GEDENKPLATEN -en STENEN

                                                              in ANTWERPEN

DEEL 2 A :

                    "Sin-Andrieskwartier tussen Scheldekaaien en Nationalestraat"

         In ons vorig deel waren we geëindigd in de Kronenburgstraat aan de haringrokerij.  In dit deel nemen we aldaar de draad op en gaan via de Nationalestraat tot aan het pleintje tussen de Preker -en Lange Vlierstraat.

         Op het pleintje staat een nagemaakt toneelpodium met het poppetje 

DE NEUS uit het poesjenellentheater.  Hier bevinden zich de hieronder weergegeven teksten op de gedenkplaten 

Wist U dat ... ?

- de Neus een folkloristisch volksfiguur was uit het Sint-Andrieskwartier en werdb etiteld als de hoofdfiguur in de Poesje van DE REEP sinds 1862 en de Koninklijke Poppenschouwburg VANCAMPEN sinds 1935.

- het beeldje en de daarbij horende twee gedenkplaten zich bevinden langs weerszijden aan de onderzijden van het beeld.  

- het tot stand kwam dank zij de steun van :  Winkelcentrum Nationalestraat en werd overgedragen aan de stad Antwerpen op 7 april 1990 door  "De Vrienden van de Neus" vzw, en  op initiatief van Karel Reinehr naar een idee van Guy Van den Casteele.

- het onthuld werd in aanwezigheid van Vice-minister Hugo Schiltz en burgemeester H.B. Cools en  door 6 Antwerpse jongeren

        We wandelen nu in de Prekersstraat richting Kloosterstraat waar op het pleintje ter hoogte van de Riemstraat het standbeeld van

PETER DE GROOTE staat, met daaronder de volgende gedenkplaat                                                           

Wist U dat ... ?

- zijn echte naam luidt : Peter I Aleksejevitsj Romanov,geboren te Moskou op 9.6.1672 en gestorven te Sint-Petersburg op 8.2.1725,bijjgenaamd Peter de Groote.  

- hij van 1682 tot 1721 de eerste Russische 't Saar en tot zijn dood  keizer was van Rusland. 

-achter zijn beeld een tekst is aangebracht die wij echter niet kunnen ontcijferen.

          De volgende straat is de Korte Vlierstraat waar de vroegere

GENDARMERIE BRIGADE ANTWERPEN  was bevestigd.  

Wist U dat ... ?

- deze brigade opgericht en ingekwartierd werd  in de Sint-Jacobsmarkt op 11il 1797 en op 6 mei 1839 hier haar inrek nam.    

           In de Kloosterstraat, in de hovingen, ter hoogte van de Prekerstraat vinden de gedenkplaat voor

JOHN WILMS     

Wist U dat ... ?

- John Wilms geboren werd te Antwerpen in 1893, in stierf in het Sint-Andrieskwartier in 1978.

- hij een Vlaams politicus en schrijver was, die de harde arbeid en het samenhorigheidsgevoel van de bevolking beschreef.

- hij de eerste steen legde van de woonwijk gelegen aan de Klooster - en Prekersstraat, alwaar tevens in het plantsoen, de hierboven afgebeelde gedenksteen werd aangebracht. - het opschrift op deze steen luidt :

                                            """John Wilms
                                          Antwerpen 1893-1978
                                       Ereschepen van Antwerpen
                Voorzitter en erevoorzitter van de SM "Huisvesting Antwerpen
                               auteur van de "De Parochie van miserie"            
                                   Legde de eerste steen van deze woonwijk

     We blijven in de Kloosterstraat en aan de eerste straat rechts, de Korte Vlierstraat gaan we naar rechts richting Sint-Andriesplaats.   Links ligt de Lange Ridderstraat waar we aan het nr 79 het huis

 DEN WITTEN GRIFFOEN aantreffen

Wist U dat ...?  

-  griffoen = een dier met het bovenlijf van een arend en het onderlijf van een leeuw is.

- het in de volksmond ook de "de Calloies gang" genoemd. wordt en het reeds zou bestaan van 1515.

- het een privaat domein is, doch mits een klop de deur bestaat de mogelijkheid om het te  bezoeken.   Via de deur belanden we dan op een schilderachtig binnenplaatsje dat omgeven wordt door witgeschilderde lijstgeveltjes.   Tegen het nr 3 bevindt zich een Onze-Lieve-Vrouwbeeldje dagtekenend van 1854.  Er is tevens een tweede gebeeldhouwde deur met griffoen te bezichtigen.

         We volgen echter de Lange Ridderstraat niet, maar gaan terug naar de Sint-Andriesplaats die we links opgaan en de eerste straat links nemen zodat we in Pompstraat aan het nr 30 komen waar we de gedenkplaats van aan het geboortehuis van

HENDRIK CONSCIENCE  aantreffen                                                                                                               

Wist U dat ... ?

-  hij de man was die zijn volk leerde lezen en van de historische roman "De Leeuw van Vlaanderen".

- wij van deze schrijver  3 verschillende adressen vonden, waarop gedenkplaten werden  aangebracht, nl. in de Pompstraat 30  - Prinsesstraat 14 en Carnotstraat 93.

- de mooie gedenkplaat in de Pompstraat aangeduid wordt als zijn geboortehuis. 

           Aan het nr 17 het geboortehuis van

LODE ZIELENS 

            Als we rechtdoor gaan en in de Sint-Andriesstraat komen vinden wij op de gevel van het parochiehuis  de gedenkplaat voor

FRANK GHYS

We blijven in de Pompstraat en nemen de eerste straat links, nl De Rijke Beukelaerstraat waar we aan het nr 4 naast het 

Poortje SINT-JAN
het hieronder afgebeelde plaatje het volgende opschrift aantreffen :
                                                      
                     

                                                        Bouwheer : Jan Penne
                                                     & Barbara Peeters a° 1651
                                                1ste lettergieter bij Plantin Moretus
 
                                                           Arduinen poortje van :
                                                               Jean Lermigneau
                                             maître de carrière à Filuy en Arquenne
                                  Restauratie : Dr Yvan De Grave & Ria Symus a° 1981-96

         Deze straat verlatend richting Oever vinden we aan de rechterzijde het

MERCATOR-ORTLIUSHUIS met de volgende gedenkplaat

Wist U dat ... ?

- dit huis sedert 1949 eigendom is van de stad Antwerpen.

- de gedenkplaat werd aangebracht door de VTB (Vlaamse Toeristenbond) op de gevel van de Kloosterstraat nr 11, te Antwerpen, en vertelt zo maar eventjes een heel hoofdstuk Antwerpse  geschiedenis.

- het opschrift luidt als volgt :
   """Tegenover dit Mercator-Orteliushuis strekte zich van de 12° eeuw tot het einde van de 18e eeuw het complex van de premonstratenzer Sint-Michielsabdij uit. Bloeiend en invloedrijk centrum van godsdienstig leven, moederabdij van Middelburg,  Averbode en Tongerlo.
        In het Prinsenhof werden vorsten en beroemde personen plechtig onthaald.
        Begraafplaats van vele hoogwaardigheidsbekleders.  Eind 18° eeuw en begin 19° eeuw  was het achtereenvolgens rechtbank, scheepstimmerwerf, tuchthuis, stapelplaats en militair arsenaal."""

           Even verder komen we in de verlengenis van de Kloosterstraat aan den Oever, waar het standbeeld van Jacob Jordaens staat, met daarvoor een plaatje voor

JEF VANCAMPEN

 Wist U dat ...?

- Jef Vancampen geboren werd te Antwerpen op 6.2.1934 als zoon van : - Constant, restaurateur van kunstvoorwerpen, kunstschilder, oprichter van de Poppen schouwburg Vancampen.

- Jef een Belgische kunstschilder is en vooral bekend  is door zijn maritieme werken (havenimpressies, rivieren en de zee, maar vooral schepen).  Ook van zijn portretten en stillevens.

- hij sinds 1990 een professioneel kunstschilder is en woont en werkt in Antwerpen. - er voor het standbeeld van Jacob Jordaens,  een schilderij en een tekst staan, beiden mooi omkaderd door een stenen kader.

- het opschrift van één der werken luidt :
                                                              Zee
                                     wiegend als een wellustige deerne
                                         tonend haar wulpse rondingen,
                                                   in bronstige stormen,
                                 lieflijk haar donkere diepten aanbiedend 
                                        van haar nooit eindigende lusten
                                                        O, zee, hoezee !
                                                                                   Jef Vancampen

         Schuin links van het standbeeld aan het nr 4 de gedenkplaat aan het geboortehuis van

 CONSTANCE TEICHMANN
                      

Wist U dat ... ?

- zij geboren werd in 1824 en overleed in 1896.

- zij op deze plaats voor het eerst Peter Benoit ontmoette, voor wie ze haar ganse leven een grote vriendschap zou  koesteren.

- het gebouw niet in zijn oorspronkelijke staat is gebleven.  Zo zijn de ramen  veranderd en is de gevel in een afschuwelijke blauwe verf geschilderd.

- zij de Antwerpse Florence Nightingale was die in 1846 de oprichtster was van het Louise-Marie ziekenhuis voor arme kinderen.  

- zij tijdens haar leven een belangrijke rol speelde in het Antwerpse muziekleven.

- zij door haar liefdadigheidsconcerten, waar ze haar zangkunst demonstreerde, ze geld inzamelde om het hospitaal te financieren.

          We verlaten den Oever en komen alzo op het Sint-Jansvliet waar aan het verluchtingsgebouw van de voetgangerstunnel deze volgende plaat is bevestigd.

SINT-ANNATUNNEL 

Wist U dat ... ?

- dit gebouw een beschermd monument is, vandaar de gevelplaat.  

- het toegangsgebouw van de hand van Emiel Van Averbeke is .

- het de voetgangers -en fietsentunnel onder de Schelde is, die de verbinding geeft tussen rechter -en linkeroever.

- hij  572 meter lang is en zich  31,57 meter onder de grond bevindt.

 - tevens een lift heeft  voor 40 personen en kan maximum 3000 kgr dragen.  

- er roltrappen zijn, waarvan de diameter 4,74 meter bedraagt en het inwendige van de tunnel een diameter van 4,30 heeft.

          We wandelen nu terug in de richting vanwaar we gekomen zijn tot aan de Hoogstraat. Aan  de

HOOGSTRAAT 76   vinden we nog een beschermd monument.

      


 Wist U dat ... ?

- uit reden deze woning dateert van ca 1760.

- het huis een merkwaardige deuromlijsting in eenvoudige rococostijl bevat.

           We laten de Hoogstraat voorlopig links liggen en begeven ons in de Steenhouwersvest, waar we aan het nr 18 de gedenkplaat van

KAREL vanden OEVER 

                
  Wist U dat ... ?

- hij een Vlaams schrijver was, die geboren werd te Antwerpen op 19.11.1871 in het huis  "De ghulden Bock",en er ook stierf op 6.10.1926, als zoon van :  - Jakob, kleinhandelaar in textielwaren, en   Paulina Teysen, dochter van de burgemeester van Putte.

- hij in 1905 de stichter was van het maandblad "Vlaamsche Arbeid".

          Aan het nr 14 vonden wij onderstaande gedenkplaat als herinnering aan de
   herwaarderingsoperatie van de gebouwen in deze omgeving.

C.V. DE GOEDE WONING

Wist U dat ... ?

-  het opschrift luidt als volgt :  """Dit project werd als herwaarderingsoperatie                       gerealiseerd door de C.V. De Goede Woning.  Het werd op 25 oktober 1990 plechtig ingewijd door de heer L. WALTNIEL.  Gemeenschapsminister                                             A. Smets  voorzitter / J. Veltmans Directeur-zaakvoerder  /A. Verhulst Ondervooriztter".

         Aan het nr 11 de gedenkplaat aan het geboortehuis van

FRANS FLORIS      

Wist U dat ... ?

- Frans Floris werd geboren in 1520 in het huis "De Steenrotse" , gelegen in de Steenhouwersvest 11  en gestorven op 1.10.1570, als zoon van : - Cornelis/Floris de vriendt
 en : - Margareta Goos.

- het huidige gebouw in 1876 gebouwd werd en stond dus, voor alle nauwkeurigheid, niet op deze plaats.

- op de onleesbare gedenkplaat wij met moeite de volgende tekst kunnen lezen                                                      """Geboortehuis / van / Frans / Floris
                                                kunstschilder 
                                                1520 - 1570""" 

- Frans Floris eerst beeldhouwer was, maar na de dood van zijn vader hij schilder werd.

- enkele van zijn werken : - Mars en Venus gevangen door Vulcanus en Ordeel van Salomo.

          In de Steenhouwersvest komt de Korte Ridderstraat  uit waar we  op de gevel van de het  nummer 8 een

STRIPFIGUUR van SUSKE en WISKE aantreffen
           .    

   Wist U dat ... ?

- deze tekening uit één der populairste Vlaamse stripreeksen is van Willy Vandersteen.

- op zaterdag 13.5.2006 deze stripmuur onthuld werd met een afbeelding van de cover van  "Op het eiland Amoras".

          Even verder aan de linkerkant bevindt zich het

HUIS DE SWAENE Dit huis bevindt zich in de Korte Riddersstraat.
                              
   Wist U dat ... ?

- in het uitstalraam er zich een soort gedenkschrift werd aangebracht, dat de beschrijving van het pand bevat.

- kort gezegd : Balthazar Van Nispen het postuum stichte, in 1625, voor 12 ouderlingen in een  gang, de zogenaamde "Swaenengang" . tot zijn testamentuitvoerders Pieter Paulus  Rubens behoorde die ervoor zorgde dat het godshuis er, volgens de wens van Van Nispen kwam. - het in 1844 werd herbouwd.

         We gaan nu terug richting Steenhouwersvest die we over steken naar het Vrijdagmarktstraatje zodat we op de Vrijdagmarkt komen.  Links van het straatje bevindt zich het

PLANTIN-MORETUSMUSEUM waar we rechts naast de ingang de onderstaande tekst op een plaat aan de gevel terugvonden  die het complex woning-atelier  Plantin-Moretus beschrijft.                               

Wist U dat ... ?

- het Plantin-Moretusmuseum een historisch museum is over een drukkersfamilie

-  er in de 16° eeuw zich hier de boekdrukkerij Plantijn bevond, die door Christoffel Plantin werd  gesticht.  

- na zijn dood de drukkerij werd overgenomen door zijn schoonzoon Jan Moretus.

- in 1876 de drukkerij en gans de inboedel verkocht werdaan de stad Antwerpen en de Belgische staat.  

- een jaar later, in 1877, het publiek het woonhuis en de drukkerij kon bezoeken.

- in 1944 het gebouw zwaar beschadigd werddoor een V2-raket en het in 1951 terug werd  heropend.

- in 2002 het genomineerd werd als UNESCO-werelderfgoed en in 2005 effectief als eerste  museum op de lijst van het werelderfgoed geplaatst.

          Op de Vrijdagmarkt bevindt er zich een gedenktsteen, die aangebracht werd tussen de plaveien (probeer hem maar eens te vinden)

VRIJDAGMARKT

 Wist U dat ... ?  

- deze gedenksteen ter gelegenheid van de 450ste verjaardag (van wat hieronder wordt  vermeld) geplaatst werd door het districtsbestuur van Merksem, op 23.5.2011.

- deze verhaalt dat :    """in 1560 Jan IV van Glimes, heer van Bergen op Zoom, de grenslijn liet trekken tussen  Schoten en Merksem. Het jaar daarop liet hij Merksem en Dambrugge als afzonderlijke heerlijkheid erkennen. Op 23.5.1561 kocht Antoon Van Stralen, burgemeester van Antwerpen en eigenaar van het kasteel te Merksem, de nieuwe heerlijkheid hier op de Vrijdagmarkt voor 43.000,- gulden.""".

            We verlaten de Vrijdagmarkt via het Heilig Geeststraatje en komen alzo terug in de Hoogstraat waar aan het nr 19, op de gevel op de hoek , waar het café "'t Half Souke" zich bevindt, een mooie tekst van Wannes Van de Velde, die als meest bekend Bard mag en ooit vergeten zal worden, werd aangebracht

 Wannes VAN DE VELDE
    

  Wist U dat ... ?

- Wannes opgroeide in het volkse -en levendige Schipperskwartier en plastische kunsten volgde aan de Akademie.

- hij in onvervalst Antwerps klassiekers schreef  als "Ik wil deze nacht in de straten verdwalen'".

              Schuin links in de Hoogstraat het

 Sint-JULIANUSGASTHUIS  /  DE ZWARTE PANTER
                                   

Wist U dat ... ?

- dit ten eerste een passantenhuis was voor pelgrims en ten  tweede het een kunstgalerij is.

- het passantenhuis gesticht werddoor Jan Tuclant en Ida van der List in de 14° eeuw.

- het vanaf 1702 de instelling werdbeheerd door het Broederschap der Loretanen.

- de traditie  van de pelgrimstafel vertelt ons, dat een maaltijd werd aangeboden aan 12 pelgrims of aan de  armen van de stad op Witte Donderdag  .Deze traditie dateert uit de 16° en 17° eeuw.

- Jaarlijks  hier dit evenement nog wordt ingericht.

   - - - - - - - - - 

- dit ten tweede in 1903 dit voormalige Sint-Julianusgasthuis werd gesticht.

 - bij een verbouwing in 1505 de huidige kapel tot stand kwam, waarin sinds 1970 de kunstgalerie "De Zwarte Panter" is gevestigd.

- 40 jaar later de galerie, in het centrum van de stad Antwerpen, nl. in de Hoogstraat, is uitgegroeid tot een monument, de oudste in Vlaanderen en een trekpleister voor beeldende    kunstenaars, muzikanten, schrijvers en kunstliefhebbers.  

- er reeds 500 tentoonstellingen, een 150tal boekvoorstellingen en 10tallen film -en concertavonden plaats vonden.

 - er wisselende exposities en een permanente expositie zijn o.m. Fred Bervoets.

             Aan het nr 13 bevindt zich het geboortehuis van

JACOB JORDAENS

            
 Wist U dat ...?

- Jacob Jordaens geboren werd te Antwerpen op 19.5.1593 en  overleed op 18.10.1678.

- hij een  kunstschilder was en zoon van Jakob Jordaens, handelaar in lijnwaad en Barbara Wolschaeten.

- hij  in één adem vernoemd wordt met die van Rubens en Van Dyck.  

- hij samen met hen betrokken was bij het intens werken aan de schilderijen in de Sint-Pauluskerk en de Sint-  Augustinuskerk.  

- hij  zijn gedenkplaat kreeg tegen zijn geboortehuis in de Hoogstraat nr 13, dat eertijds de naam  droeg van het "Paradijs".

- we op de gevel wij de volgende boodschap kunnen lezen :

                                 """Geboortehuis / van / Jacob Jordaens
                                                     kunstschilder
                                                     1593 - 1678 """

          We volgen de Hoogstraat richting Grote Markt en aan het huisnummer  3 bevindt zich het Renaissancehuis

DEN BAERS

Wist U dat ...?

- op de gevel van dit huis in de Hoogstraat nr 3, het voormalig huis "den Bers ( 1395-1399), "den Grooten Baers (1577-78)", "den Crieckboom (1578)", "Gulden Cam (?1507-?1569)","den Kam" (?1852) kan men de volgende tekst lezen :

             """PSAL : 82 - Salich is den rechter die den oprechten erft &&&& 1578
                   Prov' II - Maer valsch is die Tonghe die haeren naesten bederft"

         Via de tegenovergestelde straat komen we in de Haarstraat waar we vervolgens in de Kleine Pieter Potstraat op zoek gaan naar het huis

VROUWE TERREBROODTS

  Wist U dat ... ?

- deze gedenkplaats zich bevindt aan de gevel van pand nr 9 van de Kleine Pieter Potstraat.

-  Vrouwe Terrebroodts, evenals Pieter Pot, een weldoenster was die de armen en zieken in het oude Antwerpen hielp.

- het opschrift aan de gevel luidt als volgt  :

                                          """ 't Terrebroyke 
                                                  opgebouwd 
                                                  bij vrouwe 
                                                Terrebroodts   
                                                 anna 1442"""

  - er rond deze plaat e het volgende  kunnen lezen : "Domina illa panem pauberibus donabat"".

           Dit zou het einde moeten zijn van ons deel 2 A, maar kregen in laatste instantie nog een gedenkplaat doorgestuurd door onze medewerker Jan Soenen,die in de Reyndersstraat aan het pand 19 het huis

DE ROODE ROOSE ter kennis bracht                                                                                                                                    

Wist U dat ... ?

- men moet teruggaan tot 1624 voor de geschiedenis van dit huis te kennen.

 - er verschillende huurders dit pand bewoonden tot het op 20.3.1624 verkocht werd.

  - op 18.4.1698 de erfgenamen het huis verkochten en in de periode die volgde het nog van verschillende malen van eigenaar veranderde, tot het in  1898 leeg kwam te staan.

          Ziezo, dat was en hele wandeling in het Sint-Andrieskwartier,die de moeite waard was en waar we vele wist-je-datjes over gedenktplaten -en stenen konden te weet komen.

          Wij hopen dat we bijgedragen hebben tot een betere betekenis over deze platen en stenen, en gaan met het volgende deel 3, naar de andere richting van het Sint-Andrieskwartier, het gedeelte tussen Nationalestraat en Lange Gasthuisstraat.

                                                            -o-o-o-O-o-o-o-