Alle informatie over Louis Thevenet (adressen, verblijfplaatsen, gezin, familie, ooggetuigenverslagen, schilderwerken, publicaties, anekdotes, door hem geschreven brieven, documenten, eigenaars van werken, foto's, prentkaarten, ...) is welkom via "E-mail mij", verder in deze kolom.
Over mijzelf
Ik ben Rik Wouters.
Ik ben een man en woon in Halle (Vlaanderen) en mijn beroep is dichter, prozaschrijver en literair criticus, plastisch kunstenaar en toeristische gids.
Ik ben geboren op 02/04/1956 en ben nu dus 68 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: alle aspecten van Barcelona en Catalunya, Nederlandstalige literatuur, geschiedenis in het algemeen en van mijn geboortestad Halle in het bijzonder en schilder-, bouw- en beeldhouwkunst.
Mijn adreskaartje vermeldt dat ik "anarchist", "artiest en dichter" en "catalanist en flamingant" ben.
Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
over de Halse kunstschilder die al dan niet terecht een Brabants fauvist genoemd wordt
Gebleken is dat Thevenet in Halle waar hij 16 jaren gewoond heeft, zo goed als onbekend is. Het Stadsbestuur, noch het Zuidwestbrabants Museum bezitten ook maar één werk. Tijdens zijn verblijf in Halle heeft het Stadsbestuur zelfs geen tentoonstelling aan zijn werk gewijd. Een initiatief van de literaire en kunstvereniging "Xarnego" uit Halle, waarvan letterkundige Rik Wouters voorzitter is. De bijdragen zijn van Rik Wouters, tenzij anders vermeld. Een aanvulling op dit blog is "http://blog.seniorennet.be/louis_thevenet2" of "Louis Thevenet (1874-1930): onvolledige catalogus".
26-06-2007
COLLECTIEVE TENTOONSTELLINGEN
Volgende gegevens worden in de aangeduide volgorde vermeld: naam van de tentoonstelling; ruimte waar de tentoonstelling plaatsvond; organisator(en); plaats; periode. "[ ]" komt in de plaats van niet-achterhaalde gegevens, "[begrip]" in de plaats van nog te bevestigen gegevens. Meer dan waarschijnlijk zijn dit niet alle collectieve tentoonstellingen waarop werk van Thevenet te zien was.
1. Tijdens zijn leven: -"Cinquième Salon Annuel"; Musée Moderne; Labeur; Brussel; 1902; -"Sixième Salon Annuel"; Musée Modene; Labeur; Brussel; 1903; -[ ]; [ ]; La Libre Esthétique; Brussel; 1904; -[ ]; [ ]; Labeur; Brussel; 1905; -[ ]; [ ]; Labeur; Brussel; 1906; -"Salon des Indépendents"; [ ]; [ ]; Paris; 1906; -[ ]; [ ]; Labeur; Brussel; 1907; -"Salon dAutomne"; [ ]; [ ]; Paris; [december] 1909; -"Collection F. Van Haelen"; kasteel van Wolvendael; [ ]; Ukkel; 10.5.1924 - 23.5.1924.
2. Postuum: -[ ]; [ ]; [ ]; Winterthur; 1933; -[ ]; [ ]; [ ]; Oslo; 1934; -[ ]; [ ]; [ ]; Stockholm; 1934; -"Exposition Universelle et Internationale de Bruxelles"; [ ]; [ ]; Brussel; 1935; -[ ]; [ ]; Propagande artistique belge à létranger; Helsingfors; 1937; -[ ]; [ ]; Propagande artistique belge à létranger, Moskou; 1937; -"Panorama de la Peinture belge Contemporaine"; Paleis voor schone Kunsten; Compagnons de lArt; Brussel; 1938; -"Exposition de Liège"; Pavillon de lArt Moderne; [ ]; Liège; 1939; "Trente chefs-doeuvre de la Peinture Belge"; [ ]; [ ]; [ ]; 1942; -"Nieuwpoort en zijn schilders"; stadhuis van Nieuwpoort, stad Nieuwpoort; Nieuwpoort; 13.7.1957 - 28.7.1957; -"De Brabantse fauvisten"; Passage 44; Gemeentekrediet; Brussel; 1979; -"Zes Halse schilders"; Oud-Jezuïetencollege; [ ]; Halle; 23.2.1980 - 2.3.1980; -"15ième Salon dEnsemble des peintres de Rouge-Cloître et dAuderghem"; Rood Klooster; [ ]; Oudergem; 4.12.1986 - 15.2.1987; -"Schilders van het interieur"; Sint-Audomaruskerk; Opbouwwerk Ijzerstreek m. m. v. VVV Veurne-Ambacht; Beauvoorde; 13.7.1991 - 18.8.1991; -"De verzameling François Van Haelen"; Herman Teirlinckhuis; Gemeentekrediet; Beersel; 11.6.1994 - 10.7.1994; -"De verzameling François Van Haelen"; Galerie van het Gemeentekrediet; Gemeentekrediet; Brussel; 9.9.1994 - 6.11.1994; -"Art @ Belgium"; Passage 44; Dexia; Brussel; 21.9.2000 - 14.1.2001; -"Ukkel, mijn geheime tip" en "Enele oude Ukkelse artiesten"; t Hof ten Hove"; [ ]; Ukkel; 26.1.2002 - 27.1.2002: -"D'Ensor à Magritte dans les collections du Musée de Gand"; Musée de Lodève; Lodève, Frankrijk; 20.11.2004 - 27.2.2005.
25-06-2007
INDIVIDUELE TENTOONSTELLINGEN
Volgende gegevens worden in de aangeduide volgorde vermeld: ruimte waar de tentoonstelling plaatsvond; organisator(en); plaats; periode. "[ ]" komt in de plaats van niet-achterhaalde gegevens, "[begrip]" in de plaats van nog te bevestigen gegevens. Ik ben er niet zeker van of alle individuele tentoonstellingen opgenomen zijn.
1. Tijdens zijn leven: -Galerie Georges Giroux; Galerie Georges Giroux; Brussel; 17.3.1913 - 30.3.1913; -[ ]; Cercle Artistique et Littéraire de Bruxelles; Brussel; 12.1.1914 - 18.1.1914; -Galerie Georges Giroux; Galerie Georges Giroux; Brussel; 1916; -[ ]; Cercle Artistique et Littéraire de Bruxelles; Brussel; 1923; -Galerie Louis Manteau; Galerie Louis Manteau; Brussel; 21.2.1925 - 4.3. 1925.
2. Postuum: -[ ]; Kunst van Heden; Antwerpen; [1ste helft] 1931; -Kunstkring in het Park van Brussel; Cercle Artistique et Littéraire de Bruxelles; Brussel; 24.12.1932 - [ ]; -[ ]; Kunst van Heden; feestzaal van de stad Antwerpen, Antwerpen; 1939; -Paleis voor Schone Kunsten; Paleis voor Schone Kunsten; Brussel; 20.12.1941 - 18.1.1942; -Galerie Brueghel; [ ]; Brussel; 1946; -[ ]; Geschied- en Oudheidkundige Kring Halle; Oud-Jezuïetencollege, Halle; [ ] - 16.2.1955; -Orangerie van het Wolvendaelpark te Ukkel; Uccle Centre dArt; Ukkel; 9.7.1955 - [juli] 1955; -Oud-Jezuïetencollege; Geschied- en Oudheidkundige Kring Halle; Halle; 25.5.1960 - 11.9.1960; -Raadzaal van het stadhuis Halle; Middenstandsraad; Halle; 23.12.1970 - 3.1.1971; -Oud-Jezuïetencollege; Organisatiecomité retrospectieve; Halle; 24.1.1975 - 16.2.1975; -Galerij A.S.; Galerij A.S.; Konkke; [december] 1984 - 6.1.1985; -Herman Teirlinckhuis; Gemeente Beersel; Beersel; 15.6.1985 - 14.7.1985; -Oud-Jezuïetencollege; Stad Halle m. m. v. Gemeentekrediet; Halle; 6.10.1990 - 30.10.1990; -Felix De Boeckmuseum; Gemeente Drogenbos en Stichting Felix De Boeck, Drogenbos; Drogenbos; 9.9.2001 - 25.10.2001; -Museum Dhondt-Dhaenens; Museum Dhondt-Dhaenens; Deurle; 20.2.2005 - 17.4.2005.
21-05-2007
THEVENET IN DE POÃZIE VAN RIK WOUTERS (gedicht) (1)
Een eerste Thevenet-gedicht is opgenomen in "Bijlage 1: "Mijnheer gaat uit"". Het is een vrije interpretatie van "Monsieur va sortir" van 65 cm bij 55 cm uit 1916.
Onderstaand gedicht is een vrije interpretatie van "Le violoncelle" van 70 cm bij 60 cm uit 1923 dat veel 'gelijkenis' vertoont met het vermelde "Monsieur va sortir". Het maakt deel uit van een dichtbundel in voorbereiding met als werktitel "Of hij ooit nog thuiskomen zal, ergens, en woordenloos bijven spreken". Er is nog geen verschijningsdatum voorzien.
"DE VIOLONCEL"
Jaren later en dichter bij dood dan leven. Een interieur is veranderd. Schoenen die niet blijken te aarzelen, hebben een wandelstok vervangen. Een violoncel die nooit van Adrien Servais geweest is, en een ronde tafel
met een levende nature morte hebben met veel stilte die zichtbaar is, de plaats van een gesloten ladenkast ingenomen. Iemand heeft op een achtergrond een deur dicht geduwd en een vluchtweg afgesloten. Gelukkig
sieren schilderijen een muur die neutraal was. Kleuren houden geen storend stof en afwezigheid op afstand. Hij ligt boven in het hoge bed. Marine van Oleffe herinnert. Zal mijnheer vandaag eindelijk en voorgoed uitgaan?
20-05-2007
THEVENET EN "DE KAPSTOK" (+ illustratie)
De afgebeelde illustratie in mijn bezit is een kleurenafbeelding van een fragment van "De kapstok" uit 1917, 67 cm bij 48 cm, eigendom van het Van Buuren Museum, Léo Erraralaan 41 te 1180 Brussel. De prentkaart is uitgegeven door Est-Quest-Br. -Staat Br. voor Bruxelles?- en bevat opschriften in het Nederlands en het Frans. Het Nederlandse luidt: Thevenet: "De kapstok" - (fragment). / 1874-1930, schilder van werken met een volks- en intimistisch karakter. Opmerkelijk is dat de Franse tekst het over over Thévenet heeft. De korte bovenzijde van de kaart is gekarteld. Zat er ooit iets anders, misschien wel een andere prentkaart, aan vast?
18-05-2007
RENÃ LYR EN "CEUX QUE J'AI DEFENDUS" [+ ullustratie]
In 1978 verscheen postuum Lyrs "Ceux que jai défendus". Il a été tiré de cet ouvrage 100 exemplaires sur édtion Climatic numérotés de 1 à 100. Ce tirage constitue lédition originale. [1]. Mijn exemplaar heeft vreemd genoeg geen nummer. Het boek bevat fragmenten uit Lyrs dagboeken en kan als een vervolg op "Les mots et les couleurs" [2] gezien worden. Opnieuw komen immers schilderen en schilders, naast Lyr zelf, aan bod.
Thevenet is geregeld aanwezig, maar treedt minder op de voorgrond dan in "Les mots et les couleurs" [2]: -op 67 paginas komt hij in 12 pagina's al dan niet terloops aan bod; -een potloodtekening van Lyr die Thevenet frontaal voorstelt met deukhoed en pijp, is ingelast na pagina 64. De kaft echter ademt vooral Thevenet. Het is een kleurenweergave van een olieverfschilderij van Claude Lyr, Renés zoon, met als titel ""La Collection". De symboliek ervan verwijst volledig naar (het belang van) zijn vader: -15 schilderijen die aan de muur hangen, verbeelden niet alleen Lyrs belang als kunstcriticus én vriend van schilders, maar ook als kunstliefhebber en verzamelaar van schilderijen. In verband met dit laatste spreekt de titel van het werk van Claude Lyr boekdelen; -in een open deur liggen op een lage tafel 5 boeken. Ze verwijzen naar het feit dat Lyr schrijver was. De boeken liggen op 2 stapeltjes. Duiden ze aan dat Lyr kritisch -schilderkunst en muziek- én creatief schijver -dichtbundels en andere creatieve werken- was? 7 van de 15 schilderijen zijn van Thevenet. Ik som ze op: Eerste rij vertikaal (helemaal links): -1. Bovenaan: "Gerookte haringen met tas", 20 cm x 40 cm, 1915; -2. Onderaan: "Het harmonium", 50 cm x 60 cm, 1924; Tweede rij vertikaal: -3. Bovenaan: "Mijnheer gaat uit", 65 cm x 55 cm, 1916; -4. Onderaan: "Boemkool en regenscherm", 50 cm x 33 cm, 1922; Vijfde rij vertikaal (links van de deur): -5. Bovenaan: ik heb titel, noch jaar kunnen achterhalen; Zesde rij vertikaal (boven de deur): -6. Bovenaan: "Hoed met bloemen", 60 cm x 70 cm, 1928; Zevende rij vertikaal (helemaal rechts): -7. Onderaan: "Le chevalet" of La chaise rouge", 60 cm x 70 cm, 1922.
Net als in "Les mots et les couleurs" [2] kan moeilijk ontkend worden dat Lyr meer door Thevenet en zijn werk dan door (dat van) andere schilders getroffen werd. In "Ceux que jai défendus" is de aandacht echter verlegd naar het pure visuele zoals uit de kaft blijkt.
[1] LYR, René. Ceux que jai défendus. De Brusselmans à James Ensor. Unimuse, Tournai. 1990. [2] LYR, René. Les mots et les couleurs. 1924-1940. Unimuse, Tournai. 1978.
17-05-2007
RENÃ LYR EN "LES MOTS ET LES COULEURS" (+ illustratie)
In 1978 verscheen postuum Lyrs "Les mots et les couleurs". Il a été tiré de cet ouvrage : 100 exemplaires sur Holland Van Gelder numérotés de 1 à 100. Ce tirage constitue lédition originale [1]. Mijn exemplaar heeft het nummer 15. Het boek bevat fragmenten uit Lyrs dagboeken die 36 schriften bevatten en geschreven zijn van 1924 tot en met 1940. Slechts schilderen en schilders komen, op uitzondering van een musicus, aan bod. Uit het voorwoord blijkt dat Lyr met het idee rondgelopen heeft om zijn dagboeken of fragmenten eruit te publiceren. Hij had zelfs een titel voor ogen. Die titel is de uiteindelijke titel van het boek geworden.
Thevenet is prominent aanwezig: -op de 164 paginas komt hij in 40 bladzijden al dan niet terloops aan bod; -de kaft bestaat uit een afbeelding van "Mijnheer gaat uit", 65 cm bij 55 cm, uit 1916, één van Thevenets bekendste werken. Het behoorde ooit tot Lyrs verzameling; -2 fotos van Thevenet in Halle, ingelast na bladzijde 112: op de ene speelt hij pijprokend harmonium en op de andere poseert hij pijprokend met de pijp in de rechterhand tussen kast met vazen links en spiegel, schoorsteenmantel en kachel rechts. Het niet-armoedige interieur doet me veronderstellen dat de fotos genomen zijn in de woning op de Consciencestraat.
Het kan moeilijk ontkend worden dat Lyr meer door Thevenet en zijn werk dan door (dat van) andere schilders getroffen werd.
[1] LYR, René. Les mots et les couleurs. 1924-1940. Unimuse, Tournai. 1978.
16-05-2007
THEVENET EN DE L. THEVENETLAAN TE HALLE (+ illustratie) EN EEN GEDENKPLAAT IN DE HENDRIK CONSCIENCESTRAAT
In de vijftiger jaren van vorige eeuw heeft de Stad Halle bijzondere aandacht aan Louis Thevenet besteed. In de onmiddellijke omgeving van het kanaal Brussel-Charleroi kwam een L. THEVENETLAAN, zoals uit het straatnaambord blijkt. Aan de gevel van zijn vroegere woning op de Hendrik Consciencestraat 58, 41 toen de schilder er van 1927 tot 1930 woonde, werd in de zeventiger jaren van vorige eeuw een gedenkplaat van Camille Colruyt ingehuldigd. Over het wanneer, waarom en hoe moet ik nog onderzoek verrichten. Wel staat vast dat rond beide zaken officiële dingen gebeurd zijn. Toch durf ik te gewagen van gemiste kansen.
Het opschrift van de gedenkplaat vermeldt slechts de eerste letter van de voornaam, familienaam en geboorte- en overlijdensdatum. Dat Thevenet schilder was, wordt onvermeld gelaten zodat de toevallige voorbijganger die zeer goed een Hallenaar kan zijn, niet te weten komt wie die Thevenet was. De naam van de straat waar de gedenkplaat kwam, werd niet veranderd in Thevenetstraat. Thevenet heeft er nochtans de laatste 4 jaren van zijn leven gewoond en nog verscheidene meesterwerken voortgebracht. Conscience daarentegen is nooit in Halle gedomicilieerd geweest en heeft, ondanks korte en minder korte verblijven, niets met die straat te maken. Denk niet dat ik wil dat de Consciencestraat uit Halle moet verdwijnen. Verplaats ze naar elders waar wel een link met Conscience is. 2 mogelijkheden: het stuk van de Ninoofsesteenweg vóór het café van "Lamme Gisj" en het pleintje vóór dat café. Ontneem Thevenet het eerbetoon waarop hij recht heeft, toch niet.
Dat een laan langs het kanaal Brussel-Charleroi, die slechts in de vijftiger jaren van vorige eeuw ontstond, naar Thevenet genoemd werd, is een raadsel, gewoon maar omdat er geen link tussen de schilder en die plaats geweest is. Maar ja, gedane zaken Ik moet er dus mee leven. Toch stoort het straatnaambord, waarvan ik in mei 2007 een foto genomen heb, dat de schilder onwaardig is, me. Het gaat om een verbleekte plaat waaruit stukken ontbreken en die met verroeste moeren vastgeschroefd is. Ooit moet de naam van Thevenet er in melkwitte letters op een hemelsblauwe achtergrond geprijkt hebben. Er is geen enkele verwijziging naar wie Thevenet was. Daarom moet ook de recente gemiste kans aangeklaagd worden. Toen enkele jaren geleden nieuwe straatnaamborden aangebracht werden, viel de Thevenetlaan (?) uit de boot. Dat het nochtans anders kan, blijkt door het straatnaambord van onder meer het Sollenbeemd waar Thevenet 12 jaren gewoond heeft: onberispelijk wit op blauw met de naam van de stad, haar wapenschild en een verklaring van de naam van de straat. Vreemd is dat de naam van de L. THEVENETLAAN in hoofdletters afgedrukt is en die van het Sollenbeemd in gewone letters. Twijfelde de Stad eraan of de schilder Thevenet of Thévenet heette? Heeft ze door het gebruik van hoofdletters een polemiek willen vermijden? Heeft ze haar eigen onkunde verdoezeld? Wie zal het zeggen?
Feit is dat de Stad Halle werk mag maken van een opfrissing van het straatnaambord van de L. THEVENETLAAN. Nee, geen opfrissing, maar een actualisering door het plaatsen van een nieuw bord met vermelding van de voornaam en de situering van de schilder. Feit is dat de Stad Halle werk mag maken van de erkenning van Thevenet als schilder en de (h)erkenning van de schilder als authentiek Hals kunstenaar!
15-05-2007
THEVENET EN DE HALLENAAR VICTOR LECOSSOIS
Van 13 juli tot 18 augustus 1991 liep er in de Sint-Audomaruskerk van Vinkem-Beauvoorde een tentoonstelling met als titel "Schilders van het interieur" [1]. Werken van 2 Hallenaars werden tentoongesteld: -Louis Thevenet van wie vermeld wordt dat hij De dingen van elke dag, intiem en ongekunsteld schilderde, met "Zomerzondagmorgen", 70 cm bij 60 cm, waarvan een detail in zwart-wit in de catalogus afgebeeld is, en "Tien na tien", 65 cm bij 55 cm, beide zonder vermelding van datum; -Victor Lecossois (Halle, 1897 - Asse, 1976) van wie Typisch naïef werk van een autodidakt, "In het café", 62 cm bij 70 cm, zonder vermelding van datum en in zwart-wit in de catalogus afgebeeld is.
Over Lecossois vond ik ondermeer: Peintre naïf; outilleur, monteur de radios, brodeur, métiers divers; découvert par T. Bos et D. Haine; peintre de natures mortes, de processions, de coins de villes, de terrasses et d'intérieurs de magasins où il évoque le temps de sa jeunesse. Lecossois est un observateur attendri de la vie populaire brabançonne et de ses traditions folkloriques, mais il dépasse l'anecdote naïve et les inventaires minutieux. Ses constructions reposent sur une architecture rigoureuse, sur des perspectives multiples qui tendent à rétablir le tableau dans ses deux dimensions essentielles. Excellent coloriste, il se cantonne dans la douceur des tons pastel; en 1975, il ouvre sa palette à des roses tyriens, des turquoises, des jaunes clairs, distribués en longues stries dans les ciels et savamment "repiqués". Expositions à Bruxelles, Belgrade, Anvers et Lokeren. Participe à Peintres naïfs belges (Théâtre National, Bruxelles, 1965; Hasselt et Verviers, 1966), à Naivi, première Biennale de Zagreb (1970), à Naivni, deuxième Biennale de Zagreb (1973). [2].
LOUIS FRANçOIS MARIE JOSEPH THEVENET, GEBOREN TE BRUGGE
In het Stadsarchief van de Stad Halle [a] en in mijn eigen archief [b] bevindt zich een fotokopie van de geboorte-akte van Louis Thevenet.
De volledige tekst: Ten jare achttien honderd vier en zeventig, den twaelfden / february, om tien uren s morgens, is voor ons: Arthur Pecsteen, de Sche- / pen, Ambtenaer van den borgerstaet der Stad Brugge, hoofd- / plaets der provincie Westvlaenderen, verschenen:
Alphonse / Constantin Thevenet, professor van muziek, oud / acht & dertig jaren, geboren te Brugge, alwaer wonende noordzand- / straet, D. 45; denwelken ons vertoond heeft een kind van het / mannelijk geslacht, geboren heden om zeven ure s morgens, in / bovengemeld huis, van hem verklaerder, en van / Anne Thérèse Françoise Van Vyve, zijne huis- / vrouw, byzondere, oud zes & dertig jaren, geboren te Brugge, aldaer / wonende noordzandstraet, D. 45 en waeraen hij verklaerd / heeft te geven de voornamen van Louis François / Joseph Marie; de voornoemde vertooning en ver- / klaring gedaen in tegenwoordigheid van Emile Mathot, négo- / ciant, oud zeven & dertig jaren en François Anicaert, bijzondere, / oud vijf en zeventig jaren, beide wonende te Brugge; na voorlezing, / de vader en de getuigen hebben met ons geteekend. De verklaring is ondertekend door: -links boven: Alphonse Thevenet; -links onder en achter elkaar: Mathot en Anicaert; -rechts iets lager dan Thevenet: de schepen van de burgerlijke stand.
In de tekst valt duidelijk de schrijfwijze van de familienaam op: Thevenet en niet Thévenet. Dit zou kunnen geïnterpreteerd wordt als een fout van de schepen van de burgerlijke stand. De handtekening van vader Thevenet, Thevenet, spreekt dit echter tegen. Bij de handtekeningen vallen 3 zaken op: -vader Alphonse Thevenet heeft getekend met Alphonse Thevenet Van Vyve. Hij heeft aan zijn familienaam die van zijn echtgenote én moeder van Louis toegevoegd; -Mathot Thevenet die een jaar jonger was dan Alphonse Thevenet. Is Mathot een voornaam? Kan hij dan een broer of neef van Alphonse Thevenet geweest zijn? Is Mathot een familienaam? Kan het dan zijn dat hij net als Alphonse Thevenet de familienaam van zijn echtgenote aan de zijne heeft toegevoegd? Dan moet hij aangetrouwde familie, maar geen schoonbroer geweest zijn; -Het is vreemd dat beiden aan hun familienaam een tweede familienaam toegevoegd hebben. Was dit toen de gewoonte?
[a] Halle - Stadsarchief. Monseigneur Senciestraat 13 te 1500 Halle. [b] Rik Wouters - privé-archief. Merellaan 7 te 1500 Halle.
10-05-2007
THEVENET EN DE "COMMODE MET OPEN LADE" (+ illustratie)
De afgebeelde illustratie in mijn bezit is een zwart-wit-foto van de "Commode met open lade", 51 cm bij 73,5 cm, uit 1907. De foto is genomen door "Photo l'Épi" van R. Devolder uit Hamoir tijdens de "Exposition Universelle et Internationale de Bruxelles" in 1935.
06-05-2007
RENÃ LYR, "MON AMI LOUIS THÃVENET" EN HET 'MYSTERIE' MENET (+ illustratie)
In 1945 verscheen Lyrs "Mon ami Louis Thevenet" [1] dat volledig aan de schilder gewijd is en klaargeraakte te Uccle in janvier 1944. Er waren 2 uitgaven: -Deux cents exemplaires sur papier de luxe numérotés de I à 200 ; -Mille exemplaires sur papier ordinaire numérotés de 20I à I200 ( ). Het boek kan nog voor een betaalbare prijs in de gespecialiseerde handel gekocht worden. Mijn exemplaar heeft het nummer 659.
Het boek van 185 pagina's bevat zwart-wit illustraties: -26 schilderijen van Thevenet. Het oudste schilderij dateert uit 1905, het jongste uit 1928; -een brief van Thevenet aan Lyr van 2 januari 1925; -2 fotos van Thevenet: een met deukhoed, pijp en schilderstas en een ander met pijp terwijl hij op zijn harmonium waarop een partituur opvalt, speelt; -het "Portrait de Louis Thévenet", schilderij van Auguste Oleffe uit 1897 waarop Thevenet aan de havengeul van de Nieuwpoortse vissershaven op zijn schildersezel schildert en waar hij er voor een 23-jarige erg oud uitziet; -een potloodtekening van Lyr van Thevenet met deukhoed en pijp zonder opgave van het jaar; -een foto van Emma met hoed, mantel en handtas in een niet nader te bepalen winkelstraat in een niet nader te bepalen gemeente of stad; -een foto van de tuin van een huis dat Oleffe in Nieuwpoort huurde met Oleffes vrouw Henriette, zijn moeder en Oleffe zelf. De kaft bevat een portret van Thevenet met links onderaan Menet, de naam van de schilder, en erboven 1907, waarop de schilder met deukhoed met zijn kinderlijke en speelse blik de toeschouwer recht in de ogen kijkt.
Over Menet is weinig geweten. Lyr heeft het over hem slechts beknopt in "Mon ami Louis Thevenet" gehad: Le portrait de Menet, que jai quotidiennement sous les yeux, est lunique document qui nous reste de la psychologie et du comportement social de Louis à la période de son existence où nous sommes. Il porte la date : 1907. Je nai vu, de son auteur, que deux toiles, dinspiration et dintention curieuses, et dont la facture prouve un talent plein de ressources. Ce Menet, français doriginaire de la Lorraine, quitta Bruxelles un beau jour et personne nentendit plus parler de lui. [1, p. 43]. Het werk moet voor Thevenet een bijzondere waarde gehad hebben. Lyr vervolgt immers: Thévenet gardait ce souvenir jalousement. Il y retrouvait, fidèle, limage de son lointain combat. On dirait un personage de Rembrandt. ( ) Ce portrait en dit plus que tous les mots quon a prêtés à lartiste de ce qui fut au fond sa pénible aventure. [1, p. 43-44]. Na Thevenet's dood heeft Emma het schilderij aan Romain Sevenants, eigenaar van café "Le Terminus" te Ukkel en eigenaar van tientallen Thevenet's, gegeven. Lyr kon het in 1943 van Sevenants afkopen. Ik heb (nog) niet kunnen achterhalen waar het schilderij zich nu bevindt.
Veel heeft Lyr me niet bijgebracht over Menet: de familienaam, het feit dat hij schilder en tijdsgenoot van Thevenet was en zijn origine français ( ) de la Lorraine [1, p. 43]. Hij heeft zelfs zijn voornaam niet vermeld. Toch kan men Lyr weinig of niets verwijten. Een weliswaar te korte en dus ook onvolledige zoektocht op internet leverde me niet veel bruikbaars over Menet op: -zijn voornaam was Florent; -hij werd in 1872 in Houdeng-Goegnies in wat België genoemd wordt, geboren; -zijn datum van overlijden wordt geregeld niet vermeld hoewel vaak 1942 opgegeven wordt; -ook de plaats van overlijden wordt geregeld niet vermeld hoewel vaak Nantes opgegeven wordt; -hij heeft ooit in Schaarbeek, lees Schaerbeek, gewoond; -schilderijen: "Danseres" (43 cm bij 29 cm), "Arène en Espagne" (30 cm bij 42 cm) en "LÉpave (le peintre lillois Denoeux)"; -er bestaat een licht-erotische prentkaart. Over zijn portret van Thevenet uit 1907 heb ik geen spoor gevonden. Het mysterie Menet blijft bestaan.
Groot was mijn verbazing toen bleek dat Menet voor een nageslacht gezorgd heeft. Ik vond volgend bericht van een zekere Damien, op 25 november 2006 op een website geplaatst: je recherche des infos sur Florent Menet qui est mon arriere grand pere, peintre belge jnen sais pas beaucoup plus mes grands parents nont jamais voulu men quelquun pourrait maider [a]? Een kreet voor hulp. Was Florent Menet in de ogen van zijn familie een peintre maudit zoals Thevenet dat was voor de Belgische kunstkringen, de Stad Halle en de Hallenaars?
RESPECTEERDE DE HALLENAAR THEVENET OF WAS "LA NATURE" SLECHTS EEN BANALE, MISSCHIEN ZELFS KLEINERENDE SPOTNAAM?
In mijn essay "L. Thevenet onbegrepen schilder van een oeuvre vol dagdelijkse dingen" heb ik geschreven dat de schilder, Hoewel hij een eenzaat was, ( ) niet leefde in het verleden en ( ) zich niet afzonderde. Meer zelfs, Hij kende de mensen uit zijn woonomgeving en vond Halle een goede en mooie stad waar hij tussen de mensen leefde. Tussen de gewone mensen die net als hij hun eigen kleine en vooral grote problemen hadden. Hij was zelfs door Halle geïntrigeerd: Hij kende leven en werk van Servais en Conscience. [1]. Hij heeft zich niet alleen over de stad, maar ook over haar inwoners positief uitgelaten. Hij vond de Hallenaars Des braves gents, zoals René Lyr Thevenet citeerde, Tout le monde me connaît. On mestime. On sait que je suis un artiste. ( ) Jaime ces gents [2]. Klopt dit? Is het niet eerder zo dat ze hem een zonderling vonden en hem daarom eerder denigrerend "la nature" noemden? Is het niet eerder zo dat ze, en ik denk vooral aan het Stadsbestuur, zijn werk miskenden of, erger nog, in het geheel niet kenden? Is het niet zo dat zelfs het huidige Stadsbestuur Thevenet nog steeds miskent?! Ze bezit nog steeds geen werk van hem en maakt ook geen aanstalten om er één wat geen zou zijn, aan te kopen. Herinner je dat ik volgende vraag gesteld heb: Halle (te) veel cultuur en (veel te) weinig kunst? [1].
Had ik het vraagteken mogen of moeten weglaten? Ik vrees van wel. Ik kan mijn vraag immers spijtig genoeg slechts bevestigend beantwoorden. Iemand die niet met mij akkoord gaat, heeft me op Adrien François Servais van wie Halle in 2007 met veel pracht en nog meer praal het tweehonderdste geboortejaar herdacht, gewezen. Zijn volste recht, uiteraard. 3 reacties hierop zonder veel commentaar: -uitzonderingen bevestigen spijitg genoeg de regel zoals één van mijn leraren Latijn placht te verkondigen zonder er spijtig genoeg aan toe te voegen; -waarom werd Servais graf van één van de oude kerkhoven, dat waar nu aan de A. Demaeghtlaan een warenhuis is, naar de huidige begraafplaats verhuisd terwijl dat van Thevenet op datzelfde huidige kerkhof zonder poeha verwijderd werd?; -Servais was de man van de Franssprekende bourgeoisie, Franstalige lage en hoge adel en zelfs Franstalige koningshuizen, die zwom in het geld en baadde in de luxe waarvan hij misschien wel vond dat die met zijn status overeenkwam zoals ondermeer uit zijn Cluysenaer-villa blijkt, en die in alle brieven waarover ik gelezen heb, slechts Frans schreef. Thevenet daarentegen leefde tussen de gewone mensen en schuwde zich niet om er in het openbaar al eens dronken bij te lopen. Wie zou jij als Stadsbestuur kiezen wanneer je een prestigieus project op poten wilt zetten en tegelijkertijd de kans hebt om er als politicus gebruik van te maken om je te profileren?! Onder ons, zou Servais weten dat hij als een ordinaire melkkoe wordt leeggemolken??!
Had Thevenet gelijk toen hij beweerde dat de Hallenaar mestime en sait que je suis un artiste [2]? Lyr had het in "Les mots et les couleurs" [3], een boek waarvan ik tot voor kort het bestaan niet kende, nogmaals over de problematiek van het als kunstenaar geliefd zijn: A Hal, les enfants le poursuivaient dans les rues en criant : "La nature". Il na jamais vu, dans ces manifestations qui faisaient rire les gens, la moindre injure : "Tu vois comme ils maiment", me disait-il en les montrant. Ils savent que la nature est tout, ils respectent mon art. Louis na pas arrangé son décor. Il la pris tel quil était. [3, p. 155]. Ontbrak het Thevenet aan mensenkennis? [1]. Feit is dat Lyr in vermeld boek komaf maakt met de idée-fixe van Thevenet over geliefd zijn en de schilder categorisch tegenspreekt. Ik citeer: A ma dernière visite à Thévenet, les gamins de Hal crièrent derrière nous "La nature ! La nature". Pauvre Louis ! Les gents linsultent, les gosses lui jettent des pierrres. Il est la risée de la petite ville. Le commissaire de police, à qui je le recommande, me dit: "Malheureusent, il lance des hypothèses à tout le monde, quand il est seul" - Quelle navrance ! Un homme qui fait des choses comme personne nest capable de le faire Que ne devrait la société à un tel bienfaiteur, à un tel donneur de gaité ? [3, p. 25; de niet-gecursiveerde woorden staan in het werk cursief]. Het is duidelijk. Er werd om Thevenet gelachen. Gelachen in de betekenis van uitgelachen, bespot, beschimpt, gekleineerd, Is dat het lot van iedereen die anders is omdat alles in het teken van de of zijn kunst waarvoor hij opkomt, staat?! Wie zal het zeggen? Deze geestelijke en zelfs lichamelijke mishandeling van Thevenet bleek in Halle door officiële instanties geweten te zijn. De commissaire de police [3, p. 25] was ervan op de hoogte. Heeft hij ooit stappen ondernomen om er een einde aan te maken? Niets wijst erop. Die commisaris had zelfs een (drog)reden om het verwerpelijke gedrag van Hallenaars goed te praten: Malheureusent, il lance des hypothèses à tout le monde, quand il est seul" [3, p. 25; het niet-gecursiveerde woord staat in het werk cursief]. Over wat onder hypotheses of veronderstellingen moet verstaan worden, liet Lyr de lezer op zijn honger zitten. Meer zelfs, hij leek er eerder mysterieus over te doen. Thevenet zou tal van dingen tegen iedereen -We veralgemenen allemaal wel eens.- gezegd hebben wanneer il est seul [3, p. 25]. Begrijpe wie kan: iets tegen iemand zeggen wanneer men alleen is. Hoe kan dan bewezen worden dat hij des hypothèses [3, p. 25; het niet-gecursiveerde woord staat in het werk cursief] gezegd heeft? il est of was immers seul [3, p. 25]. Waren het hypotheses die misschien slechts voor zichzelf bestemd waren maar die hij luidop uitsprak, dronkemanspraat, leugens, verwijten, Was het misschien gewoon maar de waarheid die vaak, al te vaak, maar terecht kwetst? Kortom, wat, inderdaad wat, heeft hij al dan niet gezegd?
Ik ben bang dat veel over Thevenet verloren gegaan is. Ik ben bang dat veel te veel over Thevenet voorgoed verloren gegaan is.
[1] WOUTERS, Rik. L. Thevenet onbegrepen schilder van een oeuvre vol dagdelijkse dingen. Over zijn vrijwillige ballingschap in Halle van 1916 tot 1930. Xarnego, Halle. 2007. [2] LYR, René. Mon ami Louis Thévenet. Editions Nationales, Uccle. 1945. [3] LYR, René. Les mots et les couleurs. 1924-1940. Unimose, Tournai. 1978.
03-05-2007
OVER RENÃ LYR, DÃ BIOGRAAF VAN THEVENET, EN ZIJN PUBLICATIES IN BOEKVORM
René Lyr werd op 15 november 1887 te Couvin geboren als René Vanderhaeghe. Al zijn publciaties in boekvorm zijn onder het pseudoniem René Lyr verschenen. In 1908 leerde hij de Poolse Régine, die zijn levensgezellin werd, kennen. Ze hadden 5 kinderen: Yolaine (°29 mei 1909), Rolande (°24 oktober 1912), Claude (°31 augustus 1916), Guy (°22 april 1922) en Aude (°2 maart 1924). Van 1946 tot em met 1957 was hij conservator van het Instrumentenmuseum te Brussel. Op 15 mei 1954 stierf Régine. In 1957 stierf Lyr. De "Prix René Lyr voor literatuur die geregeld wordt uitgereikt, in 1959 en het "Fonds René Lyr" door de Koninklijke Bibliotheek van Brussel in 1960 werden gecreëerd. In 1960 werd het "Monument René Lyr", borstbeeld van de schijver op 20 jaar door Augsute Puttemans, in Couvin ingehuldigd.
René Lyr was een veelzijdig schrijver met een bijzondere aandacht voor zijn kunst en die van anderen zoals uit onderstaande, mischien wel onvolledige lijst blijkt. Ik heb me beperkt tot werken verschenen in boekvorm voor dichtbundels en essays en tot opgevoerde 'toneelstukken' die misschien wel niet gepubliceerd zijn. Werken zonder datum worden onder het laatst gedateerde werk in alfabetische orde geplaatst. De publicaties zijn in het Frans, tenzij anders vermeld. 2 werken werden bekroond: -in wat België genoemd wordt in 1921: "Histoire de lorgue" uit 1924 met de "Prix dHistoire et de Critique" dat manuscripten bekroonde, van de "Académie Royale de Belgique"; -in Frankrijk in 1957: "Ma présence intérieure" uit 1954 met de "Prix Paul Verlaine" van de "Académie Française".
Poëzie: -Chants du Rêve (Imprimerie Hoerée, Bruxelles, 1908); -Dans le Silence (Librairie Spineux, Bruxelles, 1908); -Brises (Édition de la Belgique artistique et litéraire, 1909); -Rimes Fanées (Édition de la Renaissance de lOccident, 1922); -Ce livre enfin le tien (Éditions Nationales, Uccle, 1949); -De mes mains habitées (Éditions Pierre Seghers, Paris, 1949); -Transparences (Les Écrivains réunis, Lyon, 1953); -Lombre à nos pas mêlée (LAfrique et le Monde, Bruxelles, 1953); -La Présence Intérieure (Éditions Pierre Seghers, Paris, 1954); -Rétrospective (Les Écrivains Réunis, Lyon, 1954); -Vingt bandeaux chinois (Éditions Georges Thone, Liège, 1955); -Mes oiseaux (Éditions Unimuse, Tournai, 1956); -Fleurs de mon jardin (Éditions Unimuse, Tournai/Paris, 1957); -Rythmes (Éditions Unimuse, Tournai/Paris, 1957); -Quintes quintaines (Éditions Unimuse, Tournai/Paris, 1957); -Provence (Éditions Unimuse, Tournai/Paris, 1957); -Mythologie (Éditions Unimuse, Tournai, 1957); -Les Limites franchies (postuum; Éditions Unimuse, Tournai, 1957); -Dans le soir prolongé (postuum; Éditions Unimuse, Tournai, 1967); -LOeuvre Poétique (volledig; postuum; Éditions Unimuse, Tournai, 1982).
Ballet/radiospel/toneel/muziek: -Pierre Breughel l'Ancien (radiospel in verzen en proza; muziek van Jean Absil; opvoering in het INR te Brussel op 7 november 1951); -Les voix de la Mer (opera in 3 aktes en 7 kleuren; libretto; muziek van Jean Absil; opvoering in de Beursschouwburg te Brussel op 2 maart 1954); -Les Pierres Magiques (muziek van René Barbier; opvoering in het Palais de Beaux-Arts te Charleroi in 1961); -Le Comte aux Houssets (3 aktes in versvorm; libretto; muziek van Paul La Gye); -Le dilemne (3 aktes in proza, in samenwerking met Jean Fischbach); -Le Miracle de Pan (muziek van Jean Absil); -Les Météores (ballet; muziek van Jean Absil; Radio Monte-Carlo); -Sigismond (3 aktes in versvorm, muziek van Oscar Espla).
Essays: -Histoire de la musique et les musiciens belges (Éditions Delagrave, Paris, 1913; in samenwerking met Paul Gilson); -Lettres à Régine (1922); -Histoire de lOrgue (Éditions des Gaules, Paris-Bruxelles, 1924; in samenwerking met L. de Bondt); -Les Musiciens impressionnistes (Éditions de lI.N.R., 1938); -Mon ami Louis Thévenet (Éditions Nationales, Bruxelles, 1945); -Les musiques militaires (Éditions lArmée et la Nation, Bruxelles, 1948); -La France retrouvée (Établissements Vromant, 1948, Bruxelles); -Clair de lune sur la Vistule (Éditions Wellens-Pay, Bruxelles, 1948); -Couvin mon pays (Éditions Georges Thone, Liège, 1949); -Pouchkine (Éditions Nationales, Bruxelles, 1949); -Initiation à la musique (Éditions du Ministère de la Défense Nationale, Bruxelles, 1950); -Beknopte inleiding in de muziek (Nederlands; Éditions de lI.N.R., Brussel, 1950); -Croquis daudience (Éditions de la Caravelle, Bruxelles, 1950); -Lécole belge du violon (Bruxelles, 1952); -César Snoeck, musicologue et collectionneur (Éditions de la Ville de Renaix, Renaix, 1952); -Gustave Camus (De Sikkel, Anvers, 1953); -Gustave Camus (Nederlands; De Sikkel, Antwerpen - Cercle d'Art, Brussel, 1953); -Louis Thévenet (De Sikkel, Antwerpen en Cercle dArt, Brussel, 1954); -Louis Thévenet. (Nederlands; De Sikkel, Antwerpen, 1954); -Les mots et les Couleurs (postuum; Éditions Unimuse, Tournai, 1978); -Ceux que jai défendus, de Brusselmans à James Ensor (postuum; Éditions Unimuse, Tournai, 1990).
02-05-2007
THEVENET EN HENDRIK CONSCIENCE
In zijn Thevenet-biografie schreef René Lyr over Thevenets tweede woonplaats in Halle: Un chantier, de huidigeJean Jacminstraat, samorce, vers les champs proches, plantés de betteraves, et les pâtures où paissent les veaux. Il longe la fabrique de Chicorée " Pacha ", sinds jaren verdwenen, dont les émanacions effluent à la ronde. Au premier embranchement, cest la rue Henri Conscience [1, p. 95] waar Thevenet in 1925 een bouwgrond kocht en een huis liet bouwen waar hij van 1927 tot zijn dood in 1930 woonde. Lyr vervolgde en liet Thevenet aan het woord: " Tu sais quil a habité Hal ? Georges Eekhoud la raconté. Il était venu se réfugier à Hal in de periode dat hij conservator van het Wiertzmuseum te Elsene was, niet ver van het Jourdanplein waar Thevenet Emma heeft leren kennen, dans un petit cabaret, là-bas, à lautre bout, pas loin du cimetière On ira prendre une chope tout-à-lheure " [1, p. 95]. Thevenet had het over de herberg van Guillaume Geerts, "Lamme Gisj" in het Hals, aan de Ninoofsesteenweg waar vroeger het voetbalveld van Cercle Hallois en nu S.K. Halle is. Lyr liet Thevenet zeggen dat Georges Eekhoud la raconté. [1]. Eekhoud heeft in 1881 een biografie van Concience geschreven. De bibliografische gegevens van het werk heb ik (nog) niet kunnen achterhalen. Het werk werd door W. D. Leen in het Nederlands vertaald en verscheen in 1883 bij A.-N. Lebègue en Cie te Brussel. Heeft Thevenet Eekhouds boek gelezen? Nergens heb ik titels van boeken die Thevenet zou gehad en/of gelezen hebben, gevonden. Heeft hij de kennis over Eekhouds werk van horen zeggen?
Wie was Conscience? Henri Conscience, gemeenzaam Hendrik genoemd, die in 2005 door Vlamingen tot derde grootste Belg werd gekozen, werd op 3 december 1812 te Antwerpen geboren. Zijn vader was een Frans-Napoleontisch marinier. Hij verloor al snel zijn moeder. Hij stierf op 10 september 1883 te Elsene. Hij meldde zich als vrijwilliger tijdens de opstand tegen de Nederlanders in 1830. In 1839, 1846 en 1851 streefde hij zonder succes een politiek mandaat na. Hij studeerde voor onderwijzer. Hij was hulponderwijzer. Van 1857 tot 1869 was hij arrondissementscommisaris te Kortijk. Van 1869 tot zijn dood was hij conservator van het Wiertzmuseum te Elsene. Een poging om als schrijver in het Frans carrière te maken mislukte. Hij besloot dan maar om in het Nederlands te schrijven en is uitgegroeid tot dé vertegenwoordiger van de Romantiek in de Vlaamse literatuur. Tijdens zijn Brusselse periode kreeg hij internationale erkenning. Zijn werk werd vertaald in het Duits, Engels, Frans, Italiaans, Pools, Tsjechisch en Russisch. In het begin van zijn literaire carrière was hij anti-klerikaal, maar niet anti-kerkelijk. Tijdens zijn legerdienst in Dendemonde schreef hij volgende verzen: Jai fait lamour à des nonnettes, / Fraîches comme les fleurs des champs. / Elles disaient: Beau diable, faites./ Mais ne nous faites pas d'enfants. [a]. Later heeft hij zich om commerciële redenen een katholiek getoond. Toch is hij altijd een rebel gebleven: hij stuurde zijn zoon naar het staatsonderwijs en de rijksuniversiteit van Gent en nam het tijdens zijn Kortrijkse periode op voor het gemeentelijke onderwijs. "In t Wonderjaer" (1837) koos hij zelfs de zijde van de Geuzen die tegen het katholieke Spanje vochten. Zijn oeuvre valt in 3 delen uiteen: -historische romans uit tal van geschiedkundige periodes, waarin hij het Vlaamse, vaderlandse verleden deed heropleven en verheerlijkte: "In t Wonderjaer" (1837), "De Leeuw van Vlaenderen" (1838), zonder twijfel de eerste Nederlandstalige roman in wat België genoemd wordt, "Jacob van Artevelde" (1849), "De Boerenkryg" (1853), "Kerels van Vlaenderen" (1871), ; -zedenkundig-maatschappelijke en moraliserende romans die zich meestal in een klein-burgerlijk stadsmilieu afspelen: "Siska van Roosemael" (1844) tegen de verfransing van de burgerij, "De plaeg der dorpen" (1855) over het alcoholisme, ; -folkloristische en dorpsnovelles die zich vaak in de Kempen afspelen en die door hun landelijke eenvoud en het idealiseren van de mens opvallen: "De brandende schaepherder" (1847), "Blinde Rosa" (1850), "De Loteling" (1850), "Baes Gansendonck" (1850), "Rikke-Tikke-Tak" (1851), "De Grootmoeder" (1852), "Het Goudland" (1862), de eerste Vlaamse avonturenroman, De "Geschiedenis mijner jeugd" (1888) kan als zijn autobiografie beschouwd worden. Zijn kracht situeert zich op 2 gebieden: -hij was een rasecht verteller en een geboren kunstenaar; -hij heeft Vlaanderen het bewustzijn van het eigen verleden en de overtuiging van de eigen kracht, wat ik een eigen Vlaamse ziel zou willen noemen, bijgebracht. Tijdens zijn verblijf in Kortrijk werd hij om loutere financiële redenen een veelschrijver. Het resultaat was dat de kwaliteit van zijn werk eronder geleden heeft. Zijn erkenning is onloochenbaar: -nog tijdens zijn leven werd te Antwerpen een standbeeld onthuld; -hij kreeg een staatsbegrafenis. Dat hij zijn volk heeft leren lezen, is echter duidelijk overroepen. Hoe kon iemand die niet kon schrijven, lezen?
Wat had Conscience met Halle te maken? Thevenet heeft via de pen van Lyr de link gelegd: " Tu sais quil a habité Hal ? ( ) Il était venu se réfugier à Hal dans un petit cabaret, là-bas, à lautre bout, pas loin du cimetière ( ) " [1, p. 95]. Het was, zoals reeds vermeld, de herberg van "Lamme Gisj" aan de Ninoofsesteenweg. Wat herinnert aan Consciences verblijf in Halle? In het stadschap (rechtstreeks): herberg van "Lamme Gisj" aan de Ninoofsesteenweg. In het stadschap (onrechtstreeks): -een gedenkplaat uit 1912 aan de zuidelijke zijgevel van het renaissancestadhuis op de Grote Markt; -de Consciencestraat; -een bronzen gedenkplaat uit 1932 aan de zijgevel van "Lamme Gisj", langs de kant van de Ninoofsesteenweg. Buiten het stadschap: het Consciencepad van Halle over Dworp naar Beersel [b]. In boekvorm: -"Eene verwarde zaak" [c] dat op 29 augusutus 1874 [d] verschenen is en zich in Halle, Dworp en Beersel afspeelt; -de brochure van het genoemde Consciencepad [b]. Andere onrechtstreekse herinneringen: -Maria, Consciences dochter, was gehuwd met Gentil Antheunis [e]. Hij heeft haar in 1867 bij de schrijver thuis leren kennen. Op 10 augustus 1870 trouwden ze te Elsene nadat het huwelijk door financiële problemen van Conscience was uitgesteld. Ze hadden 3 kinderen. In 1892 volgde een scheiding. In het begin van de twintigste eeuw hertrouwden ze; -in Halle is een straat naar Gentil Antheunis die er vanaf 1877 vrederechter was, genoemd. Antheunis werd op 9 september 1840 te Oudenaarde geboren en stierf op 5 augustus 1906 te Elsene. Hij was dichter, componist en vertaler.
Heeft Thevenet het werk van Conscience gelezen? Ik heb er mijn twijfels over. Nergens heb ik -En ik herhaal mezelf.- (een lijst met) boeken die hij zou gehad en/of gelezen hebben, gevonden. Nergens heb ik gelezen dat hij Conscience, wiens werk nochtans in het Frans vertaald werd, zou gelezen hebben.
[a] DURNEZ, Gaston. Hendrik Conscience. Er klopt een hart in het standbeeld. In: DURNEZ, Gaston. Vlaamse schrijvers. Vijfentwintig portretten. Manteau, Antwerpen/Amsterdam. 1982. [b] VANSCHUERBEEK. Het Consciencepad - Wandelen tussen Halle en Beersel. VVV-Toerisme Halle, Halle. [c] CONSCIENCE, Hendrik. Eene verwarde zaak. Dorpsverhaal. Drukkery van J.P. van Dieren en comp., uitgevers, Antwerpen [met 4 platen van Edward Dujardin]. 1874. [d] WILLEKENS, Emile. Hendrik Conscience en zijn tijd. Kroniek van Consciences leven (...). Stichting Mercator-Plantijn, Antwerpen. 1983. [e] VANSLEMBROUCK, Marcel. Gentil Antheunis. V[ereniging van]W[est-Vlaamse]S[chrijvers]-cahiers [als jg. 35, nr. 4, juli-augustus 2000], Brugge. 2000.
[1] LYR, René. Mon ami Louis Thévenet. Editions Nationales, Uccle. 1945.
01-05-2007
THEVENET AAN HET STATION VAN HALLE (+ illustratie)
De figuur helemaal rechts met zomerhoed en schilderskist is Louis Thevenet. Links is
het vroegere station van Halle. Sinds het opstarten van deze site tot 1 oktober 2007 werd de prentkaart die eigendom is van Guy Mossiat, verzamelaar van prentkaarten van Buizingen en Halle, met zijn toestemming afgedrukt. Ik ben en blijf hem daarvoor dankbaar. Sinds 1 oktober 2007 ben ik zelf eigenaar van zo'n prentkaart geworden. Daarom druk ik vanaf die datum mijn eigen exemplaar af.
Thevenet werd op 12 februari 1874 te Brugge geboren. In 1876 kwam hij met zijn ouders in
Brussel wonen. Tot 1916 woonde hij op verschillende plaatsen in wat nu het Brussels Gewest is, en in de in het zuiden aangrenzende gemeentes Beersel en Drogenbos. Van 1897 tot 1903 verbleef hij geregeld in Nieuwpoort en Oostende in gezelschap van Auguste Oleffe die als zijn geestelijke mentor mag gezien worden. In 1916 vestigde hij zich in Halle waar hij tot zijn dood bleef wonen. Hij oefende verschillende beroepen uit. Hij was loopjongen, leerling-bakker en hulpbanketbakker in een bankerbakkerij. Hij werd hulpkok op een Engelse pakketboot waarop hij enkele wereldreizen ondernam. Hij was loopjongen of klerk bij een muziekuitgeverij. In 1896 besloot hij om zich volledig aan het schilderen te wijden. In 1908 huwde hij te Beersel met Emma Tevels. In 1912 adopteerden ze Jeanneke Mommaerts toen ze nauwelijks enkele dagen oud was. Bij zijn dood zou blijken dat de adoptie nooit officieel geregeld was. Van 1916 tot 1927 woonde hij op de Sollenbeemd 52, ter hoogte van het huidige Monument van de Weggevoerden. Bij de sanering van de Sollenbeemdwijk werd het huis afgebroken. In 1925 kocht hij een bouwgrond op de Hendrik Consciencestraat 41, nu 58. Hij liet er een huis bouwen waar hij van 1927 tot zijn dood woonde. Op 16 augustus 1930 stierf hij meer dan waarschijnlijk aan een hersenbloeding. Hij werd op 19 augustus op het stedelijke kerkhof begraven.
Mens
Hij was religieus, levenslustig, kinderlijk verwonderd, dromerig, teruggetrokken hoewel hij zich niet van zijn omgeving afzonderde, eenvoudig en tevreden. Hij had interesse voor muziek en bespeelde zelf het
harmonium. Hij had 3 grote fouten: snoep, vooral dan suikergoed, het roken van de pijp en het drinken met een voorkeur voor lambic en geuze. Hij was Franstalig hoewel hij het geschreven Frans niet volledig beheerste. Hij kende geen Nederlands. Wel doorspekte hij zijn gesproken taal met Brussels- en Hals-Vlaamse woorden en eigen neologismen.
Hij is vooral bekend voor zijn huiskamer- en café-
interieurs en stillevens. Hij kleedde zijn schilderijen aan met dagdagelijkse objecten als bier- of wijnglas, boek, boestering, fles of karaf, fruit, hangklok, hoge, winter- of zomerhoed, kapstok met kleding, kast met open lade, Mariabeeld onder een glazen stolp, muziekinstrument, open deur, open venster, overloop of hall met open deuren of het begin van een trap, paraplu, schilderij, schotel, spiegel, vaas met bloemen, vogelkooi, wandelstok, zicht van binnen op binnentuin in zonlicht, zoetigheid en taart, die hij steeds weer in andere combinaties en vanuit andere invalshoeken afbeeldde zodat zich bij de kunstliefhebber geen déjà-vugevoel voordeed. Wel zijn een aantal schilderijen het gevolg van een verderborduren op bestaande werken. De betekenis van zijn werk situeert zich op 3 niveaus: een weergave die de werkelijkheid benadert, een drang om de realiteit te ontvluchten en interesse voor geografische vormen als cirkel, vierkant en rechthoek. 3 constanten vallen op: waarneming, limiet van ruimte en tijd en herinnering. Hij ondersteunde zijn composities met bijzondere, meesterlijke en warme kleurencombinaties die met de jaren tot oogstrelende tintenschakeringen uitgroeiden. De eerder donkere kleuren als bruinen, donkere grijzen, sepia en donkere soorten oker waarover een donkere vernis lijkt aangebracht te zijn, van vóór 1916 evolueerden erna tot zachte kleuren als blauwen, gelen, groenen, lichte grijzen, roze, soorten rood en zachte okers die de werken een bijzondere helderheid verlenen.
"De keuken", 1906, 58 cm x 73,5 cm. "De Bollenwinkel", 1908, 58 cm x 69 cm. "De zwarte soepterrine", 1911, 55 cm x 68 cm. Het cabaret", 1913, 65 cm x 75 cm. "Wat ik graag heb, 1914, 80 cm x 60 cm. "Mijnheer gaat uit", 1916, 65 cm x 55 cm. "De kapstok", 1917, 67 cm x 48 cm. "Café 'De Grève'", 1920, 70 cm x 60 cm. "Tuin De Saegher in bloei", 1923, 60 cm x 70 cm. "De Mariamaand", 1923, 82,5 cm x 70 cm. "In afwachting van de processie", 1924, 70 cm x 60 cm. "De witte tafel", 1925, 60 cm x 70 cm. "Hoed met bloemen", 1928, 60 cm x 70 cm. "De toog in Halle", 1928, 60 cm x 70 cm.
Herinneringen aan Thevenet in Halle
Eén zaak herinnert rechtstreeks aan zijn verblijf in Halle: zijn huis op de Hendrik Consciencestraat 58, toen 41, waar hij van 1927 tot 1930 woonde. Twee zaken herinneren onrechtstreeks aan zijn verblijf in Halle: -een gedenkplaat van
Camille Colruyt aan de gevel van zijn vroegere woning op de Hendrik Consciencestraat 58; -de Thevenetlaan. De Stad, noch het Zuidwestbrabants Museum bezitten een werk van de schilder. In het Zuidwestbrabants Museum is niets te vinden dat aan hem herinnert.
Bibliografie (beknopt)
-Verschillende auteurs. Ontmoeting met Felix (De Boeck) Louis Thévenet. Gemeente Drogenbos en Stichting Felix De Boeck, Drogenbos. 2001 [ter gelegenheid van de tentoonstelling in het Felix De Boeckmuseum te Drogenbos van 9 september tot 25 oktober 2001]. -Verschillende auteurs. Retrospectieve Louis Thévenet. Brugge 1874 - Halle 1930. Gemeentekrediet, Brussel. 1990 [ter gelegenheid van de tentoonstelling "Louis Thévenet", georganiseerd door de Stad Halle met de medewerking van het Gemeentekrediet in het Oud-Jezuïetencollege te Halle van 6 oktober tot 30 november 1990]. -LYR, René. Louis Thévenet. De Sikkel, Antwerpen [in de reeks "monografieën over Belgische kunst"]. 1954. -LYR, René. Mon ami Louis Thévenet. Editons Nationales, Ukkel. 1945. -WOUTERS, Rik. Louis Thevenet: onbegrepen schilder van een oeuvre vol dagdagelijkse voorwerpen. Over zijn vrijwillige ballingschap in Halle van 1916 tot 1930. Xarnego, Halle. 2007.
19-04-2007
*BIJLAGE 5: OLIEVERFSCHILDERIJEN IN HET BEZIT VAN MUSEA
[*: het werk wordt volgens een beurtrol tentoongesteld; **: het werk bevindt zich doorlopend in depot; ***: geen reactie op talrijke mails zodat de gevonden gegevens niet bevestigd konden worden]
***Groeningemuseum of Stedelijk Museum voor Schone Kunsten, Dijver 20 te 8000 Brugge -Doodsbrief -De Treurmars 81 x 81 1924
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Museumstraat 9 te 1000 Brussel -**Interiéur 60,5 x 70,5 1910 -**Spelend meisje - Fille jouant 69,5 x 59,5 1912 -**De kaartlezer - De man met de kaart - Lhomme à la carte - Le voyage de noces 60 x 70,5 1913 -**De jassenboom - De kapstok - Le Portemanteau 70 x 60,5 1917
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Leopold De Waelplaats te 2000 Antwerpen -**Piano met stilleven - Na de rouw 63 x 53 1908 -**Zilveren bruiloft 62 x 71 1913 -**Binnenzicht 70 x 60 1929
Musée de lArt Wallon, En Féronstrée 86 te 4000 Liège -**La Couturière (intérieur) 60 x 70 1910
Museum Dhondt-Dhaenens, Museumlaan 14 te 9831 Deurle -**De rode kast 45 x 53 1915 -**De keuken 70 x 60 1924
Musée dIxelles, Jean Van Volsemstraat 71 te 1050 Brussel -*Na de mis - Après la messe 110,5 x 198,5 1912 -*Het harmonium - Lharmonium 70 x 60 1917
***Museum voor Schone Kunsten, Citadelpark te 9000 Gent -De keuken 57,5 x 73,5 1907
Van Buuren Museum, Léo Erraralaan 41 te 1180 Brussel -**De kapstok 67 x 48 1917 -**Krabben en taarten 48 x 70 1927
16-04-2007
*BIJLAGE 4: BLAUWDRUK VOOR 'DÃ' LOUIS THEVENET-WANDELING OF VISUALISERING VAN LE PEINTRE MAUDIT IN HET HALSE STADSCHAP [a]
Bedoeling van mijn Thevenet-wandeling is om de schilder bij de Hallenaar bekend, misschien zelfs bemind te maken. Ze moet dan ook het "Louis Thevenetpad" [1] doen vergeten. Voor de initiatiefnemers denk ik aan de Stad Halle, het VVV-Halle, Thevenetkenners en ikzelf. Over het financieren van het project wil ik kort zijn, gewoon maar omdat eerst moet beslist worden of er een Thevenet-wandeling komt; Ik vermeld in alfabetische orde de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring Halle, particulieren, plaatselijke bedrijven en diensten, Provincie Vlaams Brabant, Stad Halle, Toerisme Vlaanderen, Vlaamse Gemeenschap en VVV-Halle. Uitgangspunt is het blijvend visualiseren van Thevenet en zijn werk in het Halse stadschap. Plaatsen waar kopies van werken aangebracht worden, moeten dan ook een link met hem en zijn werk hebben. Die kopies moeten aan voorwaarden voldoen: -in een weerbestendige en anti-vandalistische stof zijn; -dezelfde afmetingen als de originelen hebben; -tot het minimum beperkte verrmeldingen omdat Thevenet slechts door zijn werken tot de kunstliefhebber gesproken heeft en nog steeds spreekt: voor- en familienaam, geboorte- en overlijdensdatum, de oorspronkelijke, dus (meestal?) Franse titel voor zover Thevenet zelf een titel gegeven heeft, en het jaar van schepping; -in de mate van het mogelijke aan huisgevels bevestigd. Indien dit niet kan, moet het in de onmiddellijke omgeving getoond worden. In afwachting van het aanbrengen van de kopies zou de wandeling kunnen gevisualiseerd worden door grote fotos die aan de deelnemers getoond worden. Voor de wandeling ben ik op zoek gegaan naar werken die het Halle van Thevenet in de breedste zin van het woord tot leven brengen. Aan de hand daarvan heb ik een wandeling van 2.200 meter die zonder stops in minder dan 30 minuten kan afgelegd worden, uitgestippeld. Ik heb het parkoers zo gekozen dat tal van episodes uit de Halse geschiedenis kunnen ingelast worden. Volgende gegevens worden hieronder afgedrukt: -te volgen weg in een kleiner lettertype; -volgnummer, plaats die tegelijk stop is, afstand vanaf de vorige stop en totaalafstand; -weerhouden schilderij: titel, jaar van creatie, korte beschrijving van het schilderij, tussen "()" het cataloognummer uit "Retrospectieve Louis Thévenet" [2] dat naar het schilderij verwijst en eventuele persoonlijke vragen bij het schilderij of algemene opmerkingen; -over Thevenet waarvoor T staat: wetenswaardigheden zoveel mogelijk aan Halle gekoppeld; -over zijn werk: structuur, kleurenpalet, onderwerpen, thema(ta), en typering; -links naar Halle waarvoor H staat, door de geschiedenis.
-o-o-o-
[Je vertrekt aan het portaal onder de toren van de basiliek.]
Over T: leven in het algemeen.
1. Basiliek. 000 0000 "Palmzondag", 1922: vertrek van een processie door de torenpoort van de basiliek met vooraan links een priester met kruis en 2 misdienaars, rechts een suisse en achteraan processiegangers (51). Over T: geloof en liefde voor muziek. Over zijn werk: kennismaking met de schilderkunst. Over H: Grote Markt, Servais en renaissancestadhuis.
2. Souvenirwinkel tegenover de kerktoren. 000 0000 "O.-L.-Vrouw van Halle onder een stolp", 1926 (73). Over zijn werk: religie erin. Over H: madolekeswingkel of religieuze souvenirwinkel.
[Je wandelt via de Grote Markt in de richting van het renaissancestadhuis. Links van het stadhuis ga je het Sollenbeemd in. Vanaf de achterkant van het vroegere Jezuïetencollege volg je de muur van de tuin van het vroegere ziekenhuis tot aan een rond punt waar het Monument voor de Weggevoerden staat. Je plaatst je op het voetpad rond het ronde punt.] 3. Plaats van huis in het Sollenbeemd 52. 250 0250 "Het meisje aan het raam - Jeanneke", 1918: adoptiedochter, zittend op een vensterbank, met op de achtergrond een tuin met tafel (41). Is dit het huis in het Sollenbeemd? Over T: adoptiedochter, reden(en) waarvoor hij in Halle is komen wonen en beschrijving van het huis. Over zijn werk: interieurs en de drang om te ontsnappen. Over H: Sollenbeemd, vroegere Jezuïetencollege en Zenne.
[Je blijft op het voetpad van het ronde punt en plaats je zo dat je de monseigneur Senciestraat voor je ziet liggen. Links bevond zich het vroegere ziekenhuis. Rechts is een parking waar vroeger de Bres was.] 4. Tuin aan de vroegere Bres. 000 0250 "Tuin De Saegher in bloei", 1923 (55). Hier was vroeger de Bresj, een overgebleven deel van de stadsgrachten. Nu zijn er sportzaal "De Bres" en een parking. Over T: liefde voor de natuur. Over zijn werk: in de eerste plaats een stadsschilder en geen natuur-, landschaps- of portretschilder. Over H: Bresj, kanaal Brussel-Charleroi, kasteel, middeleeuwse omwalling en stadsgrachten.
[Je verlaat het ronde punt en wandelt de monseigneur Senciestraat in. Op het einde ervan draai je rechts de Brusselse Steenweg op.]
5. Vroegere café "t Wit Paard". 250 0500 "Buitenaanzicht van café t Wit Paard", 1928: de gevel met rechts een steegje (81). Over T: drankprobleem en cafébezoeken. Over H: cafés en brouwerijen: plaatselijke bieren.
[Je loopt de Brusselse Steenweg verder door tot aan de kruising van die Steenweg en A. Demaeghtstraat. Je stopt aan de handelszaak op die kruising.] 6. Vroegere café "Langhendries". 250 0750 "Café Langhendries", 1930 (vermelde datum is gegeven rekening houdende met een affiche op het schilderij die verwijst naar de Wereldtentoonstelling te Liège in 1930) (87): een toog waarop een vaas met bloemen staat en erachter een hoed ophangt, en uiterst rechts een geopende deur. Over T: gebruik van werken als ruilmiddel om schulden af te betalen. Over H: aanleg van steenwegen.
[Je steekt de A. Demaeghtlaan over en volgt de Jean Jacminstraat. Je slaat de eerste straat links, de Hendrik Consciencestraat, in. Je stopt aan nummer 58.] 7. Woning in de Hendrik Consciencestraat. 400 1150 "Basiliek vanaf de H. Consciencestraat", 1928 (83). Over T: bouw en inrichting van de woning, betalingswijze en armoede, onvrede in woning, "reekening van Emma", dood. Over H: stadsuitbreiding, ondermeer aanleg van Consciencestraat.
[Je gaat terug naar de Jean Jacminstraat en daalt af naar de A. Demaeghtlaan die je rechts inslaat. Je volgt ze tot ze door de Ninoofsesteenweg gekruist wordt. Je steekt de Ninoofsesteenweg en de A. Demaeghtlaan over en daalt de Ninoofsesteenweg tot op de Beestenmarkt. Je stopt op het hoek van de markt en de Hoornstraat en kijkt de Maandagstraat vóór jou in.] 8. Maandagstraat. 950 2750 "En attendant la procession", 1924: zicht vanop de Beestenmarkt op de processie in de Maandagstraat met links en rechts rijen mensen en vlaggen en achteraan een spandoek waarop "Chrétien" staat (63). Over zijn werk: typering. Over H: moord op Julien Vive la République Lahaut; vroegere kerkhoven; krotten en plattekaas; religieus leven.
[Je wandelt de Hoornstraat in. Je stopt voor nummer 2.] 9. Hoornstraat. 050 2150 "Le cabaret", 1913: interieur van vroegere blokwinkel-café met een toog waarop glazen en flessen staan en een wandelstok en paraplu hangen, en links ervan een open deur (23). Over T: uiterlijk. Over zijn werk: structuur, kleurenpalet en wiskundige figuren.
[Je verlaat de Hoornstraat en gaat via de poort onder de toren van de basiliek de kerk binnen.] 10. Basiliek. 050 2200 "Binnenzicht van de basiliek te Halle", 1917: doorgang tussen kooromgang ter hoogte van de huidige sacristie en de Mariakapel met gedeeltelijk zicht op die kapel en de linkerzijbeuk van de kerk met helemaal achteraan het noordelijke tochtportaal (31). Over zijn werk: geven van titels. Over H: Sint-Martinuskerk en verheffing tot basiliek; religieus leven.
-o-o-o-
Thevenet beeldde niet alleen de Halse binnenstad uit. Er zijn ook gezichten op het Halse centrum van buitenaf en op de buitenstad, die met de auto verkend kunnen worden. Ik vermeld zonder commentaar: -"De vaartbrugkaai te Halle", 1917: het kanaal Brussel-Charleroi met links en rechts bomenrijen, op het kanaal aken en in de verte achter een huizenrij dakruiter en toren van de basiliek (34); -"Esschenbeek", 1925 (?): rij huisjes met in de verte de kerk van Essenbeek vanop de hoogte errond (68). Geschilderd vanop de Boterham?; -"Wegom te Halle", 1926: een processie met een priester die een kruisbeeld draagt, en 2 misdienaars, gevolgd door 4 mensen die het Mariabeeld met mantel dragen, in een landschap met bomen en kapelletjes (74).
-o-o-o-
Wanneer zou de Thevenet-wandeling kunnen ingewandeld worden? Vraag is of het officieel en met klaroengeschal, klokkengelui, al te vaak nietszeggende toespraken, moet gebeuren. Belangrijk is dat Thevenet door de wandeling weer in het stadschap aanwezig is. Toch ben ik naar een goed moment op zoek gegaan. Mensen hebben immers iets, veel met data die met een feit samenhangen. Het kan dus dat een officiële wandeling ertoe kan bijdragen om Thevenet voorgoed in de schijnwerpers te plaatsen of zelfs in het collectieve geheugen van de Hallenaar te krijgen. 1906 toen hij voor "Les Indépendents" te Paris geselecteerd werd, is niet meer haalbaar. 1916 toen hij te Halle kwam wonen, en 1930 toen hij overleed, liggen te ver af. 1913 toen hij in Galerie Giroux te Brussel voor het eerst individueel tentoonstelde, is mogelijk. Ik zou echter opteren voor 1909 toen hij in Paris aan het "Salon dAutomne" deelnam.
[a] Het begrip "stadschap" is ontleend aan: NN [= SCHETSKEN, Frits]. Een grootsteeds romanticus.Guy van Hoof. In: Bugatti, jg. 5, nr. 17, januari-februari 1983, p. 6. Hoewel Schetsken in zijn bespreking van poëzie van mijn vriend Guy van Hoof "stadsschap" schreef om hem als (groot)stadsdichter te typeren, heb ik naar analogie met landschap geopteerd voor "stadschap".
[1] NN. Louis Thevenetpad. Fietsen en wandelen te Halle & omgeving. VVV, Halle. 1997 [bijgewerkte tekst uit de Gazet van Halle, 1963]. [2] DDAA. Retrospectieve Louis Thévenet. Brugge 1874 - Halle 1930. Gemeentekrediet, Brussel. 1990 [n.a.v. de tentoonstelling "Louis Thévenet", georganiseerd door de Stad Halle met de medewerking van het Gemeentekrediet in het Oud-Jezuïetencollege te Halle van 6 oktober tot 30 november 1990].
15-04-2007
*BIJLAGE 3: INKOMSTEN UIT VERKOCHTE WERKEN VOLGENS "DE REEKENING VAN EMMA" (grafiek)
13-04-2007
*BIJLAGE 2: VERHOUDING TUSSEN AANTAL VERKOCHTE WERKEN EN AANTAL BETAALDE WERKEN VOLGENS "DE REEKENING VAN EMMA" (grafiek)