Op 12.11.2018 heb ik naast mijn 12 jaar bestaande blog ‘Westendse blik op Middelkerke’ het initiatief genomen om een tweede blog op te starten. Als echte Westendenaar ben ik al jaren een vurig verdediger van ons erfgoed … zonder succes overigens want daarvan blijft zo goed als niets meer over, na het verdwijnen van mijn oude gemeenteschool, van het gemeentehuis en van een reeks gewone huizen die mij herinneren aan mijn jeugd maar zonder echte erfgoedwaarde.

Ik ben ook een overtuigd verdediger van ons dialect. Dat mag niet verdwijnen, vind ik …
Ik noteer al jaren specifieke woorden die ook elders in West-Vlaanderen of zelfs daarbuiten gebruikt worden maar die niet noodzakelijk op dezelfde manier uitgesproken worden.

Een fonetisch alfabet is een alfabet dat bedoeld is om de klanken uit de gesproken taal eenduidig in geschreven vorm vast te leggen. De symbolen van het alfabet corresponderen op een unieke manier met spraakklanken terwijl dit voor gewone geschreven taal vaak helemaal niet opgaat. In het Nederlands vertegenwoordigen bijvoorbeeld de drie e-s in "december" drie verschillende klanken.
Eigenlijk is fonetisch schrijven dus het schrijven zoals een woord uitgesproken wordt.

Ik heb dat letterlijk opgenomen en hoe ik dat gedaan heb, heb ik uitgelegd in mijn eerste artikels van 12 en 19.11.2018.

Drie en veertig keer, éénmaal per week, heb ik een woordenlijst opgesteld, elk daarvan met woorden die in verband staan met een bepaald milieu, met een bepaalde toestand, met bijzondere gebruiken, met het menselijk lichaam, met vrijetijdsbesteding (kermis, sport, toerisme, speelgoed), leger, verkeer (alle rijtuigen), gevoelens (relaties, gemoedstoestand), kunst (toneel, muziek), gebouwen, inrichting huis, politiek, criminaliteit (misdaad, diefstal, fraude), gezondheid, eten en drinken, godsdienst, taal, namen van personen en plaatsen, bloemen en gewassen,…

Later zal ik alles wel eens samenvoegen maar die aparte lijsten maakten het gemakkelijker om de specifieke woorden op te sporen.

Om beter te tonen hoe je met al die woorden zinnetjes kunt maken heb ik daar regelmatig een stuk tekst aan toegevoegd. Dat waren, in mijn ogen althans, leuke teksten, bijvoorbeeld ‘moppen op zijn Westends’ of ‘gesprekken tussen twee Westendenaars’. Die hadden tot doel de eentonigheid van het opsommen van woorden, wat te breken.
         Gesprekken tussen twee echte Westendenaars Bertn en Juultn: 28.1.19, 22.4.19, 17.6.19
         Drie Westendse moppen: 16.3.08, 3.1.2010, 19.8.19, 14.10.19
         Gewone teksten:
                 20.3.2011 ‘Kgieng uki gon wanguln’
                 12.3.2012 ‘Du gumeeëntu Midulkerku aalt jundur vuulugijt up’
                 10.3.2013 ‘Go ju mee u toertju gon doeën?’
                 3.3.2014 ‘Goju giedur soms nog no du kerumesu?’
                 2.3.2015 ‘In Lombartziedu enin Westendu, wufur diejalekt spreekn zu doö?’
                 23.1.2016 ‘Dialectweek’
                 10.10.2016 ‘Gubruukn zu in Lombartziedu tzeëfstu diejalekt lik in Westendu?
                 30.1.2017 ‘Even lachen: hebben jullie deze al gehoord?’
Alle teksten met datum vóór 11.11.20108 staan nog in de map ‘Dialect’ van mijn blog ‘Westendse blik op Middelkerke’.

Mijn opzet om bij meer inwoners van ons dorp de interesse of zelfs de liefde voor ons dialect op te wekken, vind ik persoonlijk zelf mislukt. Minder dan 10 bezoekers van mijn dialectblog per week kan men moeilijk een succes noemen.
Ik heb eigenlijk geen idee waarom mijn blog niet in de smaak valt.
Waar moet ik het zoeken?
1. Geven mijn lijsten soms niet juist het Westends dialect weer?
2. Is mijn schrijfwijze (‘zoals je het uitspreekt’) soms te ingewikkeld?
3. Ben je ouderwets als je vindt dat jouw dorpsdialect niet mag verloren gaan?
4. Vind jij misschien dat dit een taal is die geen toekomstmogelijkheden biedt?
5. Ontbreken er te veel Westendse woorden?
6. Vrezen de Westendenaars misschien dat ik daar munt zal uit slaan door dat 'woordenboek' uit te geven als boek
    of als handleiding? Ik heb nooit die bedoeling gehad en ik zal die ook nooit hebben.

Wat het ook mag zijn: er bestaat nu een soort digitaal woordenboek over ‘het Westends’. Ik zal het blijven koesteren, het waar nodig aanpassen en verbeteren. Ik zal verder op mijn blog een artikel, een mop of een tekst in mijn geliefd dialect blijven publiceren.

Ik zal zelfs verder gaan: ik zal op mijn blog eveneens proberen de P-taal te verspreiden.
De P-taal is een soort geheimtaal die kan worden gevormd door na elke klinker midden in een woord een p te zetten en daarna diezelfde klinker te herhalen.
Voorbeelden van woorden: zot-zopot, voetbal-voepoetbapal, Westende-Wepestependepe

En een zinnetje: ‘Ik wil een boterham met choco” wordt dan “Ipik wipil eepeen bopoteperhapam mepet chopocopo.”
We moeten er rekening mee houden dat klinkers soms elkaar opvolgen. Het woord “baas” mag niét worden omgezet naar “bapaapas”, maar moet “baapaas” worden.

Hierdoor ontstaan woorden en zinnen die zeer moeilijk te verstaan zijn voor mensen die hieraan niet gewend zijn. Na enige oefening is vloeiend p-taal spreken geen probleem en kan men ook anderen makkelijk verstaan.

Om p-taal te leren moet men vooral veel uitproberen en niet te veel nadenken tijdens het praten. Uiteindelijk kunnen er hele gesprekken in deze "geheimtaal" worden gehouden.

Vupurstopoö jupu giepiedupur dupu peepeetapaalupu?

Een jonge vrouw met een overdreven grote neus heeft een operatie ondergaan om er mooier uit te zien.  Als de dokter het verband wegneemt is zij razend enthousiast over het resultaat.
Ze zegt: “bedankt hoor dokter, zo mooi, nu kunnen wij eindelijk beginnen te denken aan kindjes’
De dokter is verrast: “hoezo, hebben jullie dat echt uitgesteld tot na de neusoperatie?
De vrouw: “wel ja, we wilden namelijk het risico niet lopen dat onze nakomelingen ook zo’n neus zouden hebben!”

U joenk vromeëns met u noovurdreevun grooötu neuzu et u nopuroösju oendurgoön voe dur sjhondur uut tu zieën. Ot du dokteur tvurbant wegnimt is zu roözunt entoeziejast oovur treezuultoöt.
Zu zegt: “budangt wi doktur, zo sjhooönu, nu kun mu ijnduluk bugin tu pijzun an kientjus.
Du dokteur is vurast: ‘oezooô, ej giedur dadegt uutgustelt toe agtur die jopuroösju?
Du vrowu: “we jaam, mu wildun naamuluk trieziekoo nie loopn daduuzu noökomulieng ook zooön neuzu zoen en!

Upu vropomepeëns epet upeur oopoovupudreepeevupun neupeuzu lopoötupun oporeepeerupun opom dupur sjhopondupur uupuut tu pu ziepieën. Opot dupu dopoktupeur uput vupurbapant wepegnipimt ipis zupu ropoözupunt epentoepoesiepiejapast oopoovupur uput reepeezuupuultopoöt
Zupu zepegt: “bupudapangt wipi, dopoktupeur, zopo sjhopooönupu, nuupuu kupun wiepiedupur ipijndupulupuk bupugipinupun tupu pipijzupun apan kiepientjupus.
Dupu dopoktupeur ipis vupurbopoöst: “oepoeeëwupu, epujupugiepiedupur dapadupu epegt uupuutgupustepelt toepoet apagtupur diepie oporoöpoösjupu?
Dupu vropowupu: “wepe japaam, mupu wipildupun niepie dapat uupuuzupu nopokopomupuliepiengupun oopook upu zopoön neupeuzupu zoepoen epen!

04-11-2019, 10:33 geschreven door stammer

Aagudisu: hagedis
Aapinu: apin
Aapunutjus: apennootjes
Akutesu: hagedis
Amstur: hamster
Aptju: aapje
Balkn: geluid van de ezel
Basn: blaffen, geluid van de hond
Beeësju: beestje
Beeëstu: beest 
Beeëtu: biet   groentu
Beër: beer
Beërn: beren, geluid van de neushoorn
Beetu: beet van ww bijten
Bieëju: bij (insect)
Bieën: bijen
Biekorf: bijenkorf
Bietn: bijten
Blaatun: geluid van het schaap
Blafn: geluid van de hond/zeehond
Bloeëdoent: bloedhond
Bloeëtzuugur: bloedzuiger
Boeërupeërt: boerenpaard
Brieësjhun: briesen, geluid van het hert/everzwijn
Brimstug zwien (u): een bronstig varken
Broeëtsiezoeën: broedseizoen
Broeën: broeden
Bromn: het geluid van een beer
Bruln: brullen, geluid van de aap, leeuw, tijger
Buk: bok
Busnufuln: besnuffelen
Dekengst: dekhengst
Dieëruntuun: dierentuin
Dolfien(u): dolfijn
Dromudoöries: drommedaris
Du beistu lag me zu pooötn omoogu: het dier was dood
Du beistu uutangn: zich zeer wild en onbetamelijk gedragen
Du noent bast: de hond blaft
Dundurbeistu: beestje, voorbode van onweer in de zomer
Duuvei: ei van een duif
Duuvu: duif
Duuvukot: duivenhok
Duuvumeëkur: duivenmelker
Eeëndu: eend
Eeëndubost: eendenborst
Eevurzwien: everzwijn
Eezul: ezel
Eezulinu: ezelin
Eezulinumeëk: ezelinnenmelk
Ekstur: ekster
Eldur: uier
Enu: kip
Ertu: hert
Fazantu: fazant
Freetn: vreten
Gaanzu: gans
Gaguln: gaggelen: geluid van de gans
Gakn: gakken, geluid van de gans
Geeëtu: geit
Geeëtubarutju: sik
Geeëtubuk: geitenbok
Ginikun: hinniken, geluid van een paard
Gitju: geitje
Goöj: gaai
Gromn: grommen, geluid van de beer
Guroktu noörienk: gerookte haring
Iesbeër: ijsbeer
Jankn: janken, geluid van de wolf
Kaakuln: kakelen, geluid van de hennen
Kalkoeënu: kalkoen
Katu: kat
Katujoenk: kattenjong
Katusteërt: staart van de kat
Keemul: kameel
Keun: konijn
Keunubuk: konijnenbok
Keunukot: konijnenhok
Keunumoeëru: konijnenmoer
Keunukutul: konijnenkeutel
Keunuleutu: het plezier van konijnen
Keunupuupu: konijnenpijp
Keunuteetn: eten voor de konijnen
Keunol: konijnenhol
Kieëkubost: kiekenborst
Kieëkukot: kippenhok
Kieëkun: kip, kieken
Kiern: kirren, geluid van de tortelduif
Klapn: klappen, geluid van de ekster
Klepurn: klepperen, geluid van de ooievaar
Klokn: klokken, geluid van de kalkoen
Knorn: knorren, geluid van het varken
Koöf: kalf
Kobunetu: spinnenweb
Koeërun: koeren, geluid van de duif
Koeëwu: koe
Koejubeeëstu: koebeest
Koejusteeërt: koeienstaart
Koekoek: koekoek
Kokurn: kokkeren, geluid van de fazant
Konoörieveugul: kanarievogel
Krabu: krab
Krabukaakn: kaken van krab
Krasun: krassen, geluid van de kraai

Kriesjhun: krijsen, geluid van de aap
Kriftu: kreeft
Kroöjn: kraaien, geluid van de haan
Kroöju: kraai
Kwaakn: kwaken, geluid van de puit, kikker
Kweëkn: geluid van de eend
Kweëkoönu: eend
Kwekn: kwekken, geluid van de ekster
Kweturn: kwetteren, geluid van de zwaluw
Lachn: lachen, geluid van de jakhals
Leeëw: leeuw
Lisu: halsband met draad of koord
Loejn: loeien, geluid van de koe
Maneizju: manège
Meëkkoeëwu: melkkoe
Meëkun: melken
Meërloöru: merel
Meërul: merel 
Meezu: mug

Mekurn: mekkeren, geluid van de geit
Mergpuupu: mergpijp
Mesoötu: mesthoop
Mestoop: mesthoop
Miejown: miauwen, geluid van de kat
Mieëru: mier
Mieërunest: mierennest
Mieëruvurgif: vergif tegen mieren
Moeënstur: monster
Moeëru: moer
Molujoenk: jong van de mol
Motubolu: mottenbol
Mugu: mug
Mugubeetu: muggenbeet
Muldru: meikever
Musjhu: mus
Musul: mossel
Musulsjheëpu: mosselschelp
Muuleezul: muilezel
Muulubant: muilenband
Muus: muis
Muuskuusratu: muskusrat
Muutn: haar verliezen (bij dieren)
Muuzunol: muizenhol
Muuzusteërt: muizenstaart
Muuzustroent: stoelgang van de muis
Muuzutraapu: muizenval                       F attraper = vangen
Muuzuvolu: muizenval
Naaldu: libel
Nagtuul: nachtuil

Neurjun: neuriën, geluid van de giraf       
Neuzooörn: neushoorn

Nijlpeërt: nijlpaard
Oöju: haai    => u noöju
Ooliefant: olifant

Oönu: haan => u noönu kroöjt: een haan kraait

Oös deëvn: aas delven = wormen om te vissen (op het strand)

Oözu: haas   => u noözu

Oeëngudiertu: ongedierte

Oeëstur: oester

Oeksjus legn: hoekjes leggen (op strand om vis te vangen bij vloed)
Oent: hond   =>  u noent: een hond

Oendukot: hondenkot

Oendusteërt: staart van de hond

Ofbietn: afbijten

Ofknaagn: afknagen

Ofrigtn: africhten
Oojuvoör: ooievaar
Paapugoöj: papegaai

Peërt: paard
Peërdukop: paardenkop
Peërdumeeëstru: dierenarts

Peërdusteërt: paardenstaart   
Pekn: pikken
Pieëpn: piepen, geluid van de muis
Piempa(l)joeëntju: lieve heerbeestje
Ploötu: pladijs
Pow: pauw

Puudubiln: kikvorsbillen
Puudukoptju: kikkervisje

Puudurek: kikkerdril
Puut: kikker
Ratu: rat

Ratuvurgif: rattengif
Roekoewun: roekoeën, geluid van de duif
Roepn: roepen, geluid van de koekoek

Rooöbosju: roodborstje
Roötuln: ratelen, geluid van de ratelslang
Roötulslangu: ratelslang
Ruldur: bij, wesp
Sisn: sissen, geluid van de slang
Sjhaap: schaap

Sjhaapukop: schaapskop

Sjhaapuvel: schaapsvel

Sjhaapuwulu: schaapswol
Sjhaptju: schaapje

Sjheëpu: schelp
Sjhelvis: schelvis
Sjhreeëwn: schreeuwen, geluid van de pauw
Sjhulu: schol

Sjilpn: sjilpen, geluid van de mus
Sjirpn: sjirpen, geluid van de krekel

Slaguus: slachthuis

Slangu: slang
Sleku: slak
Snaaturn: snateren, geluid van de papegaai/kalkoen
Spin: spinnen, geluid van de kat

Spinu: spin

Spreeëwu: spreeuw

Spriengkoönu: sprinkhaan

Stroötoent: straathond

Struusveugul: struisvogel

Teevu: teef, wijfjeshond
Tenuperk: de kippenren

Tetieng: wormen
Tetienk: worm

Tiegur: tijger
Tjokn: tjokken, geluid van de vink

Tolptju: kleine veldmuis
Tolpu: mol
Tortulduuvu: tortelduif

Traapu: val (muizen, ratten, …)
Trompn: trompen, geluid van de olifant
Trompeturn: trompetteren, geluid van de olifant
U keun zu vel ofdoeën: een konijn zijn vel afstropen
U kieëkn pluumn: een kieken pluimen
U koeë meëkn: een koe melken
U naap: een aap

U naptju: een aapje
U nenu: een kip
U nertu: een hert
U noönu: een haan
U zwien slagtun: een varken slachten

Uul: uil
Uuln: huilen, geluid van de uil/wolf/zeehond

Uusmuus: huismuis

Uutbroeën: uitbroeden

Vangstu: vangst

Veëzu: vaars

Veltmuus: veldmuis
Vetu: mest

Veugul: vogel

Veugulei: vogelei

Veugulnest: vogelnest

Veugulsjhrik: vogelschrik

Veugulupvang: vogelopvang

Veugulvangstu: vogelvangst
Vienku: vink

Vieërvoeëtur: viervoeter

Visgroötu: visgraat

Visofvol: visafval

Vleeësofvol: vleesafval

Vleermuus: vleermuis

Vlerku: vleugel
Vliegu: vlieg

Vlindru: vlinder

Vloojn: vlooien
Vlooju: vlo 

Vloojubeetu: vlooienbeet

Voeëdiengu: voeding

Voeëdrn: voederen

Voljiïru: kooi voor vogels   Fr volière

Vosunol: vossenhol

Vosusteërt: vossenstaart

Vulbloeët: volbloed
Walvis: walvis

Wietienk: wijting
Woöf: wolf

Wormu(s): worm(en)

Zalmu: zalm

Zeeëduuvul: zeeduivel

Zeeëjoent: zeehond
Ziengn: zingen, geluid van de walvis
Zjakals: jakhals
Zjierafu: giraf
Zoemn: zoemen, geluid van de bij
Zwaaluw: zwaluw

Zwien: varken
Zwienubeër: varkensbeer

Zwienubloözu: varkensblaas

Zwienumoeëru: zeug

Zwienustal: varkensstal

Zwienuvleeës: varkensvlees

Zwieëns: varkens

Zwoönu: zwaan

Zwoöpei: bebroed ei dat geen kuiken geeft

04-11-2019, 00:00 geschreven door stammer