Je houdt het niet voor mogelijk wat je tegenwoordig allemaal op het internet leest. Bloedstollende verhalen uit het leven gegrepen. Of om het in tv-jargon te zeggen: Het Leven Zoals Het Is - Grenscontrole.
Neem nu het rapport van november 2007 waarin onder de titel Facilitation of Aviation Security: Feasibility Study of Registered Passenger Concept het statuut van Geregistreerde Passagier wordt behandeld. Laat je niet afschrikken door dit potjeslatijn, maar lees vooral verder. Want dit is verplichte lectuur voor al wie binnenkort met het vliegtuig op reis vertrekt.
De overheid kan het zich niet veroorloven om iedereen tegen alles te beschermen, zegt het document. Het is alvast moedig om dat toe te geven. Maar het lachen vergaat je als je leest dat bijgevolg iedereen zonder uitzondering op de verdachtenlijst staat, al wordt het wijselijk anders geformuleerd. Stel je voor: in België alleen al 10 miljoen terreurverdachten. En van dat stigma raak je niet zomaar af: Het feit dat sommige passagiers niet als een hoog risico worden beschouwd, betekent niet dat ze automatisch als een laag risico worden bestempeld.
De tekst gaat op hetzelfde elan verder. De volgende scenarios zijn immers mogelijk:
Het feit dat iemands naam niet voorkomt op een controlelijst of in een database zit, geeft geen definitieve zekerheid dat hij ook een laag risico vormt. Het kan zijn dat hij nog niet op de lijst staat, dat de lijst onnauwkeurig is of dat de passagier een andere identiteit gebruikt.
Een passagier kan een slapende terrorist zijn of een zogenaamde clean skin die over een perfect profiel beschikt, maar toch de bedoeling heeft om terreurdaden te plegen.
Onschuldige passagiers kunnen gedwongen of misleid worden om bepaalde voorwerpen te vervoeren.
Als iedereen wordt gewantrouwd, dan geldt dat niet alleen voor de reizigers, maar ook voor het personeel. Het initiële onderzoek dat wordt uitgevoerd vooraleer medewerkers de toelating krijgen om aan hun taak te beginnen, omvat het grondig nagaan van hun persoonlijke gegevens en het nakijken of ze niet op een veiligheidscontrolelijst voorkomen. Naarmate ze een meer gevoelige functie krijgen, kunnen ook hun familie en naaste vrienden ondervraagd worden, kan de bankrekening en kredietwaardigheid van de aanvrager en zijn partner worden nagegaan en kunnen bijkomende ondervragingen worden uitgevoerd. Dit controleniveau is nog niet doorgedreven genoeg om medewerkers te laten genieten van een lager niveau van veiligheidscontroles. Als dat algemeen bekend zou worden, zouden de medewerkers immers een nieuwe zwakke schakel in de veiligheidsketen kunnen worden.
Dat laatste is interessant om te weten. Wees op je hoede voor het veiligheidspersoneel is de boodschap. Laat je niet misleiden door iemand die zich voordoet als veiligheidsagent: zijn badge of uniform kunnen nagemaakt zijn. Want terreurorganisaties beschikken over aanzienlijke middelen. Geef vooral geen antwoord op vragen, want die informatie zou wel eens in de handen van terroristen kunnen vallen. En laat hem zeker niet in je bagage snuffelen, want voor je het weet stopt hij er zelf een bom in.
Er is één troost: zelfs staatshoofden ontsnappen niet aan het alziend oog van de veiligheidsdiensten, maar ze worden wel iets minder grondig gecontroleerd. Stel je voor dat de uitvinder van de War On Terror zich bij de grenscontrole aanbiedt en te horen krijgt: Spijtig, Mr. President, uw nagelknipper moet ik in beslag nemen. Veel te gevaarlijk!
Ik ben nooit met het verleden bezig, altijd met het heden. Zodra je ouders er niet meer zijn, weet je dat het de volgende keer jouw beurt is, dat je dichter naar het einde gaat. Ik kan nog genieten van het leven, maar ik vraag me meer af dan vroeger: waarvoor heeft het allemaal gediend? Sommige mensen zeggen: het heeft allemaal geen zin. Dat kan goed zijn, maar ik zou het jammer vinden.
Met ouder te worden, word ik wel weemoediger. Dat ervaar ik soms als ik midden in de natuur sta, als ik aan het vliegvissen ben in wilde wateren of kabbelende beekjes. Dat had ik vroeger minder. Als ik het aan vrienden voorleg, blijkt dat bij hen ook zo te zijn.
Elke dag zie ik in een flits eventjes mijn moeder of mijn vader. Niet dat ik vroeger zon band met thuis had, want ik was heel veel weg. Nu ik zelf kinderen heb, begrijp ik pas de ongerustheid van mijn moeder. Weet je wat ik ook mis? Kerstmis thuis. Dat heeft niks met godsdienst te maken, maar het was altijd zon warm familiaal gebeuren. Zonder vader en moeder is dat toch anders.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van december 2007/maart 2008.
Ik vind het geweldig als ik in een café in Leuven gasten van een jaar of achttien ontmoet die zeggen: Kunnen we morgen geen lift krijgen, want we gaan naar Steve Harley & Cockney Rebel kijken. Dat vind ík oudezakkenmuziek! En wat horen jullie nog zoal graag? vraag ik dan. Bob Dylan. Daarin kan ik ze volgen. Veel jongeren herkennen zich in zijn scherpe, aantrekkelijke look anno 1966.
En dan trekt een van die jonge gasten de ritssluiting van zijn lederen vestje open en toont een T-shirt van Mark Knopfler: Dat is de beste van allemaal. Niet Jimi Hendrix, niet Jimmy Page van Led Zepelin, maar Mark Knopfler van Dire Straits! Dat is muziek voor mensen van vijftig, die ze rustig op hun heel dure Marantz-installatie spelen. Maar die jongeman denkt niet in die categorieën. Hij vindt Mark Knopfler de beste gitarist ter wereld. Het is de generatie tussen de veertig en de vijftig die met veel meer vooroordelen zit dan jonge mensen. Die hebben die muziek van vroeger leren kennen via hun ouders of via het Internet, maar ze nemen ze voor wat ze waard is. Dat is heel verfrissend.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van december 2007/maart 2008.
Ik was een nakomertje. Daardoor was ik misschien een beetje vlugger volwassen. Ik kom ook uit een heel verdraagzaam nest. Mijn oudste broer werkt in de Vlaamse Opera, mijn andere is een jeugdacteur. In die wereld wordt dat aanvaard. Toen ik het aan mijn moeder opbiechtte, begon ik: Mama, ik moet je iets vertellen. Je weet dat er jongens zijn die niet op meisjes vallen... Waarop zij reageerde: Ik vermoedde het al. Als jij gelukkig bent, maakt het niets uit.
Moeders weten zoiets. Wat niet wil zeggen dat ze achteraf niet heeft toegegeven dat ze het misschien wel toffer had gevonden als ik hetero was geweest. Het zou voor jezelf ook gemakkelijker zijn geweest, zei ze. Maar ik heb het er nooit moeilijk mee gehad. Ik kom er meteen voor uit.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
Op een bepaald moment gebeuren er dingen in je leven die je niet echt had gepland. Eigenlijk heb ik er nooit van gedroomd om presentatrice te worden of om voor tv te gaan werken, maar ik heb wel altijd graag geschreven. Mijn jeugddroom was dan ook eens een boek te schrijven. Toen ik met mijn dieet was begonnen, heb ik voor mezelf hier en daar wat dingen opgeschreven.
Ik heb ooit een boek gelezen met schrijftips en schrijftechnieken. Eén van de dingen die ik me daar heel goed uit herinner, is de tip: write about what you know. Schrijven over de dingen die je kent, is zeker belangrijk voor een eerste boek. Je moet niet meteen sciencefictionverhalen neerpennen of verzonnen werelden creëren. Dat talent is maar een paar mensen gegeven. Mijn boek wou ik op een originele manier afronden en via het internet ben ik bij Mrs. Globe terechtgekomen. Dat veroorzaakte een echt sneeuwbaleffect.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
Ik ben blij met de evolutie die ik heb doorgemaakt, zeker de laatste drie jaar. Ik ben afgeslankt en heb daardoor ook meer zelfvertrouwen gekregen. Want de showbizz draait niet alleen om wat je kunt, maar ook om hoe je er uitziet. De mediawereld draait nu eenmaal om schoon volk. Daar werd ik altijd mee geconfronteerd, ook thuis. Het was niet gemakkelijk als mijn vader weer eens zei: let op je lijn, eet niet teveel. Dat gaf soms frustraties en discussies. Daarom was ik ook niet altijd geïnteresseerd in familiefeestjes waar over de business werd gesproken. Ik leefde mezelf graag eens uit tussen mijn vrienden en familie.
De laatste drie jaar is daar een ommekeer in gekomen. Ik had het karakter niet om uit mezelf iets te doen, dus heb ik een maagbandje laten plaatsen. Daarna heb ik heel wat complimenten gekregen. Als ik er mij niet meer goed bij voel, laat ik het weghalen, maar dan sluit ik niet uit dat ik weer zwaarder word.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
Guy was de broer met wie ik het nauwste contact had. Wij woonden op amper 150 meter van elkaar. Ik was peter van zijn derde kind, hij van Josh. Dertig jaar geleden ging hij mee alles opstellen voor De Kreuners. Je kon altijd op hem rekenen. Toen hij stierf, was ik heel kwaad. Hij was pas 47 - veel te jong. Ik vond het onrechtvaardig dat men hem is komen halen en niet anderen. Uiteindelijk heb ik mezelf daarbij neergelegd. Hoe ik dat heb verwerkt? Door te doen wat ik altijd heb gedaan en er niet te lang bij stil te staan. Dat zou hij ook hebben gedaan.
Eind jaren 70 zijn er ook een paar vrienden weggevallen: zelfmoorden en drugsdoden. Een kliekje romantici, dichtertjes in spe, die op een paar weken tijd uit het leven stapten. Er waren een drietal homos bij die naar katholieke scholen gingen waar ze niet werden aanvaard. Het was bijna een hysterie.
Sindsdien relativeer ik veel meer. Mijn broer Alain zegt dat ik dat teveel deed, dat ik soms de dingen overrelativeerde. Met De Kreuners zou je veel verder hebben gestaan als je dat niet had gedaan, zei hij. Dan dacht ik: Waar heeft hij het in godsnaam over? Eigenlijk behoort hij tot een andere generatie: Alain is tien jaar jonger dan ik.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
"Iedereen wil naar de zon, naar 35 à 40 graden. En dan moeten ze in hun hotelkamer gaan zitten met hun airco aan omdat het veel te warm is. Blijf dan in eigen land. Er zijn wel veel regendagen in Vlaanderen, maar heel weinig regenminuten. Gemiddeld gesproken regent het 6 procent van de tijd, dus 94 procent van de tijd is het droog. Eén van de mooiste fietsvakanties die wij hebben gedaan, was van bij ons thuis naar mijn schoonouders, zon 120 kilometer ver. Een biertje hier, een streekgerecht daar. Avontuur in eigen land. Schitterend! Veel toffer dan de vakanties waarvoor je twintig tot honderd keer meer betaalt, waar ze je allemaal samen in een hotel droppen, waar alles is voorgekauwd.
Natuurlijk, met het vliegtuig op vakantie gaan kost niet veel. En dan maken de mensen van hun oren als Ryanair af en toe een steek laat vallen of als ze met zn allen in Antalya vastzitten. Iemand moet het gelag betalen, al lijkt het er op dit ogenblik op dat het vooral de natuur is. Dat de brandstofprijzen voor vliegtuigen omhoog moeten, is zeker. De autokost bedraagt ook veel meer dan wat hij nu is, wat men ook moge beweren. De automobilisten zouden allemaal eens een paar dagen met de fiets moeten rijden, dan zouden ze wel anders piepen. De wegen liggen in België zo vlak als een biljart, maar met de fietspaden - voor zover ze al bestaan - is dat helemaal niet het geval."
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
"Ik ga dikwijls op reis met de rugzak, dan heb ik niet echt luxe nodig. Na een aantal jaren tv-werk heb ik het me wel gepermitteerd om dagcrèmes te kopen. Om naar de fitness te gaan, heb ik geen tijd, maar ik Powerplate geregeld. Dat duurt niet lang en ik heb snel effect. Dat is mijn luxe.
Bovendien heb ik een Airnergy-toestel dat me meer energie geeft, vooral na een jetlag of om mij op te laden voor een lange werkdag. Het werkt met volledig natuurlijke input: lucht en water. Eigenlijk bootst het toestel het proces van fotosynthese na. Het is ook goed tegen hart- en vaatziekten, reuma, rimpels, in feite voor alles wat in ons lichaam met zuurstof heeft te maken - je hele lijf dus. Het ziet er nogal medisch uit, maar ik neem mijn koffertje overal mee. Maar ik word niet gelukkig van oorbellen of een chique sacoche."
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van november/december 2007.
Heb je de koran al eens gelezen? Die is geweldig mooi. Ik zou mij er nooit toe bekeren, omdat ik de noodzaak niet voel, maar als je het van de meest positieve kant bekijkt, geeft de koran een levenswijsheid mee. Spijtig genoeg zien wij alleen maar de extremisten. Maar ik ken tal van Marokkanen die hun hart naar ons openzetten. Er zijn paralellen met het katholicisme - niet dat ik daar zo mee opgezet ben -, maar ze moeten gewoon eens tegenover elkaar worden gezet, zodat je kunt zeggen: bedoelen wij niet hetzelfde? Ik denk dat beide perfect verenigbaar zijn en zelfs enorm verrijkend voor de maatschappij.
Maar heb je de mannen van Al-Qaeda, die zeggen dat de moslims de Heilige Oorlog moeten verklaren, al eens bekeken? Dat zijn grijsaards met lange baarden en een tulband. Ze zien er zeer verzorgd uit, maar hen kom je in de frontlinies niet tegen. Dat zijn niet de mannen die de bommen dragen. Dan denk ik: dié moet je aanpakken, niet de sukkelaars.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
Ik heb een Alfa Romeo van de jaren 70. Dat is voor mij jeugdsentiment. Als ik daarmee rij, is het vakantie. Af en toe ga ik ermee naar een bijeenkomst van oldtimers. Het is meer dan autorijden, het is een hobby. Ik mag er niet mee rijden na zonsondergang of in het buitenland. Dat is een keuze die ik heb gemaakt, maar ik zou mijn oldtimer niet kunnen missen.
En als men morgen met een valabel alternatief komt, dat ik kan gebruiken wanneer ik wil, dat ik kan gebruiken om te geraken waar ik moet zijn, zonder uren onderweg te zijn, dan is dat voor mij prima. Maar ik zie mij al mijn afspraken van vandaag niet met het openbaar vervoer doen, of tot twee uur s morgens ergens te velde deejay gaan spelen zonder auto. Het is zoals met de democratie: die werkt met horten en stoten, maar is tot nader order het beste systeem om een beleid te voeren.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
Nu kan ik weer lachen en weet ik weer wat levenslust is, maar ik ben geconfronteerd geweest met dingen van mezelf die ik niet kende. Door moeheid, door het probleem te minimaliseren, door te denken: ik ben toch een sterke vrouw, ik moet dit aankunnen. Door niet te aanvaarden, door verder te willen. Dat is typisch voor onze maatschappij. Niemand zei me: aanvaard het gewoon, je leven staat even stil, geniet er vooral van. Maar dat deed ik niet. Het was nochtans simpel: ik kreeg kinderen, bleef thuis en deed het huishouden, punt.
Voor Tita had ik gelukkig gekozen voor zes maanden borstvoeding. Maar daarna begon het. Ik weet nu dat ik gewoon creatief wil bezig zijn, dat ik het nodig heb om alles te veruiterlijken wat ik opmerk en zie, in spelen, in schilderen. Ik weet nu dat niet werken voor een mens niet gezond is. Aan de andere kant wou ik thuis zijn voor mijn kinderen en een goede ma zijn. Maar op de duur vraag je jezelf af: wat ben ik, buiten mama? Eigenlijk zijn dat allemaal luxeproblemen.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
De prairie-indianen zijn de laatsten die zich hebben overgegeven. Wij zeggen nogal makkelijk: die werden overwonnen, maar vanuit het standpunt van de indianen hebben de Amerikanen - de zogenaamde pioniers - daar een heel smerige oorlog gevoerd. Ik heb met die indianen samengeleefd, ik ben met hen de prairie ingetrokken. Ik had nog nooit op een paard gezeten, maar ik wou geen mietje zijn. Die gasten beoordelen je op je dapperheid en je weerstand. Dus was ik als een naïef kalf op een tamme knol gekropen die ze voor mij hadden uitgekozen. Geen wilde mustang zoals die waar mijn nieuwe vriend Lloyd Bald Eagle op reed. Dat was een jonge gast met flikkerende ogen, waarin je het wilde kon zien glinsteren. Hij sprak met bijzonder veel haat over de blanken, maar wou toch een betere band met hen. Samen met zijn vrouw trokken we de prairie in.
Op zeker moment gaf hij een klap op het gat van het paard en riep hij Yee-ha! Ik deed hetzelfde met mijn knol en ging er achteraan. Man, man, man! Het is een wonder dat ik na al dat gedokker geen piepstem heb. Zo reed ik zes volle uren in een soort wijde spreidstand door de prairie van South Dakota. Allemaal heel poëtisch, maar na een uur of vier was ik mijn portefeuille met paspoort en geld kwijt. Lloyd Bald Eagle zei: We zullen ze wel vinden. We keerden op onze stappen terug en geloof het of niet, maar na zowat een uur vonden we mijn portefeuille terug.
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
"Ze blijven bellen voor een interview over mijn eetstoornissen. Ik heb één keer mijn verhaal gedaan. Is dat niet genoeg? Die eetstoornissen waren een ernstig probleem. Ik kon niet genieten van mijn succes. Alles raasde in sneltreinvaart voorbij. Zelfs bij de dood van ons mama bleef ik maar doorgaan. Ik kropte mijn gevoelens op, ik verdrong ze. Tot ze zich wreekten. De ene grijpt dan naar alcohol, de andere naar drugs en ik greep naar mijn eetprobleem. Tegen meisjes die met dezelfde zorgen zaten, wou ik zeggen: ik heb dat ook gehad, het is geen schande. Maar alles wordt gehypet en opgeblazen. Laat me gewoon even met rust.
De mensen willen het leed van een ander lezen. Dat mijn papa homo is, is sensatie. De bladen hebben niet liever. Toen mijn papa met zijn vriend trouwde, hebben we aan iemand exclusief toegezegd dat hij de fotos mocht maken, maar uiteindelijk stonden er toch ook fotografen van andere magazines. Daar word ik ongelukkig van. Ze moesten eens in mijn schoenen staan."
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
"Ik vraag mij al heel mijn leven af of we gemaakt zijn voor die ene. Ik geloof niet in de prins op het witte paard. Ik weet zeker dat er meerdere zijn. Je maakt er samen het beste van, maar kun je dat je hele leven? Ik heb het mooie voorbeeld van mijn ouders. Ze waren mekaars eerste grote liefde en zijn nog steeds samen. Het is schattig om ze bezig te zien, hoe ze nog op mekaars kont slaan. Daar ben ik zo fier op, maar ik denk dat het een uitzondering is. Mijn langste relatie is vier jaar geweest. Toen was ik dat warme, kriebelachtige gevoel kwijt. Ik vroeg me af of het ooit nog zou terugkomen. Mijn toenmalige vriend beweerde van niet, maar dat er iets diepers voor in de plaats kwam. Nu ben ik al twee jaar samen, en ik hoop dat dit gevoel niet weggaat. Maar ik vraag me wel af of ik mijn hele leven bij die ene persoon kan blijven. Je zou geen mens zijn als je in een lange relatie niet zou verliefd worden op iemand anders. Dat is puur menselijk. Vroeger bleven de mensen bijeen voor de kinderen of omdat uit elkaar gaan niet hoorde. Nu kiezen mensen meer en meer voor zichzelf."
Het volledige interview vind je in het blad Exclusief van september/oktober 2007.
Wat weinigen weten, is dat Zino Davidoff niet eens de eigenaar van zijn sigarenmerk was. Dat werd in 1970 opgekocht door de firma Max Oettinger. De man die er vier miljoen Zwitserse franken voor op tafel legde, is Dr. jur. Ernst Schneider. Tot op vandaag staat hij aan het hoofd van de groep Oettinger-Davidoff.
Ik heb in mijn leven drie belangrijke beslissingen genomen. De eerste: met mijn vrouw te trouwen. De tweede: de zaak van Davidoff over te nemen in 1970. En de derde: de productie uit Cuba weg te halen en ze naar Santo Domingo over te brengen. Toen zei iedereen: dat wordt een flop.
De goede relaties met Fidel Castro duurden maar tot Davidoff terecht overigens een paar opmerkingen op papier zette. Dat pikte de Cubaanse regering niet. Men mag ze niet beledigen en zeker niet schriftelijk. Vanaf die dag was Davidoff persona non grata. Hij mocht Cuba niet meer binnen. Ik heb dan geprobeerd de plooien glad te strijken. Maar al gauw bleek dat de Cubanen niet te vertrouwen waren. Ze wilden met mij een joint venture aangaan. Ik mocht 49 procent van het bedrijf in handen houden en zou 51 procent moeten afstaan om de havannas verder te mogen verdelen. Daar moest ik eens hartelijk om lachen, met het gevolg dat ik ook op de zwarte lijst werd gezet. Ik heb tegen de Cubanen gezegd: jullie gaan jullie weg, wij de onze. Ze hebben nog een proces aangespannen. Ze gingen ervan uit dat ze als fabrikant ook eigenaar van het merk waren. Maar uiteindelijk hebben wij het proces gewonnen.
Mijn schoonzoons vonden dat ik een veel te groot risico nam. Maar goed, dat beweerde iedereen wel. Ze voorspelden allemaal dat het een flop zou worden. Twee jaar na de breuk met Cuba heb ik de beide heren bij mij thuis uitgenodigd en heb ik voorgesteld om samen nog eens een havanna te roken uit de réserve du patron. Nadien was hun reactie: Er gaat toch niets boven een havanna. Waarop ik repliceerde: Jullie hebben daarnet wel sigaren uit Santo Domingo gerookt! Sedert die dag hoor ik geen opmerkingen meer.
Zino Davidoff was onze beste ambassadeur. Hij had humor, hij reageerde goed, hij straalde een persoonlijkheid uit die werd aanvaard. Volgens zijn contract moest hij drie jaar bij ons blijven werken, maar hij is zijn leven lang gebleven. Ik heb hem alle eer gelaten, waardoor hij een soort mythe kon worden. Iedereen dacht dat de zaak van hem was. Ik bleef heel bewust de grijze eminentie op de achtergrond. Toen hij stierf, kwamen er mensen naar mij: Wat gaat er nu met het bedrijf gebeuren? Waarop ik zei: Ik heb 25 jaar geoefend, nu zal ik het wel kunnen, zeker?
Een sigarenroker is iemand die kan genieten. Een sigarettenroker is iemand die nerveus en opgejaagd is, zoals de huidige tijd. Het zou niet slecht zijn voor de volksgezondheid als de dokters iedere gejaagde, nerveuze mens twee Davidoffsigaren per week zouden voorschrijven. Dan zou hij tenminste twee uren per week op verhaal kunnen komen, rustig nadenken en dan beslissingen nemen. En bovenal: genieten. Hij zou minder pillen moeten slikken en veel gezonder zijn.
Ik blijf werken tot ik honderd ben. En daarna geniet ik nog twintig jaar. Maar zoals u ziet: de eerste tachtig jaren zijn de moeilijkste. Toen het bedrijf 125 jaar bestond, heb ik iedereen uitgenodigd voor het jubileum van 150 jaar. Ik heb er aan toegevoegd: Ik hoop dat u er dan nog allemaal bent!
Necropolis de Colon is de begraafplaats van Havana. Je komt er alleen binnen als je dood bent of een toegangsticket koopt. Typisch Cubaans: overal probeert men munt uit te slaan en de overledenen spelen willens nillens het spelletje mee.
Een jonge kerel in een officieel aandoend uniform komt op mij toegestapt en stelt zich voor als Iwan. Met zijn open gezicht en netjes gekamd haar ziet hij er de kwaadste niet uit, dus laat ik mij gewillig door hem op sleeptouw nemen tussen de monumentale zerken, die elk hun verhaal meedragen. Zoals het graf van La Milagrosa, omringd door diepgelovige vrouwen die ingetogen staan te bidden, heftige kruistekens slaan en het beeld meermaals aanraken om heil af te smeken. Volgens de legende ligt hier Amelia Goyri de la Hoz. Zij stierf in het kraambed en werd begraven met haar doodgeboren dochtertje aan haar voeten. Toen de tombe later werd geopend, bleek het kind in haar armen te liggen.
Plots blijft Iwan staan bij een heel ander graf, dat van een kind. Het is bedekt met bloemen en gedenktekens. Hier ligt Ana Laura Mederos, het eerste Cubaanse meisje dat ooit aan meningitis stierf. Ze was amper vier. Haar moeder komt nog elke dag bloemen op haar graf leggen. Ze is ontroostbaar.
Dan grijpt hij naar zijn portefeuille en haalt er een fotootje uit: een zwartharig kind dat met pientere ogen in de lens kijkt en vertederend lacht. Het is hetzelfde meisje dat op het graf staat. Er gaat mij een licht op: Ben jij dan de vader? Stilletjes knikt hij. Haar moeder en ik waren gescheiden. Nu valt mij op waarom de gedenkplaten enkel ondertekend zijn door mama en de broertjes. Toen Ana Laura stervende was, heeft men nog geprobeerd mij te verwittigen, maar het is allemaal te snel gegaan. En zo staat de man die de kans niet kreeg om afscheid te nemen, noodgedwongen elke dag oog in oog met het graf van zijn dochtertje.
In 1975 werd Fons Oerlemans in één klap de lieveling van de media toen hij met een vlot de Atlantische Oceaan overstak. Later deed hij het nog eens over in een stoomketel, in een drijvende truck, in een gigantische fles. Een satelliettelefoon gebruikt hij niet, gps vindt hij overbodig, want die spullen kunnen allemaal kapotgaan.
"Sommigen zeggen dat de dingen die ik realiseer kunst zijn. Dat is wel zo, maar ze wérken ook nog. Panamarenko maakt creaties die niet hoeven te functioneren. Als hij geen zin meer heeft wat bij kunstenaars nogal eens gebeurt kan hij zeggen: het is af. Maar ik ben een technicus die zijn leven moet toevertrouwen aan zijn creatie. Dan mag je dat absoluut niet doen. Ik moet de fundamentele natuurwetten volgen.
Als je maandenlang op een paar buizen zit, zonder koelkast, met s morgens en s middags en s avonds vis, dan ga je relativeren. Iedere dag vecht je voor je bestaan: die buizen moeten blijven drijven, je mag er niet afwaaien, je mag niet omkomen van honger of dorst. Als je dan terugkomt, zie dat mensen bepaalde dingen uitzonderlijk belangrijk vinden. Terwijl jij weet dat ze helemààl geen belang hebben. Dat is even aanpassen.
Wij zijn allemaal een product van het toeval. Zon 60 miljoen jaar geleden was onze aarde bedekt met reusachtige planten en werd ze beheerst door dinosaurussen. Toen kwam er een vreselijk toeval of gestuurd uit het heelal een asteroïde met een diameter van tien kilometer, die insloeg in de Golf van Mexico. De zon werd geblokkeerd door een stofwolk rond de aarde. Alle planten stierven, de planteneters gingen dood. De vleesetende dinosaurussen gingen ook dood, want ze hadden geen eten meer. Toen kregen de kleinere diersoorten een kans. Door evolutie is daaruit de mens gegroeid. Was die asteroïde niet ingeslagen, dan waren er geen mensen geweest.
Als ik terugblik, heb ik nooit een penopauze gehad. Er zijn mannen die op hun veertigste op een stoel gaan zitten en zeggen: Beantwoordt mijn leven en streven aan wat ik werkelijk wil? Bij velen is de conclusie: nee. Dat is mij allemaal voorbijgegaan. Ik was zo druk bezig met een andere wereld, dat mijn eerste huwelijk daardoor is misgegaan. Agaat was een hele goede vrouw, maar zij kon niet volgen. Zij wou veel rustiger leven. Dat kon ik niet. Gelukkig zijn we in harmonie uit elkaar gegaan. Nu nog belt ze me geregeld op om te zien hoe het met me gaat. En andersom.
Ik heb in mijn leven zoveel mogelijk willen doen, maar ik was een family man. Ik wou een gezinsleven. Een kenmerk van iemand met de Ulyssusfactor is volgens Anderson dat hij nergens naar kijkt. Vrouwen en kinderen maken hem allemaal niks uit, hij doet gewoon wat er in hem opkomt. Dat heb ik een beetje afgevlakt, anders komt een deel van je andere leven niet aan bod. Jan Van Rompaey schreef dat ik een jongen ben die zijn jeugddromen wil waarmaken, die daarin slaagt en die heel zijn leven doet wat hij zelf wil wat niet veel mensen kunnen zeggen. Dat vind ik wat makkelijk uitgedrukt. Ik heb mijn jeugddromen waargemaakt, maar ik heb niet altijd gedaan wat ik wou. Ik ben ook in dienst geweest. Dan ben je gebonden aan regels. Maar zulke mensen bestaan. Op een morgen kom ik aan de Amsterdamse grachten twee mannen tegen. De ene zegt tegen de andere: Wat zouden we vandaag gaan doen? Waarop die ander: Weet je wat? Laten we eerst maar eens een pilsje gaan drinken. Dié deden precies wat in hen opkwam.
Overal ter wereld is water een bron van leven, van genezing, van zegening. Dat is zo bij de Ganges in India, bij de Grot van Lourdes in Frankrijk, of hier, bij Montezuma Well in Arizona. Een bordje herinnert eraan dat dit een heilige plaats is: "Take time to see the sky / Find shapes in the clouds / Hear the murmur of the wind / And touch the cool water. / Walk softly - / We are the intruders / Tolerated briefly / In an infinite universe." (Neem tijd om de lucht te bekijken, vind vormen in de wolken, hoor het murmelen van de wind en raak het koele water aan. Loop zachtjes, want wij zijn de indringers die even worden getolereerd in een oneindig universum.)
Op een rots onder een plataan zit ranger Jack bij de bron van Montezuma, keurig in uniform. Eigenaardig dat zo'n heilige plaats niet wordt bewaakt door een wijze indiaan, maar door een ranger met zilveren haren. "Een paar dagen geleden was hier een Hopi-indiaan, vertelt hij. Hij nam vier kannetjes water mee en bleef een poosje bidden. Ik stelde geen vragen. Hun religie is heel persoonlijk."
En dan, peinzend: "Mijn vrouw stierf toen ze 80 was. Ze was leraar. Ze leerde me een heleboel dingen, zoals zingen." Duidelijk geëmotioneerd, maar toonvast, zet hij in: "I'll be seeing you, in all those old familiar places, that this heart of mine embraces, all day through." Een onverbloemde ode aan de liefde. Het is muisstil geworden.
Als zijn liedje gedaan is, applaudisseert niemand van de toehoorders, maar hier en daar hoor je iemand zijn neus snuiten. "Hoe laat is het? Tien na vijf? Tja, het steekt niet zo nauw wanneer ik thuis kom. Ik ben 91," zegt hij opgewekt. Dan pakt hij zijn wandelstok en stapt met geheven hoofd naar zijn auto. Traag, maar zeker.
Flagstaff in Arizona is geëvolueerd van een stopplaats langs de legendarische Route 66 tot een bloeiende toeristische bestemming. Als je de winkelstraten doorkruist, zie je onmiddellijk dat je hier vlakbij de indianenreservaten zit. In één van die winkels ontmoet ik Scott Martin, een Apache, leraar en kunstenaar.
Voor de Apachen is zwart één van de heilige kleuren. Misschien wel de meest heilige, omdat er s nachts van alles gebeurt. Wij geloven ook dat de libel een boodschapper van God is, omdat je ze ziet maar niet altijd hoort. Als je heel stil bent, praat ze misschien tegen je. Ze geeft je informatie over water, dat voor de Apachen kostbaarder is dan bloed, want zonder water is er geen bloed. Op een mooie dag zien de Apachen mannen in het zwart komen, die een symbool in de vorm van een libel hebben aanhangen en die vertellen dat ze gestuurd zijn door de Grote Man in Spanje, de koning. Ze dragen wapens die vuur spuwen en die op grote afstand kunnen doden en rijden op vierpotige dieren die we nog nooit hadden gezien. Als die zeggen dat ze van God komen, lieve hemel, dan komen ze van God! In de mondelinge overlevering van de Apachen is er één God, die het heelal heeft geschapen. Er is een eerste man en een eerste vrouw. Wat is dan het verschil met dat wat in de bijbel staat? Dus hebben sommigen zich bekeerd. Maar tegen het einde van de 17de eeuw begon de Inquisitie in Mexico. Vrouwen en kinderen werden gefolterd om ze te bekeren tot het katholicisme. Hoe kun je een kind doden in de naam van de Schepper?
In onze cultuur komt er een dag waarop je moet zeggen: Bedankt, moeder, omdat je me zon goede start gaf. Nu is het mijn beurt. En dan ga je je eigen weg. Toen mijn grootvader mij leerde jagen, toonde hij me hoe ik pijl en boog moest gebruiken, een pistool, een geweer. Dan gaf hij mij mijn eerste mes en stuurde me op jacht. Met een geweer van op honderd meter schieten is gemakkelijk, maar er is durf voor nodig om op een hert toe te stappen. Daar heb ik vier maanden over gedaan. Ik hield de kop van het dier enkele minuten in mijn handen, bad ervoor en dankte mijn Schepper voor alles wat hij mij had geleerd en voor de kans die hij me gaf om dicht genoeg bij het hert te komen.
Weet je waarom Indianen hun haar lang dragen? Iedere dag dat we leven, groeien er nieuwe cellen. Wij geloven dat ons verleden in die cellen steekt, in elk deel van ons. Ik heb dus een archief in de lengte van mijn haar, dat mij vertelt hoe goed en eerzaam ik ben. Ik doe niets om dat archief te veranderen. Als een familielid sterft, snij ik een stuk van mijn haar uit eerbetoon voor zijn of haar overlijden, zodat ik dat stukje herinnering kan loslaten. En ik rouw, maar voor een korte tijd.
Ik ben gescheiden van mijn vrouw, een Zweedse met vier kinderen. Zij had een drankprobleem. Zo kon ik niet meer leven. Ik was mijn spiritualiteit en mijn kunstzinnigheid aan het verliezen. Ik sneed mijn paardenstaart af en stuurde hem naar haar, om aan te tonen dat er een scheiding moest komen. Ik ging van haar weg en begon helemaal opnieuw. Ik ging in zaken met een jonge kerel uit Californië. We werkten negen maanden samen. Alles liep goed, maar hij was ontrouw aan zijn vrouw, bedroog mensen en zat aan de drugs. Door met hem om te gaan, voelde ik me medeplichtig. Ik liet al mijn gereedschap in zijn winkel achter en ging weg. Zonder woede, zonder wrok. Het was voorbij.
Iwan, voor eeuwig in rouw 
