zes en vijftig dagen had hij nodig om ven Leffinge de Nederlandsche grens in Noord -Brabant te bereiken. In Selzaete had hij Nederland wel gezien,maar dit inmogekijk kunnen bereiken.Hij is getrouwd en heeft een kind.Te Eindhoven trof hij drie kameraden aan,gedeserteerde uhlanen. Samen zullen zij nu hun weg verder zoeken.Dat zijn verhalen uit Vlaanderen...
Duizenden soldaten,duizenden vrouwen en moeders huiverden bij de naam Vlaanderen,eens te vreedzaam,mooi land... De oorlog had het tot een hel gemaakt." Dan ontmoette de korrespondent een deserteur uit de sektor Langemark, en schreef; "De militair was
gedeserteerd,nadat hij bij Poelkapelle ( niet ver van
Roeselare ) in de borrst gewond was. Drie dagen had hij
achter een boschje gelegen en ontzettend geleden. Toen
greep de gruw voor den krijg hem zo gevig aan, dat hij na
zijn herstelling niet meer blijven kon..." Ik zou gek
geworden zijn", verklaarde hij.O veel zenuwgestellen
worden in dienatte,slijkerige loopgraven,onder dat waken
en wachten weken lang in de schaduw van de dood, die
om de soldaten heen maait en velt,slaat en stormt
geweldig aangetast.En dikwijls als ik de soldaten van het
front hoor vertellen,denk ik aan wat de Franchman uit de
loopgraven schreef.
"De verdienste,de roem van ons zal nu zijn: niet krankzinnig te worden."
"Doort lang","er is geen vooruitgang", "men zegt niet door",wordt met een zekere onverschilligheid gezegd... ver van het front, waar men alleen van den oorlog in de kranten leest.Maar, wie nabij het frond woont,huivert weer elke dag."Voor mijn deur", vertelde mij een vrouw uit Roeselare,"stonden automobielen met gewonden.Een lange rij...Ik kon er niet naar eien en telkens moest ik weer.Daar lagen die arme kerels in hun eerste verband.Twaren Duitschers, het waren onze vijanden..., maar t waren toch iemands kinderen?Voor ons lag er een te sterven.Een kameraad kwam met een glas wijn.De gewonde schudde het hoofd.De vriend bood een stuk van een appel aan...Weer dat treurig hoofd schudden...O,die trek van lijden,van pijn,die lijkkleur...en als ge dan zelf een geliefde in den oorlog hebt?"Nog een gevluchte vertelde van de worsteling om Zonnebeke, waar men vocht in slijk en granaattrechters vol vuil water.Hij had gewonden,die zich niet meer helpen konden en welke de brankardiers onmogelijk wisten te bereiken;in de kuilen zien verdrinken.Van sommige trechters kleurde hetwater zich bij wijlen rood van t bloed.Hij noemde den slag een moorderij.Van doorbreken was geen sprake,
(volgende keer meer)
|
