Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Ik ben een man en woon in Schilde () en mijn beroep is Zoeken naar verwondering.
Ik ben geboren op 19/05/1938 en ben nu dus 85 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Zie link naar Natuurgidsen Schilde.
Natuur
en natuurbeleven
03-11-2014
Geel nestzwammetje
Nog een speciale verschijning is het "Geel nestzwammetje" (Crucibulum laeve). Hier zien we het in rijpe vorm met de zogenaamde "eitjes" die er hier wel blinkend inliggen. Die "eitjes" zijn sporenkapsels(peridiolen), hier worden de sporen gevormd. De sporenkapsels zitten met en witte dunne navelstreng aan de bekerwand vast. Door inslaande regen worden de sporenkapsels weggeslingerd en zo ook de sporen die er in zitten verspreid. In "bijlage" nog een opname van opzij bekeken.
De "Gekraagde aardster" (Geastrum triplex , Geo =aarde en aster =ster, triplex= drievoudig, een bolvorm bovenaan waar de sporen gevormd worden, een echte kraag en nog een stuk omgeplooide rand.) Zij komt bovengronds als een eivorm en plooit dan van boven uiteen met slippen die ongeveer in het midden gaan afscheuren zodat er nog een rand, kraag overblijft. Vandaar de vorm en ook de naam. het blijft een wondere verschijning en een voorbeeld ook van de enorme vormenrijkdom van de zwammenwereld.Prachtig gewoon! In "bijlage" nog een opname van dit zwammetje.
Deze zeer kleine "Eikeldopzwam" (Hymenoscyphus fructigenus) is maar een paar mm. Het staan op de vruchtschalen en napjes van eikels maar ook op beukendoppen en vruchtschalen van haagbeuken, hazelnoten en elzenproppen. Toch noemt het altijd Eikeldopzwam. Hij heeft dus wel een ruimer verspreidingsgebied en zorgt voor de opruiming van al deze vruchten en schalen. Een nuttig zwammetje dus voor zover deze vruchten al geen andere bestemming kregen.
Als men uit het keukenraam kijkt en plots een rode zwam ziet staan is het wel verrassend om tot de vaststelling te komen dat het een "Koningsmantel" (Tricholomopsis rutilans) is. De paarsrode of purperkleurige hoedhuid en de gele achtergrond zijn typisch. Daarbij is de steel ook nog eens van deze kleur (zie "bijlage"). De plaatjes zijn geel. De naamgeving is wel bijzonder en doet inderdaad denken aan de koningsmantels uit de geschiedenis die er waarschijnlijk ongeveer zo, met deze kleuren, uit gezien hebben. De literatuur vermeldt ook dat hij nog eetbaar zou zijn, maar met een muffe smaak en met kleine hoeveelheden te gebruiken. Men moet hier dan wel voor voelen?
Deze "Plooivoetstuifzwam" (Calvatia excipuliformis) was wel echt een kanjer. Zeker in de breedte. Zij kunnen een 15 cm hoog worden en zijn doorgaans slank. Deze was wel erg breed. Bovenop heeft hij samengestelde stekels. Wanneer de inhoud van deze zwam rijp is zullen de sporen er massaal uitkomen en blijft er gewoonlijk alleen de voet van over, die plooien vertoond. Daar heeft hij ook zijn Nederlandse naam van gekregen. In "bijlage" nog een opname van dit indrukwekkend exemplaar. Deze heeft zelfs in de hoed heel wat plooien, die er doorgaans niet te zien zijn.
Groot is de "Blauwgrijze schorsmycena" (Mycena pseudocorticola) zeker niet. Hij wordt maar een goede twee cm. Hij is op schors te vinden maar valt niet erg op door zijn donker blauwgrijze kleur. De kleur wordt ook wel eens leisteengrijs genoemd. Het is wel wat speciaal. De hoed is ook niet groot in het geheel van 0,5 tot 1 cm. Daardoor is waarschijnlijk ook wel te verwachten dat men er gemakkelijk over heen kijkt. Hij wordt dan ook als zeldzaam aangeduid. In "bijlage" nog eentje dat wat afzonderlijk stond.
Het "Heksenschermpje" (Mycena rosea) is licht- tot dieproze zonder violet. De lamellen zijn witachtig- of vleeskleurig maar die zien we hier niet.De steel is ook witachtig tot roze en kaal. De naam spreekt ook tot de verbeelding en is niet zo sympathiek. Dit heeft misschien te maken met zijn giftigheid. Hij bevat het zenuwgif "muscarine" dat ook in de Vliegenzwam te vinden is. Men kan er dus van halucineren en misselijk worden.
Deze "Kroontjesknotzwam"(Artomyces pyxidatus) is een eenjarige zwam die kroonachtig vertakt is. De rechtopstaande takken staan dicht opeen en bovenaan is er een afgeknotte, bekerachtige verdieping. Aan de basis is hij stronkachtig vertakt. De kleur is beige of okergeel maar kan ook vleeskleurig zijn. Als men zou willen proeven, is de smaak wel mild maar toch wat bitter. De geur is scherp kruidig. Het is wel een saprofiet, vooral op ontbaste stammen van populieren te vinden. Hij is ook wel zeldzaam, zo is hij in Nederland maar in 1996 voor het eerst opgedoken. Van het boveneinde maakten we nog een opname die meer dan 10 x vergoot werd. Zie "bijlage". Het geeft aan hoe prachtig deze zwam wel is.
De "Witte koraalzwam" (Claviculina coralloides) is meestal wit of witachtig zoals hier en koraalvormig vertakt zoals de naam laat vermoeden. De top van de takjes is wel wat afgeplat maar ook kamvormig tot handvormig ingesneden. Hij groeit op de grond of op sterk vermolmd hout in groepjes. Er word van gezegd dat hij ook eetbaar zou zijn maar niet echt smakelijk! Toch een mooi wit zwammetje!
Op het terras van een vliegveld in Stabroek werden we troch verrast toen we merkten dat op de stijlen van een stoel uit bamboe "Elfenbankjes" Trametes versicolor) te vinden waren. Meestal groeien ze op loofbomen en minder vaak op naaldhout. Op bamboe nog nooit gezien. Toch wel merkwaardig dat in deze buurt het Gewoon elfenbankje te zien was. Blijkbaar werd aan dit "vliegveld" ook een landinsplaats voorzien voor "Elfjes." In "bijlage' plaatsen we nog en foto van het Gewoon elfenbankje op de andere stijl van de stoel.
"Gewoon kantmos" (Lophocolea bidentata) is nu wel en echt mos. Het heeft blaadjes met cellen waar het watertransport door osmose van de ene cel naar de andere kan. Het wordt bij de levermossen gerekend en heeft een voorkeur voor beschaduwde vochtige groeiplaatsen. De blaadjes liggen nogal plat naast elkaar langs een stengel en langs beide zijden. De top van de blaadjes is ongeveer voor een derde ingesneden en er zijn zo twee bladspitsen te zien. Omwille van die speciale vorm van die blaadjes zijn er mensen die er de prozaïsche naam van "Platgeslagensinterklaasmutsmos" van gemaakt hebben. Wel heel creatief om deze naam te verzinnen. Maar normaal houdt men het bij "Gewoon kantmos".
"Valse knoopjeskorst" (Coenogonium pineti) vroeger (Dimerella pineti) is opnieuw en licheen. Het komt nogal algemeen voor in dennenbossen ("pineti"= denbewonend). Maar ook op heel wat boomvoeten van andere bomen. Het heeft niet zo veel licht nodig om zich goed te voelen. Doorgaans heeft men wel een donkergroene thallus (grondvlak) waarop als ze droog zijn wittige knoopjesvormige apotheciën of vruchtlichamen te zien zijn. Als ze erg nat zijn zijn de "knoopjes" nog moeilijker te vinden want dan zijn ze ook groen. Het licheen heeft dus wel een zinvolle Nederlandse naam gekregen. Deze "knoopjes" zijn ook zeer klein (ongeveer tot 0,5 mm). Men heeft dus doorgaans wel een loep nodig om ze te vinden. Enigszinds kan men wel afgaan op de donkergroene thallus om ze op te zoeken. Wel mooi om te ontdekken!
Deze vlieg, de soort is ons niet bekend, liet zich ook geduldig op foto vereeuwigen. Het was nogal koud en daarom bleef zij rustig zitten waarschijnlijk. Van vliegen en muggen zijn er wel een 100.000 soorten gekend. Sommigen zoals deze hieronder de "Schorsvlieg" is wel duidelijk herkenbaar maar de anderen zijn wat moeilijker thuis te brengen. Toch is ook dit insect een prachtig wezen als men het wat van meer nabij kan observeren.
Op zoek naar lichenen of korstmosen kan het wel voorvallen dat men plots geconfronteerd wordt met een speciale vlieg. Hier blijkt het de "Schorsvlieg" (Mesembrina meridiana) te zijn. Deze vlieg zou er van houden om veel op boomschors te gaan zonnen. Zij heeft daarvan blijkbaar een beetje ook de naam door gekregen nml. "Schorsvlieg". Met de oranje vlekken valt zij in elk geval wel op naast een algemeen korstmos "Groot dooiermos" (Xanthoria patietina) dat zijn naam omwille van de kleur ook niet gestolen heeft. (Het zijn de gele plekken op de schors) In "bijlage" wel nog een opname van deze prachtige "Schorsvliegen".
Het "Heksenvingermos" (Physcia tenella) is zeer algemeen en een stikstofminnend licheen. De lobjes zijn op het einde naar boven gekruld waar zich soralen vormen als een van de ongeslachtelijke voortplantingen van het licheen. We zien hiet op het uiteinde van de lobben ook de ciliën of "wimpers" van het licheen en met wat fantasie zijn het de "heksenvingers"! Bijzonder zijn hier ook de zwarte stipjes die we op de lobben kunnen zien, als we wat moeite doen. Het zijn de zwarte randen en zeer kleine openingen van de pycnidiën, als ongeslachtelijke vruchtlichamen van het licheen. Hier worden, in het thallus besloten, de conidiosporen of conidiën (ééncelige ellipsoïde structuren) gevormd. Zij kunnen met honderden in een zakvormige structuur gevormd worden. Het zijn afsnoeringen van het mycelium van de zwam, die zich op deze wijze, niet geslachtelijk voortplanten. Nog maar eens een systeem om zich voort te zetten. Mooi toch!
De Nederlandse naam "Grauw rijpmos" (Physconia grysea) is zeer goed gekozen. Op de eindlobben, die wel 3 mm breed kunnen zijn, zien we heel wat "berijping". Het zijn witte kristallen op het thallus. Wat de functie van deze kristallen juist is is niet zo duidelijk maar het geeft wel een mooi zicht aan dit licheen. Er zijn ook altijd sorediën (korreltjes) aanwezig, vooral aan de randen van de lobben, die we hier ook kunen zien. Op basische steen kunnen we het veel vinden en ook op basisch en geëutrofieerde schors van bomen in de buurt van boerenerven en in de bebouwde kom van dorpen en steden. In "bijlage" nog een opname om de berijping nog beter te zien.
Een van de meest voorkomende lichenen hier bij ons dat veel op stoepen en betonnen boorden voorkomt is "Muurschotelkorst"(Lecanora muralis). Het thallus is geelgroen tot grijsgroen, op het uiteinde zijn er vertakte lobben. Er zijn ook veel apotheciën die vrij groot kunen worden (tot 3 mm) die bleekbruin tot geelgroen zijn. Alle kleuren komen bijna voor! Het geheel is dan ook een mooie, kleurrijke, bijna ronde korst op steen. In "bijlage" geven we nog een opname met meer detail waarop lobben en apotheciën nog beter te zien zijn.
Dit is nog een licheenparasiet (lichenicole of licheen-bewonende parasiet)die nog geen Nederlandse naam kreeg: Lichenodiplis lecanorae. Het zijn de ronde, zwarte, bolle apotheciën die hier te zien zijn naast deze van de Houtschotelkorst(Lecanora saligna) die bleekbruine tot bruine apotheciën heeft. Opnieuw zien we hier, waar voedsel (het licheen met de algen die suikers aanmaken) te vinden is, dat er parasitaire schimmels klaar staan om deze aan te tasten. Typisch is wel dat dit blijkbaar gespecialiseerde schimmels zijn, in die zin dat zij voorkomen op steeds hetzelfde licheen!
Op lichenen komen ook nog eens parasieten voor. Men noemt het "lichenicole parasieten. Het zijn schimmels die op lichenen voorkomen. Zij zullen er van de voedselvoorraad (de suikers gevormd door de algen) gaan mee-eten. Gewoonlijk betekend dit ook wel het einde van het licheen. Hier is deze schimmel duidelijk te zien daar hij rood gekleurd is. Zijn naam is "Illosporiopsis christiansenii". Hij heeft geen Nederlandse naam. We zien hem hier op "Kapjesvingermos" (Physcia adscendens) verschijnen. Het Kapjesvingermos is al een ouder exemplaar, gezien het ook al apotheciën (vruchtlichamen van de schimmelkomponent van het licheen) heeft. In "bijlage" nog een opname van dit verschijnsel. Opvallend is het wel.
"Gebogen schildmos" (Hypotrachyna revolute) is duidelijk bladvormig. De randen van de bladeren zijn ook opstijgend en ondiep ingesneden. Soralen (korrelhoopjes) zijn ook aanwezig. Zij worden gevormd op de bovenzijde van de lobben. Deze zijn groenig tot blauwig of wittig grijs. Meestal zien we op dit licheen geen apotheciën. Hier hebben we, wat uitzonderlijk, toch een apothecium gevonden. Het komt in een rond cirkeltje uit een blad van het licheen. Om te verduidelijken hebben we een rood pijltje naar het apothecium toe getrokken op de foto. In "bijlage" nog een opname van het licheen, maar meer in zijn geheel opgenomen.
Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Natuur
