De offerformule
Een tekst die u op vele stelae zult tegenkomen is de offerformule. Hier zitten een drietal stereotiepe uitdrukkingen in waaronder het
- 1.hotep di nesoet , een offer dat de koning geeft
- 2.een stem die offert
- 3. voor de ka van
Vooral in de eerste twee uitdrukkingen wordt gebruik gemaakt van stereotiepe afkortingen
De tekst is afkomstig van stela 558 in het British museum. De vertaling van de tekst luidt : een offer dat de koning geeft aan Osiris, heer van Djedoe, de grote god, de heer van Abydos (Abdjoe) opdat hij moge schenken een stem die offers geeft van [die offert in ] brood, bier, ossen, gevogelte, albast en linnen, alle goede en zuivere dingen waarvan een god leeft voor de ka van eerbiedwaardige Keii.
We zullen deze uitdrukkingen één voor één onder de loupe nemen. Eerst het Hotep di nesoet
We weten niet precies hoe al deze afkortingen tot stand gekomen zijn maar in het Midden-Rijk was het reeds een gestardaardiseerde formule. Hierachter kwam dan de naam van de God in dit geval Osiris op de schrijfwijze van zijn
naam en titels komen we nog terug.
En het volgende deel het:" peret heroe te heneket". Een stem die offers brengt van (brood en bier), hierdoor worden de offergaven van de koning doorgeschoven naar de overledene die ze nu aanbrengt aan de godheid.
Bij deze vorm zien we dat peret heroe steeds geschreven wordt met het brood en bierteken erbij. Zelf wanneer er bij de offergave geen brood of bier aan te pas kwam werd dit nog zo geschreven. Ook kon het zijn dat brood en bier nadien nog eens specifiek werden geschreven. Deze tekengroep was dus tijdens de Twaalfde Dynastie een standaarduitdrukking geworden voor de offergaven zelf en zou vrij vertaald kunnen worden als "rituele offers". Deze zinsnede was toen reeds zo ver ingeburgerd en vastgeroest dat " een offerende stem" of "een stem die offers geeft" soms geschreven werd met eeen determinatief ( een offerbrood ) voor deze offers Zie hieronder.
Wat dit deel van de offerformule betreft kan men direct aanvangen met peret-heroe maar vaak wordt dit zoals in ons voorbeeld voorafgegaan door di=f (opdat hij moge geven). Het is zelfs zo dat men aan het voorkomen of afwezig zijn van di=f de stela kan dateren. Namelijk peret heroe alleen is karakteristiek voor de Elfde Dynastie, in het begin van de Twaalfde Dynastie vindt men beide vormen maar tegen het midden van de Twaalfde dynastie alleen nog de vorm met di=f.
Naast brood en bier worden nog andere dingen geofferd en deze zijn ook standaard afgekort. U vindt de uitleg in de figuur hieronder. Vaak wordt ook een aantal ( meest in duizenden) aangegeven door het nummer xA (cha) voor het offer te zetten. Ook de uitdrukking xA m (cha em) duizend van ( letterlijk duizend in)...wordt vaak gebruikt Andere offers zijn nog mrHt (merhet), olie, zalf- snTr(senetjer), wierook - DfAw, (djefaoe) voorraden of meer algemeen Htp of Htpt (hetep, hetepet) offergaven. De schrijfwijze hiervan kunt u weldra vinden een een woordenlijst die we gaan aanleggen van alle tot hiertoe gebruikte woorden.
Voor de Ka van ( voor de ziel van) is de standaard uitdrukking die aanduidt wie de offergaven gaat ontvangen. Meestal volgt hierop nog imAx(w) = imachoe = de "geëerde..." of "eerbiedwaardige..." en dan de naam van de overledene voor wie de offergaven bestemd zijn. Ook aan de stijl van deze formule kan men de stela relatief dateren. In de Elfde Dynastie gebruikte men alleen imachoe en niet en-Ka-en, waarvan het gebruik pas opkomt in het begin van de Twaalfde Dynastie. De combinatie is gebruikelijk tot het midden van deze dynastie tot wanneer men op het eind van de Dynastie imachoe laat vallen om van dan af aan nog alleen en-Ka-en te gebruiken.
|
