LODE DIELTIENS 85

Lode Dieltiens werd op 18 september 1926 in Wijnegem geboren.

Hij studeerde aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium van Antwerpen en het Lemmensinstituut (toen nog) in Mechelen. Hij bekwaamde zich er in de theoretische vakken, fuga en compositie.

Hij doorliep een succesvolle carrière als leraar en docent aan de Land- en Tuinbouwhuishoudschool in Berlaar, het Antwerpse Muziekconservatorium en het Lemmensinstituut. Ontelbaar zijn de Vlaamse (amateur-)musici die bij Lode hun notenleer en didactiek geleerd hebben. Hun getuigenissen spreken van een vaderlijke leraar met eindeloos geduld die de saaie theorie boeiend en prettig kon maken.

Hij dirigeerde verschillende koren (o.a. het dameskoor Cantate en het mannenkoor Alma Musica). Tot 2000 was hij organist en kantor in de St.-Pieterskerk van Berlaar.

Van 1956 tot 2001 trad Lode jaarlijks op als dirigent op het Vlaams Nationaal Zangfeest. Lode Dieltiens is de laatste dirigent-componist die op het zangfeest zijn eigen liederen kwam dirigeren. Daarmee sluit hij de indrukwekkende rij af van Lodewijk Mortelmans over Karel Candael, Ernest Brengier, Lieven Duvosel, Emiel Hullebroeck, Arthur Meulemans, Jef Tinel, Jef Van Hoof, Ivo Mortelmans, Renaat Veremans, Staf Nees, Fons Bervoets, Gaston Feremans, Marc Liebrecht tot Armand Preud’homme. 

Tijdens de slotconcerten van de Dagen van het Vlaamse Lied leidde hij jarenlang de samenzang, samen met Jos Mertens (1924).

Ook als componist heeft Lode Dieltiens zijn sporen verdiend.

Hij componeerde religieuze muziek. Bijvoorbeeld een Nederlandse volksmis waarin koor- en samenzang gecombineerd worden. Hij componeerde het motet Benedicat Vobis. Trouw aan de traditie en tegelijk aangepast aan de hedendaagse tonaliteit sluit dit werk naadloos aan bij de grootse Lemmenstraditie gaande van Van Nuffel over Staf Nees tot Ludo Claesen vandaag.

In het spoor van Hullebroeck en Preud’homme en aangespoord door de bard Willem Demeyer schreef hij talloze volksliederen. De bekendste zijn Nachtegaaltje, De gewijden, Het Blonde Leentje, Idylle, Nu kan de lente komen, Soldatenklacht en Dank u, tot wederziens. Tijdens het zangfeest van 1957 werd zijn lied Opstanding (tekst van Clem De Ridder) gecreëerd. Het zou een vaste waarde blijven tot in de jaren ’60. In 2003 zong het zangfeestkoor Boerenbal.

Lode bewerkte daarnaast heel wat volks- en kerstliederen voor allerlei koorformaties. Uit Zingt Jubilate voorzag hij enkele liederen van een passende begeleiding en koorzetting (vb. Aan uw stam, o kruis, een lied van Jef Van Hoof).

Bij het ANZ zijn verschillende cd’s te koop met werken en bewerkingen  van zijn hand.

De Vlaamse liedbeweging bracht tijdens het 74^ste Vlaams Nationaal Zangfeest terecht en zeer dankbaar hulde aan deze 85-jarige verdienstelijke, minzame en (té) bescheiden musicus. Het Nachtegaaltje klonk fris en schetterde luid in de nokvolle Lotto-Arena. De Gewijden, vertolkt door koor en solist o.l.v. Peter Leys en met pianist Wim Berteloot klonk plechtig en verheven. 

Bijlagen:
Programmaboekje concert Davidsfonds Maldegem.pdf (1009.3 KB)   

Kerstnachtviering in de kathedraal van Antwerpen

Van harte welkom!

Hoogfeest van Kerstmis: middernachtmis.

Pontificale viering: Mgr. Bonny en de nuntius in België Mgr. Berloco gaan voor in de middernachtviering in de Antwerpse kathedraal, in concelebratie met de vicarissen en het kapittel.

U bent welkom vanaf 23.30 u voor het voorprogramma, de viering start om 23.55 u.

Muziek: Titularis organist Peter Van de Velde bespeelt het Schyvenorgel met op het programma:
Voor de mis: Variations on "Adeste fidelis": M. Dupré (1886-1971).
Offerande: Christmas Carol varied as a Rondo: C. Wesley.
Communie: In stille Aanbidding: Jef Tinel.
Slot: Toccata (uit "Symphonie V") Ch. M. Widor (1844-1937).

Live uitzending op VRT/Radio Klara
Het knapenkoor en de meisjescantorij luisteren de Pontificale Nachtmis op, zij brengen:
- Missa Brevis (Leopold Mozart)
- On the twelve days of Christmas (John Rutter)

Er zijn weinig koren in Vlaanderen die het eenvoudige ‘Het was er te nacht’ niet op hun repertoire hebben. Elk koor laat wel eens die fiere nachtegaal zijn lied aanheffen met zijn wilder tongen.

Dit Oudnederlandse volkslied, een minneklacht van 2 geliefden, werd schitterend, stemmig en sfeervol bewerkt door Florimond Van Duyse.

Maar wie was deze componist van wie we misschien ook nog zijn bewerking van ‘Het waren twee conincxkinderen’ en ‘Jan de mulder’ kennen? Veel verder reikt onze kennis wellicht niet.

Welnu, Florimond Van Duyse was de zoon van de dichter Prudens Van Duyse.

Hij werd in Gent geboren op 4 augustus 1843.

Zijn secundaire studies deed hij aan het college van Veurne en het Genste Koninklijk Atheneum.

Aan de Gentse universiteit studeerde hij rechten (1867) en werd daarna advocaat en krijgsauditeur in Antwerpen, Bergen en Gent (1882).

Maar zijn eerste liefde was de muziek.

Als zevenjarige studeerde hij viool en in 1853 studeerde hij al aan het Gentse conservatorium bij Karel Miry, de toondichter van o.a. ons Vlaams Nationaal volkslied en op dat ogenblik dirigent van de Gentse opera. Hij behaalde er prijzen voor harmonie (1859) en contrapunt (1861 en 1862). Op zijn 15de begon hij te componeren. Hij schreef een tiental opera’s, operettes, koorwerken, cantates, twee suites voor orkest en talrijke liederen en volksliedbewerkingen. In 1873 behaalde hij een tweede Prijs van Rome met de cantate ‘Torquato Tasso’s dood’.

Maar naast de compositie besteedde hij veel tijd aan studiewerk.

Tijdens zijn verblijf in Antwerpen van 1876 tot 1879 kwam hij in contact met de ideeën van Peter Benoit. Hij liet de muziekopleiding beginnen bij het aanleren van het volkslied. Dat betekende meteen de start voor veel opzoekwerk naar het Oudnederlands volkslied.

Van Duyse bestudeerde ondermeer de Souterliedekens, Geuzenliederen, liederen uit het Gruuthuse-handschrift en het Antwerps liedboek. Daarbij bestudeerde hij eerder studiewerk van o.a. Jan Bols, Edmond De Coussemaker en Jan-Frans Willems. Deze laatste verweet hij echter eigenhandig wijzigingen aan teksten en melodieën aangebracht te hebben of van bepaalde wijzigingen de bronnen niet vermeld te hebben. Iets wat Hoffmann Von Fallersleben wel deed.

Van Duyse maakte er in zijn werk een punt van om alle versies en bronnen van de volksliederen te vermelden.

Zo publiceerde Van Duyse o.a. in 1896 ‘Het eenstemmig Frans en Nederlands wereldlijk lied in de Belgische gewesten’, in 1902 ‘De melodie van het Nederlandse lied en hare rhythmische vormen’ en van 1903 tot 1908 publiceerde hij het driedelig werk ‘Het Oude Nederlandse lied’. In dat werk behandelde hij 714 liederen betreffende tekst en melodie. Hij werd meermaals bekroond voor zijn musicologisch werk door de Koninklijke Academie en werd in 1905 zelf lid van de Academie.

In 1903 richtte hij de ‘Liederavonden voor het volk’ op in de geest van Peter Benoit.

Van 1895 tot zijn dood was hij secretaris van de bestuurlijke commissie van het Genste conservatorium. Benoit en Van Duyse gingen onderling soms in de clinch. Benoit verweet Van Duyse te weinig de klemtoon te leggen op het Vlaamse lied en Van Duyse verweet Benoit een slecht bestuurder van de muziekschool te zijn. Maar ze deelden wel de passie voor het zingen van het eigen volks(e) lied.

Op 18 mei 1910 –precies 100 jaren geleden- overleed Van Duyse in zijn geboortestad, Gent.

Zijn belang als muziektheoreticus kan nauwelijks overschat worden. Dat staat buiten kijf.

Maar zijn composities zijn vandaag de dag zeer miskend, op enkele koorwerkjes na.

Daarom is het de plicht van onze koren om –elk op zijn plaats en niveau- wat aandacht te schenken aan de koorwerken van Van Duyse.

We vermeldden reeds zijn ‘Het was er te nacht’. Zeer eenvoudig, melodieus en stemmingsvol. Het is een strofisch lied met refrein. De zetting volgt volledig de originele melodie. Er is een afwisseling van eenstemmigheid en meerstemmigheid.

De partituur is opgenomen in het Vlaams Romantisch Koorboek van het ANZ.

We verwijzen ook naar de bundel ‘6 Oude Nederlandse liederen’ in een bewerking van Van Duyse. Naast ‘Het was er te nacht’ vind je er ook ‘Heer Halewijn’, ‘Het daghet in den Oosten’, ‘Er was een maegdetje’ (voor dameskoor), ‘T’wijl in de nacht’ en ‘Willen wij ’t haesken jagen’ (voor mannenkoor) met telkens een harmoniumbegeleiding.

Deze suite is gratis te downloaden op de WIMA-site: icking-music-archive.org .

Veel zingplezier!

BREDE OPKLARINGEN DEZE WEEK ....

WEEK VAN 16 TOT 20 AUGUSTUS

Norbert Rosseau (1907-1975) …

Peter Benoit (1834-1901) …
wou vooral het Vlaamse muziekleven naar het Europese niveau van toen tillen.
In 1867 richtte hij in Antwerpen de eerste Vlaamse Muziekschool op waarvan hij zelf directeur was. Op korte tijd werd de school heel belangrijk in de moeilijke strijd voor Vlaams muziekonderwijs en voor de culturele ontwikkeling van de Vlamingen. Zijn inspanningen werden beloond door de Belgische Overheid die de school niet alleen erkende maar ze in 1898 ook de status van Koninklijk Vlaams Conservatorium gaf, met dezelfde rechten als de Franstalige conservatoria in Belgiê.
Peter Benoit was een leraar met internationale allure. Zijn conservatorium was in die tijd erg progressief. Hij wou niet in de eerste plaats virtuozen vormen maar wel “denkende” mannen en vrouwen die midden het volk staan. Hij voerde gemengd onderwijs in.
Benoit voelde ook aan dat er een Vlaams Muziektheater nodig was en richtte in Antwerpen het Nederlands Lyrisch Toneel op dat later de Vlaamse Opera werd. Zijn ideeën en structuren blijven


Henry G. D’Hoedt (1885-1936) …
was amper 14 toen hij aan het Koninklijk Conservatorium van Gent ging studeren. Na een intermezzo als fagottist bij verschillende orkesten in Frankrijk, keerde hij terug naar zijn Gentse leerschool. Hij werkte er als repetitor notenleer en adjunct-leraar harmonie. Buiten deze verplichtingen dirigeerde hij ook het mannenkoor Zang en Vermaak en organiseerde hij de jaarlijkse conservatoriumconcerten in Leuven.
Zijn laat-romantische composities zijn duidelijk geïnspireerd door het impressionisme en het expressionisme. Hij componeerde veel, zowel symfonische gedichten als orkestmuziek, kamermuziek, koormuziek en liederen.
Tot aan zijn dood was hij directeur van het Stedelijk Muziekconservatorium van Leuven.

De Ronde van Vlaanderen in 40 etappes

Deze zomer laat Brede Opklaringen u 40 Vlaamse meesterwerken horen en koppelt die aan muziek die er van ver of van dichtbij mee te maken heeft.

WEEK VAN 26 TOT 30 JULI

Jef Van Hoof (1886-1959) …
was een bijzonder populaire toondichter van Vlaamse kunstliederen. Jef was een multi-instrumentalist en beheerste ondermeer orgel, piano en fuga. Zijn oeuvre omvat zowat alle genres. Hij schreef een eigen strijdlied, Groeninghe, dat door sommigen de Vlaamse Marseillaise werd genoemd. Van Groeningerwacht, de vereniging die hij zelf oprichtte, dirigeerde hij het mannenkoor.
Jef Van Hoof was ambitieus en bijzonder actief : hij was medestichter van de muziekuitgeverij De Crans, van het Genootschap van Vlaamse componisten, van de Vlaamse concerten en van de Nationale Vlaamse fanfare. De driejaarlijkse prijs Jef Van Hoof werd naar hem genoemd.




Edgar Tinel (1854-1912) …
was al op jonge leeftijd bijzonder actief in de muziekwereld. Nog voor hij zelf ging studeren, gaf hij al pianoles aan aspirant-muzikanten. Tinel genoot onderricht in harmonie, compositie en contrapunt. Zijn orgel- en pianospel zou hij verfijnen dankzij Louis Brassin en Alphonse Mailly. Na een succesvol examen in Brussel, ontpopte hij zich als een klaviervirtuoos die concerten in binnen- en buitenland gaf. Met zijn cantate Klokke Roeland behaalde hij de Prijs van Rome.
Toen hij tweede dirigent van het Hoger Interdiocesaan Instituut voor Kerkmuziek in Mechelen werd, stopte hij met professioneel pianospelen. Op 55-jarige leeftijd werd hij directeur van het Koninklijk Conservatorium van Brussel, waar hij eerder leraar contrapunt en fuga was. Op het einde van zijn leven was hij kapelmeester aan het Belgisch hof.

Lodewijk Mortelmans (1868-1952) …
studeerde orgel, harmonie, contrapunt, fuga, compositie en orkestratie en zou later naam maken als componist van orkestwerk, impressionistische pianowerken, koormuziek en liederen.
Mortelmans gold als vernieuwer van de Vlaamse muziek. In 1893 won hij met zijn cantate Lady Macbeth de Eerste Prijs van Rome. In het begin van de 20ste eeuw ging hij lesgeven aan het Koninklijk (Vlaams) Conservatorium van Antwerpen, waarvan hij het nadien ook tot directeur schopte.
Buiten zijn dagelijkse bezigheden maakte hij deel uit van de raad van bestuur van de Muziekstichting Koningin Elisabeth, die de fundamenten legden voor de huidige muziekwedstrijd. Tot op hoge leeftijd bleef Mortelmans stukken schrijven voor diverse instrumenten.

Charles-Auguste de Bériot (1802-1870) …
was een vioolvirtuoos, docent en componist. Op jeugdige leeftijd gaf hij blijk van een enorme finesse voor viool, waarna hij op aanraden van André Robberechts naar het conservatorium van Parijs ging om zich te bekwamen. In 1824 werd hij achtereenvolgens hofviolist van koning Charles I van Engeland en kamerviolist van koning Willem I der Nederlanden.
Met zijn partner, de beroemde mezzosopraan Maria de la Felicidad García (Maria Malibran), vestigde hij zich in Parijs en later Brussel. Na haar plotse overlijden wijdde hij zich aan de opvoeding van zijn kinderen. Met de uitzondering van enkele concerten in Duitsland en Oostenrijk werd hij fulltime leerkracht en stampte de Belgische vioolschool uit de grond. In de latere jaren van zijn leven werd hij blind, maar zijn vioolspel bleef onverwoestbaar overeind.

Arthur Meulemans (1884-1966) …
zong als jonge snaak in het kerkkoor en speelde piccolo, viool, piano en orgel. Hij studeerde onder Edgar Tinel en Oscar Depuydt en behaalde het hoogste diploma aan het École de Musique Réligieuse (het huidige Lemmensinstituut) in Mechelen. Hij mocht er meteen blijven als leraar harmonie en bleef dat tot 1914. Ook in zijn thuisstad Aarschot en in Tongeren zou hij muziekles geven. De talenten van Meulemans gingen niet onopgemerkt voorbij : het NIR lijfde hem maar wat graag in als dirigent en later directeur van het Groot Radio-Orkest. Na zijn professionele loopbaan stortte hij zich op het componeren. Talrijke onderscheidingen waren zijn deel en in 1956 werd het Arthur Meulemans Fonds gesticht, dat menig compositie van zijn hand heeft uitgebracht.

 

Het archief van Frans Verhaaren ontsloten

Het archief van de Antwerpse componist en dirigent Frans Verhaaren (1866-1926) werd onlangs geïnventariseerd door Joanne Similox.

inleiding

Op het einde van de jaren negentig werden door een kleinzoon van Frans Verhaaren enkele dozen met muziekpartituren geschonken aan de administratie van Cultuur. Het bestand werd in 2005 overgebracht naar Resonant en werd datzelfde jaar een eerste maal beschreven. Dankzij de medewerking van een vrijwillige medewerker kon het archief van de componist geïnventariseerd worden.

Lees meer op de site van Muzikaal erfgoed Vlaanderen (resonant)

Nieuwe chef voor het Symfonieorkest Vlaanderen

De Mathildisklok zou normaal in de plaats komen van de bekende Klokke Roeland. De kring is teleurgesteld, maar de stad is wel op zoek naar een oplossing.

"Het is de inhoudelijke discussie waaruit we moeten geraken", zegt schepen van Cultuur Lieven Decaluwe (SP.A). "Als ze vanuit Monumentenzorg blijven zeggen dat het totaal ondenkbaar is dat de klok er komt, dan vrees ik dat we daar naar moeten luisteren. Maar als wij hen kunnen overtuigen met argumenten, dan moet het op lange termijn toch haalbaar zijn."

(zie verder: VRT: deredactie)

Naast fragmenten uit Benoits strijkkwartet door het Blindmankwartet hoorden we koormuziek van o.a. Joseph Ryelandt, Jef Van Hoof, Flor Peeters, Peter Benoit, Gaston Feremans en Florimond Van Duyse. Dirigent Van Asch leidde het koor feilloos doorheen de partituren van het Vlaams Romantisch Koorboek.
Verder was er de stemmige 'Poème' van Robert Herberigs voor piano en strijkerstrio.
Jozef De Beenhouwer vertolkte stemmige pianostukjes van Marinus De Jong, August De Boeck en Joseph Ryelandt.
Een hoogdag voor de betere Vlaamse muziek.
Tussendoor kreeg het Studiecentrum voor de Vlaamase Muziek zeer terecht nog de Neerlandia-Visserprijs.

Nog van dat, aub!