snel groeiende vraag naar gefotografeerde portretten. De eerste studio opende in 1853. Binnen dat jaar openden er vervolgens alleen in New York al 86! Opeens was het portret bereikbaar geworden voor een veel groter deel van de bevolking. Een foto kostte een fractie van het bedrag voor een geschilderd of gebeeldhouwd portret. Bovendien: een foto liegt niet.

Onthullend
Dit onthullende aspect was echter niet altijd een voordeel. Mensen waren eraan gewend geraakt, dat schilders het onderwerp dikwijls idealiseerden of verfraaiden. Aanvankelijk probeerden fotografen dit schoonheidsideaal in hun werk te handhaven. De eerste gefotografeerde taferelen met kunstzinnige bedoelingen lijken nog braver dan de braafste stillevens van de braafste schilder.Toen in 1822 Niépce de eerste foto maakte, werd dit zeker niet beschouwd als kunstwerk. De fotografen van het eerste uur legden 'gewoon' een uitsnede uit de zichtbare werkelijkheid vast. Het idee dat fotografie een artistiek expressiemiddel was of zou kunnen worden, riep op zijn minst weerstand op.

Bedreiging schilders
Hoe vaardig en virtuoos schilders ook in staat waren om een mens te portretteren, toen de uitvinding van de fotografie een feit was, voelden vele schilders zich enorm bedreigd. Aanvankelijk gebruikten schilders de techniek van de fotografie om de tijdrovende fase van voorstudies te bekorten. Zij fotografeerden taferelen uit het dagelijks leven en mensen die ze op groepsportretten moesten schilderen. Behalve als voorstudiemateriaal gebruikten schilders foto's ook als letterlijk vertrekpunt, hetgeen soms direct is af te lezen aan toevallige elementen in de compositie. Zo sijpelde de invloed van de fotografie de schilderkunst binnen.

Realisme
Tussen 1850 en 1860 kwam in Frankrijk in de schilderkunst een realistische school op, die een extreme schilderkunstige objectiviteit nastreefde. De schilder Courbet gaf zijn beweegreden voor zijn naturalistische aanpak als volgt weer: "Ik kan geen engel schilderen, want ik heb nog nooit een engel gezien." Tegenstanders van dit realisme in de schilderkunst wijzen op het gevaar van vervlakking en geven fotografie de schuld. De Franse schilder Delécluze stelde in een artikel in 1851, dat kunstenaars die net zo registrerend als fotografen te werk gaan 'zichzelf zonder wil, zonder smaak, zonder het te weten, aan de verschijningsvorm van dingen onderwerpen'.

Rechter
In 1861 werd er zelfs een rechtszaak gewijd aan de kwestie of fotografie nu slechts een wetenschappelijk procédé was om zaken visueel te documenteren of een vorm van kunst. De rechter bepaalde dat 'foto's de vrucht zouden kunnen zijn van menselijke denken en geest van kunstzinnige smaak of intelligentie, het stempel van een persoonlijkheid zou kunnen dragen en daarmee tot kunstwerken worden.' Ondanks deze beloftevolle uitspraak duurde het nog tot ver in de 20e eeuw voor fotografie als volwaardige kunstvorm op tentoonstellingen werd toegelaten.

Stromingen
In de ontwikkeling van de fototechniek ontstonden, net als bij de film, twee verschillende stromingen:

·       De documentaire of reportagefotografie: daarbij ligt de nadruk op het registreren van de werkelijkheid. Ook journalistieke fotografen registreren. Ze maken portretten, terwijl mensen zich niet bewust zijn van het feit, dat ze gefotografeerd worden. (Ook in de film, zijn de documenterende mogelijkheden van begin af aan onderzocht.)

·       De geënsceneerde fotografie: de fotograaf construeert datgene wat hij wil fotograferen zorgvuldig. Hij laat niets over aan het toeval.

Uiteraard ontstonden er allerlei mengvormen uit deze twee stromingen, maar de basis van de fotografie wordt nog steeds bepaald door deze twee principes.

Mogelijkheden
Sinds de uitvinding van de fotografie zijn er kunstenaars geweest, die de mogelijkheden van de fotografie omarmden. De dichter Alphonse de Lamartine zei zelfs: "Fotografie is meer dan een kunst, het is een solair fenomeen, waarin de kunstenaar samenwerkt met de zon." Hoe dan ook, het was zoeken naar de eigenlijke toepassing van een nieuwe techniek, ook voor enthousiaste kunstenaars. Het is duidelijk dat mensen fotografie inmiddels tenminste even interessant vinden als schilderkunst.

Sommige kunstcritici menen dat de schilderkunst van zijn troon is gestoten door de fotografie. Grote musea organiseren regelmatig prestigieuze fototentoonstellingen. Portretfotografie is een veel gebruikt genre.

Tegenwoordig
In hedendaagse exposities lijkt de fotografie af te willen rekenen met het verleden, waarin een foto vooral als 'kiekje' werd aangeduid. Misschien dat daarom ook de meeste tentoongestelde foto's worden afgedrukt op monumentaal formaat en in een beperkte oplage. Het is alsof de toeschouwer definitief moet vergeten, dat de eerste fotografische producten in een heel klein albumpje konden worden geplakt.

.

Beelden maken

Het kan op twee manieren

Bij het maken van een beeld kun je voor verschillende materialen kiezen. Het gekozen materiaal bepaalt de werkwijze: opbouwen of weghalen.

Een beeldhouwer werkt volgens het laatste principe. Het beeld zit als het ware al in de het materiaal verborgen, en door steeds kleine stukjes weg te hakken ontstaat de uiteindelijke vorm.

Luisteren
Beeldhouwen is een ingewikkelde vorm van beelden maken, omdat je een stuk dat je hebt weggehakt niet meer kunt aanplakken. Ook moet je goed begrijpen hoe het materiaal in elkaar zit. Daarbij gebruiken steenhouwers hun oren: geeft de beitel een helder geluid dan is het veilig om steen weg te hakken, klinkt het dof dan loopt op die plek een ader, en is het risico aanwezig dat de steen splijt.

Uitdagingen
Beelden opbouwen gebeurt met allerlei soorten materiaal, van heel grote staalconstructies tot beelden van klei. Deze materialen hebben hun eigen uitdaging. Aan een beeld van natte klei kan je nog heel gemakkelijk iets veranderen, maar als er per ongeluk een luchtbel in de klei zit zal het beeld bij het bakken uit elkaar knallen, warme lucht zet immers uit en zoekt zijn weg naar buiten.

Materiaal
Bij het kiezen van materiaal gaat een kunstenaar niet alleen van zijn/haar persoonlijke voorkeur uit. Soms bepaalt het ontwerp het materiaal. Dit is het geval bij een heel groot beeld dat verplaatst moet kunnen worden, of bij een beeld dat in weer en wind mooi moet blijven.

.

Naar de maan.

 Ik wilde je heus niet haten
maar het kwam vanzelf bij mij
'k voelde me nooit uitgelaten
geen seconde een beetje blij
of het jou fout was ?
vast en zeker, daar bestaan geen twijfel aan
ook al won je nooit een beker
'k stuur je morgen naar de maan.

.

Onze reporter volgde een workshop ‘eten zoeken in de vuilbak'uit de  krant Het Nieuwsblad

ANTWERPEN - Jaarlijks gooit Vlaanderen 500.000 ton voedsel weg. Een verspilcultuur die niet goed te praten valt, vinden ‘dumpster divers'. Hopend op een lekkere maaltijd, riskeerde onze reporter lijf en leden tijdens een workshop containerduiken.

Uit economische noodzaak of uit protest: het snuffelen in vuilnisbakken is duidelijk aan een opmars bezig. Het ‘dumpster diven' of ‘skippen' is vooral populair bij Amerikanen en Britten, maar ook bij ons duiken mensen in containers. Op de website Trashwiki staat zelfs een heuse dumpster diving guide, met de beste adresjes. In het spoor van onze cursist Jimmy waagden wij onze kans.

‘Uit één container haal je soms een maaltijd voor tien personen, maar net zo goed een fonkelnieuw koffiezetapparaat', verzekert onze instructeur vanachter zijn blitse zonnebril. Stevige stapschoenen, een hoofdlampje en zwarte kledij maken zijn outfit compleet. ‘Containerduiken is nog steeds niet helemaal toegelaten. Daarom ga je het best bij nacht en ontij.'

Dat ik niet aan zijn vestimentaire voorwaarden voldoe, heeft hij dan al in de smiezen. Toch wil hij dat zijn cursisten zelf hun ‘boodschappen' doen. Niet in kraaknette gangen met rustgevende achtergrondmuziek, maar in een vervaarlijk uitziende container. ‘Normaal zijn die vergrendeld en staan ze achter hoge muren. Jullie hebben dus nog geluk', verzekert hij.

Muren of geen muren, de rand van de container zorgt voor de nodige drempelvrees. ‘Iedereen heeft zijn eigen stijl om erin te klauteren. Het hoeft niet elegant te zijn', sust Jimmy, die wel aanraadt om nooit alleen op pad te gaan. ‘Als je in je eentje op een verlaten terrein in een container valt, dan heb je een probleem', klinkt het droog. Voor we aan boord gaan, peilt een vrouwelijke medecursiste nog snel naar het ongedierte. ‘Ratten? Hooguit een paar fruitvliegjes en een verdwaalde mier', knipoogt de leraar.

Enkele acrobatische toeren later zit ik eindelijk waar ik moet zitten: op een berg van broccoli, melk en conserven. Sommigen al over datum, anderen nog net op het randje.

Blauw-groene vlekken

‘Een containerduiker eet altijd op eigen risico. Maar met gezond verstand kom je al een heel eind. Een pizzabodem met blauw-groene vlekken kan je het best laten liggen', adviseert Jimmy. Dan al staat vast dat het vanavond geen biefstuk-friet wordt. ‘Vlees is bedrieglijk en bederft heel snel', waarschuwt de ervaringsdeskundige, ‘met wat geluk vind je een groenteburger.'

Een halfuurtje later zit onze rugzak afgeladen vol en wordt de buit eerlijk verdeeld. Met de ingrediënten voor een aparte maaltijd trek ik huiswaarts: een blikje tonijn, een bloemkool en een pak spaghetti. Maar heb ik nu zonet een supermarkt beroofd? ‘De winkels moeten betalen om hun afval kwijt te raken. Wij bewijzen hen dus een dienst', stelt Jimmy me gerust.

Waar moet je op vakantie in november?

De Belgische herfst is volop aan de gang, waardoor veel mensen in een najaarsdipje sukkelen. Maar tijdens deze vijf trips, geselecteerd door de Britse krant The Telegraph, kan je alle sombere gevoelens makkelijk van je afschudden.
 

Lichtfestijn in India

Voor wie tijd en zin heeft om wat verder te reizen, is India een fijne herfstbestemming. De temperaturen zijn er minder drukkend dan in de zomer, en nog aangenaam genoeg om op verkenning te gaan in Rajasthan of naar het strand in Goa te trekken voor een sessie zonnebaden. Leuk detail: vanaf 13 november start het Hindu festival Diwali, een lichtfestijn waar je prachtige lampen, kaarsen en vuurwerk ziet.

Marokkaanse zonnesessies

Hunker je alweer naar zwoele temperaturen en leuke strandsessies, dan moet je absoluut naar Marokko. Daar is het momenteel nog zo’n 32 graden. Als je graag shopt, ga dan zeker naar Marrakesh. Lig je liever aan het strand, dan moet je in Agadir zijn. Extra voordeel: op amper drie uur vliegen van Zaventem sta je op de zonovergoten bestemming.

Cultuurtrip naar Parijs

Zin in een herfstreisje, maar niet veel tijd? Trek dan naar Parijs. Je staat er in een mum van tijd en de Franse hoofdstad weet je keer op keer te verbazen. Vanaf 21 november loopt er trouwens een fascinerende expo over Salvator Dali in het Centre Pompidou. Leuk voor mensen die een surrealistisch vleugje cultuur in hun trip willen verwerken.

Skiplezier in Zermatt

Of je wil skiën of niet: in het Zwitserse Zermatt valt er ook veel te beleven naast de piste. Je kan er bijvoorbeeld heerlijk gaan dineren in restaurants die een prachtig uitzicht bieden op de besneeuwde landschappen. Uiteraard vind je er ook tal van knusse hotelletjes – ideaal als je een romantisch tripje voor ogen hebt.

Relaxen op Cyprus

Heb je het meer voor temperaturen onder de dertig graden, dan is Cyprus een goede keuze. Momenteel haalt het kwik in Paphos, in het zuidwesten van het eiland, nog vlotjes 25 graden. Cultuurliefhebbers moeten dan weer in Limassol of Larnaca zijn.

.

Fototechnieken

Impressies van de werkelijkheid

Met fotografie kun je een afbeelding van de werkelijkheid maken. Maar je kunt de werkelijkheid er soms anders uit laten zien dan ze is. Wat zijn de belangrijkste ingrediënten voor een goede foto?

Dankzij compacte digitale cameraatjes kan iedereen foto's maken. Maar het maken van een goede foto, zelfs onder moeilijke omstandigheden, vereist bepaalde kennis en vaardigheden. Een fotograaf moet dan ook op veel dingen letten.

Digitaal fotograferen

Vroeger maakte je foto's met film en negatieven. Tegenwoordig gaat het allemaal digitaal. Digitale camera's gebruiken zogenaamde Charge Coupled Devices om licht om te zetten in elektrische stroom. Je krijgt dan een elektronische foto, die je in de computer kunt laden en bewerken. Op die manier kun je helemaal gemakkelijk de foto gebruiken om de werkelijkheid op een speciale manier voor te stellen.

Sluitertijd en diafragma

Voor een goede belichting van je foto zijn 2 dingen belangrijk: de sluitertijd en het diafragma. Het diafragma is een opening in de lichtbaan van de lens die je groter of kleiner kunt maken. De grootte van het diafragma bepaalt hoeveel licht er door de lens naar binnen valt. Hoe groter het diafragma, hoe lichter de foto. Met de sluitertijd bepaal je hoe lang het diafragma open staat. Hoe langer de sluitertijd, hoe meer licht er naar binnen valt. Maar ook hoe groter de kans is op een bewogen of korrelige foto, helemaal in donkere omstandigheden.

ISO-waarde

In donkere ruimtes is het moeilijk om een duidelijke foto te maken die niet bewogen is. In zo’n geval kun je ook de ISO-waarde opkrikken. De ISO-waarde is de lichtgevoeligheid. Bij een hoge lichtgevoeligheid heb je een kortere sluitertijd nodig en zal de foto scherp zijn, ook in donkere ruimtes als kerken of musea. De standaard ISO-waarde van digitale camera’s is 100. Op de meeste digitale camera’s en spiegelreflexcamera’s is de ISO-waarde handmatig aan te passen. Vroeger had je daarvoor fotorolletjes met verschillende ISO-waardes voor nodig.

Fotobewerking

Met fotobewerking worden veel fouten gemaakt.

Heb je een foto gemaakt, maar ben je niet helemaal tevreden over het resultaat of wil je hem gewoon nog mooier maken? Dan zijn er talloze fotobewerkingsprogramma waarmee je de foto kunt retoucheren. Met bepaalde filters kun je de foto bijvoorbeeld scherper of lichter maken, of er een zwart-wit- of sepiafoto van maken. Je kunt ook een collega van verschillende foto’s of afbeeldingen maken en die laten afdrukken. Zodra je dingen gaat wegpoetsen of dingen mooier maakt dan ze zijn, verteken je de werkelijkheid: dan is het fotomanipulatie.

Geluid

Nog een andere manier om een afbeelding te maken is met geluid, zoals dat gebeurt bij echografie. Nog weer anders gaat het bij MRI. Dan werk je met de invloed van magneetvelden op de tollende atomen in iemands lichaam. Zo maak je in de geneeskunde afbeeldingen die je met een gewone foto nooit zou kunnen krijgen

.

Oude Koeien


Laatst zag ik Marietje lopen

met in elke hand een touw

daaraan zat een koe gebonden

en ik dacht onmiddellijk WAUW!



Dus ik gaf een complimentje

aaide ook nog elke koe

ik zei Marietje wat bijzonder

waar breng jij ze nu naartoe?



Ach ze blijven altijd slapen

liggen naast mij in mijn bed

ik lig vastgeklemd in’t midden

kan je zeggen, ‘t wil maar net.



Maar ze worden nu toch zeker

in mijn leven tot een last

zou jij mij wel willen helpen

houd de touwtjes even vast?



En daar stond ik echt verbijsterd

met in elke hand een touw

oude koeien heftig loeiend

écht… ik dacht wat moet ik nou?



‘k Zag Marietje in de verte

vrolijk ging zij er vandoor

een nieuw leven in’t vooruitzicht

en ik vond het moeilijk hoor.



Schellen vielen van mijn ogen

vlug bracht ik ze weer terug

naar de sloot waaruit ze kwamen

en vertrok heel opgelucht.



‘k Heb ze niet meer doorgegeven

geen nieuw slachtoffer gezocht

oude koeien laat ik rusten

want ik ben nu VRIJGEKOCHT!

.

onder het wit boeket

je ging voorbij
langs rode rozen
je vrienden op een rij

Waterkers

Het loont zeker de moeite om deze vaak vergeten groente geregeld in je winkelmandje te leggen. Zowel man als vrouw hebben baat bij een dagelijkse dosis waterkers, de groente zou de kans op borst- en prostaatkanker namelijk aanzienlijk verminderen. Waterkers is uitzonderlijk rijk aan beschermende stoffen en voorziet je van flinke porties vitamine A, C en E.

.

Bacteriën, virussen en schimmels

Wat is het verschil?

Er zijn veel organismen die je niet met het blote oog kunt zien. Ze worden micro-organismen genoemd. Van sommige kun je behoorlijk ziek worden. Het is dan ook belangrijk dat deze niet in je lichaam komen.

Bacteriën

Een bacterie is maar één cel groot en heeft geen celkern. Ze zijn zo klein, dat ze nog net met de lichtmicroscoop te zien zijn. Ze zien er uit als kleine bolletjes, staafjes of spiraaltjes.

Voorkomen
Ze komen overal voor: op tafel, toilet, kleding, huid... noem maar op. De meeste zijn niet schadelijk. Maar van sommige kun je doodziek worden. De MRSA bacterie bijvoorbeeld. Dit is de beruchte ziekenhuis bacterie. Om te voorkomen dat deze verspreid wordt, wordt in het ziekenhuis alles goed schoongemaakt.

Vermenigvuldigen
Er zijn geen mannelijke en vrouwelijke bacteriën nodig om nieuwe te krijgen. Een bacterie deelt zich gewoon in tweeën. En dat gaat razendsnel. Als je begint met één bacterie, dan kunnen er na een halve dag al miljarden zijn. Melk die buiten de koelkast wordt bewaard, kan dan ook al binnen elke uren zuur zijn.

Penicilline
Tegen bacterieziektes wordt antibiotica gebruikt. Dit medicijn bevat penicilline, een stofje dat gemaakt door is schimmels. Penicilline doodt de bacteriën.

Nuttig
Er zijn ook nuttige bacteriën. In de natuur zorgen ze ervoor dat dode planten en dieren afgebroken worden. Maar ook bij de bereiding van voedsel worden bacteriën gebruikt. Denk maar aan yoghurt en zuurkool.

Schimmels

Schimmels kunnen één cel groot zijn. Maar er zijn ook schimmels, zoals paddenstoelen, die uit heel veel cellen bestaan. Schimmels hebben wel celkernen.

Verborgen
Wanneer je een paddenstoel ziet, zie je maar een klein deel van het organisme. Het grootste deel bevindt zich in de grond. Vanuit de steel groeien namelijk heel veel draden de bodem in. Op een beschimmelde boterham of kaas zie je dus ook maar een klein deel van de schimmel. De draden zitten in het brood of de kaas.

Diarree
Als je voedsel eet dat bedorven is, kun je diarree krijgen. Voetschimmel kan huidinfecties veroorzaken.

Nuttig
Bepaalde soorten schimmels worden gebruikt om Franse kaasjes te maken. Ook om brood en bier te maken wordt een schimmel gebruikt: gist. En net als bacteriën ruimen schimmels in de natuur dode planten en dieren op.

Virussen

Virussen zijn veel kleiner dan bacteriën of schimmels. Ze zijn met een lichtmicroscoop dan ook niet te zien. Onder een elektronenmicroscoop wel. Een virus heeft geen kern, het is eigenlijk niet eens een echte cel. Het is een eiwitomhulseltje met daarin erfelijk materiaal.

Veranderlijk
Virussen kunnen alleen overleven in of op andere levende wezens en kunnen zich snel aanpassen aan de omstandigheden. Het griepvirus verandert bijvoorbeeld iedere keer een beetje, zodat je steeds weer de griep kan krijgen. Dit is ook het geval met het vogelgriepvirus en met HIV (het virus dat AIDS veroorzaakt). Omdat virussen steeds een beetje veranderen, zijn ze moeilijk ze te bestrijden.

Inenting
Bij inenting worden er door een injectie verzwakte ziekteverwekkers of stukjes van de ziekteverwekkers in je lichaam gebracht. Je lichaam maakt dan afweerstoffen aan die de ziekteverwekkers vernietigen. Als je het echte virus in je lichaam krijgt, word je niet meer (zo) ziek. Inenten is helaas nog niet bij alle virusziektes mogelijk.

.

Iedereen

Stil zit hij in een hoekje
of ligt te draaien in zijn bed.
Nergens is er voor hem een plekje
waar hij met zijn ellende alleen kan zijn.
Heel veel goed gemeende adviezen
verzachten toch niet zijn pijn.

Wat kan een mens toch overkomen
om zo alleen te willen zijn.
Wie kan dan nog echt troost bieden
zonder opdringerig te zijn
Angst vreet hem op
en zet zijn hele wereld op z'n kop

Wie zou dit toch zijn overkomen
wie vertaalt zo zijn angst
iedereen kan het gebeuren
je hoeft echt niet zielig te zijn
De sterksten onder de sterken
ook zij kennen die pijn.