Voor onze 11de uitstap kozen we voor het Sint-Andrieskwartier met als vertrekpunt de Groenplaats.
De bewoners van Sint-Andries hebben altijd een speciale band gehad met de Schelde. Velen waren ooit dokwerker. Hard labeur voor weinig geld. De nabijgelegen vismijn zorgde voor werkgelegen- heid en de vrouwen werkten als zakkennaaisters, nettenverstelsters, visverkoopsters en koffieboonraapsters.
Ook nu nog is de Schelde dominant aanwezig in de buurt. Zelfs zonder ze te zien doet de wind haar aanwezigheid voelen. Loop je langs de waterkant, dan kun je de zee ruiken. De openheid die hier heerst maakt goed dat er weinig groen is in de buurt en dat de huizen met tuin schaars zijn.
Sint-Andries is al van in de veertiende eeuw een echte woonbuurt met veel karakter, en werd niet voor niets de "Parochie van Miserie" genoemd.
(Bron : gelezen in de brochure "de charme van het wonen in de stad, uitgegeven door AntwerpenAverechts).
Om te beginnen met de uitstap gaan we via de Nationalestraat tot aan de eerste verkeerslichten op het kruispunt met de Kammenstraat, en slaan rechts de Steenhouwersvest in die we uitwandelen tot aan het Sint-Jansvliet en daar linksaf den "Oever"
inwandelen. Alvorens verder te wandelen lezen we, aan het nummer 4, de gedenkplaat met vermelding, dat dit het geboortehuis was van "Constance Teichmann", stichtster van het kinderziekenhuis "Louise Marie" en typische vertegenwoordigster van de gegoede klasse die haar tijd, energie en kapitaal aan "goede werken" wijdde.
Wat ons verder opvalt is het standbeeld van Jacob Jordaens,
(foto eigen beheer)
kunstschilder (1593 - 1678), dat aan de linkerzijde van de straat op het voetpad staat opgesteld. Jacob Jordaens wiens geboortehuis, zoals wij bij onze vorige uitstap nr 10 vaststelden, gelegen is in de Hoogstraat nr 13 "Het Paradijs".
"De Koning drinkt" is één van zijn bekendste schilderijen (zie
linkerkolom).
Wij wandelen verder tot aan het nummer 21, waar we een monumentale inkompoort bemerken. Het huis heette trouwens in verkoopakten "de Groote Poort".
(foto eigen beheer)
Een tiental meter verder gaan we links en komen alzo in de Muntstraat, waar zich rechts de "Munthof" of "Muntplein" bevindt.
(foto eigen beheer)
De grafitti-kunstenaars hebben hier hun kunst op de muren achtergelaten. Maar veel is er niet meer van te zien, gezien gans het plein is omgevormd tot een bouwwerf.
Na een blik geworpen te hebben op de in verte verschijnende Sint-Andriestoren, verlaten wij het Munthof, waar van 1474 tot 1782 munt werd geslagen, vandaar de Muntstraat en nemen nu de eerste straat links, namelijk de Korte Ridderstraat.
Een beetje verder, rechts - achter de deur van het nr 79, betreed je een stille en gerenoveerde steeg, maar de eigenaar liet toch een opening zodat je kunt zien welke belasting men hier aan de Ridders moest betalen. Deze renteschuld bestond in de vorm van "één kieken en één ei". Spijtig genoeg is de deur naar het steegje bij ons laatste bezoek slotvast gemaakt.
Recht voor ons, in de richting van de O.L.V.toren, naast het dienstencentrum "Den Oever", een kleine blinde muur, de zijkant van het pand nr 8, waar "Het Vochtige Verdriet" van Willy Vandersteen
(foto eigen beheer)
is op aangebracht.
De stripmuur heeft echter problemen met vochtinsijpeling waardoor de ondersteunende bepleistering los komt.
Maar volgens wij ter plaatse kunnen lezen wordt dit euvel binnenkort opgelost.
Over het Dienstencentrum bevindt er zich een ingang naar een binnenplaats die een verbinding geeft naar de Augustijnenstraat.
Het is hier werkelijk een oase van rust met een prachtig zicht op de Onze-Lieve-Vrouwetoren.
(foto eigen beheer)
We verlaten deze binnenplaats langs de Augustijnenstraat, steken de straat over richting Waaistraat en bewonderen de Sint-Andrieskerk.
Deze onafgewerkte parochiekerk werd opgedragen aan de apostel Andreus en was een deel van het Augustijnenklooster, dat hier
gebouwd werd in de 16° eeuw.
Het sobere kerkinterieur heeft een spectaculaire 19° eeuwse preekstoel, zowel als werken van vele Vlaamse meesters.
Vooraan aan de kerk vindt men 21 huisunits die één van de fijnste voorbeelden van sociale woningen vormen.
Op 13 oktober 1609 trad de befaamde schilder Pieter Paulus Rubens hier in het huwelijk met Isabella Brant.
Schilderij van de St.-Andrieskerk uit de 18° eeuw
waarna we belanden op het Pastoor Visschersplein
"Meditatie" - foto uit eigen beheer
Pastoor Visschers de Franse Antwerpenaar
Dank zij de sociale woningbouw kreeg Antwerpen in een recent verleden 3 pleinen. Alle werden ze gesierd met een sculptuur. Op het
Visschersplein, prijkt een prachtbeeld van Raymond Martin, dat wij danken aan de bouwmaatschappij De Goede woning, nl. "Meditatie"
Het bronzen beeld werd samen met het plein en het daarbijhorende projekt van sociale woningbouw ingewijd op 21 juni 1982.
Voor dit projekt De Munt vlakbij de Sint-Andrieskerk was reeds in 1974 een architektenwedstrijd uitgeschreven. Dit projekt omvat 21 woongelegenheden, die zich aan de kant van de Sint-Andrieskerk rond een stemmig pleintje scharen. De sfeervolle en (natuurlijk) autovrije ruimte kreeg de naam van Pastoor Visschersplein.
Pieter-Jozef Visschers was van juni 1843 tot aan zijn dood op 11 juni 1861 pastoor van de Sint-Andrieskerk. Hij werd te Antwerpen geboren op 12 september 1804, werd in 1827 priester gewijd en was onder meer ook leraar aan het Klein Seminarie te Mechelen en pastoor te Heist-op-den-Berg.
Hij was een bijzonder volksgeliefd herder en bovendien een zeer werklustig schrijver, die zich zowel op taalkundig, historisch als kerkelijk vlak verdienstelijk maakte.
Aan de geschiedenis van zijn Sint-Andrieskerk wijdde hij trouwens drie lijvige boeken.
(Bron : Antwerpse Standbeelden van Piet Schepens en afzonderlijke bijdragen in Gazet van Antwerpen (van 16.11.1982 tot 21.1.1983)
We verlaten nu dit plein langs de andere kant van de Waaistraat, waar we links de Sint-Andriesstraat inwandelen.
Links van ons, in het plantsoen, voor de kerk zien we het standbeeldje van Moeder Netje
 
foto eigen beheer
Het oorlogsgeweld kostte aan duizenden Sinjoren het leven.
Op 28 november 1944 werd Lode Zielens op de hoek van de Simonsstraat en de Plantin -en Moretuslei dodelijk getroffen door een V-bom. Op die plaats werd op 24 juni 1951 het beeld van "Moeder Netje" onthuld ter nagedachtenis van de schrijver in wiens werk het meelijwekkend proletariaat ten tonele werd gevoerd met zijn materiële en morele noden. Moeder Netje, het onvergetelijke hoofdpersonage uit "Moeder, waarom leven wij ?" , werd gebeeldhouwd door Leopold Van Esbroeck.
Bij de verbreding en herprofilering van de Simonsstraat werd het beeld in december 1962 naar de binnenkoer van het Archief en
Museum van het Vlaams Kultuurleven in de Minderbroedersstraat overgebracht. Een te verantwoorden plaats, aangezien Lode Zielens er lange tijd werkzaam was. Toch werd herhaaldelijk gepleit om het monument terug in het Antwerpse straatbeeld te brengen.
In november 1975 kwam Moeder Netje na het beëindigen van de restauratiewerken aan de Sint-Andrieskerk in het plantsoentje bezijden de kerk, vlak bij de Pompstraat, waar Lode Zielens in 1901 het leven zag.
Lode Zielens, wiens werk getuigt van een schrijnend heimwee naar een beter en schoner leven, kreeg verder nog 2 gedenkplaten
(Carnotstraat 90 en geboortehuis Pompstraat 17) en eind 1949 zijn
laan op Linkeroever, tussen Thonetlaan en Halewijnlaan.
(Gelezen in de afzonderlijke bijdragen van Gazet van Antwerpen (van 16.11.1982 tot 21.1.1983).
Nu nemen we aan de overkant de eerste straat rechts en komen zo in de Pompstraat. De eerstvolgende straat rechts is de Rijke Beukelaerstraat.
(foto eigen beheer)
Een straat met een naam die steeds op de verbeelding van de buurt heeft gewerkt. Eind jaren zestig was de stadsvlucht zeer groot. De drang naar buiten, naar het groen was toen erg in trek. Dit leidde tot leegstand en verkrotting in de binnenstad. Dat gebeurde ook hier in de wijk. Maar hier ontstond ook het geloof in het wonen in de binnenstad. Pientere jonge gezinnen kochten hier voor een appel en een ei een mooi oud huis en knapten het op. Zo kreeg deze straat stilaan een fraaier uitzicht en werd ze de impuls tot renovatie in deze zwaar verkrotte en ontvolkte buurt. De nieuwe bewoners verkregen een autovrije straat en maakten met eigen middelen van de straat een gemeenschappelijke voortuin.
De "Gazettesteeg"
(foto eigen beheer)
aan het nummer 7, een mooi beschilderde voetgangersuitgang van de Hogeschool om de hoek. De bewoners engageerden zich ook in de werking van het schooltje vlakbij. Zo is dit nu uitgegroeid tot een bloeiende wijkschool. Een "rijke" abvocaat Claes de Beuckeleere bezat in 1542 een raamhof, een heel bezit in de lakenweverstad, hij komt in het nieuws wegens moeilijkheden in verband met de "religie" maar kon zijn rechters ervan overtuigen dat hij een braaf katholiek is. De verlenging van de straat heette Arme Beukelaerstraat, omdat hier in stegen en gangen niet bepaald fortuinlijke lieden hokten. Het is op hun verzoek dat de straat herdoopt wordt in Franckenstraat naar de Antwerpse schilders uit de 16° en 17° eeuw die in de Augustijnenstraat hun atelier hadden. Dit gebeurde in 1887 en men kan eruit besluiten dat waardigheden vaak het enige bezit van de bezitlozen is. Nr 41, een aardig Spaans deurke met daarnaast nog een rijtje 17° eeuwde gevel, waartussen één 20° eeuws exemplaar onaangenaam stoort.
(Bron : "gids door Oud-Antwerpen" van Georges van Cauwenberg en uit de brochure samengesteld door "AntwerpenAverechts).
Recht tegenover dit steegje, aan het nr 4, een mooi arduinen
poortje
(foto eigen beheer)
met daarnaast een gedenkplaat met vermelding :
"""Bouwheer Jan Penne & Barbara Peeters anno 1651
1ste lettergieter bij Plantijn & Moretus
Arduinen poortje Jean Lermigneau
maître de carriète à Feluy en Arquiennes"""
We draaien nu links de Lange Ridderstraat in, kijken even naar rechts en bemerk wat een mooi zicht we van hier hebben op onze O.L.V-toren.
(foto eigen beheer)
Even om de hoek, rechts naast de "blinde" muur, de nummers 61 en 63, 2 kleine burgerhuisjes met geveltjes van niet meer dan 2,90 meter breed, die tevens opgenomen werden in het monumentengeheel als "beschermd monument".
(foto eigen beheer)
Een weinig verder aan het nr 79, het huis "De Witte Griffoen"
(foto eigen beheer)
Achter de gebeeldhouwde deur met "Privaat" een schilderachtige steeg die op een binnenplaatsje uitgeeft met een madonnabeeldje, overal kleurige kunstbloemen, een tweede gebeeldhouwde deur met een griffoen. Opgelet het is wel privaat domein, maar met een simpele klop op de deur, kan de eigenaar wel de toelating geven dit prachtig steegje te bezoeken.
Zo zijn we dan beland op de
|
 Sint-Andriesplaats
(foto eigen beheer)
De Grote Markt van Sint-Andries, het plein waar spontane en georganiseerde ontmoetingen plaatsvinden.
De creatie van deze plaats kon pas gebeuren na een grondige aanpak met daarbij de opruiming van vele oude stegen en straten.
Historisch valt er weinig te bekijken en te beleven, maar vergeten is het feit dat het Stadsbestuur in het midden van het plein een put liet boren, liefst 200 meter diep in de hoop aan drinkwater te geraken. Een hoop die ijdel bleek, want men ontving slechts een debiet van 10 liter per minuut zodat de hele zaak opgedoekt en .... in de vergeethoek gestopt.
Het stille en vrijwel verkeersvrije plein heeft het karakter voor attractieve ontmoetingen voor de buren van alle ouderdom zowel als speelgrond voor de kinderen. Het is het plein waar spontane en georganiseerde ontmoetingen plaatsvinden. Zo is er het "Parlement van het Sint-Andries". Elke dag om elf uur discussieert een groepje
ouderen hier over het nieuws van de dag.
Iedereen vindt er zijn plaats : de kinderen in het spinnenweb, de toekijkende ouders op de banken. Dit plein is een rustpunt in een buurt waar weinigen de luxe van een eigen tuin kennen. Het wordt dan ook druk gebruikt, vooral sinds het in 1979 autoarm heraangelegd werd.
De eensgezinswoningen aan de autovrije kant zijn niet met de grote middelen gerenoveerd, maar zij zijn kleurrijk en behouden daar-door hun volks karakter.
Het vroegere politiekantoor van de 4° wijk (hoek Pachtstraat) is nu ingericht als lokale bibliotheek en bezorgt de wijkbewoners de nodige leesvoer.
Zoals gezegd is hier weinig te beleven of te bekijken. Misschien toch even de verweerde gedenkplaat ter ere van de oprichting van de Belgische Werkliedenpartij Antwerpen, aan de gevel van het huis nummer 3/4 en ge zult verstaan dat we hier wel degelijk in de "Rode Burcht" bevinden.
Na op deze plaats even halt te hebben gehouden, nemen we rechts van de Lange Ridderstraat, de Korte Vlierstraat, waar we het gebouw van de
"Rijkswacht"
(foto eigen beheer)
kunnen aanschouwen. Dit gebouw werd met de éénmaking van de politie ingenomen door de stedelijke politie, maar uiteindelijk werden deze diensten terug naar hun oorspronkelijke lokalen van den "Oudaan" overgebracht.
Aan het einde van de straat gaan we links de Kloosterstraat in, de straat die de laatste jaren opgang heeft gemaakt in verband met antiek. Bekijk even de gevel van het nr 81. Wat denken jullie hiervan ?
(foto eigen beheer)
We wandelen verder tot aan het pleintje waar we het standbeeld van de Russische 't Saar Peter de Grote aantreffen
(foto eigen beheer)
We verlaten het pleintje en volgen de Kloosterstraat. Links op de hoek aan het nr 155-157 treffen we "Het Heilig Huisken" aan.
Vroegere namen waren "Sinte Gheertruyt" (nr. 155) en "Ghulden Boom" (nr. 157). Herberg uit XVI, gerestaureerd o.l.v. architect Carl De Ridder, in 1974-75. Hoekpand in traditionele bak- en zandsteenstijl afgedekt met zadeldak.
Juist daar tegenover, op de andere hoek een café, dat vroeger café "Chocolat" was. Vlak daartegenover in de Kloosterstraat was vroeger cinema "Zuidpool", maar nu werd er een flatgebouw ingepland. De Zuidpool was in 1915 de grootste cinema van Antwerpen met 1500 plaatsen. De zaal werd verlicht met 2500 gloeilampjes. Hier waren geen houten cinemazitjes, maar zetels met gebloemd fluweel. De zachte zetels leenden zich vooral op het balkon tot vrijerijen, zodat de Zuidpool een warme reputatie had. (Bron : uit Antwerpen in de 20° eeuw de "Cinema" met tekst van Rik Stallaerts) We gaan nu de Willem Lepelstraat in en aan de rechterzijde van de straat aan het nr 14 komen we aan de ingang van het "Paardepoortje", kenbaar gemaakt door een kop van een paard boven de ingang.  (foto eigen beheer) Gaat hier gerust eens binnen en geniet van de aanblik.
|
( foto eigen beheer)
De Willem Lepelstraat, genoemd naar een zekere Wilhelmus Lepel, dateert echter maar van 6 juni 1958. Voordien heette deze straat gewoon Lepelstraat. Was de Lepelstraat voorheen de straat van vele gangen en achterhuisjes, één van de weinige overgebleven is wel zeker "Paardekensgang" of wel "Perdepoort". In het nummer 14 komen we via een smalle verbouwde gang terecht bij 12 achterhuisjes die nog overgebleven zijn, die volgens de aldaar te vinden datum bestaan van 1305. | Bij het buitenkomen gaan we naar rechts en zien achter de nrs 3O-32 nog overblijfselen van het Leprozengasthuis "Ter Zieken", voor melaatsen. Ge moet al aan de overkant van de straat gaan om nog iets van dit "ziekenhuis" te zien. Ga nu tussen de huizenblokken tot op de mooie binnentuin en wandel hier even rond en geniet van de stilte. Wist U dat zich hier een betonnen bunker bevindt tegen een eventuele bomaanval ?  (foto eigen beheer) Deze ligt er momenteel vervallen bij, alhoewel men inspanningen heeft gedaan om hem te laten dienen als vergader -en cinemazaal. Na even rond deze bunker gewandeld te hebben gaan we rechtdoor de Van Craesbeeckstraat tot aan de Kronenburgstraat, waar we rechts inslaan en de gebouwen van de "Haringrokerij" aantreffen.  (foto eigen beheer) De haringrokerij is een industrieel complex in neotraditionele stijl, opgetrokken op het einde van de 19° eeuw. Ze is gelegen aan de Kronenburgstraat 32-36 op de grens van het "Zuid" en sluit aan bij een ruim herenhuis in de aanpalende Scheldestraat. Aanvankelijk werd er alleen vis verhandeld. Het roken zou begin deze eeuw worden aangevat en pas circa 1968 worden gestaakt. Hier eindigt onze elfde uitstap, alhoewel het Sint-Andrieskwartier zich weliswaar nog verder uitstrekt tussen de Scheldekaaien en Kloosterstraat - Oever en Hoogstraat langs de ene kant en ook tussen Nationale - Begijnen - Brede -en Kammenstraat. Langs beide zijden is er niet veel te beleven alhoewel zij tijdens de geschiedenis hun rol hebben gespeeld in de "Parochie van Miserie". In de periode van de "Parochie van Miserie" liepen hier nogal wat folkloristische figuren rond zoals Mie Citroen - Zatte Nel - Zotte Rik - en vele anderen. Deze figuren worden allen afzonderlijk besproken in ons blog op het seniorennet, nl. : http://blog.seniorennet.be/alfie. Dit was wel een kleine uitstap maar kan goed aangepast worden aan onze volgende uitstap nr 12 "de Zuiderdokken en omgeving", die in de onmiddellijke omgeving van de Kronenburgstraat liggen. Wie echter tevreden is kan op de hoek van de Geuzenstraat en Kronenburgstraat tram 4 nemen of een fikse wandeling maken via de Nationalestraat tot Groenplaats. |
-o-o-o-O-o-o-o-
|
Ik ben Van Camp Alfons, en gebruik soms ook wel de schuilnaam fonne - ennof - fons - alfons - fonsvc - alfie en ook alfonsvc.
