tegenwringen met Piet Wittewrongel In De Morgen noemde de bekende activist en gewezen basketvedette Piet Wittewrongel de aanwezigheid van de Engelse Queen bij de herdenking van de slachtpartij van Pssandale hypocriet: zij zou beter denken aan wat haar soldaten aanrichten in Irak. Ik twijfel er niet aan dat tal van mensen de herinnering aan 14-18 levend willen houden vanuit een oprecht pacifisme en een gemeende afkeer van de militaire gruwel. Mijn bezwaar is altijd dit geweest: heb je de misdaden van bijna 100 jaar geleden nodig om tot het inzicht te komen dat een oorlog de negatie is van onze beschaving, het tegendeel van alles wat onze moraal voorschrijft? Mijn generatie is opgegroeid met de beelden van de oorlog in Viëtnam. Die waren nog ongecensureerd en liggen aan de basis van mijn blijvende walg voor het Amerikaanse imperialisme. Maar zelfs de gecensureerde beelden van vandaag moeten toch voldoende zijn om een zelfde verontwaardiging los te maken: om het even of de beelden nu komen uit Afrika, Libanon, Irak of Bosnië. Dag na dag worden wij geconfronteerd met de zwaarste misdaden tegen de menselijkheid, waarom zou je dan terug moeten naar die van het verleden? Ik heb in de Westhoek een Engelse leraar bezig gehoord die veldslagen beschreef als een spannend avontuur, de Engelse jongens en meisjes hingen aan zijn lippen. Het resultaat zien we dan ook: telkens een Amerikkanse president het in zijn kop krijgt om oorlog te voeren, springen de Engelsen als eersten mee op de kar. En de Amerikanen op hun beurt worden het meest van alle Westerlingen onderworpen aan een dagelijkse indoctrinatie van kindsbeen af: overal zie je daar de nationale vlag, kinderen leren op school trouw te zweren aan het Vaderland. Het resultaat: een oorlog wordt daar pas afgekeurd als er te veel Amerikaanse doden vallen. De meerderheid van de Amerikaanse bevolking - zeker niet allemaal - gaat ervan uit dat zij in een superieur land leeft, een land dat het recht bezit om de rest van de wereld te overheersen, ook met geweld. Herdenkingen van oorlogen hebben pas zin als zij een einde maken aan de cultus van het militaire heldendom, aan het superioriteitsdenken, aan de dwaasheid van patriottisme. Vandaag zou één besef al het andere moeten domineren: ons uiteindelijke vaderland is de hele wereld, wat veraf gebeurt, gebeurt in werkelijkheid om de hoek. Een dode zonder naam en zonder gezicht, is een familielid: waar mensen bloeden, bloeden wij allemaal. En eerder vroeg dan laat zal dit zeer concreet worden: dan staan de vluchtelingen voor onze deur, of de wraak zal in ons eigen land worden uitgevoerd. Of onze economie zal schade ondervinden door de schade die elders wordt aangericht. Of op reis in een miserieland zullen we ons geen enkel moment nog veilig voelen. Kortom, het smoesje 'dit is een ver-van-mijn-bed-show' gaat allang niet meer op, de moderne communicatietechnologie en mobiliteit maakt de aarde bijna letterlijk tot één dorp. Vandaag en nog meer morgen. Daarom heeft het enkel zin om naar het verleden te kijken als we daar de juiste lessen uit leren. En in alle duidelijkheid gezegd: op de soldatenkerkhoven liggen alleen slachtoffers en daders maar geen helden. En de ergste daders gaven hun naam aan straten en pleinen.