PYRAMIDEN UIT BETON ?
Pyramiden uit een soort beton het is een controversiëel onderwerp maar het lijkt de moeite om er dieper op in te gaan. We geven eerst een vooral een paar gegevens over de protagonisten van deze theorie.
-
Joseph Davidovits
Behaald in 1958 het diploma van ingenieur in de chemische wetenshappen in " l'Ecole nationale supérieure de chimie de Rennes". In 1960 behaalt hij een doctoraat in macromoleculaire chemie aan de universiteit van Mainz in Duitsland. Van 1983 tot 1991, is hij professor aan de universiteit van de Barry (Miami) en aan de Staatsuniversiteit van Pennsylvanië. Op 26/09/1994 ontvangt hij het Gouden Lint NASTS uitgereikt door de National Press Club in de USA. In november 1998, wordt hij door president Jacques Chirac vereerd met de graad van ridder in de nationale orde van de verdienste. In 1999, wordt hij professor honoris causa van de universiteit van architectuur en technologie te Xiang in China.Sinds 1979, is hij voorzitter van het Instituut voor Geopolymeren. Sinds 2001, directeur van de onderzoeksafdeling van het bedrijf CORDI-Géopolymère. Hij is lid van Internationale Vereniging van Egyptologe en heeft voordrachten gegevn op veschillende internationale congressen van Egyptologie 1979 (Grenoble), 1982 (Toronto), 1988 (Cairo) en 2004 (Grenoble).
-
Guy Demortier
Natuurkundige, ex-directeur van het LARN (Laboratoire d Analyse par Réactions Nucléaires) aan de Universiteit Notre-Dame de la Paix te Namen. Professor van Natuurkunde aan deze universitiet. Na zijn doctoraat In Louvain-la-Neuve zet hij zijn wetenschappelijk werkaldaar voort tot hem wordt voorgesteld een accelarator te bouwen te Namen. Het LARN was geboren. Zijn eerste archeologisch werk bestond erin om te bestuderen welke elementen er door de goudsmeden uit de oudheid werden gebruikt om te lassen. Het ging ondermeer om objecten uit het museum van Berlijn die er van verdacht werden vals te zijn daar zij Cadmium bevatten (element dat niet of weinig bekend was in die tijd). Hij heeft in de loop der jaren duizenden gouden objecten onderzocht. Geholpen door enkele filologen heeft hij ook oude teksten "hervertaald" wat hem toeliet correcties aan te brengen in deze vertalingen zeker wat betreft het lassen van goud. Uitgenodigd om hierover te spreken in een zelfde sessie als Davidovitz maakt hij kennis met deze en staat hij achter zijn theorie. Demortier heeft ook een encyclopedie gepubliceerd over de Nobelprijs winnaars natuurkunde gericht tot de jongeren om hen te motiveren natuurkunde als studierichting te nemen.
-
Michel Barsoum Ph.D.
Dr. Barsoum's, haalde zijn diploma B.Sc. op de American University in Cairo, Egypte in 1977, Master Science, aan de Universiteit van Missouri Rolla, 1980 en Ph.D, in het Massachusetts Instituut van Technologie, in 1985. Zijn huidige wetenschappelijke interesses gaan naar en ontwikkeling en onderzoek van ceramisch materiaal bestand tegen zeer hoge temperaturen. Van 1999-nu is hij Prof aan de Dexel Universiteit Philadelphia,departement "Materiaal Studie" met de titel "Distinguished Professor, bezoekend professor aan de Universiteit van Poitiers, Frankrijk. Tijdens twee van zijn "sabatical years"(1993-94 & 2000-01) was hij werkzaam bij het Max Planck Instituut te Stuttgart Duitsland
-
Gilles Hug"maître de recherche" bij de ONERA, Frans Centrum voor Aerospatiaal Onderzoek. Gespecialiseerd in electronenmicrosocpie en electronische structuur
Hoe hoog de passies oplaaien over dit controversiëel onderwerp mag blijken uit het volgende " Het is klaar dat met zijn uitspraak in het nummer vn 01.12.2006 in The New-York Times, Dr. Hawass, Secretaris Generaal van de Organisatie voor Egyptische Antiquiteiten, dat : de bekende materiaal deskundigen, professoren M. Barsoum, G. Hug and G. Demortier, moderne Portland cement geanalyzeerd hebben in plaats van gere-agglomeriseerde (opnieuw samengstelde ) kalksteen zoals door J. Davidovits gezegd wordt, hij de wetenschappelijke integriteit van deze bekende geleerden in opspraak brengt . Zal Zahi Hawass zich verontschuldigen voor zijn vergissing en zijn spijt betuigen? Wij hopen het !" Tot hier dit citaat.
Nu ik zelf denk het niet dat Zahi Hawass, die een zeer omstreden figuur in de archeologische wereld is, zijn excuses zal aanbieden . Hij neemt geen blaadje voor de mond. Zo is hij ondermeer van plan om naast de steen van Rosette ( British Museum) ook de buste van Nefertiti (Berlijn) en nog andere belangrijke stukken terug te vragen. Hij heeft ondermeer reeds het museum voor Kunst en Geschiedenis van België gedwongen om een stèle terug te geven die aangekocht werd en waarvan nadien bleek dat hij ten onrechte uit Egypte was weggehaald. Hij deed dit onder de bedreiging (chantage zeggen sommigen) geen enkele Belgische wetenschapper meer toe te laten tot een onderzoeksprogramma van de sites in Egypte. Hij weigerde ook pertinent officiëel geïdentificeerd steenmateriaal van de pyramiden af te staan voor verder onderzoek. Alhoewel een artikel in Science & Vie ecember 2005 titelt : "Les analyses officielles vont bientôt commencer" ( De officiële analyses gaan weldra beginnen). Het was ook hij die het onderzoek met de robots in de schachten van de pyramide van Cheops boycotte tot ze onder zijn supervisie werden uitgevoerd. Geen katje om zonder handschoenen aan te pakken dus.
Waar is deze theorie nu ontstaan? Wel de schuldige is onderstaande stenen vaas afkomstig uit het Djosercomplex te Sakkara (dat we reeds herhaalde malen hebben aangehaald )en bestaande uit arthrositisch gneiss. Het nummer 99 uit de catalogus van de expositie " Egyptische kunst ten tijde van de pyramieden" Réunion des Musées nationaux de France, 1999.
In Egypte zal een gids u zeker naar een atelier brengen waar men stenen vazen maakt maar dan gaat het om zachte steen zoals albast. Een vaas zoals deze in dergelijke harde steen kan niemand de dag van vandaag fabriceren en zeker niet met de instrumenten in koper die de Egyptenaren van het Oude Rijk tot hun beschikking hadden. Waarschijnlijk zou een mensenleven nauwelijks volstaan om een dergelijke vaas te maken en dan mag er nog niets misgaan. De vorm van de vaas echter lijkt er op te wijzen dat de kanten geplooid werden zoals men zou kunnen doen met klei. Maar hoe zouden de Oude Egyptenaren dat gedaan hebben?
Wel Davidovits is er in geslaagd aan te tonen dat men stenen voorwerpen kan vervaardigen door bepaalde ingredienten te mengen ( geopolimerisatie) . Een beetje zoals wij mortel maken met Portland cement. Portland cement maken is trouwens een voor het milieu nogal belastend proces (dat niet zeer gekend is). Maar voor de productie van 1 ton cement is er een uitstoot van 0,9 ton CO2. Maar daar gaat het nu niet over. Maar wel over het feit dat de kunststeen en beton indien hij zou gemaakt zijn door de Egyptenaren 5000 jaar geleden over zeer behoorlijke kwaliteiten moet beschikken. Want het huidige cement is poreus en ondergaat niet alleen een oppervlakkige maar ook een inwendige degradatie die de mechanische caracteristieken aantast. Alle monumenten die wij nu oprichten zoals wolkenkrabbers zijn vergangkelijke monumenten , iets wat we al te snel vergeten.
Geopolimeren
Wat zijn geopolimeren ?
Geopolymeren zijn minerale stoffen die men op synthetische ( of semi-synthetische wijze) bekomt door chemische processen, die de natuur ook realiseert maar in cyclussen die meerdere miljoenen jaren duren. Kan men dan rotsen synthetiseren die identiek zijn aan degene die in de natuur voorkomen ? Ja en neen. Want in feite gaat het om re-agglomeratie. Het procédé gaat als volgt. Men start met een minerale materie. Geërodeerde op natuurlijke wijze gedesaggregeerde rots, kalksteen bv. die men zowat overal in het zuiden van België vindt en met een geologische lijm gaat me dit materiaal terug structuur geven (re-agglomereren van de minerale deeltjes). Het eindresultaat is dat een rots die er volkomen natuurgetrouw uitziet in ons geval een zeer soliede kalksteenrots. Een geoloog zal geen onderscheid kunnen maken tussen de twee. Alleen door zeer fijne observatie van de lijm kan men de synthetische natuur van de steen vaststellen. Want de deeltjes zijn zonder twijfel kalksteen, graniet of wat dan ook waarvan men vertrokken is.
Voorbeelden van geopolymere beelden(Davidovitz)
Dus zachte kalksteen, verder uit elkaar gebrokkeld en met water aangelengd kan een soort kalkpasta vormen die men gemakkelijk in korven kan transporteren. Deze pasta dan gemengd met ingredienten als kaoline-houdende klei, natron ( = natriumbicarbonaat ) en kalk kan dan in een moule gegoten worden en opgestampt zoals beton op de bouwplaats zelf en geeft uiteindelijk een steen die men niet kan onderscheiden van echte kalksteen. Davidovitz heeft hiermee proeven verricht en krijgt inderdaad kalksteen die men op het zicht niet kan onderscheiden van natuurlijke kalksteen. Belangrijk is dat de coffrage van de steen geen duidelijke sporen nalaat. En nu?
Op het Tweede Internationaal Congres van Egyptologen te Grenoble in 1979 gaat Davidovitz zijn bevindingen voorstellen. Hij stelt er twee voordrachten voor: eentje over de hypothese van de fabricage van de hardstenen vazen en de tweede over hypothese van de techniek van kalksteen beton en de pyramiden. Op de discussie die volgt wordt de thesis over de stenen vaten mogelijk geacht. De Egyptenaren beschikten over de chemische kennis en de technieken om ze op deze manieren te maken ( beheersing van de technieken, met koper, met alkali stoffen en van de keramiek techniek). Maar de theorie over de pyramiden werd totaal onwaarschijnlijk geacht. Op het congres te Toronto gaat het er nog spannender aan toe want naast Davidovitz presenteert nu ook Lauer, 80 jaar oud, die gans zijn leven ( 65 jaar) heeft gewijd aan het onderzoek van de Trappenpyramide en het Djosercomplex zijn theorie. Hij zegt van de theorie van Davidovitz : « Il y a beaucoup de propositions ridicules, pas stupides, mais impossibles. Il n'y en a que très peu de sérieuses » ( Er zijn veel belachelijke voorstellen, niet gek maar onmogelijk, en slechts weinig ernstige). Hijzelf denkt dat de Egyptenaren bij de constructie van de pyramide van Sakkara te werk gingen met korte ( 250 m) vrij steile hellingen met een lier bovenaan. De steen was vastgemaakt met koorden die eerst naar boven ging en dan via de lier terugkeerde zodat de arbeiders konden trekken in het naar beneden gaan en zo de last omhoog trekken tot een hoogte van 70 m. Davidovitz op zijn beurt benadrukt ook dat de onderzoekers het nooit eens zijn geworden over de afkomst van de stenen. De traditionele archeologen beweren dat ze van de overzijde van de Nijl kwamen, de geologen beweren dat de steengroeven zich vlak bij de pyramiden bevonden en nog een ander groep gelooft dat ze uit verschillende delen van Egypte kwamen. Volgens Davidovitz slaagt de theorie van de re-agglomeratie van de fossiele kalkschelpen erin al deze interpretaties te verzoenen.
Een onderzoek van de bindingstof zou definitief uitsluitsel hebben kunnen geven maar het betreft hier zeer fijne technieken die men toen nog niet ter beschikking had. Maar nu zijn de testen wel uitgevoerd door een internationale ploeg op stukken steen die Jean Philippe Lauer aan Davidovitz gaf in 1982 . Volgens deze testen zouden het geopolymeren zijn wat de analyses die Davidovitz in 1982-1984 met X-stralen uitvoerde zou bevestigen. We komen hier verder op terug maar ondertussen had Davidovitz overtuigd van zijn gelijk niet stil gezeten.
Hij heeft zich met enthousiasme toegelegd op de Egyptologie. Hij was er van overtuigd dat de Egyptenaren wel ergens een geschreven boodschap over het maken van steen zouden hebben nagelaten. Hij heeft dan ook talrijke teksten onderzocht . Volgens hem heeft hij ze ook gevonden en zijn die teksten wel bekend. Maar omdat ze niet wisten wat er beschrven werd zouden de vertalers zich aan algemene en soms onnauwkeurige vertalingen gehouden hebben. Voor wie de cursus hiërogliefen volgt zal zoiets wel niet als onmogelijk voorkomen. Dus moest Davidovitz terug naar de originele teksten en een taalkundige werk opzetten over een ganse serie technische termen. Maar ook religieuze, geschiedkundige, economische argumenten werden door hem aangevoerd. Als chemicus, een amateur en a priori dus niet echt onderlegd, werd Davidovitz nooit echt "ernstig" genomen door de Egyptologen. Maar die, op de keper beschouwd vrij normale handicap , heeft hem aangezet zijn thesis te verdiepen zodat hij tegenwoordig toch ook wat aanhang krijgt in wetenschappelijke middens.
Dan blijft er nog een bezwaar tegen deze theorie. Geopolymeren zijn op het ogenblik een avant-garde techniek, die de Egyptenaren dus reeds 5000 jaar geleden zouden hebben bezeten. Davidovitz antwoordt hierop als volgt: "is het een wonder dat een maatschappij die de steen zo hoog in achting droeg als duurzaam materiaal bestemd voor alles wat en uitsluitend met het hiernamaals te maken had ( want zelfs voor hun paleis gebruikten de farao's tichelsteen) deze minerale steen bestudeerd heeft . De re-agglomeratie zou zelfs een religieuze betekenis gehad hebben. Het genie van Imhotep ( de architect van Djoser) is hier zeker gedeltelijk verantwoordelijk voor maar hij zal waarschijnlijk al een lange traditie voor zich gehad hebben. Later zou deze kennis dan verloren gegaan zijn. Al bij al is het maken van kalksteen niet zo een moeilijk procédé. Dit zijn zowat de stellinge van Davidovitz . Die gaan we nu punt voor punt wat uitdiepen en eventuele tegenargumenten (want die zijn er zeer zeker !) aanhalen. Ook over de blauwe keramieksteen aangetroffen in het Djoser complex heeft Davidovitz interessante dingen te vertellen.
wordt bijgewerkt
|
