Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Ik ben een man en woon in Schilde () en mijn beroep is Zoeken naar verwondering.
Ik ben geboren op 19/05/1938 en ben nu dus 85 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Zie link naar Natuurgidsen Schilde.
Natuur
en natuurbeleven
16-02-2015
Stoeprandvingermos
Wel een aparte naam dit "Stoeprandvingermos" (Physcia caesia). Het is wel op beton te vinden maar ook op andere substraten en niet alleen op "stoepranden"! Het heeft lobben die uitgroeien en daardoor is de idee van "vingers" wel aangepast. Zeer eigen aan dit licheen zijn de grijze tot blauwigebollesoralen die boven op het thallus (de vingers) staan. Dit zijn korrelachtige structuren en deze kunnen bij uitstek bijdragen tot de aseksuele verspreiding van het licheen. In "bijlage" nog een opname van meer nabij.
Op een betonnen dijk vonden we dit groot exemplaar van het "Oranjedooiermos" (Xanthoria calcicola). Het moet wel een ouder exemplaar geweest zijn want doorgaans zien we alleen de isidieuze structuren in het midden van het licheen, die er wat knobbelig uitzien. Hier ook massaal aanwezig. Daarnaast stonden er echter ook grote vruchtlichamen of apotheciën op van de schimmelcomponent van het licheen. Indrukwekkend wel omdat ze wat groter uitwaaierden dan een gewoon schoteltje zoals we dat nog zien.In "bijlage" nog een opname met wat van meer nabij die grote apotheciën!
Hier zien we een "Roodporiehoutzwam" onderaan een stam groeien en deze is mooi rond. Gewoonlijk staat hij aan de zijkant van dood hout en is hij halfrond. Hij is okerbruin tot kaneel- of roodbruin. De aangroeizone is wittig. De buisjes zijn bij een verse zwam wit en worden rood als men er op drukt. Hier was de zwam al wat ouder. De poriën zijn wel deels verlengd en labyrintachtig verbonden. Dat geeft wel een mooi patroon zeker als men deze onderaan kan zien in een mooie ronde vorm. Een foto hiervan in "Bijlage"!
Het "Plooivlieswaaiertje" (Plicatura crispa) behoort tot de kosrstzwammen en is toch altijd wat speciaals. Hier staan ze op een dode berkenstam wat in rijen boven elkaar en met een vorm die spontaan de opmerking veroorzaakte dat dit wel "heksenhoedjes" moesten zijn. Ze zijn beige tot okerkleurig en de aangroeizone is wit. Maar vooral de onderkant is bijzonder omdat we daar de echte "plooivliesjes" kunnen zien die de vruchbare laag van de zwam uitmaakt. In "bijlage" een foto met een Plooivlieswaaiertje dat onderaan en stam stond en daardoor rond was. Hier was dus de onderzijde met de "plooivliesjes" heel mooi waar te nemen!
De "Parelamaniet" (Amanita rubescens) begint wel bolvormig maar hier staat bij volgroeid en dan is hij vlak. Hij is rozebruin maar heeft veel wittigeplakjes op zijn hoed. Dit zijn nog de resten van het grote velum dat hem bij het uitkomen bedekte. Vanonder heeft hij een knol en ook nog een ringzone een overblijfsel van het velum dat de lamellen bedekte (zie hiervoor de "bijlage" om de ring en knol te kunnen zien). Merkwaardig genoeg is deze amaniet eetbaar maar hij moet wel goed verhit worden en men gebruikt best ook jonge exemplaren. Bij de anmanieten zijn er echter ook sterk giftige zoals de Groene knolamaniet. Men moet hierbij dus goed opletten!
De geur van de "Anijskurkzwam" (Trametes suaveolens) is inderdaad een aangename anijsgeur. Hij behoort tot de gaatjes en buisjeszwammen. Onderaan (zie "bijlage) heben we een opname met de gaatjes, die wittige zijn in de jeugd en later iets grijzer. Ze zijn rondachtig en nogal met wijde porieën. De hoed zelf is als een dik balkon met een gewelfde bovenzijde en fijn fluwelig viltig, later soms kaal, eerst zuiver wit of lichtgrijs later wat vergelend (zoals hier).De geur echter maakt hem heel bijzonder!
Dit is dan het "Troskalknetje" (Badhamia utricularis) waarvan we het "phaneroplasmodium" toonden in vorige bijdrage. Dit is dus de gerijpte vorm, hier zijn de sporen gevormd die na volledige rijpheid zich zullen verspreiden. Het worden wel "sporen" genoemd maar dat is een beetje naar analogie met andere sporen. Het zijn eigenlijk sporen, die amoebe-achtige diertjes voortbrengen, dus geen plant. Het zijn deze diertjes die zich in groep zullen voortbewegen in een "Phaneroplasmodium" om zich te voeden tot ze volgroeid zijn.... In "bijlage" nog even een "phaneroplasmodium" van het "Troskalknetje".
Dit "Phaneroplasmodium" is een van de drie soorten plasmodia die het begin uitmaken van een slijmzwam (myxo). Misschien heeft dit uitzicht de oorsprongkelijke naam van deze myxo's wel bepaald? Dit begin kruipt over het substraat. Het vormdt aders die beschermd zijn door een nogal taaie ,dikke wand. Zo is het minder kwetsbaar. Het kan klein zijn (enkele cm) maar ook veel groter zoals hier. Het kruipt hier over een oranje aderzwam. Het menu van dit plasmodium kan zeer gevarieerd zijn. Het verorbert schimmels, gisten, bacteriën,korstzwammen en zelfs dood plantaardig materiaal. Als het volgroeid is of verzadigd zal het stabiliseren en vruchtlichamen gaan vormen. Van dit plasmodium weten we dat het Troskalknetjes zal vormen. In "bijlage" laten we nog een ruimer zicht zien op de grootte van dit "Phaneroplasmodium".
De "Oranje aderzwam" (Phlebia radiata) is wel een mooie winterse verschijning Hij ligt helemaal plat aangedrukt en kan alleen wat knopvormige verdikkingen hebben. Vooral de kleur valt op. deze kan helder oranjerood tot dooier- of chromaatgeel zijn. De centrale delen zijn dan meer vleeskleurig-roodachtig. De bovenzijde en dat is de vruchtbare laag is kamachtig gerimpeld of gegroefd. Op dode stammen of takken kan hij veel voorkomen. Hij veroorzaak er witrot zoals men zegt. Dwz. dat hij de lichnine van het hout zal verteren, zodat de celluloze van het hout meer overblijft en die is zachter en geeft een wittige kleur.
"Grauw rijpmos" (Physconia grisea) heeft een thallus met fijn verdeelde lobben die veel rijp kunen vertonen. Het zijn kristallen die er wat bovenop liggen en dat maakt het wel wat bijzonder. In "bijlage" laten we een opname zien die nog meer uitvergroot is waarop deze "rijp" nog beter te zien is. De naam rijpmos is dus wel goed gekozen alleen is de naam mos wel fout omdat het een licheen (korstmos) is!
Het "Witkopschorsmos" (Hypogymnia tubulosa) is gekenmerkt door de buisvormige structuren die op het thallus opkomen en bovenaan wittig grijze sorediën vormen. De lobben zijn ook hol en de aanhechting op het substraat, meestal op nogal horizontale boomtakken van eik (zoals hier), gebeurt met de onderkant van het licheen zonder hechtingworteltjes of rhizinen. Daarom is de wetenschappelijke naam wel goed gekozen: "Hypo" = onder en "-gymnia" = naakt. Dus geen hechtingsworteltjes, zoals dat meestal wel het geval is. In "bijlage" nog een opname van dit tamelijk zeldzaam licheen.
Dit "Boomglimschoteltje" (Lecania cyrtella) heeft wel kleine apotheciën (vruchtlichamen) ze hebben een doormeter van 0,2 cm tot 0,5 cm. Met moet wel met een loep kijken om ze waar te nemen op een boomstam. Deze foto geeft al een vergroting van X 10. De okergele apotheciën gaan bol staan en hier en daar hangt er nog wat van het thallus aan. In deze vruchtlichamen (apotheciën) zitten zakjes met sporen (8 in én zakje). Ze zijn ellipsoïd en hebben een dwarssnede of septe. In "bijlage hebben we van deze een opname gemaakt van X 400 onder microscoop. Ze zijn met rode pijltjes afgebeeld. Ook zien we nog enkele groene korrels dit zijn dan de algen die in symbiose leven met de schimmel.
De naam van het "Blauwgrijs steenschildmos" (Parmalia saxatilis) doet vermoeden dat het op steen staat en dat doet het ook, maar epifytisch (op hout dus) staat het algemener! De naam is dus niet zo accuraat. Het is wel blauwgrijs met wat hoekige lobben en met pseudocyphellen (lijnvormige streepjes op het thallus). Maar heel typisch is wel de aanwezigheid van isidiën. Dit zijn nogal cilindrische verhevenheden op het midden van het lichenthallus met wat bruine tot zwarte puntjes. Hier ook in groep duidelijk te merken op het midden van het licheen. Het wordt het meest aangetroffen op en zure schors en daar is dus ook de eik bij waarop we het aantroffen.
Een "Baardmos" (Usnea) aantreffen is altijd speciaal. Ze zijn bij ons zeer zeldzaam. Het duidt ook altijd op een goede luchtkwaliteit van de omgeving. Dit baardmos wisten we ongeveer staan in de Kesselse heide en dan kunnen we ook niet anders dan even te gaan kijken. Het was heel wat toegenomen sinds de laatste keer dat we er nog eens kwamen. Een goed teken dus. Hopelijk doet de tak van de eik waarop het staat noch een lange tijd goed. Het lichen zelf is met ronde vertakkingen en heeft wat soralen op de randen. In het midden van de takken is er een soort "koord" (een centrale streng). Het precies identificeren naar de soort is wat moeilijker en wordt doorgaans niet gedaan om het zeker ook niet te schenden met een stukje mee te nemen. In "bijlage" nog een opname.
Het "Groot schildmos" (Parmotrema perlatum) deed hier zijn naam alle eer aan. Het mat 9,5 cm in de breedte. De lobben zijn ook nogal groot in verhouding tot andere "Schildmossen". Ze zijn ook glad en hebben geen pseudocyphellen (witte lijnen of punten) op de de bovenzijde. Speciaal hebben zij wel dikwijls wel zwarte ciliën of haartjes op de rand van hun bladeren staan. Dit is echter op foto zo niet te zien. Deze vonden we ook op en eik in de Kesselse heide dat een paradijs is voor lichenen. De naam "schildmos" is de vertaling van de latijnse naam "parma" dat een rond Grieks schild was. Ook dit zogenaamde "Groot schildmos" is dus geen mos maar een licheen!
Het "Eikenmos" (Evernia prunastri) stond hier inderdaad op eik. Dit licheen vertakt zich als en gewei, de bovenzijde is groengrijs en als we de onderzijde kunnen zien is deze grotendeels wit soms wat roze. Vroeger noemde het ook het "Gewoon geweimos". Van dit lichen is ook gekend dat het vroeger in de tijd van Lodewijk XIV in zijn poederdoos werd teruggevonden. Het werd toen gedroogd en tot poeder vermalen en nog met geurstoffen gemengd. Dit is wel en groot exemplaar dat men niet vlug zo groot kan aantreffen hier bij ons. Merkwaardig ook dat een schimmel en een alg tot een symbiose kunnen gaan en een dergelijke vorm kunnen aannemen!
De 'Goudhoed" (Phaeolepiota aurea) is een tamelijk zeldzame zwam. De hoed kan tot 15 cm breed worden en is heldergeel- of goudbruin tot diep okerkleurig. Een mooie verschijning! Dit exemplaar was al niet zo jong meer en was iets minder fleurig maar nog goed herkenbaar. De steel is ook wat in de kleur van de hoed. In "bijlage" kan men deze even bekijken. Het is een saprofyt die van dood materiaal leeft in de bodem. Meestal staan ze in groepen, soms tussen de brandnetels.
De "Broze russula" (Russula fragilis) ziet er heel anders uit dan deze gele vorm. Normaal zien we deze donker violetachtig, met rode en groene tinten, de kruin bijna zwart. De geur is fruitig maar de smaak zeer scherp. Typisch aan deze zwam is de extreme brosheid met ook de gekartelde lamellen onderaan. Ook bij de gele versie zien we onderaan deze gekarteldheid ook. In "bijlage " kan men deze onderzijde bewonderen.
Zelfs een zwam is niet bestand tegen andere zwammen die hem komen parasiteren! Deze "myceenparasiet" (Spinellus fusiger) heeft hier een zwammetje (een Myceen) aangetast. Op het hoofje staan een hele reeks draadjes die als een spinsel naar alle kanten uitsteken en op de topjes ervan komen kleine bolletjes de vruchtlichamen van deze parasiet maar deze zijn zeer klein en op deze foto niet zo goed te zien.
De "Spieringtrechterzwam" (Clitocybe phaeophtalma) kan een hoed van ongeveer 7 cm hebben en is vuilwit,bleek hoornkleurig, vleeskleurig-bruinachtig of grijsbruin. Hij kan dus heel wat kleurvariatries hebben. De geur is wel opvallend zoetig-ranzig en de smaak bitter. De plaatjes zijn aflopend zoals dat voor alle trechterzwammen is. Op de foto in "bijlage" is dat op te merken! Door de typische geur is hij goed te herkennen. Door de smaak zal men hem ook niet vlug opeten en maar goed ook want hij is giftig hij bevat muscarine zoals ook de Vliegenzwam dat heeft.
Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Natuur
