Disclaimer
In verband met een recent dispuut omtrent plagiaat wil ik bendadrukken dat deze teksten uiteraard niet origineel zijn maar een condensatie van teksten die over dit onderwerp werden gepubliceerd. Ik kan de geschiedenis van Egypta niet heruitvinden en mijn persoonlijke bijdragen aan origineel onderzoek hierover zijn nihil. Ik tracht hier met zoveel mogelijk bronvermelding een samenvatting te geven over wat hedendaags bekend is.
Ronald Milo
Hierboven vind je een afbeelding van de god HAPI, de Nijlgod of beter gezegd de God van de Overstroming van de NIjl. De Egyptenaren maakten immers een onderscheid tussen de nijl als stroom, die ze "iteroe" noemden, en de welvaart brengende overstroming die ze personifiлerden in de god Hapi. Hij werd meestal voorgesteld met een hangbuikje en hangborsten (een teken van welvaart voor de oude Egyptenaren) en met een haartooi van waterplanten. Vaak wordt hij echter ook in de verschillende provincies ( nomen) afgebeeld met het embleem van de provincie op zijn hoofd. Dit is ook het geval in bovenstaande afbeelding. Hapi werd vooral vereerd te Assoean en Jebel el Silsila waar hij geacht werd rond te dwalen in de grotten bij de eerste stroomversnelling (cataract). In de Delta daarentgen geloofde men dat hij in grot nabij Memfis woonde. Om hem te vereren en gunstig te stemmen werden, meestal in de nabijheid van een nilometer, offergiften in de stroom gegooid.
Een herschikking van het blog is aan de gang om alle delen aanklikbaar te maken vanuit het centrale Inhoudsmenu. Enig geduld wordt op prijs gesteld. Ondertussen kan u nog steeds bij de artikels terecht via de inhoud in rechterkolom
e-mail van de auteur: ronald.milo@skynet.be
05-03-2006
Narmer palet
HET NARMER PALET
Dit palet is een votiefpalet waarop in de ring tusen de halzen van het fabeldier, kleurstof- of geurstoffen werden bewerkt. Het werd gevonden te Hiërakonpolis in het zogenaamde centrale depot samen met talrijke andere voorwerpen. De omstandigheden van de vondst blijven echter tot op heden nogal mysterieus. Door zijn uitzondelijke versieringen lijkt het alleen bedoeld voor rituele handelingen in een tempel en niet voor practisch gebruik. Tot voor enkele jaren heeft dit palet gegolden als het ultieme bewijs dat Narmer Opper- en Neder-Egypte verenigde en dus als afbeelding van een historisch feit.
Dat het om een palet van koning Nar-mer gaat kunnen we afleiden uit de serech die tussen de twee boviene koppen staat bovenaan het palet. We noteren in de serech twee hiërogliefentekens: een horizontaal teken dat een soort katvis voorstelt en dat de klank "nar" voorstelt en een verticaal teken, net daaronder, dat een beitel voorstelt en de klankwaarde "mr (mer)" of ook "ab"heeft. Zie de afbeelding hieronder. De koppen zelf zijn een afbeelding van de macht van de farao of mogelijks ook nog van de koe-godin Hathor. We noteren verder dat de farao een aan de lenden geknoopte stierenstaart draagt. Verder zien we op de andere zijde van het palet een stier (de farao), die een omwalde stad aanvalt en daarbij de vijand vertrappelt.
Het palet toont op de ene zijde Narmer met de kroon van Opper Egypte terwijl hij met zijn knots een vijand het hoofd in slaat (een stereotype houding die de duur van het Egyptisch rijk zal meegaan) en op de andere zijde van het palet vinden we de farao terug helemaal bovenaan nu met de kroon van Neder-Egypte. We kunnen de farao gemakkelijk herkennen want in de Egyptische kunst worden de figuren naar gelang hun belangrijkheid groter afgebeeld. In beide gevallen is de farao vergezeld van zijn sandaaldrager, die achter hem loopt en iets kleiner wordt afgebeeld maar toch nog groter dan de soldaten die de standaarden dragen. Dat het hier om Nar-mer gaat wordt nogmaals duidelijk gemaakt doordat hier zijn naam vermeld wordt vlak voor zijn aangezicht maar nu niet in een serech. Een tweede personage evengroot als de sandaaldrager is waarschijnlijk een schrijver-secretaris daar hij het lusvormig schrijfgerief draagt. Deze ganse groep inspecteert een aantal vijanden, die onthoofd zijn en waarvan het hoofd tussen hun benen ligt. Op de andere zijde zien we ook een valk (ook een verpersoonlijking van de macht van de farao of van zijn beschermgod Horus), die gezeten op papyrusplanten (later een van de heraldische emblemen van het zuiden) met een haak in de neus van de vijand, deze laatste aanbrengt voor de fatale slag van de koning.
Onderaan op deze zijde zien we vluchtende vijanden die verschrikt achter zich kijken. Tenslotte in het midden van de andere zijde van het palet zien we de ineengevlochten halzen van mythologishe dieren. Dit zou de vereniging van de Twee Landen afbeelden.
De uiteindelijke interpretatie was dus: Een farao van Opper-Egypte (grootste figuur draagt de kroon van Opper-Egypte), Narmer dus, verslaat een of meeerdere vijanden, vernielt hun steden, en laat op zijn minst een deel ervan terechtstellen. Het zou hier gaan om leiders van Neder-Egypte want boven de naam van de koning, die gaat doodgeslagen worden, ontcijferen we een harpoen en een vijver (Neder-Egypte was een moerassige streek) en bovendien brengt de valk van Opper-Egypte de gevangenen, met op hun rug de papyrus of het heraldisch embleem van Neder-Egypte, naar de slachtbank. Waarna de lijken geпnspecteerd worden door de farao, die nu de kroon draagt van Neder-Egypte en zo de twee landen verenigt cfr de gekruiste halsen van de eigenaardige beesten (sarpoparden genoemd).Ik vind persoonlijk dat je over een behoorlijke dosis fanatasie moet beschikken om aan Egyptologie te doen. Verschillende andere interpretaties zijn dan ook naar voor gebracht ondermeer: dat het niet om Neder-Egyptenaren maar om Palestijnen zou gaan of dat het slechts om een of ander lokaal conflict zou handelen.
De meest gangbare huidige opvatting echter is dat het niet om de afbeelding van een historish feit gaat maar dat de protodynastische kunst reeds ver genoeg gevorderd was om iets abstract uit te beelden als "de koning is machtig genoeg om zijn vijanden te verslaan en te straffen" in het algemeen genomen dan.
Zeer recent echter werd een plaatje gevonden waarop een van de op het Narmer palet afgebeelde gebeurtenissen als jaar-label wordt gebruikt. Het zou hier dan toch om een historische gebeurtenis gaan. Op zijn minst toch voor deze afbeelding. De bron vermeldt echter niet om welk feit het zou gaan. (Early Dynastic Egypt, Wilkinson)
De periode van dynastie 0 tot de eerste dynastie is de periode waarin de eenheid van Egypte uiteindelijk tot stand kwam. Men kent verschillende koningen uit deze periode maar waarschijnlijk regeerden ze niet opeenvolgend maar tegelijkertijd en op verschillende plaatsen. Onderstaande tabel geeft de namen weer van deze koningen en de regio's waar archeologische vondsten van hen reeds werden aangetroffen.
NEDER-NUBIË
OPPER-EGYPTE
ABYDOS-THIS
REGIO VAN MEMPHIS
DELTA & NOORD SINAÏ
ZUIDELIJKE LEVANT
.
Serech's zonder naam
.
DUBBELE VALK
.
anonieme serech
-NEITH
.
NY-HOR
HATY-HOR
.
HEDJOE-HOR
IRI-HOR
.
IRI-HOR
PE-HOR
PE-?
.
KROKODIL ?
.
NY-NEITH
.
.
KA
.
SCHORPIOEN II
.
.
NARMER
Het is uiterst moeilijk om in deze warboel van namen de juiste chronologische volgorde op te stellen. Vast stond dat koning Narmer van Abydos-Thys de laatste van de predynastische koningen was en als vader van Horus Aha, de eerste koning uit de eerste dynastie, kon beschouwd worden. Belangrijk is wel de ontdekking die werd gedaan in de tombe van Qaa, die werd onderzocht in 1991 en 1992. Een afdruk van het necropool zegel van Qaa geeft een lijst van al de koningen van de eerste dynastie in de volgorde die deze, vastgelegd door het zorgvuldig onderzoek van de Egyptologen, kwam bevestigen. Belangrijk afwijking is echter dat, voor de koningen van de eerste dynastie zelf, Narmer degene was met wie de lijst en dus de dynastie begon. Wie van beide, Namer of Aha, nu echter te vereenzelvigen is met koning Menes, die volgens Manetho en de traditie de Twee-Landen verenigde en Memphis stichtte, is niet met zekerheid geweten. Een theorie die nu wel meer veld wint is dat het fameuse Narmer palet (zie onder) niet geпnterpreteerd dient te worden als de beschrijving van het historische feit van de vereniging van de Twee-Landen maar eerder als een ceremoniële beschrijving van een feit dat reeds eerder zou hebben plaatsgevonden. De actuele opvatting is dan ook dat de vereniging van de Twee-Landen over een langere historische periode gespreid zou zijn geweest. Ook over het feit of deze vereniging er al dan niet met geweld kwam is virtueel niets met zekerheid geweten
