"Het ten, zo leert ons de professor ( Richard Layard), is nooit zo rijk geweest als tegenwoordig,en tochis het geluk van de meeste mensen niet toegenomen.Wij zijn nog altijd zo ongelukkig als vijftig jaar geleden. (...) Nee, het klopt niet wat politici en economen ons zo vaak hebben voorgehouden. Groei van het stoffelijk bezit, zoals wij dat vroeger noemden, staat niet gelijk met meer geluk."
Gaston Durnes in Prinses Happiness, Tertio van 3 mei 2006, p. 10.
Interview door Toos Osaer met Marcel van Nieuwenborghe in Kerk en leven, 3 mei 2006, p. 7:
"Op die afdeling (Cultuur van De Standaard) raakte ik geïnitieerd in de christelijke cultuur. Want ik was een 'achtenzestiger' en kende slechts Sartre en Marcuse? Nu ging een hele wereld voor me open: Bach, Frits Van der Meer, christelijke auteurs zoals Chesterton, de filmwereld met Van Hoof, Rosseels en Durnzes als leermeesters."
"Bij de grote herstructurering van een paar jaar terug was de belangrijkste drijfveer de winst verhogen. Met als gevolg: de kranten buigen voor hun klanten en de televisie kijkt de kijkers naar de ogen."
"De kranten worden almaar kleiner en de televisieschermen almaar groter. Dat is niet zonder betekenis. Kranten hebben zich geplooid naar de lezers. De lay-out en de inhoud zijn gelieerd."
"En toch, journalistiek die niet kritisch is, is geen journalistiek"
"(De openbare omroep is) nu een één grote amusementsmachien geworden."
Is het aantal religieuzen een criterium voor het leven van een orde of congregatie?
Op zich niet. Niet wat we doen, is belangrijk want heel dikwijls hebben anderen ons werk al overgenomen -, maar wie we zijn, en wie we zijn op de manier waarop de Heer het heeft gewild.
Hij laat niet zelden religieuze bewegingen ontstaan als tegengewicht voor tekorten binnen de kerk en de samenleving.
Dat is uit de loop van de kerkgeschiedenis af te leiden.
Toen het gebedsleven op de achtergrond raakte, ontstonden de contemplatieve orden.
Toen veel kerkleiders een te rijkelijk leven gingen leiden, stond Franciscus op en stichtte een groep religieuzen die de armoede strikt ging beleven.
En toen de kerk haar missionaire roeping aan het verliezen was, kwamen Ignatius en de jezuïeten naar voren om die opdracht voor de kerk te vervullen.
Zo heeft elke religieuze groepering ook vandaag nog haar eigen charisma en dat charisma beleven, hangt niet van het aantal af. Het gaat om een kwaliteitsgetuigenis.
Iemand schreef zelfs dat als religieuzen hun roeping ernstig zouden nemen, ze het met nog veel minder zouden kunnen doen. Uiteraard, als het op de uitvoering van een opdracht aankomt, zijn er nooit genoeg medewerkers.
Peter-Hans Kolvenbach in een interviem met Rik De Gendt, Tertio 26 april 2006, p.8
Mijn vraag: welke tegengewicht vormen de diakens voor tekorten binnen de kerk en de samenleving?
Als onderschrift bij ons interview met diaken Laurent geven wij het besluit van een historische studie door de Canadese bisschoppen gevraagd. De studie zelf zal ik later citeren.
Wij zouden ons historisch onderzoek op de volgende wijze kunnen afsluiten. In de loop van de laatste jaren heeft men op verschillende plaatsen bevestigd dat het motief tot herstel van het diaconaat niet de vermindering van celibataire priesters is.
Nochtans heeft men geen enkele afdoende (overtuigende) reden (uitleg) kunnen aanvoeren (voorstellen) voor het probleem waar de geschiedenis ons mee confronteert (plaatst). De geschiedenis toont inderdaad aan, dat niettegenstaande zijn apostolische instelling, het diaconaat gedurende meer dan duizend jaar niet nodig is geweest, nadat het (wel) gedurende meerdere eeuwen (wel) had bestaan.
Bijgevolg, als men geen echt specifieke (bestaans-) reden voor het diaconaat kan geven en indien men geen echte theologie van het diaconaat, zowel als voor het wijdingssacrament kan opstellen, dan is het zeker dat het herstelde diaconaat niet zal ontsnappen aan het lot van het diaconaat van de eerste eeuwen.
Indien het sacrament niet anders doet dan een ondersteuning geven aan diegenen, die op basis (uitgaande) van andere sacramenten, dezelfde functies (opdrachten) vervullen, dan kan men niet zeggen (beweren) dat het echt nodig is.
Het wijdingssacrament in de kerk heeft niet alleen de bedoeling een genade van ondersteuning te geven, maar eerder de machtiging om functies (opdrachten) te vervullen die iemand zonder het sacrament niet zou kunnen uitoefenen.
Indien het diaconaat een sacrament van de kerk is, en dat is het inderdaad, dan moet het een genade en een machtiging geven, niet enkel om een taak met gemak te vervullen, maar op de eerste plaats en voor alles om ze gewoon te kunnen uitoefenen.
Het succes van het herstel van het permanent diaconaat hangt niet af van de goede of slechte wil van de toekomstige diakens, maar van een juiste theologie van het diaconaat dat eertijds door de eerste kerk werd ingesteld.
Hier onder vinden jullie de oorspronkelijke Franse tekst:
Nous pourrions conclure notre enquête historique de la manière suivante.
Au cours des dernières années, on a affirmé en divers endroits que le motif de la restauration du diaconat nétait pas la diminution des prêtres célibataires.
Cependant, on na apporté aucune raison suffisante pour résoudre la difficulté suivante proposée par lhistoire. Lhistoire montre, en effet, quen dépit de son institution apostolique, le diaconat na pas été nécessaire dans lEglise pendant plus de mille ans après avoir existé pendant plusieurs siècles.
Par conséquent, si lon ne donne pas une raison réellement spécifique pour le diaconat et si lon nélabore pas une réelle théologie du diaconat aussi bien que du sacrament de lordre, il est certain que le diaconat restauré néchappera pas au sort du diaconat des premiers siècles.
Si le sacrement du diaconat ne fait quapporter un réconfort à ceux qui, en vertu dautre sacraments, accomplissent la même fonction, on ne peut dire quil est réellement nécessaire.
Le sacrement de lordre dans lEglise na pas pour but de donner seulement une grâce de soutien, mais plutôt un pouvoir pour accomplir des fonctions que quelqun ne pourrait exécuter sans ce sacrement.
Si le diaconat est un sacrament de lEglise, et il lest réellement, il doit donner une grâce et un pouvoir non seulement pour accomplir une tâche avec aisance mais dabord et avant tout pour laccomplir tout court.
Le succès de la restauration du diaconat permanent ne dépend pas de la bonne ou de la mauvaise volonté des diacres futures, mais dune théologie exacte du diaconat jadis inauguré par lEglise primitive.
Zetten jezuïeten zich uitdrukkelijk in voor een een rechtvaardige wereld?
"In de studie en beleving van onze spiritualiteit is de wezenlijke band tussen geloof en rechtvaardigheid niet meer weg te denken. Hoewel de concrete uitwerking niet zo vanzelfsprekend of gemakkelijk is. Dat zal zeker op de volgende algemenen congregatie uitvoerig ter sprake moeten komen. Als wij ons als jezuïeten en als kerk voor rechtvaardigheid inzetten, doen we dan niet om politieke redenen, maar omdat Christus zelf altijd voor de armen heeft gekozen en wij hem daarin willen navolgen. Sociaal werk moet daarom in alles uitdrukking zijn van het evangelie. Hoe dat concreet vorm kan krijgen, is een vraag die nog altijd niet is opgelost. Uit de eerste encycliek van Benedictus XVI, Deus Caritas est, zouden we de indruk kunnen hebben dat de rechtvaardigheid uitsluitend aan de staat voorbehouden blijft, terwijl de caritas het werk van de kerk is. Dat lijkt me geen correcte interpretatie. Geloof en rechtvaardigheid zijn geen parallelle acties. Ze horen samen, want ze worden door dezelfde caritas geïnspireerd. Rechtvaardigheid zonder caritas is onrechtvaardigheid, en geloof zonder caritas is een geloof zonder werken."
Wat een vreemde mensen toch, die getrouwde diakens!
Op zondag 23 december 2001 werd, vroeg in de ochtend in het programma Voor de dag (Radio 1), een interview uitgezonden van Jaak De Wulf met de diakens Chris Nollet en Miel Selderslaghs. De aanleiding was de priesterwijding van Gijs Meynesz, gewezen dominee (tot halfweg de jaren '70), gehuwd, en reeds enkele jaren actief als diaken te Sint-Truiden. De toezegging door Rome om een gehuwd man priester te laten worden is een uitzonderingssituatie. De programmamakers vroegen zich af, als reactie op een brief van een luisteraar, hoe het dan wel zat met die honderden diakens die in ons land dag in dag uit het beste van zichzelf geven. Vinden zij het erg dat zij geen priester kunnen worden?
In de krant werd de bijdrage aangekondigd onder de titel De rol van diakens en diaconessen in de kerk. Die diaconessen kwamen echter nooit ter sprake. Na een voorbereidend gesprek met veel mooie uitwijdingen volgde een kort interview. Het leek even alsof Jaak De Wulf elk dan vooral die vragen stelde die de andere gesprekspartner voordien beantwoordde, maar hij lette erop dat er toch wat concreets aan getuigenis naar voren kwam. Tijdens de uitzending werden dan weer die anekdotes geweerd, die het voor de luisteraar wat extra duidelijk konden maken waarmee die diakens toch wel echt bezig zijn. Hoe dan ook, het eindresultaat werd toch een aardig geheel, verteerbaar voor de half aandachtige zondagmorgenluisteraar. De tekst werd voor jou hier netjes uitgetikt, want: Vinden de diakens het erg geen priester te kunnen worden?
Miel: Ik vind het helemaal niet erg. Het diakenambt is een zelfstandig ambt, heeft een eigen invalshoek in de pastoraal. De meeste van onze diakens hebben gekozen voor het diaken zijn en niet voor het priesterschap.
Jaak: Maar er zijn er misschien wel die zeggen: Als ik zou kunnen, dan zou ik graag priester worden?
Miel: Zo zullen er wel enkelen zijn, en ik vermoed dat, wanneer men het diakenambt weer heeft opengesteld na het concilie, er wel mensen zullen geweest zijn die er ingestapt zijn vanuit de idee 'hier gebeurt geschiedenis, hier komt iets nieuw, wellicht is dit een aanzet naar het getrouwd priesterschap', maar de evolutie heeft dat tegengesproken en ik denk dat de meeste mensen die voor diaconie hebben gekozen, eigenlijk voor het diakenambt hebben gekozen.
Jaak: Aan de andere kant, Chris Nollet, er zijn priesters die nadien huwen. Zij worden uit hun ambt ontzet. Daar is helemaal geen sprake van tolerantie. Vindt u dat correct?
Chris: Ik vind het in ieder geval een jammerlijke zaak. Die mensen hebben al heel wat ervaring op zich opgebouwd. Natuurlijk, ik kan mij voorstellen dat bepaalde gemeenschappen, waarin zij actief zijn, zich daaraan misschien storen - vanuit traditionele gedachten rond het feit dat zij huwen -, maar ik denk dan toch dat zij op een of andere manier opnieuw een werkinvulling moeten kunnen krijgen zoals voordien. Weliswaar moet men niet onderschatten dat, wanneer men huwt, dan toch wel de situatie van die personen verandert.
Jaak: Jullie kunnen daarvan meespreken. Jullie combineren een roeping - zeg maar - , met een job met het gezinsleven. Dat is niet evident?
Chris: Wij zijn als het ware in eerste instantie met onze echtgenote getrouwd, terwijl een priester, indien hij bijvoorbeeld aan een parochie wordt toegewezen, zijn thuis heeft bij de mensen van zijn parochie.
Jaak: Maar de consequentie is dan wel, Emiel Selderslaghs, dat jullie in een aantal gevallen, in de parochies een hulpje worden van de priester, een soort onderpriesters dan. Is dat niet frustrerend?
Miel: Neen, want het is niet te bedoeling dat de diaken een hulpje is van de pastoor. Diaken zijn is een zelfstandig ambt.
Jaak: Maar jullie mogen wat minder dan de priester, hè? In het takenpakket?
Miel: Ja, maar dat heeft ook te maken met een duidelijke invalshoek. Als onze invalshoek de dienstbaarheid is, de diaconie is, dan hoeft het niet dat wij al diezelfde taken van de priester doen. Wat er wel is in de beeldvorming naar de gelovige mensen toe, is dit: zij zien een diaken functioneren en zij zien die man ook mee zijn dienstbaarheid waarmaken in liturgie (vieringen), bij een doop of een huwelijk; en dat mensen dan, vanuit wat zij daar zien, verwachtingen naar een diaken projecteren zoals naar een priester. En dan is het voor een diaken soms heel moeilijk om dat op het goede spoor te houden, om duidelijk te kunnen maken: neen, dat is niet mijn taak!
Jaak: Veel diakens realiseren hun engagement ook op een andere manier dan echt in de parochie?
Chris: Ik denk dat de meerderheid van de diakens ook actief is op een werk gewoon zoals iemand anders, en dat een deel van de diakens dan ook weer bijvoorbeeld in een ziekenhuis, een bejaardentehuis, in scholen werken, waar zij dan weer een specifiek pastorale job op zich nemen.
Jaak: Intussen, het aantal priesters vermindert met de dag. U bent echt nodig om de kerk in stand te houden. Als groep zijn jullie bijna een machtsfactor. Waarom spelen jullie dat niet uit om er iets uit te halen?
Miel: Ik denk dat spreken in termen van macht kerkvreemd is, dat macht maatschappelijk gezien wel telt, maar dat is niet zo relevant binnen een gelovige gemeenschap. Evolutie is er zowieso, al komt die traag op gang - dat kunnen wij niet wegcijferen -, maar waar een diaken werkt - en dat is meestal heel dicht bij de mensen - is dat niet relevant.
Jaak: Maar bestaat het risico niet dat het te traag zal gaan? Parochies hebben moeite om bedienaars te vinden. Moet er niets gebeuren om daar een structurele oplossing voor te vinden? Bijvoorbeeld: gehuwde mannen systematisch toelaten om priester te worden?
Chris: Voor mijn part mag men daar uiteraard rond blijven werken, en is het goed dat op verschillende binnenkerkelijke niveaus het gesprek daarover aangegaan blijft, maar ik vind niet dat wij daar nu hét thema van moeten maken. Ik zie dat de energie van sommige mensen zo fel in die dingen wordt gestoken dat het eigenlijk totaal verlies is. Want zij kunnen het toch niet realiseren. De kerk gaat langzaam.
Jaak: De kerk gaat langzaam, maar misschien langzaam dood?
Miel: Ik vermoed van niet. Ik denk dat er ter plaatse gemeenschappen zullen blijven bestaan die het evangelie ter sprake brengen en het in praktijk gaan brengen. Het zal wellicht een andere vorm van kerk zijn, van levende kernen van hoop, die daar ter plaatse het geloof waarmaken en die mekaar zullen vinden.
In Limburg wordt de getrouwde diaken Gijs Meynesz tot priester gewijd. Maar de andere diakens zijn er blijkbaar niet jaloers om, dat was het besluit van de speaker van dienst, hetgeen mij zo een gevoel bezorgde van het zijn voor de wereld dan toch rare vogels, die diakens, niet?!
Overgenomen van de website van diaken Chris Nollet
Lente in het Raspaillebos
