De kronkelingen van Slangenxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

 (zie De Morgen van 24 maart).

Noël Slangen is een stimulerende geest: hij geeft soms voorbeelden die zijn betoog perfect illustreren, helaas soms in zijn nadeel.

Zo waarschuwt hij ervoor om de kracht van de taal niet te onderschatten en geeft als voorbeeld de Engelse woorden ‘just en ‘fair’ om aan te tonen dat iets tegelijk juist en niet fair kan zijn. Voor zover ik weet betekent de Engelse uitdrukking ‘just and fair’ : ‘gerechtvaardigd en eerlijk’; afgeleid van het latijnse 'justus' slaat het meer op een morele juistheid dan op een semantische. Voor wat  semantisch juist is wordt in het Engels meestal ‘'true', correct’ of ‘exactly’ ,  ‘precisely’ gebruikt, tenzij in emfatische zin zoals 'just now, just as I say'. Ik kan mij vergissen. (deze alinea kan dan worden geschrapt)

Belangrijker is het volgende in zijn tekst. Slangen schrijft: ‘Hiërarchie kan worden doorbroken door humor, maar enkel en alleen in de omgekeerde (van topdown dus) richting. Humor is het wapen van de machtelozen tegen de machtigen. Nooit omgekeerd.’

De makke is echter dat humor van deze soort meer te maken heeft met escapisme dan met weerwerk. Gaande van de hofnar (die verder leeft in figuren als Geert Hoste) tot het jaarlijkse carnaval is de ‘humor van de machtelozen’ vrijwel nooit verontrustend voor de gezagsdragers, integendeel: zij lachen er nog het hardst om.

In haar schitterende boek ‘Joodse humor’ merkt Salcia Landmann (zelf een joodse) op dat die typische joodse zelfspot vooral voorkwam wanneer de jodenvervolging het ergst was, maar nog niet als hopeloos werd ervaren – dus niet tijdens de Holocaust. Deze humor diende om de psychologische druk even te verminderen, niet om aan te sporen tot daden van verzet. Het zou trouwens interessant zijn om te onderzoeken of er een verband bestaat tussen deze ‘psychische elasticiteit’ van de joden en hun fatalisme, hun over het algemeen lijdzame houding bij pogroms en Endlösung.

In elk geval is ‘de humor van de machtelozen’ geen wapen in de politieke betekenis van die term, wel een overlevingsstrategie die in feite de machtsverhoudingen bevestigt en daarom escapisme kan worden genoemd.