Polen is in de EU het meest geaarlijke land voor fietsers
Fietsen in Polen mag dan gevaarlijk zijn, ik heb er nog geen schrammetje opgelopen. Ik schat dat ik zo'n 5000 km op de fiets in Polen heb afgelegd.
Ik heb een hekel aan het fietsen in grote steden in Polen. Bydgoszcz vond ik in de zomer van 2007 het absolute dieptepunt. Als je de stad in of uit wilde komen, werd je gedwongen gebruik te maken van autowegen, snelwegen op de vluchtstrook of je moest op de 'chodnik' rijden. Je zou dat kunnen vertalen met een trottoir, maar in de praktijk was het vaak een strook met kuilen, glasscherven en voor fietsen onneembare hindernissen.
Afgelopen zomer constateerde ik tot mijn vreugde dat Warszawa op heel veel plekken voorzien is van goede fietspaden. Helaas ligt er af en toe wel glas, en heel soms houdt het fietspad zomaar op, maar het is een enorme verbetering.
Ik raad iedereen aan een fietsvakantie in Polen te houden. Ik heb goede ervaringen. Wel een helm dragen!
Het is blijkbaar niet zo gemakkelijk om een gepaste verzekering te bekomen om met een fiets van Brugge naar Moskou te reizen. Na enig zoekwerk op het net heb ik een makelaar gevonden in Jabbeke, waar ik woon. Na een telefonisch gesprek met een medewerker, over de kwestie, taste ik nog altijd in het duister. Ik heb nu maandag een afspraak en hoop een verzekering te kunnen afsluiten. Ik denk dat je best de plaatselijke verzekeringsagent of het reisbureau aanspreekt om je probleem op te lossen. De begeleidende brief in het Frans of Engels moeten ze toch kunnen afleveren en ondertekenen als bewijs dat je degelijk verzekerd bent. Indien nodig kunnen we vragen aan Roland om een type verklaring op te stellen , in het Frans of Engels, en deze laten tekenen door de reisagent. Indien er andere voorstellen zijn, laat maar horen via de maibox van Brugge Moskou.
7 km van het centrum van Poznan. Na een vermoeiende trip nog eens op de lappen gaan? Een taxi kost niet zoveel en er is altijd iets te zien of te beleven in een grootstad. En 's anderendaags terug om 6:00 uur uit de veren en kilometers malen.
Als u regelmatig medicijnen gebruikt, vraag dan uw apotheker of arts om een zogenaamd geneesmiddelenpaspoort. Dat is een lijst waarop de merknamen van uw medicijnen en de samenstelling van de producten worden genoteerd. Het geneesmiddelenpaspoort is handig om de douane ervan te overtuigen, dat u medicijnen voor eigen gebruik meeneemt en geen drugs. Ook kan het paspoort van nut zijn als u in het buitenland nieuwe medicijnen nodig heeft.
Polen zijn echte genieters m.b.t. eten. De gerechten hebben eeuwenoude tradities en sommige gerechten zijn echt eeuwen oud.
Men begint hier eerder met werken omdat het een uur eerder licht is en een uur eerder donker. Bij ontbijt drinkt men thee en eet men diverse luxe broodsoorten, vleeswaren, zuivel en veel fruit en groente. Het tweede ontbijt is vaak enkele boterhammen aangevuld met paddestoelen, diverse soorten worst en eigen ingemaakte augurken.
Een werkdag eindigt om drie uur 's middags en aan de hoofdmaaltijd, obiad (diner), begint men zodra men thuis is aangekomen. Er staat bijna altijd soep op het menu.De meest bekende is barszcz of bietensoep. Net als in de joodse traditie is rosol (kippensoep) meer dan alleen een soep, het is het heilzame en psychologische equivalent van het Engelse cup of tea.
De tweede gang bestaat normaal gesproken uit vlees en twee soorten groenten of pasta's zoals pierobi, driehoekige zoetige of pikante ravioli, die in heel Oost-Europa wordt gegeten en over de hele wereld ten onrechte knoedels worden genoemd.
Kolacja (gemengd koud vlees), het laatste maal van de dag, wordt ergens tussen zes uur en middernacht gegeten, afhankelijk van de slaap- (of andere) gewoontes van het gezin. Net als het ontbijt bestaat het hoofdzakelijk uit brood, kaas en koud vlees. Dit klinkt saaier dan het is, want de Polen kennen een indrukwekkende hoeveelheid koude vleessoorten. Ze roken alles en hebben net zo veel soorten worst en ham als de Fransen kaas.
Er is één kaassoort die het vermelden waard is: oscypek, kaas van een berggeit die je in twee vormen kunt krijgen - zacht zodat je hem meteen kunt eten of hard zodat je hem kunt bewaren en raspen als parmezaanse kaas. Kenmerkend is de diamantachtige vorm en het met de hand erin gedrukte stempel.
Verder is noemenswaardig het traditionele Poolse gerecht bigos. Bigos staat meestal op het menu vermeld als jachtschotel. Vroeger werd bigos in de winter bereid in een ketel boven een kampvuur midden in het bos. Jagers kwamen met een pot zuurkool, voegden er vervolgens alles aan toe wat ze maar mee hadden kunnen nemen en lieten het gerecht een paar dagen lang sudderen met enkele onderbrekingen door de pot van het vuur te halen en af te laten koelen in de sneeuw.
Dranken
Polen heeft niet echt een eigen drank. Dranken die veel worden gedronken zin koffie, thee, bier en wodka.
Koffie De polen drinken hun koffie veel slapper dan andere naties. Men doet eerst een lepel gemalen koffie in een glas en daarna wordt dit overgoten met heet water.
Thee In Polen wordt thee geserveerd met citroen en zonder melk.
Wodka Veel Polen drinken hun eigen gestookte Wodka, die ze zelf maken. Veelal drinken mannen en vrouwen verschillende wodka soorten: de mannen een droge heldere en de vrouwen een zoete wodka.
Wodka wordt veelal gedronken uit kleine kristallen glazen en de wodka wordt dan direct in een keer gedronken na een toost.
Zopas een mailtje ontvangen van Roland over onze Brugge/Moskou info-avond. De vergadering start om 19:00 uur. Personen die niet aanwezig kunnen zijn gelieve de gevraagde dokumenten op te sturen naar het adres van Roland.
Beste vrienden,
We hopen iedereen te ontmoeten op deze avond .in Café De Hert,Vaart-noord,5 te Bellem /Tel. O9/374 15 42 ( ingeval van problemen onderweg, je weet maar nooit )
Agenda :
Welkom aan alle deelnemers en kennismaking.
Visumformulieren invullen.
Internationaal paspoort afgeven.( moest zeker al aangevraagd worden, duurt 14 dagen)
Paspoortfoto's meebrengen ,een 6-tal ( reserve is altijd een geruststelling)
We maken een groepsfoto, onze chauffeur Guus Runge is er ook bij.
Reis en bijstandsverzekering ,liefst Europe Assistance ( éénvormigheid aan de grens, helpt minder problemen hebben, er zullen er altijd zijn, hoe minder hoe liever )polisnummer en een begeleidende brief in het Russisch, of Frans of Engels dat de verzekering geldig is in Rusland (Russische Federatie) en Wit- Rusland.
Gelieve al die gegevens al op een blad te zetten.(coördinaten ):naam,voornaam,adres,geboortedatum,nationaliteit,geslacht,telefoon, Internationaal paspoortnummer( geldigheidsdatum). Naam van de Verzekering ( geldigheidsdatum) ,polisnummer en begeleidende brief van de verzekeraar (zoals hierboven vermeld.)
Een hele boterham natuurlijk , maar we willen vooruit.
Even voorstellen ; onze Nederlandse chauffeur. Guus is een gepensioneerde vrachtwagenbestuurder met veel ervaring. In het verleden heeft hij al groepen begeleid zoals in 2005 een moterkaravaan tot in Japan. Afstand 17.000 km. Volgende week is Guus aanwezig op onze bijeenkomst te Bellem en kunnen we kennis maken.
De website van de Russische 'Fietsersbond' geeft u informatie over fietsen in Rusland en bevat zelfs een Nederlandstalig deel. Officieel heet de organisatie Russische Fietstour Club (Russian Cycle Touring Club, afgekort: RCTC). Ze organiseren onder meer een 12-daagse fietstocht langs de Wolga.
Informatie en ondersteuning De doelstelling van de organisatie is het geven van informatie over fietsen in Rusland en het bieden van ondersteuning aan buitenlandse fietsers in Rusland. Sinds 2004 zijn ze lid van de Europese Federatie van Fietsersbonden. De Russian Cycle Touring Club organiseert ook dit jaar een 12-daagse fïetstocht langs de Wolga. De tocht wordt speciaal voor buitenlandse fietsers georganiseerd. Dit jaar wordt de tocht gefietst tussen 30 juni en 13 juli.
Gouden Ring Deze internationale 12-daagse fietstour langs de Wolga, de zogenaamde Gouden Ring (Zolotoje Koltco) van Rusland, vindt plaats in de regio ten noordoosten van Moskou en is de meest populaire toeristische route in het hart van Rusland. De reis voert onder andere langs de oude Russische steden: Vladimir, Sudal, Yaroslavl, Kostroma en Uglich. Deze steden zijn bekend vanwege hun historie en mooie architectuur. U kunt kennis maken met het schitterende platteland, met kerken, kloosters, kremlins en musea. De culturele rijkdom van Rusland vindt u namelijk niet alleen in de grote steden zoals Moskou en St. Petersburg. U kunt deze fietsreis maken per bus/auto, en/of deels per fiets onder begeleiding van een Engelstalige gids. Het is een prachtige reis langs de belangrijkste bezienswaardigheden. U rijdt langs de Wolga (350 km).
Moskou In Moskou hebt u 2 overnachtingen. U kunt desgewenst langere tijd in Moskou blijven aan het eind van de reis. De fietstoer begint vanaf de stad Rostov (200 km ten noorden van Moskou) en eindigt in Vladimir. Tijdens de fietstocht kunt zelf uw snelheid en de af te leggen afstand tussen de steden bepalen. Bovendien kunnen eventueel kinderen u volgen in een bus. U fietst in 10 dagen ongeveer 650 km.
Twee varianten U kunt kiezen uit twee varianten: - In de 'Avontuurtour' kunt u overnachten in jeugdherbergen of hostels. Een maaltijd wordt dan op een kampvuur gemaakt. Er is traditioneel een 'Nationale Maaltijddag', waarin mensen uit de verschillende landen zelf iets speciaals koken voor de groep. - In de 'Luxe tour' overnacht u in goede hotels (alles inclusief). Kortom, een bijzondere tocht in een voor de meeste van ons onbekend land met hartelijke mensen.
Wie de lekkerste pierogi, oftewel dumplings, van Polen wil eten, moet naar het restaurant Ratuszawa, in Poznań. Hier worden ze bereid door een vrouw die elke dag vier uur komt werken, alleen om dumplings te maken. Ze komt uit het Litouwse Bielno, dat vroeger bij Polen hoorde en waar de beste dumplings van het land gemaakt werden.
Poolse dumplings (niet te verwarren met de Chinese) zijn ravioli van aardappelmeel met kaas, vlees, kool of kaas en eieren erin. Deze specialiteit is overal te bestellen en wordt door veel Polen dagelijks gegeten. Het is lekker en het vult. Dit zou wel eens het motto kunnen zijn van de Slavische keuken. De Poolse keuken lijkt namelijk veel op de Slowaakse. Ook de Polen eten veel vlees, aardappelen en soep. Populair is bijvoorbeeld urek w chlebie, zure meelsoep met spek en eieren in een uitgehold bruin brood.. Helemaal eetbaar en erg lekker.
Deze soep staat overal op de menukaart, met name in melkbars, een (goede) erfenis van de communisten. In de melkbar krijg je simpel maar lekker Pools eten voor heel weinig geld. Dit komt doordat de staat de bars voor vijftig procent subsidieert. Veel oudere mensen, armen en studenten komen hier eten. Het lijkt op een kantine. Je bestelt bij de kassa en geeft je bonnetje af bij de keuken. Binnen een minuut staat je bestelling klaar. Sfeervol is het niet en het idee is dat je snel je eten naar binnen werkt en plaats maakt voor de volgende. Maar is het wel erg handig. En lekker dus.
Het probleem is echter dat het menu alleen in het Pools is en niemand in de melkbar Engels spreekt. Er is überhaupt geen bediening aan wie je wat kunt vragen, behalve de caissière of de koks. Hier dus een aantal gerechten, geproefd en goedgekeurd, die u in een melkbar kunt bestellen. Voorgerecht: pomidowora z rŷzem (tomatensoep met rijst, er is ook een variant met noodles), hoofdgerechten: pierogi (dumplings) of krokiety (pannenkoek met vlees), toetje: naleśniki z serem, śmietaņa i cukrem (pannenkoek met kaas, room en suiker).
Voor vegetariërs wordt het lastig in Polen, sowieso in Centraal en Oost Europa, want overal zit vlees in. De vegetarische kaart is zeer beperkt en zelfs de groentesoep is met vleesbouillon klaargemaakt. Zo hoort het daar nu eenmaal. De Polen eten vooral varkensvlees. Vroeger was dat het goedkoopste vlees, gevogelte was voor velen onbetaalbaar. Tegenwoordig staat op vele menukaarten kip, eend en kalkoen, gevuld met kaas of fruit, zoals appels, of vier verschillende soorten groenten. Wild is ook erg in trek. Op de foto een kippengelei met wortels.Typisch Pools en op alle momenten van de dag te eten.
Bij het eten drinken Polen nu graag wijn, voornamelijk uit Spanje, Californië, Chili en Argentinië. Maar dit is een recente ontwikkeling, vertelt Janusz Mûller, manager van restaurant Ratuszawa, in Poznań. De drankcultuur is langzaam aan het veranderen in Polen. Voor 1989 bestelde men in restaurants vodka bij het eten. In 1995 begonnen de Polen bier te drinken, en tegenwoordig bestellen mijn klanten buitenlandse wijn. Poolse wijn bestaat wel, maar staat niet op de kaart. Volgens Mûller omdat die te fruitig is. Die wordt vooral in de keuken gebruikt.
Dat de wijn fruitig is, zegt veel over de Poolse smaak. De Polen zijn zoetekauwen. Zo kun je in de winter niet alleen glühwein drinken, maar ook warm bier met honing, suiker en kaneel of kruidnagel. Op straat zijn overal zoete broodjes en beignets te koop, dikke plakken cake en kunstig versierde koekjes.
Dag 6 komen we aan te Szcaniec. In dit klein dorp in een prachtige, natuurrijke omgeving, met vele pittoreske bossen en meren, ligt dit historische driesterrenhotel met een verfijnde, ongeëvenaarde sfeer.
Geniet van de rust die Park Hotel Clara uitstraalt. De locatie is ideaal voor een vakantie of een weekend weg. Verwen uzelf met een heerlijk gerecht in het restaurant, of kom tot rust in het comfort van uw eigen kamer.
Traditionele klasse en moderne luxe zijn gecombineerd om de unieke sfeer te creëren. Warm op in de zon of op het terras, of voer in de avonduren goede gesprekken bij het haardvuur. Goede vervoersverbindingen en parkeergelegenheid maken uw verblijf in Park Hotel Clara zorgeloos.
Hoe gaat het?: Jak sie masz? of Co slychac? Goede morgen: Dzien dobry Goede avond: Dobry wieczór Goede nacht: Dobranoc Hallo, hoi: Czesc Hallo: Witaj Dag, tot ziens: Do widzenia, do zobaczenia Dank u: Dziekuje Graag gedaam: Prosze Alstublieft: Prosze Het spijt me: Przepraszam
Familie
Vriend: Chlopak Vriendin: Dziewczyna Broer: Brat Zus: Siostra Vader: Ojciec Moeder: Matka
Reizen
Met de auto: Samochodem Met het vliegtuig: Samolotem Met de trein: Pociagiem
Dagen van de Week
maandag: poniedzialek = na zondag dinsdag: wtorek = 2e dag Woesndag: sroda = middelste dag donderdag: czwartek = 4e dag vrijdag: piatek = 5e dag zaterdag: sobota = rustdag zondag: niedziela = geen werk
Met prachtig weer volgen we de E29 en 137. Cunowice Sulów Kowolów Serbów Osno Lubuskie. Het landschap is glooiend. Eerst vrij kaal, veel braakliggende grond. Later vooral landbouwgebied en zo nu en dan bos. De akkers zijn enorm groot; hier zijn nog vooral staatsbedrijven. Het asfalt is redelijk goed en er is maar weinig verkeer. De automobilisten rijden hard, maar gedragen zich netjes, ze halen ruim in. We zijn natuurlijk ook breed met de fietstassen en fietskar en soms maken we ons wat extra breed. Dat dwingt autos om te wachten met inhalen tot een tegenligger voorbij is. Ze zijn trouwens geweldig, de kleine Fiatjes die we hier in overvloed zien, erg leuk. Veel vogels in dit gebied, we zien ondermeer zwarte roodstaarten, raven en rode wouwen.
Słubice is een stad in het uiterste westen van Polen, aan de rivier de Oder. De stad is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeenteSlubice en maakt onderdeel uit van de poiat slubicki in het woiwotschap Lubusz. De oppervlakte bedraagt 19,2 km², het inwonertal 25.000 (2008).
Tot 1945 maakte Słubice als het stadsdeel Dammvorstadt (en ook wel Gartenstadt) deel uit van Frankfurt am der Ober. Het Duitse Frankfurt en het Poolse Słubice worden met elkaar verbonden door een brug over de rivier de Oder, de Stadtbrücke. De Oder zelf ligt tussen beide stadsdelen in. De rivier is niet of nauwelijks gekanaliseerd, waardoor de oevers zeer grillig zijn.
Słubice is de vestigingsplaats van het Pools-Duitse wetenschapscentrum Collegium Polonicum. Verder is de ligging aan de Duitse grens een belangrijke bron van inkomsten. Een van de redenen van de populariteit van de grensovergang op de Stadtbrücke is dat bezoekers - met een minimum aan grensformaliteiten - de mogelijkheid hebben om aan de (meestal) Poolse zijde van de grens goederen te kopen of van diensten gebruik te maken die daar goedkoper zijn. Hierbij kan wat Polen betreft gedacht worden aan sigaretten (per slof van een A-merk zo'n 25 euro goedkoper, een slof kost hier ongeveer 15 tot 18 euro), benzine, sterke drank, het bezoek aan een kapper, maar ook aan prostutie. Wanneer men vanuit Duitse zijde Słubice binnenkomt via de Stadtbrücke, komt men in een gerenoveerde straat (genaamd ul. Jedności Robotniczej), met veel winkels (slijterijen, tabakszaken) en horeca. Achter deze straat ziet de stad er minder aantrekkelijk uit. Verder is in de wijde Duitse omgeving de Basar (ook wel Polenmarkt) bekend. Door een grote brand is nacht van 10 op 11 januari 2007 is deze Basar helaas verloren gegaan waardoor meer dan duizend mensen hun werk hebben verloren. Een wederopbouw van de Basar is voorzien.
De beslissing van de geallieerden in 1945 dat de Oder de grens tussen Duitsland en Polen zou vormen (de Oder-Neissegrens), had tot gevolg dat het huidige Słubice Pools is, en het huidige Frankfurt (Oder) Duits is.
Even ten zuiden van Słubice en Frankfurt liggen nog twee grensovergangen, te weten die van de E30 en de spoorweggrensovergang bij het stadsdeel Kunowice. Deze laatste twee grensovergangen worden veel gebruikt voor het doorgaande verkeer tussen Berlijn, Poznań en Warschau.
Słubice is gelegen aan de Europese wandelroute E11, die loopt van Den Haag naar het oosten, op dit moment tot de grens Polen/Litauwen.
Vergadering voor de deelnemers Brugge-Moskou. Café 'De Hert' Vaart Noord, 5 te Bellem. Start vergadering 19:00 donderdag 25/02/10
- Afgeven internationaal paspoort - Invullen aanvraag visumpapieren. - Polis of nummer verzekering meebrengen . - Voorstellen nieuwe leden - Varia - Groepsfoto
Breng alvast 2 pasfoto's extra mee. De reis en bijstandverzekering met volledige repatriering van jezelf en je fiets zelf afsluiten alsook terugbetaling medische kosten. Liefst Europassistence om zo weinig mogelijk problemen te hebben aan de grenzen van Belarus en Rusland. Indien anders mag je ook verzekerd zijn bij:AXA, DKV, De Europese, Mondial assistence.
Op vele plekken in het voormalig Oost-Duitsland, werden goed verstopt in de bossen of onder onopvallende gebouwen of fabrieken, bunkers gebouwd door gevangenen en later door DDR medewerkers en Russen. Ook in Fürstenwalde, halverwege onze fietstocht van Berlijn naar de Poolse grens is zo een gerestaureerde commandobunker. Vanaf 1942 moesten gevangenen uit een bijkamp van het concentratiekamp Sachsenhausen in de voormalige mijn tussen Rauen en Petersdorf bij Fürstenwalde de betongangen van de Fuchsbau (het vossenhol) voor het SS-leger bouwen. Hier zou de belangrijkste communicatiecentrale van de veiligheidsdienst van het SS-leger ontstaan. De DDR gebruikte het bouwwerk als belangrijkste onderaardse commandocentrale van de luchtverdediging met de tactische benaming Centrale Commandopost-14. Het was daarmee een van de twee grote centrales voor luchtbewaking binnen het militair bondgenootschap van communistische landen in Oost-Europa. Tot het personeel behoorden ruim 350 personen die hier in ploegendiensten van 24 uur werkten. Met de hereniging op 3 oktober 1990 werd het complex eerst overgenomen door het federale leger van de Bondsrepubliek Duitsland, totdat dit in 1995 zijn manschappen terugtrok en de bunker liet afsluiten. Sinds 2006 biedt een belangengemeenschap rondleidingen aan. http://www.bunker-fuchsbau.de/
De hoofdwegen (rood op de Eurocart) kunnen behoorlijk druk zijn, o.m. met vrachtverkeer. Echter, de weg is vaak vrij breed en meerbaans en dan krijg je alle ruimte (bv. de A3 van Poznan naar Gniesno). Alleen op smalle hoofdwegen word je vrij krap ingehaald. Oppassen ook met de lijnbussen: die trekken ook op van de halte als je ze links aan het voorbijrijden bent (later lazen we dat in Polen het openbaar vervoer altijd voorrang heeft). Op kleinere wegen is het verkeer meestal heel beleefd: eventueel wachten ze achter je tot je (ruim) gepasseerd kunt worden. Mogelijk heeft de voorzichtige houding van de Poolse automobilist t.o.v. fietsers te maken met het gedrag van sommige Poolse fietsers: die zwabberen soms de hele weg over (alsof door overmatig piwo-gebruik aangedaan), bij voorkeur als je ze in wilt gaan halen, lijkt het wel. De doorgaande regionale wegen (geel, driecijferige code) zijn het meest geschikt om flink door te rijden: meestal niet overmatig druk en als regel geasfalteerd (soms heel goed, soms nogal hobbelig). Een geel-witte weg betekende een keer vier km keienweg, van toen af hebben we alleen nog maar gele (soms rode) wegen genomen. Witte of grijze wegen zijn vaak niet of slecht verhard (keien-, gruis- of zandwegen). Onze konklusie is: de kleurkode op de Eurocart geeft voornamelijk de functie van de weg, maar is geen garantie van de kwaliteit van het wegdek. Vooral in het (noord)oosten van Polen kwamen we slechtere wegen tegen dan in de rest van het land. Opmerkelijk is dat soms, ook op doorgaande routes, plotseling bij een dorp of stadje de asfaltering ophoudt (snelheidsremmer, geldgebrek of asfalthaat?). Als je geluk hebt is de bestrating nog vrij egaal, andere keren tref je een keienweg. Gelukkig begint aan de andere kant van het dorp het asfalt dan weer. Spoorwegovergangen zijn vrijwel zonder uitzondering erg ongelijk. De bewegwijzering is over het algemeen vrij goed, maar soms ontbreekt er wel eens een bordje waar je dat wel verwacht had.
De streek tussen Berlijn en de poolse grens is groen, waterrijk en dunbevolkt. Hier en daar kan men nog zien dat dit het vroegere Oost-Duitsland is. Hier begon de jonge Jan Ullrich rond 1985 aan zijn vruchtbare loopbaan. Kijk maar eens naar het filmpje over zijn prestaties. http://www.youtube.com/watch?v=l39ahBFGnuk
De website van de Russische 'Fietsersbond' geeft u informatie over fietsen in Rusland en bevat zelfs een Nederlandstalig deel. Officieel heet de organisatie Russische Fietstour Club (Russian Cycle Touring Club, afgekort: RCTC). Ze organiseren onder meer een 12-daagse fietstocht langs de Wolga. 
Deze soep staat overal op de menukaart, met name in melkbars, een (goede) erfenis van de communisten. In de melkbar krijg je simpel maar lekker Pools eten voor heel weinig geld. Dit komt doordat de staat de bars voor vijftig procent subsidieert. Veel oudere mensen, armen en studenten komen hier eten. Het lijkt op een kantine. Je bestelt bij de kassa en geeft je bonnetje af bij de keuken. Binnen een minuut staat je bestelling klaar. Sfeervol is het niet en het idee is dat je snel je eten naar binnen werkt en plaats maakt voor de volgende. Maar is het wel erg handig. En lekker dus. 
Bij het eten drinken Polen nu graag wijn, voornamelijk uit Spanje, Californië, Chili en Argentinië. Maar dit is een recente ontwikkeling, vertelt Janusz Mûller, manager van restaurant Ratuszawa, in Poznań. De drankcultuur is langzaam aan het veranderen in Polen. Voor 1989 bestelde men in restaurants vodka bij het eten. In 1995 begonnen de Polen bier te drinken, en tegenwoordig bestellen mijn klanten buitenlandse wijn. Poolse wijn bestaat wel, maar staat niet op de kaart. Volgens Mûller omdat die te fruitig is. Die wordt vooral in de keuken gebruikt. 
Met prachtig weer volgen we de E29 en 137. Cunowice Sulów Kowolów Serbów Osno Lubuskie. Het landschap is glooiend. Eerst vrij kaal, veel braakliggende grond. Later vooral landbouwgebied en zo nu en dan bos. De akkers zijn enorm groot; hier zijn nog vooral staatsbedrijven. Het asfalt is redelijk goed en er is maar weinig verkeer. De automobilisten rijden hard, maar gedragen zich netjes, ze halen ruim in. We zijn natuurlijk ook breed met de fietstassen en fietskar en soms maken we ons wat extra breed. Dat dwingt autos om te wachten met inhalen tot een tegenligger voorbij is. Ze zijn trouwens geweldig, de kleine Fiatjes die we hier in overvloed zien, erg leuk. 
