Wanneer voelt een dier zich wel? Als we niet alleen tegemoet komen aan de fysieke, maar ook aan de mentale behoeften die een dier heeft. Dat zegt Anne Hilhorst, directeur van Wakker Dier. En die kunnen verschillen, want ook dieren hebben hun individuele voorkeuren.

Elke koeienboer weet dat sommige dames bij de deur staan te trappelen om de wei in te mogen, terwijl anderen met tegenzin de stal verlaten. De ene kat zit het liefst altijd op schoot; de ander wil met rust gelaten worden. Wat geluk is, wat welzijn is, is voor elk dier anders. Niet alleen hebben verschillende diersoorten uiteenlopende voorkeuren; ieder individueel dier heeft andere voorkeuren. Dierenwelzijn is hieraan tegemoetkomen.

Basisbehoeften

De basisbehoeftes zijn voor ieder dier hetzelfde. Goed voer dat je kunt eten op een manier die past bij jou en jouw lichaam. Kunnen rusten op een veilige en comfortabele plek. Sociale contacten kunnen opzoeken én vermijden. Niet fysiek beperkt worden door touwen, tralies of amputaties. Maar deze basiszaken zijn bij lange na niet voldoende voor goed dierenwelzijn.

Welzijn is niet in een schoon hok zitten, vrij zijn van ziektes en voldoende eten krijgen. Hoewel dit volgens veel diereneigenaren een prachtig leven is. Veel te vaak versmalt de discussie over dierenwelzijn zich tot de basisbehoeftes. Maar welzijn is niet de afwezigheid van pijn of honger. Het gaat om fysieke én mentale gezondheid. En dat laatste wordt vaak vergeten.

Kapot vervelen

Een leven zonder uitdagingen, zonder verrassingen, zonder plezier. Het is misschien wel het ergste wat we dieren kunnen aandoen – los van fysiek geweld natuurlijk. Een leven waarbij elke dag precies zo verloopt als de vorige. Een leven waarin je niets leert, niets beleeft. Geen wonder dat deze verveelde dieren gemeen worden en dan elkaar maar beginnen te pesten. Pikkerij en bijterij ontstaan vaak in stallen waar de dieren zich simpelweg kapot vervelen.Een voorbeeld. Studie na studie wijst uit dat dieren graag willen werken voor hun eten. Sterker nog, ze doen dat liever dan zomaar een beloning ontvangen. En dat geldt niet alleen voor de dieren die wij als intelligent beschouwen, zoals varkens of apen. Ook bijvoorbeeld duiven en diverse vissoorten hebben deze behoefte. De zoektocht, de uitdaging van eten zoeken, lijkt belangrijker dan eten.

Autonomie

Voor mij draait dierenwelzijn om zelf te kunnen kiezen wat je wilt doen en dat vervolgens ook kunnen doen. Autonomie. De ene kip wil het liefst insecten vangen in het grasland, de ander eet liever graan dichtbij de veiligheid van een boom of schuur. Voor een varken dat graag wil spelen moet er speelmateriaal zijn, voor een varken dat zich wil afzonderen, een plek waar dat kan. Het probleem is dat wij nu alles bepalen voor de dieren wij in de vee-industrie. Wat ze eten, wanneer ze eten, hoe lang ze slapen, wanneer ze slapen, met wie ze samenleven, in wat soort groepen ze samenleven. Een dier heeft helemaal niets te kiezen.

En dat maakt veel dieren ongelukkig en depressief. Als je door een stal loopt, herken je ze meteen. Glazige ogen, lome reacties, ongeïnteresseerd. Ze zijn afwezig en lethargisch. Ik heb kippen gezien die niet eens de moeite nemen om zich te verplaatsen terwijl je bijna op ze staat. Niet omdat ze niet kunnen lopen, maar omdat ze afgesloten zijn van de wereld. Terwijl deze dieren in de ogen van diereigenaren allemaal hun ‘natje en hun droogje’ krijgen.

Autonomie maakt individuele verschillen zichtbaar

Wat een verschil met dieren die meer autonomie hebben. Dieren die genoeg ruimte krijgen om elkaar te vermijden of juist op te zoeken. Dieren die kunnen voldoen aan hun soorteigen behoefte (wroeten, grazen, klimmen, rennen). Dieren die nog eens een keer iets meemaken omdat er vliegtuig overvliegt of een gek voertuig voorbij komt. Deze dieren zijn alert, zelfverzekerd en ontspannen. De individuele verschillen zijn opeens goed zichtbaar. Het varken dat altijd direct als eerste de modderpoel in springt. De geit die altijd probeert te ontsnappen. Er zijn altijd dieren die direct op je afstappen, dieren die verwachten dat jij naar hen te komt en dieren die totaal geen boodschap hebben aan het bezoek. Maar dat is hun keuze, hun karakter. En dat vind ik dierenwelzijn, dat ze zelf mogen kiezen wat ze doen en wie ze zijn.

In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. De introductie tot de dierenwelzijnsreeks vind je hier. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander.