|
DE HANDBOOGGILDE SINT-SEBASTIAAN VAN 1836 tot DE TWEEDE WERELDOORLOG.
____________________________________________________
Zowel van de handbooggilde Sint-Sebastiaan als van de karabijnschuttersgilde Sint-Barbara kan men de ouderdom niet met zekerheid bepalen. Toch moeten ze een heel stuk ouder zijn dan men vermoedt , want vele archiefstukken werden hoogstwaarschijnlijk vernietigd tijdens de verschillende perioden van oorlogsgeweld , dat in onze contreien woedde . Ofwel… heeft de verantwoordelijke archivaris gefaald.
De eeuwenoude traditie van verdediging muteerde in de loop der tijden naar een sport of tot folklore.
Men kan stellen dat het handboogschieten en het karabijnschieten zonder twijfel de oudste sporten in Vlaanderen zijn.
Schuttersgilden waren toen ook beroemd om hun feesten. Men zei wel eens :”van schieten komt men niet rijk ,maar men leeft goed.”
Men schoot eerst op een wiek van een molen, op een paal of ‘perse’. Dat waren de voorlopers van de ‘staande wip’. Men schoot bij dat laatste op een zogenaamde ‘open wip’ of ‘gaaisprange’ , meestal opgesteld in een weide . Dan vlogen soms meerdere pijlen veel verder dan het beoogde doel. ‘Rijkere’ gilden konden het zich permitteren om te schieten in een overdekte ‘ toren’, een dure aangelegenheid.
De Markse handbooggilde Sint-Sebastiaan stopte alle activiteit in 2001 ( dixit Gerald Desmet- Van Essche, die zelf stopte in 2000). Sigrid Libbrecht maakte de laatste vlag in 1996 aan de hand van een kopie van de oude vlag . De vlag werd plechtig ingehuldigd op de Markebeke zelf , waar sinds 1970 de ‘staande wip’ stond (1).
De Sint-Sebastiaansgilde in Marke werd opgericht op 8 december 1836. Zo meldt het eerste handboek.
Al lange tijd geleden hadden de ‘Markse Boogschutters’ twee pogingen ondernomen om een ‘sociëteit’ op te richten. Maar alles mislukte bij gebrek aan ‘goede hoofden, regeltucht en wetten’. Zo verliepen ettelijke jaren vooraleer men dacht om een nieuwe maatschappij op te richten.
Het was op Markeplaats in café ‘In den Belle Vue’ , bewoond door Louis Maertens (Bellegem – Harelbeke 1863), dat de vereniging gesticht werd. Ieder lid moest toen 2fr. uitleggen. In 1836 was Petrus Franciscus Van Belleghem eigenaar van het café. In 1853 kwam het café in handen van de Kortrijkse brouwer August Dupont , die het verhuurde aan lid Isidoor Libeer, herbergier en slachter (2).
Op een buitengewone vergadering besloot men de koningsvogel te schieten op Sint-Pietersdag (feestdag van Petrus) , 29 juni 1837. De ‘perse’ heeft twee jaar in de boomgaard van Petrus Franciscus Van Belleghem (burgemeester) gestaan en in 1839 werd ze verplaatst op zijn ‘land’. Zij kostte 66fr. Petrus Franciscus Van Belleghem woonde toen op ‘Het Hof te Marke’. Hetzelfde jaar nog, werd toegestaan om de koningsschietingen te laten plaatsgrijpen op de ‘Boondriesmolen’(3) in de Watervalstraat. Petrus Soete (4) werd de eerste koning. Kort hierop werden op een vergadering Joseph Esquenet, als hoofdman, Eugenius De Brabandere en Petrus Franciscus Van Belleghem, als ‘jugen’ en Marcellin Van Belleghem (zoon van de burgemeester, was gemeentesecretaris van 1842 tot 1869) als griffier gekozen en wetten gemaakt, die door volgende leden aanvaard werden:
Louis Esquenet- - Josephus De Brabandere – Marcellin Van Belleghem (zoon van Joannes) – Petrus Tack – Carolus (Karel) Delembre – Eduard Van Belleghem – Victor Maertens – Petrus Deborggraeve – Frederic Bostijn – Louis Maertens – Aloïs Josson – Casimir Delcoutre – François Delcour – Frederic Duquesne - Ivo Libeer – Josephus Grégoire – Ferdinand Bouckaert – Ivo Vanneste – Petrus Geeraerd – Petrus Christiaens – Marcellin Coussement - Eduard De Brabandere – Felix De Brabandere – Josephus Bu(y)sschaert – Leo Maes – Henri Delbaere – Joannes Planckaert – Judocus Devos – Joannes Devos – Louis Delepaut ( zoon van onderwijzer Petrus).
De basisbesluiten bij de stichting:
___________________________
1/ Elke medebroeder was verplicht een ½ fr. jaargeld te betalen. De som moest op O.L. Vrouw Lichtmis aan de griffier overhandigd worden. Zij die niet betaalden werden uit de sociëteit gezet.
2/ Bij het overlijden van een medebroeder, moest elk lid 10 centiemen betalen om een mis te laten lezen tot ‘lafenis’ zijner ziel.
3/ Op de dag van de koningsschieting moest elke confrater aan de griffier 1fr.50 betalen . Het geld werd gebruikt tot het betalen van het ‘gelaege’ en het kopen van de prijzen.
4/Op de dag van de viering moest iedereen aanwezig zijn en indien belet de gildeknecht verwittigen en 10 centiemen betalen.
5/ De koningsvogel moest geschoten worden op een ‘molen’ of ‘perse’. De koning had het recht van de ‘ drij eerste scheuten’ te doen. Indien hij hem nog eens afschoot werd hij ‘dobbelen koning’ genoemd. Wanneer hij hem een derde maal naeen afschoot werd hij ‘keizer’ genaamd en maakte men een gedenkstuk dat na zijn dood moest worden terug geschonken.
6/ De koning moest , in de twee jaren van zijn ‘koningsschap’, 2 missen betalen op ‘Sint-Sebastiaansdag’ (20 januari). Trommelaar en fluiter moesten ook betaald worden.
Arthur Vandenberghe (Marke 1898- Kortrijk 1983) :” De koningsschieting werd begin jaren 1900 aangekondigd door trommelaar Emile Velghe. Hij ging gans alleen door de straten van Marke om de koningsschieting aan te kondigen. Na de schieting vergezelde de trommelaar de koning naar de cafés, waarvan de baas lid was van de maatschappij.”
7/ De koning moest in de acht dagen na de koningsschieting zijn keuze maken van twee commissarissen of ‘jugen’ en een hoofdman , die als oppergriffier werd aangesteld om samen te beraadslagen met de koning over de zaken van de gilde.
8/ Ter gelegenheid van de schieting om de jaarprijzen , moest een traktaat gemaakt worden op kosten van de leden.
9/ De schulden aan de pastoors en de gildeknecht werden verdeeld onder de leden.
10/ In het schietperk was het verboden vóór toer te schieten, ook te zweren en te vloeken, ‘disputen’ te maken of enige andere zaken , die het schietspel niet aangingen ,te bedrijven op ‘pene’ van 10 centiemen iedere keer.
11/ Indien er ruzie , weigering van betaling of overtreding ontstond werd alles door de commissarissen onderzocht.
12/De liefhebbers die in de maatschappij wilden opgenomen worden moesten 5fr. betalen.
13/ De mensen die niet eerlijk waren werden niet aanvaard.
14/ Diegenen die op de vergadering op Sint-Sebastiaansdag wilden aanwezig zijn moesten een teken naast hun naam zetten op een lijst door de knecht rond gedragen. Diegenen die niet aanwezig waren moesten 1fr. boete neertellen. Diegenen die niet naar de mis gingen moesten daarenboven 25 centiemen betalen.
15/ Tegen de koningsschieting moesten de confraters 1fr.50 uitleggen voor het kopen van de prijzen alsook voor het vereren van de koning. De koning zelf werd vereerd met een ‘kom wijn’. De klokkenluiders werden voldaan (5). Drie pond ‘buyskruyt’ voor het schieten van de kanonnen. Ook de kanonnier en de ‘kanontrekkers’ kregen hun loon.
Bij de gewone schietingen betaalden ‘vreemdelingen’ 20 of 15 centiemen voor deelname. Het boekjaar 1839 en 1840 resulteerde met een winst van 54 centiemen: uitgaven 121fr.57 en ontvangsten 122fr.11. Op de koningsschieting moesten de trommelaar , de fluiter en de gildeknecht ( had als taak brieven ronddragen) ook betaald worden. Ook de pijlenrapers mochten niet vergeten worden en uiteraard de ‘stopen’ bier….achterna.
Op Sint-Pietersdag 1839 werd besloten een nieuw vaandel te laten maken. Het enige ereteken dat de handbooggilde had was een trommel, dus moest nog een vaandel en een halsband aangeschaft worden. Ieder lid zou moeten bijdragen, maar gezien de ene beter financieel voorzien was dan de andere , concludeerde men dat ieder volgens zijn beurs handelde , met een minimum van 2fr. De gebroeders Eugenius, Eduard en Felix De Brabandere namen de kost van de halsband ter waarde van 36fr. op zich. De volgende leden legden samen 125fr. uit voor het vervaardigen van het vaandel:
-Ivo Vanneste (zoon van Petrus ,molenaar op de ‘Cleenen Molen’)– Petrus Van Belleghem - Henri Delbaere – Leo Maes – Joannes Planckaert – Ferdinand Bouckaert – Marcellin Coussement – Marcellinus Van Belleghem – Eduard Van Belleghem – Josephus Grégoire – Casimir Delcoutre – Ivo Libeer – Petrus Tack – François Delcour – Frederic Bostyn – Marcellin Van Belleghem (zoon van de burgemeester) – Petrus Soete –Victor Maertens – Aloïs Josson – Petrus Deborggraeve – Frederic Duquesne – Carolus (Karel)Delembre – Louis Maertens – Judocus Devos – Joannes Devos – Josephus Esquenet – Louis Esquenet – Joseph Busschaert – Petrus Geeraerd – Petrus Christiaens.
De vlag werd gemaakt door een zekere Deraet, ‘ornementmaker’ te Izegem en kostte 134fr.65 centiemen, staf en alle aanhorigheden inbegrepen. Het tekort werd bijgelegd uit de ‘beurs’(kas). De vlag werd met veel luister ingehuldigd op 23 augustus 1839 en bijgezet in de vergaderzaal. Diezelfde avond schonken de gebroeders De Brabandere de zilveren halsband.
Op 25 augustus 1839 werd de koningsvogel neergehaald door
Josephus De Brabandere. “In de vroegen morgen hoorde men het gedommel van het kanon , het trommelen en fluyten en allerley vreugde bedrijven, naer (na) de vespers en den uytleg van hun geld, zijn de gildebroeders voorgaen van hunne eerteekens zich naer den molen begeven gezeyd BOONDRIES om den vogel af te schieten…het getier en gezwaey heeft tot laet in de nacht gedeurd.”
Petrus Delepaut (Kortrijk-Buiten 1794 – Kortrijk 1855), onderwijzer, was toen griffier, Petrus Tack (landbouwer op het ‘Hof te Tollenaers’) oppergriffier en Joseph Esquenet en Frederic Busschaert ‘jugen’.
Op de koningsschieting van de 3e zondag van augustus 1841 werd Josephus Esquenet koning. Bij het terugkeren naar het ‘gildenhof’ werd de koning “getracteerd langs den weg en op de Plaats door scheydene met eenen kom wijn”.
Werden benoemd tot griffier Marcellin Van Belleghem, zoon van de burgemeester en tot ‘jugen’ Ivo Vanneste en Frederic Busschaert.
Op de 4e zondag van augustus 1843 werd tijdens de koningsschieting de hoofdvogel voor de tweede maal afgeschoten door Josephus Esquenet. Hij werd uitgeroepen tot ‘dobbelen koning’.
Op de derde zondag van augustus 1845 schoot Leo Maes (Marke –Brugge 1867) zich tot koning.
Op de derde zondag van augustus in 1847 werd Marcellinus Van Belleghem, zoon van de burgemeester, koning gelauwerd.
Op 20 augustus 1849 werd een belangrijke overeenkomst gesloten tussen de handbooggilde en de ‘bossenieren’ ( de karabijnschutters):
1/Aanvaarding van de ‘gaaiperse’ van de ‘bossenieren’ , die in ‘lochting’ (tuin) stond achter het café ‘In den Belle Vue’ ( toen eigendom van burgemeester Petrus Franciscus Van Belleghem). Er werd besloten alle ‘toebehoorsels ‘ van de ‘perse’ te aanvaarden. In juni 1853 werd 10fr.50 betaald aan Louis Maertens voor ‘reparatie aan de perse’. De koningsschietingen van de karabijngilde werden gehouden op de ‘Cleenen Molen’ ( een staakmolen). In 1841 kwam een stenen molen in de plaats. Deze vereniging lag stil van 1830 tot 1860 . Vanaf 1860 werden hun koningsschietingen gehouden op hun ‘perse’ achter café ‘In den Belle Vue’ ( zie blog ‘Sint-Barbaragilde’).
In 1849 werd overeengekomen om de koningsvogel te schieten op de 3e zondag van juni. “Voorgegaen van trommel, vaandel en kanons werd naer den boondriesmolen begeven…”. Dat jaar werd de koningsvogelschieting afgelast wegens de benarde tijden. De hoofden der gilde hebben voorgesteld geen noenmaal te houden, zij hebben een klein avondmaal gehouden.” De trommelaere heeft niet gevraegd geweest. Den koning heeft den dagloon daervan , die bestond in 1fr.27 centiemen aen den griffier betaeld ten profyte der gilde .”
Marcellinus Van Belleghem, al koning in 1847, schoot zich ‘dobbelen koning’ in 1851, “Hij doet zijnen koninglijken halsband aen, den wijn van eeren wordt hem aengeboden, het losbranden van het kanon en het luiden der klokken kondigen de ingezetenen van Marcke den uitslag der schieting aen. Den dobbelen koning heeft door de parochianen zeer veel eer aengedaen geweest door het geven van eerewijn enz…” Vanaf toen was Felix Benoot, de pas benoemde onderwijzer, griffier of schrijver, in vervanging van Pierre Terrijn.
Het jaar daarop op 23 juni 1852 schoot Eduardus Descamps, landbouwer in Marke, zich koning.
Op 6 juni 1854 schoot Petrus Tack, landbouwer op het ‘Hof te Tollenaers’ in Marke, zich tot koning. Bij een buitengewone vergadering op 5 september werd Baron Paul Bethune , lid van de gilde, erevoorzitter benoemd. Na zijn huwelijk met Adelaïde Eliaert, vestigde hij zich in 1856 op het kasteel ‘Overham(me)’in Aalst, dat eigendom was van zijn schoonouders.
In 1856 op 11 augustus werd de hoofdvogel afgeschoten door François Delcour, landbouwer te Marke. Vertrok later naar Lauwe.
Op 18 augustus 1858 werd de hoofdvogel neergehaald door Eduardus Van Belleghem, landbouwer te Marke op de hoeve in de Hellestraat (bibliotheek).
Op het einde van het boekjaar 1859 had de gilde al een batig saldo van 109fr.15.
Op 10 augustus 1860 werd Constant Terrijn koning.
Désiré Herman was schatbewaarder.
Op 12 augustus 1862 koningsvogelschieting….om een onbekende reden stopt griffier Felix Benoot het schrijven in het register, dat pas in 1878 heropend werd door de toenmalige griffier Henri Vanhoenackere, die gemeentesecretaris werd in Marke vanaf 1879 tot zijn overlijden in 1916 (6). Uit het verslag van 1878 kunnen we uitmaken dat Louis Vandewiele koning was in 1876.
Wij moeten ons tevreden stellen met een ledenlijst van 1871. Hierdoor konden we wat namen van leden , die nog niet op het appel verschenen, toevoegen:
Jean De Brabandere – André Declercq – Joannes Josson – Eduard Vanhoenackere ( broer van Henri) – Melchior Brasseur – Désiré Lauwers – Emiel Vanneste – Xavier Samain – Emile Beyls – Ivo Cottens – Constant Libeer – Leopold Van Belleghem ( volgde Marcellin op als gemeentesecretaris van 1869 tot 1879)– Jules Dequinnemar – Constant Esquenet – August Stichelbout (baas van café ‘Het Gemeentehuis’) – Leon Piesschaert – August Vandenberghe – Petrus Vrijghem – Petrus Walterumaertens – Petrus Vantomme – Jules Vanhoutte – Joseph Vanopstal – Constant Glorieux – Constant Schoore .
Wij schrijven 23 augustus 1878 , het jaar dat het ‘Gildenhof’ verhuisde van café ‘In den Belle Vue’ naar café ‘Het Gemeentehuis’, dat ook gelegen was op Markeplaats. Désiré Moreels, koster in Marke, mocht zich tooien met de zilveren halsband.
In 1957 verhuisde het lokaal naar café ‘Het Middenstandshuis’ in de Marktstraat.
De gildebroeders namen op 29 april 1879 deel aan de installatie van burgemeester Leopold Van Belleghem ( was voordien gemeentesecretaris vanaf 1869).
Op 22 augustus 1880 werd August Joseph Everaert, landbouwer op ‘Het Hof van Marke’ (Kimpens hof), koning. Dat jaar maakte August Busschaert zich ook lid van de schuttersgilde.
Op 28 augustus 1882 schoot August Joseph Everaert zich tot ‘dobbelen koning’.
Nieuwe leden in de periode 1882-1883:
Camiel Vandenberghe – René Samain – Arthur Tack .
Op 17 augustus 1884 werd Charles (Karel) Brasseur aan de Boondriesmolen koning. Hij volgde Joseph Everaert , zoon van August , op als gemeenteontvanger, van 1901 tot 1936.
In 1885 had men 159fr.55 in kas en in 1887 202fr.45.
Nieuwe leden in de periode 1884-85:
Bruno Cagnie – August Delmeire – August Vanhoenacker ( broer van gemeentesecretaris Henri. Hij is vertrokken naar Aalbeke in 1898).
Op 22 augustus 1886 was het Leopold Schoore, vlashandelaar in Marke, die zich tot koning schoot.
In 1889 verdween voor goed de Boondriesmolen, en plaatste men de koningsvogel op een boom achter café ‘De Kardinaal’ ( op de hoek van de Kardinaalstraat en de Kalvariestraat, rechover het pestkruis.) Eduard Vandermeersch, wagenmaker werd er op 19 augustus de eerste koning.
Nieuwe leden in de periode 1886-88:
Charles (Karel) Dewilde – Constant Vandorpe – Lefever Petrus – Jules Ghyselinck-
August Dumortier (naar Amerika) – Jules Vannieuwenhuyse – Jules Vanhoenacker – Polydore Lepere – Cyriel De Brabandere (was pas brouwer)– Ernest Ghyselinck .
Op Sint-Sebastiaansdag 1889 werd Charles (Karel) Brasseur schatbewaarder gebombardeerd in vervanging van Désiré Herman.
Men schoot niet lang aan ‘De Kardinaal’, want op 17 augustus 1890 werd naar de hoofdvogel ‘ter perse’ geschoten .Uit de rekening van 1890 weet men dat een ‘perse’ werd aangeschaft die op het goed van de familie de Bethune in de Van Belleghemdreef belandde: de uitgaven waren 313fr.96, zodat een tekort van 185fr.36 in kas was (7). Désiré Vandaele (vader van ere-secretaris Albert Vandaele) was er de nieuwe koning. De hoofdmannen waren toen Désiré Herman en Cyriel Libeer. Schatbewaarder bleef Charles (Karel) Brasseur en schrijver Henri Vanhoenackere.
Jules Moreels (koster)werd als nieuw lid ingeschreven.
Op 21 augustus 1892 trok men ‘ter perse’ en Eduard Schoore, vlashandelaar in Marke, schoot zich koning.
Op 19 augustus 1894 was August Vanhoutte, landbouwer op Sint-Anne ,de beste.
Op 10 september 1894 werd door Baron Emmanuel de Bethune een bijzondere schieting gegeven: “De gildebroeders moesten zich begeven naar het kasteel alwaar een broederlijke ontvangst plaats had in het park met trommel en vaandel onder het geschut der kanons.”
Op 16 augustus 1896 werd Jules Moreels koning.
In 1897 werd de maatschappij door de gemeenteoverheid verzocht om de twee volgende feestvieringen met haar aanwezigheid op te luisteren:
1/ Op 10 juli het eerste bezoek van Mgr. Waffelaert, bisschop van Brugge, om hier het H.Vormsel toe te dienen.
2/Op 8 september het feest der blijde intrede van schepen Baron François de Bethune ter gelegenheid van zijn onlangs voltrokken huwelijk met Juffr. Hayoit de Termicourt van Leuven.
Het vaandel nieuw van 23 augustus 1839 was door de jaren versleten geraakt en moest dringend hersteld worden. Doch de gilde besliste in 1895 om het vaandel te verkopen en aanstonds een nieuw te laten vervaardigen. Dat werd mogelijk gemaakt door de familie de Bethune, die 50fr. voorschotelde. Het vaandel kostte 317fr.40. Het werd plechtig ingehuldigd op 20 september 1897.
“Al de gildebroeders hebben zich ten twee ure namiddag naar het kasteel der heren Baron Bethune begeven om het nieuw vaandel af te halen, na aldaar een broederlijk onthaal genoten te hebben zijn zij zich ter kerk begeven en na de wijding van het nieuw vaandel is er een solemneel lof gedaan geweest tot wereldlijk en geestelijk welzijn der gildebroeders en dan gevolgd van de jaarlijksche koninklijke prijsschieting.”
Cyriel Ameye en Alfred Ranson (bakker op Markeplaats) komen de rangen versterken.
Op 21 augustus 1898 werd Charles (Karel) Dewilde , smid in Marke, de nieuwe koning.
Nieuwe leden in de periode 1898 -1901:
Ivo Verschuere – Baptiste Gallant (bakker Markekerkstraat) – Aloïs Dekimpe – Henri Vanderheeren – Theophiel Cagnie – Oscar Vandenberghe.
Op 15 oktober 1898 had de handbooggilde de eer de stoet van de blijde intrede van Baron Emmanuel de Bethune , getrouwd met Jonkvrouw Joséphine de Ghellinck d’Elseghem, bij te wonen. En op zondag 9 oktober nam zij deel aan de stoet in Kortrijk ter gelegenheid van de herdenking aan de Boerenkrijg.
Op kermiszondag 3 september 1899, was ze ook tegenwoordig op het herdenkingsfeest van de Boerenkrijg, gevierd in onze gemeente.
Op 19 augustus 1900 werd de koningsvogel afgeschoten door burgemeester Baron Emmanuel de Bethune ( zie foto ontvangst op het kasteel).
Op 15 augustus 1902 werd na een bitsige strijd onder de verschillende gildebroeders de hoofdvogel afgeschoten door Octaaf Van Laere , geneesheer in Sint-Anne (8).
Nieuwe leden in de periode 1902-03:
Theophiel Callens – Ferdinand Glorieux – Petrus Vanoverberghe .
De gilde hielp ook in Kortrijk de feestelijkheden opluisteren van de 600e verjaring van de Guldensporenslag.
De gildebroeders waren er ook bij op 1 september 1902 toen de nieuwe kerk plechtig ingewijd werd door bisschop Mgr. Waffelaert.
In augustus 1904 schoot Baron François de Bethune zich tot koning. De verkozen hoofdmannen waren Octaaf Van Laere en Theophiel Callens. Jozef Denutte schreef zich in.
Baron François bleef 3 jaren koning tot op 18 augustus 1907, toen mocht Gustaaf Dermaux, schilder te Marke ,zich kronen.
Nieuwe leden in de periode 1908-1911:
Dr. Arthur Vanneste – Remi Cottenie – Joseph Raepsaet – Modest Basyn – Omer Verspaille.
Vergaderd voor de koningsschieting van 15 augustus 1909, besloten de gildebroeders om de koningsvogel jaarlijks te schieten. Bijgevolg moest jaarlijks 1fr. koningsgeld betaald worden door de leden. Constant Vandorpe werd de gelukkige koning. Op 15 augustus 1910 kroonde hij zich tot ‘dobbelen koning ‘ en op 15 augustus 1911 tot ‘keizer’.
Van 1898 tot 1910 moest de schatbewaarder steeds afrekenen met tekorten.
Nieuwe leden in 1912 :
Gabriel De Brabandere – Nestor Delcour – Debouverie R. – Georges Casteleyn – Edmond Verhaege.
In 1912 is de handbooggilde begiftigd geweest door Baron François de Bethune, erevoorzitter en burgemeester ,met een nieuwe ‘gaaipers’( een lariks). Jozef Denutte, landbouwerzoon in de Bruyningstraat ,tegen Walle, werd op 15 augustus , als eerste gelauwerd (zie ook voetnoot 9).
Arthur Vandenberghe (Marke 1898 – Kortrijk 1983) :” Ik heb altijd de ‘gaaiperse’ weten staan op de plaats waar Dr. Albert Debeurme zijn huis bouwde in 1949. In 1912 werd een nieuwe boom gekocht, een lariks. Cyriel Ameye en Theophiel Cagnie gingen hem kopen in Geluwe of Geluvelt.De boom bleef nog 1 jaar rusten in de wal van de hoeve Dekimpe. Ik deed de eerste schieting op de nieuwe pers mee, als jongeling van 15 jaar. Naast café ‘De Handboog’ stond ook een ‘perse’. Het waren de ‘blauwe’ (liberalen) van de ‘Ijzeren Poort’ die zich ermee bemoeiden. In 1918 stond die ‘pers’ nog half afgeknakt in de weide.”
Op 8 juni 1913 werd het jubelfeest van 60 jaar lid gevierd van Petrus Duhem, landbouwer aan de ‘Prinse’. Hij werd ‘ten huize’ afgehaald door de gildeleden en het Sint-Jansmuziek.
Jozef Denutte schoot zich tot ‘dobbelen koning’ op 25 augustus 1913
Voor de eerste maal in 1919, na de ‘Grooten Oorlog’, vergaderden de gildebroeders om de koningsvogel af te schieten. Hilaire Denutte, de broer van de vorige koning, werd de nieuwe naoorlogse koning . Emiel Boussier, gemeentesecretaris werd de nieuwe griffier of schrijver, in vervanging van Henri Vanhoenackere, overleden in 1916. Op kermiswoensdag (september) werd de traditionele koninklijke prijsschieting gehouden, daarna werd een nieuwe raad gekozen: voorzitter Baron François de Bethune, schatbewaarder Charles (Karel), schrijver Emiel Boussier.
In 1919 kwamen 14 nieuwe leden bij: Hilaire Denutte – Alfons Josson – René Vandaele – Jules Vandenberghe – Achiel Goegebeur – Victor Vandewoestijne – Gustaaf Theys – Robert Callens – Arthur Vandenberghe – Arthur Verspaille – Michel Goegebeur – Jean Maelfait – Victor Vandorpe – Emiel Boussier.
In 1921 werd Petrus Lefever koning op het ‘schietplein’ in de Van Belleghemdreef.
In 1922 werden 4 nieuwe leden toegejuicht : Gerard Bourgois – Achille Desmet – Maurice Dufrasne – Urbain Vandaele.
Op 26 augustus 1923 : “ de koning (Petrus Lefever) werd te zijnen huize afgehaald en van daar toog de stoet der gildebroeders naar het schietplein om er den koningsvogel te betwisten…”De koningsvogel werd afgeschoten door Jozef Moreels. Zeven nieuwe leden werden aanvaard en mochten als bewijs van toetreding het tegenwoordig handboek ondertekenen: Joseph Moreels – Georges Dermaux – Daniël Brasseur – Julien Derdeyn – Aurel Theys – Marcel Benoit –Michel Mulie.
In het jaar 1924 op 27 augustus werd na een harde strijd Gustaaf Holvoet de nieuwe koning.
In een algemene vergadering werden enkele standregels gewijzigd :
1/Voortaan zal elk jaar de koningsschieting plaats hebben op 3e Sinksendag.
2/De koning moet bij de prijsschieting van de kermis de koningsvogel kopen. Hiervoor krijgt hij 25fr. hulpgeld uit de kas.
3/ De gilde bekostigt daarenboven nog vier prijzen , twee voor de zijvogels en twee voor de kallen .
4/Het jaargeld werd gebracht op 5fr.
Nieuwe leden : Jules Demuynck – Noël Vandenberghe- Louis Dalle – August Vandenberghe – Gustaaf Holvoet – Achiel Vlieghe .
Jozef Craeynest (Kortrijk 1902 -1991):” Ik woonde met mijn ouders Odilon Craeynest in café ‘De Handboog’ op de hoek van de Marktstraat met de Kleine Marktstraat. Op 2e Sinksendag was het Markestraatkermis en was er ook schieting in de weide naast de hoeve Vandenheede (verblijfshoeve) naar de Plaats toe. Daar stond een ‘pers’ die gebruikt werd door de ‘kliek’ van de ‘Ijzeren Poort’. Vandaar ontstond het café ‘De Handboog’. Dan stond de meid van bij ons met een tafel bij de ‘sprange’ om bier te verkopen. Als kleine jongen moest ik dan niets anders doen dan ‘kitten’ bier gaan halen, terwijl de andere jongens van mijn leeftijd pijlen raapten en zo wat drinkgeld verdienden.” Odilon Craeynest had zich in 1904 in ‘De Handboog’ gevestigd als herbergier -bakker.
Op 3e Sinksendag van 1925 werd de koningsvogel neergehaald door Daniël Brasseur. En op zondag 26 juli vierde de gilde Sint- Sebastiaan het jubelfeest van Charles (Karel), sedert 54 jaren lid en 36 jaren schatbewaarder van de gilde. Dat ging gepaard met een feestmaal in het gildenhof ( café ‘Het Gemeentehuis’).
Op 26 mei 1926 werd de hoofdvogel afgeschoten door Omer Vandermeersch, die al de gildebroeders ontving in zijn huis in de Hellestraat.
Nieuwe leden in 1927:
Baron Jean de Bethune – Omer Vandermeersch – Cyriel Vandermeersch – Arthur Dekimpe – Julien Wyseur – Gerard Brasseur – Georges Basyn – Aimé Bekaert – André Boussier .
Op 7 juni , derde Sinksendag, 1927 , werd Aurel Theys de nieuwe koning.
Enkele bijzonderheden uit de annalen van de handboogvereniging in 1927-28:
1/ Op 20 mei 1927 nam een ‘peloton’ van 7 schutters deel aan een schieting te Bissegem , waar 243 schutters ingeschreven waren. Marke ontving een bijzondere prijs voor het meest afgeschoten vogels ,te weten 13 vogels : Cyriel Ameye, Gerard Bourgois, Georges Delcroix, Arthur Vandenberghe, Gerard Brasseur, Georges Dermaux en Georges Basyn waren de deelnemers. Cyriel Ameye kreeg een persoonlijke premie voor het afschieten van 5 vogels voor het Markse ‘peloton’ (zie foto)
2/ Op de woensdag van Sinksenkermis 30 mei 1928 werd zoals gewoonlijk de koningsschieting gehouden…lang na zonsondergang had nog geen enkel schot een vogel getroffen, daarop werd besloten de kamp uit te stellen tot ’s anderendaags. Zo gezegd zo gedaan en de hoofdvogel werd geschoten door Cyriel Ameye.
3/ In de loop van 1928 werden 3 schietingen gehouden: de eerste op Sinksenkermis, de tweede op 29 juli en de derde op 3 september, zijnde kermiszondag, waar 72 schutters aan deel namen.
4/In 1928 werd hier te Marke het gouwfeest gevierd voor de turngilden van West-Vlaanderen. De handbooggilde van Marke werd uitgenodigd op dat feest door de plaatselijke ‘Turngilde voor Outer en Heerd’ en schonk dan ook een beker.
5/ Op 23 juli 1928 nam de gilde deel aan de lijkplechtigheid van medelid en bestuurslid Gustaaf Dermaux, die overleed op 20 juli, een van de oudste en trouwste leden. Nieuw lid : Jean De Buyser.
6/ Op 20 juli 1928 werd ook met eenparigheid van stemmen besloten om deel te nemen aan de feestelijkheden ter gelegenheid van het huwelijk van Baron Jean de Bethune en Barones Louise de Vinck te Zillebeke op 12 juni 1928. De blijde intrede gebeurde op 15 augustus, zijnde O.L.Vr. Hemelvaart. Koning Cyriel Ameye bood hen een bloemtuil aan. Het feest dat, in het park van het kasteel tot laat in de avond duurde, werd afgesloten met een opwekkend concert en een prachtig vuurwerk.
Op de algemene vergadering van 4 september 1929 werd verslag gegeven van de werkzaamheden tijdens het verlopen dienstjaar:
1/ Op Sint-Sebastiaansdag vergaderden 21 leden voor een gezellig avondmaal in de bovenzaal van café ‘Het Gemeentehuis’ .
2/ Op 5 februari nam de gilde deel aan de lijkplechtigheid van lid Charles-Louis Lannoo.
3/ Op kermisdinsdag werd de hoofdvogel neergehaald door René Vandaele.
Wij schrijven 1930: Baron Jean de Bethune , lid van de gilde, werd verkozen tot erevoorzitter. Omer Vandermeersch schoot voor de tweede maal de koningsvogel af. Bij de viering van het ‘Eeuwfeest’ mocht de gilde de stoet opluisteren.
Nieuwe leden ingeschreven in 1930-1931:
Albert Cagnie – Frans Lamaire – Gerard Blondeel – Victor Blomme –Edmond Bogaert – Achiel Vandecasteele – Denis Deltour – Jozef Denutte (als 100e lid).
Bij de koningsschieting van 1931 en 1932 werd Albert Cagnie als ‘dobbelen koning’ uitgeroepen.
In 1933 was Albert vast besloten om ‘keizer’ te worden , doch dat lukte hem niet, de oppervogel werd afgeschoten door de toen nog jeugdige Albert Holvoet.
Op 18 maart 1933 verloor de gilde lid Jules Vandenberghe. De begrafenis werd bijgewoond met vaandel door een zeer groot aantal gildebroeders.
Bij koninklijk besluit van februari 1934 verleende koning Albert I de maatschappij de titel van KONINKLIJK . Dat jaar werd Julien Derdeyn koning . Ter herinnering aan die eervolle onderscheiding werd een groeps gemaakt.
In september verloor de gilde een van haar leden : Jozef Moreels.
In 1935 mocht men Julien Wyseur aanspreken als koning. Fernand Glorieux trad in als nieuw lid.
In 1936 werd de koningsvogel afgeschoten door Gerard Brasseur. Raphaël Denutte werd als nieuw lid aanvaard.
In 1937 werd de koningsvogel afgeschoten door een van de jongste leden : Albert Vanackere.
Op 21 juli , nationale feestdag, werd een buitengewone schieting gehouden. Erevoorzitter Baron Jean de Bethune schonk hiervoor 500fr. De uitslag overtrof alle verwachting : 96 schutters, uit alle gewesten samengekomen !
Op 6 februari 1938 overleed Gustaaf Lannoo.
Op 3e Sinksendag trokken 36 leden naar de koningsschieting. De jeugdige Albert Holvoet, al koning in 1933, schoot wederom de koningsvogel naar beneden.
Op 21 juli schonk erevoorzitter Baron Jean de Bethune opnieuw 500fr. voor de buitengewone schieting. Deze zeldzame schieting , kreeg weer bijval, want niet minder dan 70 schutters kwamen zich presenteren. Ze wensten uiteraard dat ze het ieder jaar zouden kunnen meemaken.
Op kermiswoensdag 7 september kreeg de koning Albert Holvoet een nieuwe boog en men wenste hem nog vele koningsvogels.
Op 5 november luidden weeral de klokken . Het was bij de begrafenis van voorzitter en schepen Baron François de Bethune, die in Leuven overleed op 1 november. Hij was sinds het overlijden van zijn broer Baron Emmanuel de Bethune de nieuwe voorzitter.
In 1939 werd Gabriel Verhaege aanvaard als nieuw lid.
In 1939 wist Raphaël Denutte (9) de hoofdvogel neer te halen. Op 21 juli , dag van de jaarlijkse schieting werd een prachtige huldeschieting ingericht ter gelegenheid van het gouden jubileum van erevoorzitter en burgemeester Cyriel De Brabandere , sinds 51 jaar lid van de gilde.
(1)Op het einde van de 19e eeuw (189O) stond de ‘gaaipers’ in de Vanbelleghemdreef ter hoogte van de woning van dokter Albert Debeurme, die er in 1949 bouwde. Vanaf 1948 stond ze op de weide rechtover de ingangspoort van het kasteel Blommeghem tot omtrent 1960. Vervolgens aan de hoeve Courtens ongeveer waar nu de Vesaliusstraat loopt tot in 1967. Toen belandde ze in de Poortersstraat tot 1970 (zie foto).
(2)Cyriel Libeer, de zoon van Isidoor zou in 1886 de eerste uitbater worden van café ‘In de Klok’ in de Vagevuurstraat.
(3)De Boondriesmolen stond op de Pauvre Leute, in de Watervalstraat in een weide ten westen van het hoevetje, nu bewoond door Eric Maertens-Desnock. Lang was daar een ronde watervijver , getuige van de grondvesten van de molen.Het was een windkorenmolen. Op het einde van de 18e eeuw was Guillaume Ameye – Marie Anne Libeer er molenaar. Zijn zoon Petrus en kleinzoon Henri volgden hem op. Leo Spiesschaert ( uit Wingene) was er molenaar tot 1881. De molen verdween in 1889.
Jan Antone Wolfcarius en zijn vrouw Regina De Brabandere waren de eigenaars.
In 1829 kwamen de molen en de hofstede , door erfenis van zijn ouders hiervoor, in handen van Antone Wolfcarius, bierbrouwer en burgemeester van Moen, die het geheel in 1830 verkocht aan zijn broer notaris Josephus Antone Wolfcarius , in Kortrijk.
In 1852 ,bij de verdeling, waren Auguste Joseph Wolfcarius, grondeigenaar in Kortrijk en zijn zuster Adèle Maria Wolfcarius getrouwd met François Carette, fabrikant in Tourcoing ,eigenaars.
In 1861 verkochten Auguste Joseph en Adèle de hofstede en molen aan Charles Mailliet (dokter in Tielt) en zijn vrouw Julie Comer (een apothekersdochter uit de Lange Steenstraat in Kortrijk). Eind 19e eeuw kwam het goed in bezit van hun zoon Alfred, getrouwd met De Rynck Eugenia , dochter van Carolus een Tieltse bierbrouwer. Begin 20e eeuw werden bij verdeling Louis Missiaen en echtgenote Anaïs Mailliet eigenaars (zie grondplan van 1927).
Frans Holvoet, landbouwer op het ‘Hof te Sorys’ kocht de hoeve in 1953 en Albert Vandenheede boerde er van 1947 tot hij in 1953 verhuisde naar de hoeve (verblijfshoeve) in de Kleine Marktstraat. Momenteel wonen Eric Maertens met zijn echtgenote Christine Desnock er al meer dan 20 jaar en zijn de nazaten van landbouwer Frans Holvoet nog altijd eigenaars.
(4) Petrus (Pieter) Soete (Marke-Uitkerke 1856, 76 jaar oud) was de zoon van Jan Soete, bakker en koster. Felix Benoot trouwde in 1852 met Natalia Soete, dochter van Petrus.
(5)In 1858 werd besloten de klokken niet meer te laten luiden voor de koningsvogelschieting. De klokkenluiders hadden toen financiële eisen gesteld en aanspraken gemaakt . Het was ten tijde van het bestuur van Eduard Van Belleghem, toen koning, Felix Benoot, griffier, Pierre Terrijn en Pierre Duhem , ‘jugen’.
(6)In 1879 kwam onder de liberale regering de fameuze wet Van Humbeeck, die tot een regelrechte schoolstrijd leidde. Toen moest Felix Benoot kiezen tussen ontslag nemen of aan blijven. Hij verkoos aan te blijven ,maar voor hem liep het mis ,want zijn school liep leeg. Van dan af is geen spoor meer te vinden van Felix Benoot in de archieven van de handbooggilde.
Henri Vanhoenackere was al van 1863 de taak van schrijver toebedeeld, doch heeft die wel wat laten verwateren.
(7) De nieuwe gaaipers verving de oude , die al enkele jaren in de Van Belleghemdreef stond, op het perceel meers waar later dokter Albert Debeurme bouwde in 1949.
In 1883 trok de Schuttersgilde Sint-Barbara naar de ‘Koekeberg’ voor de koningsvogelschieting en liet de ‘perse’, achter het café ‘In de Belle-Vue, voor wat ze was. Hetzelfde jaar nog kreeg ze een schietdoel achter café ‘Het hof van Commerce’ in de Marktstraat.
(8) ( Octave) Octaaf Van Laere (Avelgem 1856- Kortrijk 1946) was de zoon van Bruno, ijzerhandelaar ,en Pauline Castelein. Drie van zijn zusters traden in het klooster.
Octaaf werd in 1883 in Leuven dokter in de genees-,heel- en vroedkunde. Hij vestigde zich eerst als huisarts in Dottenijs en trouwde in 1887 met Léontine De Kien ( Kortrijk 1863 – Dottenijs 1892) , dochter van de textielnijveraar Leonard De Kien. Door toedoen van zijn oudere zus Irma Van Laere ( Moeder Marie-Chantal) (Avelgem 1850- Sint-Michiel Brugge 1928), algemeen overste van het krankzinnigheidsgesticht van Sint-Anne, werd Octaaf er op 15 april 1893 tot adjunct-geneesheer benoemd. Hij verhuisde naar Sint-Anne en werd terzelfdertijd dokter van de aanpalende gemeenten Aalbeke,Marke en Rollegem. In 1895 hertrouwde hij met Marie –Anaïse Bathiat ( Rijsel 1865- Leuven 1939) . In 1904 werd hij bevorderd tot hoofdgeneesheer. Hij stond ook bekend als een verwoed boogschutter ( Kortrijkse Asklepiaden, door Dr. José Van Laere). Hij was katholiek raadslid in Kortrijk van 1904 tot 1911 en van 1921 tot 1927.
(9) Raphaël Denutte, een zoon van Jozef Denutte, was gedurende zijn carrière als boogschutter 7 maal koning. In 1992 , toen 62 jaar schutter , behaalde hij nog de titel van koning bij de Sint-Sebastiaansgilde in Kortrijk. Hij was er ook koning in 1979 en 1980. Van pijlenraper was hij al jong bevorderd tot topschutter. In 1930 schoot hij de hoofdvogel bij ‘De Katte’. In 1938 en 1939 was hij koning in Marke en bleef dit gedurende de oorlogsjaren. Hij schoot zich verder koning in 1957 op de Pottelberg (St. Jozef) en in 1960 bij Willem Tell . Hij veroverde het kampioenschap in Bissegem en won twee keer de trofee van Kortrijk. Hij werd ook koning in de toren met de overdekte wippen. Jozef , zijn vader, was koning in Marke in 1914 en droeg die titel gedurende gans de eerste wereldoorlog. In Marke was hij al ingeschreven sinds 1904. Na de eerste oorlog trok hij naar Bellegem en in 1931 keerde hij naar Marke terug als 100e lid. In Marke was hij koning in 1913, 1947,1948 en 1964. In Marke vierde hij in 1964 , als koning, zijn diamanten schuttersjubileum ( 60 schutter) .Jozef overleed in september 1965, als ereondervoorzitter.
Foto’s :
1/ In 1900 ontvangst op het kasteel de Bethune.
2/ 1927 :
V.l.n.r :
Gerard Arthur Gerard Cyriel Georges Georges Georges
Brasseur Vandenberghe Bourgois Ameye Dermaux Delcroix Basyn
3/Toen de ‘gaaiperse’ in de Poortersstraat , tussen de hoeve ‘Dekimpe’ en
Het ‘Lindestuk’, stond.
4/ Detail grondplan uit 1927. Hoeve in de Watervalstraat. Een brede voetweg(een
‘karriere’ , waar paard en kar door konden) verbond de Cornelusweg, toen ook
nog een voetweg, met de hoeve. Er bestond ook een ‘karriere’ die de Kalvarie-
straat verbond met de hoeve, maar die verdween in 1957 bij het bouwen van
nieuwe huizen.
Boven: de Watervalstraat.
Witte pijl :’put’ overblijfsel grondvesten ‘Boondriesmolen’
5/ De vlag van de handbooggilde Sint-Sebastiaan in 1972 tijdens een
tentoonstelling.
14-05-2017, 00:00 geschreven door Michel Markenaar
|
