In de laatste Phara van het seizoen was barones Mia Doornaert te gast. Zij verklaarde verontwaardigd te zijn door de persoonlijke aanvallen op haar baas en idool Yves Leterme. Dat diezelfde Leterme onlangs op een laffe en gemene manier uithaalde naar Karel de Gucht, drong niet tot haar door.
Een goed half jaar geleden zei Louis Tobback inDe keien van de Wetstraat dat socialisten gedreven worden door verontwaardiging. Dit zegt nog niets. We mogen aannemen dat ook Filip Dewinter door verontwaardiging wordt gemotiveerd. De vraag is wat die verontwaardiging veroorzaakt.
Etymologisch gezien komt het woord van waarde of waarden: welke waarden worden geschonden in jouw ogen, dat is de vraag. Je kan dan spreken over een besef van rechtvaardigheid, maar daarmee zijn we er nog niet. De ene vindt de bouw van moskeeën in ons land een grove onrechtmatigheid, de andere vindt dit vanzelfsprekend gezien de godsdienstvrijheid in ons land. In rechtvaardigheid zit het woord recht en het beslissend onderscheid zit dus in de rechten die je aan anderen wenst toe te kennen of voor jezelf wil opeisen. Waarom wil ikzelf een ruimhartig migratiebeleid? Om twee redenen: ik zie de oorzaken (de extreme tegenstellingen in de wereld en de onveiligheid) en ik voel mee met de vluchtelingen (empathie). Extreemrechts weigert beide: ze doen alsof die oorzaken niet geldig zijn en ze kunnen zich absoluut niet inleven in de situatie van de migranten.
Een ander voorbeeld: ik ben reeds enkele jaren actief in de Lappersfort Poets Society. Aan de basis ligt uiteraard mijn bekommernis om de natuur in Vlaanderen, maar wat mij echt over de streep heeft gehaald was het brutale optreden van de federale politie bij de eerste ontruiming van het bos. In mijn ogen was die interventie een voorbeeld van fascistisch machtsmisbruik.
Ik zou nu aan zelfanalyse kunnen doen en pogen te verklaren waarom ik aan dat fenomeen zo hypergevoelig ben. En dan zal ik volgens de psychoanalyse wel uitkomen bij mijn autoritaire en hardhandige vader die zijn zonen meer dan eens in elkaar heeft geslagen. Als kind ben je dan machteloos maar je beleeft zeer intens de onrechtvaardigheid van het gebeuren.
Dat machtsmisbruik zie ik ook in de verhouding tussen Israël en de Palestijnen: dit is geen conflict tussen evenwaardige partijen, de ene is duidelijk veel machtiger dan de andere en maakt van zijn overwicht misbruik. Daarom gaat mijn sympathie in de eerste plaats naar de verdrukten en niet naar de verdrukkers. Ik denk dus dat jeugdervaringen aan de basis liggen van jouw uiteindelijke politieke keuze: niet als idee, maar als emotionele brandstof.
Om terug te komen op Mia Doornaert: al jaren erger ik mij aan de fundamentele oneerlijkheid van deze vrouw. Zij is zogezegd journaliste maar zij is de partijdigheid in persoon terwijl volgens mij een journalist dient te streven naar onpartijdige observatie. Doornaert is katholiek en staat vijandig tegenover de islam, zij is pro-Amerikaans, pro-Israël en elke kritiek op de USA of op Israël ervaart zij als een persoonlijke belediging waarop zij dan hysterisch gaat reageren. Mij is het een raadsel waarom deze barones geprezen wordt als een van de belangrijkste opiniemakers van Vlaanderen:in haar teksten lees ik vooral vooroordelen en geen objectieve afweging van de feiten.
Mijn ergernis heeft in dit geval te maken met eerlijkheid, nog zon basiswaarde. En ook die waarde heb ik van thuis meegekregen, zowel van mijn moeder als van mijn vader. Wat ze ook deden, ik heb hen nooit weten liegen of anderen bedriegen.
De drang naar eerlijkheid zet mij ertoe aan mijn eigen standpunten kritisch te evalueren: ik vraag me voortdurend af of ik wel gelijk heb, of ik wel voldoende geïnformeerd ben om over bepaalde feiten te oordelen. Daarom stel ik liever vragen dan een bewering te lanceren.
De vraagstelling prikkelt het denken van de lezer of luisteraar (denk aan Socrates) terwijl de bewering kan leiden tot afweerreacties op basis van emoties of persoonlijke voorkeuren of pijnlijke ervaringen. En mij lijkt het belangrijker om mensen aan te porren om zelf na te denken (dat is nog altijd de leraar in mij) dan om ze te overtuigen van een of ander gelijk.
Een staking bij de VRT heeft zo zijn voordelen: je wordt gedwongen uit te wijken naar zenders die je anders te zelden bekijkt.
Wij volgden de verkiezingsshow op VTM tot we weg zapten naar Nederland.
VTM confronteerde een panel van kandidaten (geen echte kopstukken) met enkele getuigen die de themas aanbrachten: veiligheid en justitie, pensioenen, werkloosheid. Het kunnen er meer zijn geweest maar toen hadden de reclameblokken ons al weggejaagd.
Op zich vond ik de formule van VTM best aantrekkelijk: ze leverde sterke televisiemomenten op. Maar als je extreme gevallen selecteert, moet je niet verwachten dat deze mensen bereid zijn om hun standpunten te nuanceren. Voor het eerste onderwerp had men een juweliersechtpaar uitgekozen en deze mensen waren zo getraumatiseerd dathet geen zin had om met hen te praten over het probleem van de vervroegde invrijheidstelling. Deze mensen willen wraak.
Een 58-jarige caissière van Carrefour vond dat zij haar bijdrage geleverd had en recht had op brugpensioen. Het was een heftig temperament dat vooral veel emoties over te brengen had, maar niet bereid was om naar de argumenten te luisteren. En daarna hoorden we een afgepeigerd vrouwtje van 52 dat al 1000 sollicitatiebrieven had verstuurd en nog altijd geen nieuwe job had gevonden, zij moest zich redden met een werkloosheidsvergoeding van 800 à 900 euro. Wat zou je verwachten dat deze vrouw zegt over de plannen van de VLD omdeze uitkering te beperken in de tijd?
Niettemin vond ik deze formule bijzonder leerzaam: zij haalt ons weg van de theorie en plaatst ons oog in oog met de onderbuik van Vlaanderen of met de dorpsstraat zoals de politici dat zo graag zeggen. Alleen had men mensen kunnen uitnodigen die wat genuanceerder kunnen denken en afstand kunnen nemen van hun persoonlijke ervaring en denken aan het algemeen. Het is duidelijk dat VTM vooral mikt op emotie en niet wenst te appelleren aan het verstand.
En zoals gezegd: die domme reclameblokken waren er te veel aan, VTM doet alsof de Vlamingen zich niet langer dan 20 minuten op een gesprek kunnen concentreren, zelfs als het emotioneel geladen gesprekken zijn. Zo maak je mensen dommer, vind ik.
Op Nederland 1 vernamen we de voorlopige uitslagenen prognoses. Het CDA van Balkenende kreeg een klap om de oren en wordt de vierde partij, na de PVV van Wilders. Groen-Links van de uitstekende debater Femke Halsema doet het behoorlijk, net als de links-liberalen van D66. De socialisten en liberalen eindigen nek aan nek zodat het niet duidelijk is wie de leiding mag nemen bij de vorming van een nieuwe regering. Het politieke landschap in Nederland is er een van versplintering: het lijkt me allesbehalve gemakkelijk om daar een werkbare coalitie te vormen.
Wilders behaalt wellicht 22 zetels en is daar bijzonder trots op. We leerden bij dat er ook een sociale component in zijn programma zit (behoud van de hypotheekrenteaftrek, verzet tegen hogere huishuur, investeren in de zorg) wat verklaart waarom hij vooral goed scoort bij lageropgeleiden en bij lagere inkomens. Hij staat voor etnocentrisme of groepsegoïsme (onder meer pleit hij voor de afschaffing van ontwikkelingshulp waarin Nederland toch altijd een voortrekker is geweest) en het is niet onbegrijpelijk dat mensen die zelf in de puree zitten daar gevoelig voor zijn.
Mij komt het voor dat deze uitslag lange onderhandelingen met zich zal meebrengen: Nederland lijkt me politiek gezien er niet veel beter aan toe als ons eigen land.
De beschuldigingen van Jean Quatremer, journalist bij Libération, aan het adres van het Vlaams nationalisme zijn niet mis. Hij noemt de taalgrens van 1963 een misdaad tegen België. Enhij somt allerlei schendingen van de rechtsstaat op, gepleegd door Nederlandstaligen.
De rechtmatigheid van zijn aanval staat of valt met de vraag of het Nederlands in Vlaanderen onder druk staat en een defensieve houding dient aan te nemen.
Ik meen van wel en dan heb ik het niet enkel over de Brusselse olievlek die zich eindeloos zou uitbreiden mocht ze niet door taalwetgeving worden afgeremd. Ook aan de kust kan je vaststellen dat de francofonie een usurperende houding aanneemt en weigert zich neer te leggen bij het principe dat de streektaal ook de officiële taal behoort te zijn.
Dat is de paradox van België: de Vlamingen zijn numeriek in de meerderheid maar hun taal dreigt nog steeds geminoriseerd te worden indien ze niet door wetgeving wordt beschermd.
Dit blijkt niet enkel uit het gedrag van francofonen, elke gebruiker van een grote taal (Duitser, Amerikaan) gaat ervan uit dat wij, de achterlijke inboorlingen, ons moeten aanpassen en niet omgekeerd.
Vlamingen, ook als ze geen nationalist zijn, staan voor de lastige afweging van gastvrijheid tegenover zelfbewustzijn en gezonde assertiviteit. We vragen niet dat toeristen of mensen die voor hun werk hier tijdelijk verblijven, onze taal aanleren: zo pretentieus zijn we niet. Maar een buitenlander of francofone Belg die zich blijvend in Vlaanderen wenst te vestigen mag toch wel die moeite doen.
Een francofone buitenlandse observator als Quatremer lijkt daar geen begrip voor te kunnen opbrengen. Waarschijnlijk omdat hij als gebruiker van een wereldtaal die bedreiging niet aanvoelt. Wij kunnen 200 jaren van taalstrijd niet te grabbel gooien en op ons grondgebied enclaves dulden waar een andere taal ook bij officiële gelegenheden zou gebruikt worden.
Dit is een zaak van zelfrespect en zelfverdediging. Of deze zelfverdediging gewettigd is dan wel op een minderwaardigheidscomplex wijst, moet de nuchtere observator uitmaken.
Ikmeen te mogen zeggen dat het taalimperialisme een feit is en soms werken we daaraan mee denk aan het toenemend gebruik van het Engels in ons hoger onderwijs: een taalgemeenschap leeft niet enkel aan de basis maar ook aan de top. Daarom moet het Nederlands de taal blijven van wetenschap (specialisaties uitgezonderd), onderwijs en officiële communicatie. Onze defensieve houding is geen luxe noch bekrompenheid, maar een noodzaak. Al mogen we ook wat zelfkritischer zijn en wat zorgvuldiger omspringen met onze eigen cultuurtaal.
Dinsdagavond bij Phara heeft ethicus Etienne Vermeersch zich gedeeltelijk geout: hij zal voor de senaat op Frank Vandenbroucke stemmen, over de kandidaten voor de kamer wil hij nog wat nadenken. Zijn motivatie: VDB meent wat hij zegt en wat hij zegt gaat naar de grond van de zaak.
Ik sluit me daarbij aan en ga nog een stap verder. Ook voor mij is VDB de knapste politicus van Vlaanderen, zijn kwaliteiten -intelligentie en gedrevenheid wegen zwaarder door dan zijn gebreken koppigheid en eigenzinnigheid.
Voor de kamer gaat mijn stem naar de West-Vlaamse lijsttrekker van de Groenen: Wouter Devriendt. Wouter heeft nog het jonge vuur van de idealist en hij engageert zich voor onderwerpen die ook mij nauw aan het hart liggen: de Derde Wereld, de armoedebestrijding, de mensenrechten en de oorlog in Afghanistan. Ik zie hem nog vaak met de kop tegen de muur lopen, maar ik heb er vertrouwen in dat hij niet zal eindigen als een cynicus zoals de meeste ontmoedigde idealisten.
Dit is een outing en geen stemadvies. Ik druk alleen de hoop uit dat er onder mijn lezers geen VB-stemmers zijn: de propaganda-afdeling van deze partij is terecht veroordeeld wegens racisme en enkel vanwege strategische motieven zijn daar geen sancties op gevolgd zoals het afnemen van hun dotaties.
Voor de rest stemt iedereen in eer en geweten: hoe meer hoofden, hoe meer zinnen. Neem bijvoorbeeld CD&V. Ik ga nog altijd akkoord met de beeldspraak van Louis Tobback die deze partij ooit een kwal noemde omdat ze zich nu eens naar links dan weer naar rechts kan uitrekken. Maar je hebt een stevige vertegenwoordiging van het ACW in hun rangen, een strekking die onder meer vertegenwoordigd wordt door Inge Vervotte in mijn ogen een integere politica die nog altijd aan het groeien is.
Wie mijn blogs leest, zal weten in welke politici ik weinig tot geen vertrouwen heb, maar dat is mijn persoonlijk oordeel gebaseerd op nadenken, intuïtie en kritisch lezen en luisteren.
Het lijkt me overbodig om namen te noemen.
De stemming is geheim, maar mij doet dit denken aan het bankgeheim: waarom zou je niet bekend maken wat ook voor anderen van belang kan zijn alleen wie zich schaamt of wat te verbergen heeft doet over die zaken geheimzinnig.
En nogmaals herhaal ik dat democratie voor mij meer betekent dan om de zoveel jaar een bolletje rood kleuren. Je moet politiciinterpelleren en deelnemen aan het openbaar debat of je concreet engageren in een of andere actiegroep of individueel initiatief.
Om op VDB terug te komen: ik heb met de man verscheidene keren gecorrespondeerd toen hij minister van onderwijs was, wat soms en niet altijd leerzame antwoorden opleverde. Een voorkeur uitspreken houdt dus niet in dat je alle kritiek moet inslikken, integendeel: je moet de kandidaat van jouw voorkeur indien nodig het vuur aan de schenen leggen.
Zo behoort de democratie volgens mij te werken: een permanente observatie. Je kan de top moeilijk fouten aanwrijven als de basis nooit van zich laat horen.
Democratie is (zoals de liefde) een werkwoord: je hebt er nooit mee gedaan.
Maandag heeft NVA nogmaals duidelijk gemaakt dat zij een separatistische partij is. s Morgens tijdens een radiodebat zei voorzitter De Wever dat hij het Brusselse Gewestwil afschaffen en komen tot een soort Europese hoofdstad onder curatele van Vlaanderen en Wallonië. s Avonds bij Phara pleitte Danny Pieters voor een eigen Vlaams pensioenstelsel wat de facto het einde van de Belgische sociale zekerheid zou betekenen.
Voor wie er nog aan twijfelde: het Brusselse Gewest en de Belgische solidariteit zijn voor de NVA twee struikelblokken op hun weg naar Vlaamse onafhankelijkheid en daarom moeten die uit de weg worden geruimd. De logica van NVA is mooi in haar duidelijkheid maar dringt ze wel voldoende door tot hun potentiële kiezers (25% van de Vlamingen): willen die wel allemaal het separatisme?
Ik ben in two minds om een Engelse uitdrukking te gebruiken. Ik ben Vlaamsgezind opgevoed en het einde van België zou bij mij geen traumaveroorzaken. Maar intussen ben ik aan de Belgische werkelijkheid gewend geraakt: ik vind dit landje best charmant. En ten tweede twijfel ik aan de uiteindelijke bedoelingen van de separatisten.
In de traditie van August Vermeylen en Maurits Coppieters is de Vlaamse Beweging een emanciperende kracht voor wie ontvoogding en solidariteit ook met andere volkeren essentieel zijn. Ten opzichte van de Brusselaars gedraagt de NVA zich echter als het tegendeel: ze wil de rechten van de Brusselaars usurperen.
En wat er binnen en buiten hetooit onafhankelijke Vlaanderen zal overblijven van de solidariteit is mij niet echt duidelijk. Ik vrees dat het Vlaanderen van NVA (en van VB en LDD) vooral een arrogant en zelfzuchtig Vlaanderen zal zijn, gericht op de welstellenden en met weinig oog voor de minderbedeelden.
Bovendien zou het wel eens kunnen dat de splitsingsdrift gebaseerd is op een illusie, namelijk op de waan dat Vlaanderen altijd rijker zal blijven dan Brussel en Wallonië. Er is om te beginnen al de vergrijzing die bij ons het sterkst zal toeslaan, en er is het signaal van de buitenlandse investeringen die talrijker zijn aan de overkant van de taalgrens ook met de komst van toekomstgerichte bedrijven.
Vlaamse onafhankelijkheid zal dus geen wondermiddel zijn, wat trouwens nu reeds bewezen wordt door onze interne problemen zoals de Lange Wapper die niet echt een voorbeeld is van slagvaardig bestuur.
Mochten de peilingen op 13 juni bevestigd worden, welke situatie krijgen we dan: aan de ene kant een linkse overwinnaar met de PS, en aan onze kant een separatist die de leiding zou moeten nemen van federale onderhandelingen. Kortom, aan een sloper zou worden gevraagd om het Belgische huis te verbouwen: kan het absurder?
Het Grote Verkiezingsdebat op Eén was volgens mij een grote teleurstelling. Ik vond de nabespreking op Canvas veel boeiender en leerzamer.
Waarom? Op Canvas kregen de sprekers de kans om zich rustig uit te spreken; het debat zelf was georganiseerd als een verbale bokswedstrijd onder de dictatuur van de tijd. Zoals Geert Noels het stelde leidde dit tot een hoog testosterongehalte waardoor de zachtere kandidaten de twee vrouwen en Groenvoorzitter Wouter van Besien minder uit de verf kwamen.
De Wever werd unaniem tot overwinnaaruitgeroepen, wat niet verwonderlijk is: hij is samen met Dedecker en De Winter het meest bedreven in de verbale krachtpatserij.
En zoals Liesbeth van Impe verzuchtte: De Wever komt met alles weg. Hij heeft na juni 2007 zelf een jaar deelgenomen aan de communautaire onderhandelingen en hij was mede oorzaak van hun mislukking. Maar niemand herinnert zich dat nog.
Niettemin ging de prijs voor de meest hypocriete oproep alweer naar Marianne Thyssen, die zei: laten we stoppen met het opbod en de zware uitspraken; straks moeten we samen aan tafel gaan zitten. Waren het niet de zware uitspraken van haar vroegere kopman Yves Leterme die de onderhandelingen en het regeringswerk onmogelijk hebben gemaakt: de vijf minuten politieke moed en het beruchte wie gelooft die mensen nog???
In het algemeen hoorden we enkel clichés zoals de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen maar weinig overtuigende voorstellen. In zon formule kan dat moeilijk: het eerste wat sneuvelt tijdens zon bokswedstrijd is de nuance en de mogelijkheid om toe te geven dat de opponent ook een punt heeft.
Debatten tegen de klokzullen altijd zon resultaat opleveren: het is quasi onmogelijk om een voldragen redenering op te bouwen als de seconden spreekrecht geteld zijn, als er een opponent en een moderator klaar staan om je te onderbreken.
Tijdens de nabespreking werd niemand onderbroken en het gevolg was helderheid.
Alleen het meisje van 18 viel door de mand en dat bevestigt mijn overtuiging: het wordt meer dan tijd dat in het laatste jaar van ons secundair onderwijs een vak maatschappelijke en politieke vorming wordt gegeven. Dit is essentieel voor de kwaliteit van onze democratie: als je onwetendheid vaststelt, moet je die onwetendheid bestrijden daar waar de onwetenden samen komen en dat is op school. Een gezonde democratie heeft geïnformeerde burgers nodig, de meeste media doente weinig aan politieke informatie dus moet het wel in de klassen gebeuren.
Wat zon debat ook duidelijk maakt is de noodzaak van een federale kieskring of op zijn minst van taalgrensoverstijgende discussies. Het zou veel boeiender zijn geweest indien er ook francofone partijvoorzitters waren uitgenodigd. In de nabespreking heeft Christophe Deborsu een aantal zinnige dingen gezegd, waarom zou een Waals politicus dit niet kunnen?
Dit is het dubbelzinnige aan de huidige situatie:wat je te zien krijgt is een wedstrijd tussen Vlaamse kemphanen terwijl het toch om federale verkiezingen gaat.
Dit zegt ook iets over de peilingen: De Wever zou op basis van de enquêtes eerste minister kunnen worden maar hoe zit dat dan: een eerste minister van een land dat hij zelf zo gauw mogelijk wil doen verdwijnen of verdampen?
