sparen of spenderen?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Er zijn theoretische vraagstukken die ik eerlijk gezegd niet goed kan volgen.

Zo verklaart een ‘senior econoom’ van  ING Belgium in De Standaard van 4 juli dat spaarders egoïsten zijn: ze zouden beter denken aan het algemeen belang en massaal beginnen te consumeren om zo onze economie uit het slop te halen. Hij voegt eraan toe dat deze gedragswijziging niet beperkt mag blijven tot België: om echt resultaat te halen zou heel Europa eraan mee moeten doen.

Dan denk ik aan twee zaken. Ik behoor nog tot de generatie die als kind heeft leren sparen bij de ASLK: iedereen van mijn leeftijd of ouder herinnert zich het embleem met de bijenkorf als symbool van voorbeeldige spaarzaamheid. Sparen was het gedrag van een goede huisvader.

Ten tweede werd in de evaluatie van de huidige bankencrisis meer dan eens verwezen naar de voorzichtigheid van de vroegere ASLK: dat was nog een traditionele  beheerder van spaargelden die zich  ver hield van roekeloosheid en speculatie.

In de USA is precies het omgekeerde gebeurd: een aantal banken zijn over kop gegaan of zijn in moeilijkheden gekomen door met het oog op snelle en spectaculaire winsten risicovolle leningen te verkopen, in het bijzonder hypothecaire leningen met flexibele  rentevoeten. Toen deze rentevoeten  werden verhoogd of de ontleners hun job en inkomen verloren stortte het avontuur in elkaar. Iedereen kent de gevolgen: een olievlek van ‘toxische’ bankproducten verspreidde zich over heel de Westerse wereld en zorgde voor een bancaire en daarna economische crisis die meer dan eens werd vergeleken met de ellende van de jaren 1930 na de beurscrash van 1929. De hebzucht en speculatiedrift van een minderheid heeft het leven van een grote meerderheid grondig aangetast. Wie is dan de egoïst: de speculant of de huisvaderlijke spaarder?

Het is inderdaad waar dat een bedrijf maar kan bloeien en personeel aanwerven als zijn producten worden verkocht. En het is economisch stabieler wanneer er wordt geconsumeerd met  geld dat men werkelijk bezit in plaats van met ontleend geld dat men ooit zal moeten terugbetalen. In die zin en onder die voorwaarden is het uitgeven van spaargeld een goeie zaak voor onze economie. Leven op krediet is soms te vergelijken met bouwen op drijfzand.

De vraag is echter wanneer spaarders bereid zullen zijn om te spenderen: de beslissende factor is vertrouwen. Wie ervan overtuigd is dat hij of zij morgen evenveel of meer zal verdienen als vandaag, die zal probleemloos geld uitgeven. Wie redenen heeft – reële of ingebeelde – om te vrezen voor inkomensverlies die zal eerder geneigd zijn om spaargeld op te potten en om een reserve aan te leggen voor de benarde toekomst: dat is toch de moraal van ‘de Krekel en de mier’?

We staan dus min of meer voor een ‘Catch 22’: er moet gespendeerd worden en alleen een omzichtig consumptiepatroon is op termijn goed voor een gezonde economie. Wellicht zit de oplossing daarin: kiest men voor de korte termijn van de onmiddellijke winst of voor de langere termijn van stabiele inkomsten?

Avonturiers  worden gekenmerkt door kortetermijndenken en soms behalen ze daarmee indrukwekkende successen, althans voor zichzelf. Gisteren zagen we op Canvas nog een reportage over  garnaalkwekerijen in Vietnam, Thailand en Bangladesh: daar worden fortuinen verdiend door ondernemers die zich gedragen als echte gangsters. Er wordt geknoeid met voedingsadditieven, grond van arme en weerloze boeren wordt wederrechtelijk in beslag genomen, arbeiders (vaak kinderen) moeten werken als slaven. De economische groei in deze sector en in dit deel van de wereld is spectaculair maar de voordelen zijn voor een heel beperkt aantal mensen, de nadelen voor de overgrote meerderheid van de bevolking.

Dit is maffia-economie. De moreel aanvaardbare economie zal er een zijn die vrede kan nemen met minder indrukwekkende  winsten en groeicijfers; en om die economie op te starten of aan de gang te houden is inderdaad de investering nodig van zorgvuldige beleggers samen met het even zorgvuldig consumptiegedrag van de klanten.

Het ouderwetse model van de goede huisvader lijkt me nog altijd de veiligste weg om onze economie en onze samenleving in haar geheel in goede banen te leiden: avonturisme loopt vrijwel altijd uit op miserie, zo niet voor de avonturier zelf dan alleszins voor wie willens nillens in het avontuur wordt meegesleurd.

de haan 5 jul. 09